VADER EN ZDDN.
No. 7.Maandag 15 Januari 1894.32'te Jaargang.
Gem eentebestuur.
74->
vussiwsciii: inntvM.
BEKENOMAKÏHG.
Da Burgemeester van Vlissingen, maakt
bekend, dat bij ham nog ten behoeve van de
ramp te Wierum de volgende giften zijn in
gekomen, als van B f 2,50, van N N. I 2 50.
van M. een muntbiljet van f 10, K F no. 8426,
van mej. J. f 2 50, van G f 2,50, van S 12 50
en van W. t 1,50 suraen f24.welk bedrag
door hem aan de commissie iu Friesland is
opgezonden.
Vlissingen, 13 Januari 1894.
De Burgemeester voornoemd,
TÜTEIN NOLTBEN1ÜS
Gemeente-Reinigingsdienst te
VLISSINGEN".
Ten beboeve van opgemeldeu dienst, is be
noodigd eene boeveelheid van 60 H L. Haver
en 40 H.L Paardeboooen.
Gegadigden voor de levering van voormelde
voedingsmiddelen, worden verzocht prijsop
gaven, vergezeld van verzegelde monsters, in
te dienen bij den Burgemeester dier gemeente,
ten Raadbuize, vóór of uiterlijk op den 20n
Januari e.k. des namiddags te 2 uren.
De voorwaarden liggen van af heden, da-
goljjks van 11 tot 12 unr ter lezing op het
kantoor van den opzichter, in den stal by de
voormalige Marinepoort.
I.
Wat is beschaving? De vraag is kort
en eenvoudig. Het antwoord daarentegen
zal wel wat langer en wat meer inge
wikkeld zijn Wanneer we dat antwoord
uit een taalkundig oogpuut beschouwen,
dan zien we daarin het grond-werkwoord
schaven, en onwillekeurig zien we voor
ons oprijzen 't beeld van den timmerman,
Hij heeft van si ju houtkooper plankeu
gekocht, en wil hij daarvan vervaardigen,
wat hem is opgedragen, dan kan hij ze
zoo niet gebruiken Hij heeft daartoe dan
ook een werktuig, schaaf genoemd, waar
mee hij alle oneffenheden en ongelijk
heden doet verdwijnen. Hij houdt hier
mede niet op, al zijn zijne voeten ook
bedolven onder de afgeschaafde krullen,
▼oordat het hout de vereischte gladheid
heeft bekomen, ja zelfs later zal er over
dat reeds geschaafde hout menigmalen
nog eene fijnere schaaf gaan. Dit werk
tuig is voor den timmerman dan ook
onontbeerlijk, en 't blijkt hoeveel gewicht
daaraan gehecht wordt, wanneer wij
iemand hooren zeggen, dat hij zooveel
en zooveel jaren aan de schaafbank heett
gestaan, waaruit dan zou moeten worden
afgeleid, dat hij eene langdurige oefening
en opleiding neeft gehad. En als men
dit werk iemand ziet doen, dan lijkt dat
zoo dood gemakkelijk, niet waar
Men behoeft die schaaf er maar over
te strijken en er zullen ook krullen val-
FEUILLETON.
bewerkt door
A M O.
