:ich op het
IE WRAAK.
eden tan 14 ja®,
Maandag
lo Augustus
Ik ben U in den weg, schijnt het.
No. 94.
36e Jaargang.
1898.
olkspelen.
c li u t s I n i s naai'
Irreinalleen voor
en boven de 18 jaar.
lag 12 Augustus
telkens des
lur.
INHULDIGlx^,
mhelmina, zullen Q
Iniddags van tot f u®
liebben op een gedeelte
Moorstraat.
LN UIT
IKKEN. MASTKL1MMEN
IiNKNIPPEN,
(DEN pi'pirt:
in ook knapen bene.
logststaande Vliegeï8
Ikunstigste vinding
1 de spelen plaats op eeo
d s t r ij d. Afstand
den Nieuwen Weg.
[ïgrijderij hebben plaats des
ol "Wedstrijden
Ivoor de inschrijving
Sport- en "Volks-
rolkspelen voor een
lat velen zich daartoe
FEEST naar wensch
Ir iederen "Wedstrijd
prden, terwijl de Commissie
tie
VIELER.
Ibout.
ImAAS, Penningmeester.
ZAN UNEN, Secretaris.
esysbscbs&bx
i e r 1898.
ItTIJD
11 55a)b) nm 3 '25 en 6 200
12 25a)b) 3 55 6 50
10 20 nm l 55b) en 4 50
10 40 2 15 b) 5 10
1155b)» 3 25 6 20c)g
12 15b) 3 45 6 40 g
Or Z
|ke vm 8 10
8 40
ld
|n 6,20 naar Breakena koog-
minuten.
lingen naar Borssele en Tar-
jangelegd.
no
54
7 44
8 4
3 46
6 5
7 30
4 27
6 46
*85
2 40
6 24
7 39
3 46
6 7
5 10
7 15
7 31
5 54
7 52
*8 51
6 37
8 36
7 40
9 10
p*9 56
7 50
8
9 25
89
8 22
8 29
8 39
952
8 44
8 55
9 4
10 7
9 12
9 25
9 34
1031
9 431 10 401*10 67
1 1 8
11 4,1
12 20
1
2 10
8 10 V Ui «ou
4 10 7 40 9 10 p*9 56 *10 1»
4 20
4 30
4 39
4&2
4 59
59
5 14
5 25
5 34
ni
en naar Engeland over Y''g~
Heen reizigers voor België en
Ijert.
colaa8
6 58 10
6 38 10 28
7 50 11 40
8 32112 22
8 48 12 38
9 5 112 55
1 25
3 10
8 50
4 13
4 30
4 08
25
6 4U
6 57
625
188 710
5 10 8
807
617
1
vlissingscbe courant.
Prijs per drie maanden 1. Franco per post 1.15.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek-
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever:
F. VAN DE VELDE Ji., Kleine Markt, I. 187.
ADVERTENTIÈNvan 1 4 regels 0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. - Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prijs slechts ricesmaal berekend. Groote letters
en cliché's worden naar plaatsruimte berekend.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond.
Telephoounnmmer ÏO
Abonnements-Advertcntiën op zeer voordeelige voorwaarden.
pzs Courant behoort een Bijr
Zijdie op bovengenoemde
GEDENKPLAAT hebben ingetee-
lieutl kunnen die thans aan ons
Bureau afhalenvoor zoover zij
Bet bedrag niet reeds gestort
hebben, tegen betaling van 3 O
Cen t s.
Het groot aantal Inteekenaren
laat niet toedat bezorging ge
schieden kan.
Een historisch woord, gesproken in
een historisch oogenblik.
Dit woord was het slot van een
heftig gesprek tusschen een oud man,
ook een groot man, en een ander man,
jong, vol eerzucht en zelfstandigheid,
dien het lot, ongehoopt en ongedacht,
hoven den ouderen geplaatst had en met
hem in dagelijksche aanraking bracht.
't Was het slot van het vermaarde
gesprek tusschen keizer Wilhelm II en
vorst von Bismarck, een paar dagen
voor de ontslagaanvrage van den iaat-
sten als kanselier van het Duitsche Rijk.
Dat was het groote Duitsche Vader -
land, waarvan eeuwenlang alle groote
mannen hadden gedroomd, welks wor
ding von Bismarck zich tot levensdoel
had gesteld. En, hij had het bereikt.