Zij is zacht en kalm van ons heen
gegaan. Haar vermogen heeft zij tns-
schen u en mij verdeeld Als het moge
lijk is, kom dan spoedig naar Engeland
terug. Zoo rijkdom den mensch waarlijk
gelukkig kan maken, dan zult ge in volle
mate gelukkig zijn, lieve Bertha I Wat
mij betreft, ik ga in een liefdegesticht
te Londen om de rest van mijn leven
te wijden aan de verpleging van zieken
en ougelukkigen. Mocht ge nog belang
stelliug gevoelen in het lot van mijn
broeder, ik kan u melden, dat de heer
lijkheid Northminster een goed heer in
len, maar och wat staan we dan toch
verder verkeerd met onze handenNu
eens komt er bijna geen krul af, dan
weder is 't ijzer te diep in 't hout door
gedrongen, en de krullen zijn veel te
dik en al voortgaande blijft hetgeen we
onder 't werktuig hebben, toch ongelijk
en we geven 't op, en de bedreven hand
van den meester moet ons knoeiwerk-
zooveel mogelijk in orde brengen; maar
dikwijls ten koste van hout en moeite
en tijd Schaven is dus in elk geval de
ruwheid wegnemen, glad maken Alleen
hout? Meestal ja, maar ik beb ook in
eene fabriek gezien, hoe eene schaaf,
door de kracht van,den stoom, van ijze
ren platen krulletjes ijzer afschaafde als
een bewijs, hoe de mensch de stoom
kracht tot zijn gebruik en nut he?ft
weten aan te wenden
Anders niet? O ja! in overdrachtelij
ken zin stellig nog meer. De bekende
dichter Boileau, de beroemde schrijver
van de Satires, las altijd den vol
genden dag en nog later meer dan eens
de door hem gemaakte gedichten over,
en veranderde daarin zoolang, totdat hij
er niet meer op vond aan te merken. Lees
maar eens, hoe wanhopig die man werd,
toen hij zijn begunstiger Lodewijk 14
vergezelde op diens tocht naar Holland,
en hij in verhevene verzen den overtocht
over den Rijn moest bezingen. Hij weet
letterlijk geen raad, om rijmklanken te
vinden op de bafbaarsche namen van
zoovele steden en plaatsen in Nederland,
die onvermijdelijk in dat heldendicht
moesten voorkomen. We mogen lachen
over die opgeblazeue, hoogdravende woor
den, vooral als daar dan zoo komisch
tusschenin komt het woord Wo...ër...den,
waarvan hij geen Woerden weet te ma
ken, maar 't bewijst toch .tevens, dat hij
■er toch maar iiiet -op Icra rijmde, gelijk
zoovelen, die voor eene bepaalde som
een vers op bruiloft of sterfgeval maken,
al naarmate zulks verlangd wordt. Hij
drukt bet alle dichters met den meesten
nadruk op 't gemoed in de woorden
polissezet rep olissez sans-
c e s s e S d. i. slaat er onophoudelijk de
schaaf en nog eens de schaaf over gaan
Nog verder? Ja, maar nu vooral in
overdrachtelijken zin, anders zou 't al te
dol klinken. Van sommige menschen
wordt zelfs wel eens gezegddat er de
schaat nog wel eens over mocht gaan
Wat dit zeggen wil, zal later wel te
pas komen. Menschen schaven Dat gaat
immers nietl
Toch wilde men dat werkwoord, dat
zooveel moest uitdrukken, niet geheel en
al loslaten Men behield het, maar men
verzachtte de beteekenis door bijvoeging
van 't voorvoegsel b e, en zoo kwam
men aan het woord beschaven,
plus al de andere woorden, die er van
afgeleid zijn
hem heeft gevonden. Moge hij in zijn
nakomelingen meer geluk hebben dan
de ongelukkige graaf Victor en zijn zoon,
het kind van de arme Margaretha.
»Kom mij eens opzoeken in Londen,
daarmee verschaft gij veel genoegen aan
Uw toegenegen
Blanca Norton."
Alweder erfde Bertha een aanzienlijk
vermogen. Zij was nu rijker dan zij ooit
had durven droomen. En met al haar
rijkdommen lag ze daar, en kon daar
mee haar leven geen uur verlengen. Hoe
wreed is soms 's werelds beloop I
in den zevenden nacht kwam de crisis.
Deze toestand kan niet voortduren,"
sprak de dokter. Voor de morgen aan
breekt, zullen wij weten, of zij herstellen
zal of niet I"
Heeft u nog hoop vroeg Beatrice
in spanning.
De geneesheer hield zich, of hij haar
vraag niet hoorde en antwoordde niet.
Het zou goed zijn, als u dien jonk
man verbood 's nachts te waken/' zeide
-Zoo komen we dan tot een antwoord
op de in 't begin gestelde vraag: Wat
is beschaving En alweder uit een taal
kundig oogpunt aanvangende, antwoor
den we, dat die uitgang i n g beteekent
do daad, de uitoefening van 't geen door
het werkwoord zelf wordt verstaan en
dat is be schaven is ook het ruwe, het
ongepolijste wegnemen, niet zoozeer van
-bóut, ijzer, papier raaché of andere ma
léT'ialen, maar meer bepaaldelijk van
m - n s c h e n, ja van menschen!
Zoo nadenkende opent zich voor mijne
verbeelding een vel'!, zoo oneindig groot
er. uitgestrekt, dat mijn blik het niet
kau overzien 't Is het veld der geschie
denis Ik lees daar in de bladen dierge-
schiedboeken van tijden, toen bijna alle
levende schepselen, die den naam van
mensch droegen, nog o n beschaafd
waren. Ze waren niet te tellen bij hon
derden, maar bij honderdduizenden Ik
lees van al die oorlogen, gevoerd op een
wijze, die ons doet ijzen door de ruw
heid en onbeschaafdheid. Ik spring eeu
wen over, en kom aan de eerste blad
zijden van de geschiedenis van mijn
vaderland, en daar staat het alweerde
Batavieren waren ruwe en o n beschaaf
de menschen, levende van jacht en vis-
scherij. Hunne kinderen liepen lang in
Adamskostuum. Ik spring alweer wat
over en bevind me in de middeleeuwen,
en daar vind ik alweer eene opsomming
van ruwheid en wreedheid en onbe
sehaafdheiden men zegt van dien tijd
dat het nacht was, en dat alles ver
anderde, toen die duisternis, die nacht
verdween, en het heerlijk licht der be
schaving doordrong
Heerlijk vooruitzichtZoolang heeft
mijn oog moeten rusten op al die too
ngelen, die mij met afschuw maar ook
SiCt medelijden vervullen, dat' bet inder
daad eene verlichting en verademing is,
wanneer ik iets opwekkends te aanschou
wen te wachten heb. Mijn geduld wordt
wel op eeue wat te lange proef gesteld.
Wel lees ik van allerlei uitvindingen,
die getuigen van de ontwikkeling en
den vooruitgang van 't verstand wel
zie ik de bewijzen van de groote uitbrei
ding van handel en scheepvaart, die som
mige landen en mijn vaderland niet het
minste doen bloeien en groote rijkdom
men doet verzamelenwel zie ik groote
vorderingen op letterkundig gebied en
bespeur ik, hoe het dichtvuur gloed en
leven ontvangt, en de schilderkunst reus
achtige vorderingen maakt, en dat alles
begroet ik met levendige belangstelling,
maar tevens ontwaar ik, dat nog dui
zenden, neen millioenen, altijd onder den
naam van onbeschaafden voorkomen en
't werk der beschaving nog volstrekt
niet is voltooid.
Opzettelijk spring ik nu geene eeuwen
maar tientallen 7an jaren over. Dit is
hij, nadat hij met medelijden het oog
op Charles had laten rusten.
Kan u hem geen slaapmiddel geven,
dokter vroeg Stella.
De geneesheer knikte en schreef een
recept.
»lk kom morgen vroeg terug, als zij
nog leeft," zeide hij. »Als zij dood is
laat het mij dan weten
De avond viel. Beatrice en Stella namen
haar plaatsen aan het ziekbed in. Het
was aandoenlijk en tevens hartverscheu
rend om te zien, hoe Charles' blik aan
houdend op het vervalleu gelaat van
Bertha rustte, zonder dat hij zich gereed
maakte om lieeu te gaan.
Bedaard legde Stella haap hand op zijn
schouder en zei
Kom, Charles, je moet wat gaan rus
ten. Je mag hier niet langer zoo blijven
zitten."
Hij. schudde het hoofd.