Wij vragen nu niet door welke midde
len of hoe ze werden toegepast Maar
hij had de groote levenstaak in ver
vulling zien gaan en hij was de man
die het roer hield van het reusachtig
schip, dat de golven van de staatkundige
geschiedenis doorkliefde.
Toen was de groote maaier gekomen,
om er aan te herinneren, dat er een
tijd van komen is, maar ook een tijd
van gaan. Het hoofd van den eersten
keizer van het nieuwe Duitsche rijk,
van den vriend en tijdgenoot, den met
gezel en den onvermoeiden medestrijder,
legde zich voor altijd ter ruste. Dat
was een slag.
Maar grooter wellicht was die tweede
na weinige maanden reeds gevallen,
toen ook de zoon en opvolger, de wijze,
zachtzinnige, goedhartige Frederik van
het woelig tooneel der wereld werd
FE IJ ILL ET O
5.)
«Je hebt in je telegram naar Pesca
gevraagd
«Hij is de moordenaar!" riep zij
®et een uitdrukking van haat en
joorn, welke haar broeder, die slechts
'h baar het zachte, meegaande meisje
bende, verschrikte.
«Eleonora,' waarschuwde hij, «uit
zulk een beschuldiging niet. Fernando
°ella Pesca is tot zoo'n daad niet in
haat.'
■Hij haatte Cesar."
«Toegegeven."
Toen had ook voor von Bismarck de
waarschuwende stem van het komen
en gaan niet te vergeefs moeten spre
ken. Het is in zeker opzicht een
weldadig gevoel, groote mannen van
tijd tot tijd als gewone menschenkinderen
te zien handelen. En hierin althans
is Duitschlands groote zoon een heel
gewoon menschenkind geweest, dat hij,
als zoovele anderen, het lied van het
komen en gaan gehoord heeft zonder
het te begrijpen. Toen de jonge, krach
tige, eerzuchtige Wilhelm optrad als
hoofd van het Duitsche rijk, een man
die zijn eigen begrippen en inzichten
had en zelf wilde zien en handelen,
toen was de tijd voor den ouden dienaar
gekomen. Nooit zal het nieuwe zich
volkomen naar het oude schikken en
plooien nooit zullen de nieuwe en de
oude tijd zich volkomen met elkaar
verzoenen. Het is de grootste eigenaar
digheid, zooals het ook de grootste fout
is van den ouden tijd, dat hij zich on
misbaar acht en dat hij de teugels
meent te kunnen houden ten einde toe.
Toen Wilhelm II aan vorst von
Bismarck beduidde dat het anders was,
toen werd de vraag gedaan, die geen
vraag had moeten wezen«ik sta U
in den weg, schijnt het?" En toen
klonk het antwoord, zooals het klinken
moest: „ja".
Dat was het antwoord, niet van den
eenen mensch aan don anderen, maar
van den eenen tijd aan den anderen.
Het zijn de tijd en de omstandigheden,
die het begin en het einde van onze
aardsche taak bepalen en de plaats
aanwijzen, die wij op de wereld inne
men. Voor den eenen moge dit de
stem van het noodlot heeten, dat zijn
draden spint, voor den anderen moge
dat wezen de stem van den Eeuwige,
die beschikt waar de mensch wikt, de
waarheid is er niet minder waarheid om.
Het leven van alle groote mannen
en hierin althans heeft de groote Stich
ter van het nieuwe Duitschland zich
niet onderscheiden is een aaneen
schakeling van grootheid en waan. De
grootheid is hun voorrechtden waan
deelen zij met ons.
Voor ons allen komen tijden en
oogenblikken, dat wij in den weg staan,
en dat moeten wij niet. Voor ons
allen is een tijd van komen en een tijd
van gaan, niet alleen wanneer onze
aardsche loopbaan is geëindigd, maar
wel degelijk op onzen levensweg. Laat
ons die groote waarheid toch meer
bedenken, en vele anderen er bij, van
dezelfde strekking.
Niemand van ons is onmisbaar. Nie
mand van ons heeft de waarheid of de
«Hij was gevangene in deze stad,
evenals Cesar."
«Ik weet het, maar daaruit
«Waar is Pesca?' viel zij hem ruw
in de rede.
«Hij is, zooals ik vernam, naar
Zwitserland en Frankrijk gereisd."