Zou ik heengaan Den laatsten
nacht Neen I"
Juist omdat het de laatste kan zijn,
reeds een verblijdend teeken, want het
bewijst, dat de voortgang steeds'aanwezig
is, en trapsgewijze maar toch gedurig
toeneemt,
Zoo doende ben ik genaderd tot de 19e
eeuw, die bijna geëindigd is. In den be
ginne vind ik feilen strijd in het beschaafde
Europa. Eén man strijd om een heerschap
pij, die wel niet eene wereldheerschappij
te noemen is, maar toch eene reusachtige
afmeting beoogt. Duizenden en nogmaals
duizenden bedekken de slagvelden, maar
spoedig wend ik mijn blik hiervan af,
en vestig dien op 't jeugdige, zich snel
ontwikkelende Noord Amerika. Meer en
meer neemt de bevolking toe door de
groote menigte, die uit het beschaalde
Europa zich derwaarts begeven. Maar
duizenden van nog o n beschaafde wilden,
woeste Indianen, staan die vestiging, die
uitbreiding van gebied in den weg. Geen
nood I'e beschaafden doen hun aantal
verminderen en weten hen langzamerhand
uit te roeien en te verdelgen door de
middelen, die de beschaving hun aau de
hand geeft Niet alleen vuurwapenen,
maar ook het vuurwater, zoo als de
Indiaan 't zoo naïf noemt; alles wordt
daartoe met goed gevolg aangewend.
Nog meer o n beschaafden O ja,
millioenen Ik zie daar nog een wereld
deel voor mij, dat jaren en jaren lang
weinig geteld, bijna verwaarloosd werd
In 't Noorden daarvan waren bekende
rijken gelegen en een daarvan, het be
roemde Egypte, is de bakermat van vele
weteuschappen geweest, toen het later
beschaafde Europa nog in een stikdon-
keren nacht van onbeschaafdheid was
gehuld De eilanden, die dat werelddeel
omringen, en de verschillende vlak aan
de kust gelegene landen hebben de aan
dacht van handeldrijvende volkeren tot
rich- gfCtn/kkcCj-eo 4o -h-e :scV.v-'v£4<>ri hel
ben toenadering en omgaDg gezocht eu
gevonden met de o u beschaafden. Zoo
is 't ook in 't zuiden gegaan, en't getal
der Europeanen overtrof spoedig dat der
inboorlingen en 't beschaafde element
had daar weldra de overhand. Maar in
't binnenste van dat werelddeel, het zwarte
land genoemd, daar woonden nog milli
oenen, die of totaal onbeschaafd waren
of op zulk een lagen trap van bescha
ving stonden, .dat ze niet eens verder dan
tot 10 konden tellen, dat men enkelen
hunner voor den overgang van 't dier
tot den mensch zou gaan houden, die
met dierlijke wreedheid hunne mederaeu-
schen behandelden, ja zelfs hun vleesch
aten
Owat vond de hand der beschaving
daar ontzettend veel te doen! Wat een
groot veld opende zich daar voor hare
werkzaamheidCasacaba.
heb je kracht noodig. Kom, neem een
teugje wijn, je doet me daarmee een ge
noegen, en rust dan een poosje, ik zal
je wel weer roepen 1"
Eindelijk haalde zij hem over; hij
stond op, ledigde het glas wijn, dat
Stella hem aanbood en waggelde de
kamer uit. De beida meisjes luisterden
naar zijn voetstappen, tot hij in zijn
kamer was en de deur sloot.
BGoddank!" sprak Beatrice. »Als hij
vannacht hier bleef en zien ^'oost, hoe
zij misschien in angst sterft."
Zij bleef steken, haar lippen beefden.
Ook Stella's gelaat werd somberder.
Het eene uur verliep na het andere
ontzettend langzaam voor de meisjes,
die aan het ziekbed waakten en bijna
geen woord wisselden.
In de andere kamer was het niet min
der stil, waar Charles in een vasten
slaap lag. Het was reeds geheel dag ge
worden, toen hij ontwaakte. Hij richtte
zich op in zijn bed en keek in verwar
ring om zich heen. Doch het volgende
oogenblik herinnerde hij zich alles weer.
H'urdt vervolgd.)