Eleonora lachte op schellen toon
«Zie je
«Ik herhaal je, Eleonora, Pesca is
tot zoo'n daad niet in staat. En wat
reden zou hij hebben, zulk een gru
welijke misdaad te plegen
«Weet je, dat hij een hartstochte
lijke neigiDg tot mij had Dat hij
mij die bekende en ik hem afwees om
Cesar te behooren Geloof je, dat dit
den ouden haat, dien hij tegen de
d'Ornano's en vooral tegen Cesar had,
verminderde
Francesco, welke sinds eenige jaren
van zijn familie gescheiden, als ad
vocaat in Ajaccio leefde, en wien het
dus nieuw was, dat Fernando della
Pesca de gunst zijner zuster had
waarheid alleen. Onze taak is beperkt,
onze kracht eindig. Wanneer de om
standigheden veranderen en jongere
krachten worden aangewezen om jongere
denkbeelden in toepassing te brengen,
moeten we blijmoedig den staf uit de
hand leggen. Het jongere zal er ons
des te meer om waardeeren en des te
meer zijn dankbaarheid toonen.
Niemand, heeft de mond der wijsheid
zoo schoon gezegd, zet een lap onge-
vold laken op een oud kleed. Of, beter
naar zijn beteekenis gezogd, men doet
het maar al te vaak, maar er komt
een erger scheur, zoo waar als de oude
lederzakken barstten, wanneer men
daar eertijds nieuwen wijn in deed.
De wijzen kennen hun tijd en hun
plaats. De ware wijze is geen vast
houder, allerminst aan zijn boekje op
de wereld. Do wereld is een plaats van
komen en gaan, maar die, om met den
dichter te spreken, dat woord verstaan
kan, die gevoelt zich moe en onvoldaan
van 's werelds dringen, en zoekt, met
sterk verlangen naar iets waar alles
henendrijft, naar de ware, blijvende
plaats. Die luistert naar de klok van
scheiden, die rustloos luidt door het dal
van het leven, om zich te bereiden
voor het oogenblik, dat een ander zijn
plaats zal innemen op het immer wis
selend tooneel.
Laat ons nu ons zei ven de pijnlijke vraag
besparen, of wij in den wpg staan om
anderen niet te noodzaken het droevig
«ja" uit te spreken.
Binnenland.
Overlading en liersenvernioeienis
bij de jeugd.
Om den invloed van het onderwijs
op de hersenwerkzaamheid Da te gaaD,
hadden reeds verschillende proefne
mers, prof. Kraepelin uit Heidelberg
eu anderen, het een of ander werk
laten doen, cijfers optellen b.v., om
uit de gemaakte fouteu op te maken
hoe spoedig vermoeienis en daarmee
het gevaar voor overlading intrad.
Griesbach, een bekende school-auto-
riteit, heeft een meer directe proefne
ming uitgevoerd, die zeker nog juister
inzicht iu de zaak geeft. Hij g'.Dg
uit van het feit, dat de gevoeligheid
van onze huid niet op alle plaatsen
dezelfde is en vond dat ze afueemt
bij geestelijke en lichamelijke ver
moeienis.
Hij heeft toen bij een groot aantal
personen, in verschillende omstandig
heden nagegaan, hoever op een be
paalde plaats van het jukbeen, de
beeneu van een passer tot elkaar
konden worden gebracht, om nog ale
afzonderlijke punteü te wordengevoeld.
Ieder had zijn maat, in de gewone
trachten te verwerveD, scheen getrof
fen, maar antwoordde terstond daarop:
Hoe het ook zij, Pesca is de maD,
om zijn tegenstander in een eerlijken
strijd te dooden, maar niet om hem
door sluipmoord om ta brengen in
de kringen, waartoe wij behooren,
bestaat geen bloedwraak meer. Ik
smeek je, Eleonora, deze gedachten te
laten varen.»
«Wij zullen Castrucci hooren."
Francesco ging niet verder hierop
door. Buitengewoon smartelijk deed
het hem aan, te bemerken, hoezeer
het wreede zieleleed ook het lichaam
zijner znster in haar lijden betrokken
had. Drie dagen waren voldoerde ge
weest, een verschrikkelijke verande
ring in het eens zoo liefelijk gelaat
teweeg te breogen. Diep lagen de
donkere oogen in hun kassen en dik
wijls was het een bijna spookachtige
blik, dien zij in de ruimte wierpen.
Vermagerd waren de wangen, en de
lippen hadden hun frissche kleur ver
omstandigheden genomen, die tot ver
gelijking kon dieneD.
Het bleek, dat het ouderwijs in de
oude talen, geschiedenis en mathesis
het meest vermoeide. Velen hadden
reeds bij den aanvang een te groote
maat, omdat de slaap hen niet genoeg
had verkwikt, en na de inspanning
in den morgen waren de vrije uren
in den middag niet voldoende, om de
vermoeienis daarvan te doen ver
dwijnen.
Bij examens was er geen der cau-
didaten die geheel normaal begon.
Maar de grootste vermoeienis was
weggelegd voor den Regeeriugscom-
missaris, die toezicht moest houden
en het geheele examen met groote
opmerkzaamheid moest volgen.
Nu zeer onlaDgs heefc Wagner in
het gymnasium te Darmstadt de proe
ven herhaald, en Griesbach's methode
zeer bruikbaar gevonden,zoodatjals re
sultaat van deze onderzoekingen wel
kan gezegd worden, dat het school
onderwijs 's morgeus niet te vroeg
mag begonnen worden, dat in den
namiddag zoo min mogelijk inspan
nend onderwijs mag worden gegeven
en in het algemeen op de volgorde
der vakken nauwkeurig moet worden
gelet, en dat ten slotte het uit het
hoofd leeren en ook de examens zoo
veel mogelijk moeten worden beperkt.
(Maandbl. t. d. Verv
Een Gevaar voor Zuid-Afrika.
Het zal zeker wel aan heel weinig
Nederlanders onbekeud zijn hoe onze
stamgenooten iu Zuid-Afrika van vreem
den te lijden hebben gehad en hoe
menigmaal een «trek"of gewapend ver
zet werd aaugewend om zich aan ver-
volg'Dg te onttrekken.Zulke geweldige
middelen zijn thans onnoodig. De Zuid-
Afrikaander heeft met zijn bloed zich
de onafhankelijkheid zijns lands ver
worven en zich de grootste opofferingen
getroost om in de ure des gevaars zijn
geboorteland te kunnen verdedigen
tegen eiken aan- of overval.
Het geldt echter hier niet slechts den
buiten), vijand die voor den taaien
moed en het nooit missend geweer van
den Transvaler eerbied heeft gekregen.
Dien vijand buiten te houden, daarvoor
rekenen de Trausvalers zich krachtig
genoeg. Maar er is een vijand die
slechts met kapitaal gewapend, de
grenzen is binnengeslopen, zich overal
heeft ingenesteld en op den langen
duur Transvaal geheel voor annexatie
aan Engeland tracht rijp te maken.
Met dien vijand maakt ons het Afri-
kaansche blad «De Volksstem" bekend.
Zij doet het met deze woorden
Sedert de laatste jaren heeft de steeds
groeiende verderfelijke invloed van het
kapitaal op Zuid-Afrika's economische ont
wikkeling de aandacht getrokken van ver
scheiden Afrikaner staatslieden. Er wordt
en volkomen teiechtgevaar gezien
in de bovenmatig verkeerde manier waarop
de rijkdommen van Zuid-Afrika worden
geëxploiteerd ten bate van een aaneenge
sloten groep Europeesche financiers, zon
der dat ons werelddeel uit die exploitatie
zelfs maar de geringste voordeelen ge
niet. De diamant en kopermijnen der
loren. De sombere uitdrukking van
doodelijken haat, dien de kinderlijke
trekken aannamen,zoo vaak zij aan den
moordenaar van haar echtgenoot
dacht, beving hem met ontzetting. Hij
overlegde, hoe het hem gelukken zou,
de arme te onttrekken aan haar ziel
en lichaam verdervende vertwijfeling.
Het ontijdige einde van zijn zwager,
den jeugdigen, schoonen, ridderlijken
d'Ornano, ging hem zeer ter harte en
hoezeer hij ook de gedachte van zich
zette, dat Pesca, dien hij kende en
achtte, de dader was, toch kon hij
zich niet ontveinzen, dat de hem be
schreven aard der verwonding zeer
veel overeenkomst had met de wijze,
waarop de bandieten van zijn vader
land hun moordwerktuig hanteer
den.
Maar wie kon hier, in deze Duit
sche stad, aldus hebben gemoord
Had d'Ornano zich hier een doodvijand
gemaakt, gedurende zijn verblijf als
krijgsgevangene? Een Duitscher zou
Kaapkolonie en de goudmijnen der Z.-A.
Republiek, alsook een zeker deel deel der
steenkolen voorraad van Zuid-Afrika, kort
om de hulpbronnen welker ontginning
den bodem van Zuid-Afrika verarmt, zijn
in hauden van vreemdelingen, die groo-
tendeels tot een goed georganiseerde
trust behooren deze trust probeert sedert
de laatste jaren om met Zuid-Afrika te
doen wat zij zelf in bun geldelijk voor
deel achtten.
Ze hebben de Britsche regeering gemuil
band Chamberlain is in bun macht. Ze
hebben de Portugeezen uit Centraal- en
Oost-Afrika verdreven en staan klaar om
Mozambiek, ook in naam, gecharterd te
maken. Zij hebben straffeloos een verra
derlijken aanslag gepleegd op de Z-A.
Republiek. Iu de Kaapkolonie beschikken
ze over een omvangrijke politieke macht
en laten niets onbeproefd om die macht
uit te breiden.
De Standard Bank is in Zuid-Afrika de
gouden stat waar deze financiers op steu
nen. De rol welke deze bankinstelling
gespeeld beeft in Zuid-Afrika's economie,
is hoogst interessantmaar dat is een
andere storie. Dezer dagen heeft de beer
Miehell, generaal bestuurder der Standard
Bank, te Kaapstad een lezing gehouden
voor de leden der Christelijke jongelings-
vereeniging over «Kapitaal"het spreekt
vanzelf dat deze vogel niet zijn eigen nest
bevuild beeft, en zich wel wachtte om aan
zijn publiek de trouwens in het oog sprin
gende gebreken van Z.-A. kapitalisme te
tooneD. Het spreekt ook van zelf dat
de heer Miehell in meewarige woorden de
waarschuwingen herdacht heeft van per
sonen als president Steyn, die den vinger
op de wonde plek onzer economie gelegd
hebben, of van een man als Bryce, die*
terecht verkondigde dat dit ons werelddeel
teert op zijn kapitaal ten pleiziere van
vreemde kapitalisten. Om kort te gaan, de
algemeens bestuurder der Standard Bank
heeft n.eis anders dan lof voer de finan-
cieele situatie van ons werelddeel hetgeen
voor de niet-kapitaiisten een gewisse
presumptie is dat zij zelf aan het kortste
eindje trekken.
Roerend ironisch is wat de heer Miehell
zeide over de taak van het kapitaal,,Het
kapitaal behoort mede te werken opdat
twee grashalmen groeien waar er voor
heen maar één groeideopdat wij betere
huizen, beter voedsel, betere kleeding,
betere ontspanning en hooger geestelijke
beschaving krijgen kortom het hoogste
doel van het kapitaal is om de wereld
een beetje beter en gelukkiger te maken
dan wij ze vonden."
Hoeveel heeft de Standard Bank hiertoe
bijgedragen Wat hebben de kapitalisten
die in Zuid-Aftik» schatten verworven
hebben, gedaan om 's heeren Miehell's
woorden waar te maken Wat heeft
Zuid-Afrika geprofiteerd bij de millioenen
aan diamanten en goud, welke uit onzen
grond zijn weggehaald Wat heeft het
kapitaal voor weldaden verricht in dit
ons werelddeel, anders dan jegens zich
zelf
Zoo ziet meu weder dat niet altijd
die landen het gelukkigst ziju, die
door de natuur, znoals met Transvaal
het geval is, het meest gezegend zijn.
Wat te doen met het straatvuil
Dat deze quaestie ook met de ver
schillende bestaande stelsels, waarvan
het Liernurstelsel als het beste bekend
staat, nog niet opgelost is, blijkt uit
een door het Engelsche tijdschrift
den moord op andere wijze bedreven
hebbendie verstaat de kunst niet
den dolk te voeren. Tusschen de Pes-
ca's en de d'Ornano's, die in de Cor-
sicaansche bergen naburen wareD, was
in vroegeren tijd menige bloedige veete
afgespeeld doch dit was voorbij. Be
stond de bloedwraak ook nog in de
bergen van zijn eiland onder de wei
nig beschaafden onder de hoogere
standen kende men haar niet meer.
De gansche huiveringwekkende ge
beurtenis was overigens zeer raadsel
achtig en Francesco verlangde er
naar opheldering van de politie te
hekomen.
Hoe ontzettend was dit jonge en
zoo gelukkige huwelijk verbroken
geworden 1 Zijn zuster, een teeder,
lief, zacht kind van nauwelijks ne
gentien jaar, had den beminlijken,
edelen d'Ornano, die van oude huize
en rijk met goederen gezegend was,
met haar hand ook haar geheel leven
gegeven; en Cesare had haar uit
