VADER EN ZDDN. No. 7.Maandag 15 Januari 1894.32'te Jaargang. Gem eentebestuur. 74-> vussiwsciii: inntvM. BEKENOMAKÏHG. Da Burgemeester van Vlissingen, maakt bekend, dat bij ham nog ten behoeve van de ramp te Wierum de volgende giften zijn in gekomen, als van B f 2,50, van N N. I 2 50. van M. een muntbiljet van f 10, K F no. 8426, van mej. J. f 2 50, van G f 2,50, van S 12 50 en van W. t 1,50 suraen f24.welk bedrag door hem aan de commissie iu Friesland is opgezonden. Vlissingen, 13 Januari 1894. De Burgemeester voornoemd, TÜTEIN NOLTBEN1ÜS Gemeente-Reinigingsdienst te VLISSINGEN". Ten beboeve van opgemeldeu dienst, is be noodigd eene boeveelheid van 60 H L. Haver en 40 H.L Paardeboooen. Gegadigden voor de levering van voormelde voedingsmiddelen, worden verzocht prijsop gaven, vergezeld van verzegelde monsters, in te dienen bij den Burgemeester dier gemeente, ten Raadbuize, vóór of uiterlijk op den 20n Januari e.k. des namiddags te 2 uren. De voorwaarden liggen van af heden, da- goljjks van 11 tot 12 unr ter lezing op het kantoor van den opzichter, in den stal by de voormalige Marinepoort. I. Wat is beschaving? De vraag is kort en eenvoudig. Het antwoord daarentegen zal wel wat langer en wat meer inge wikkeld zijn Wanneer we dat antwoord uit een taalkundig oogpuut beschouwen, dan zien we daarin het grond-werkwoord schaven, en onwillekeurig zien we voor ons oprijzen 't beeld van den timmerman, Hij heeft van si ju houtkooper plankeu gekocht, en wil hij daarvan vervaardigen, wat hem is opgedragen, dan kan hij ze zoo niet gebruiken Hij heeft daartoe dan ook een werktuig, schaaf genoemd, waar mee hij alle oneffenheden en ongelijk heden doet verdwijnen. Hij houdt hier mede niet op, al zijn zijne voeten ook bedolven onder de afgeschaafde krullen, ▼oordat het hout de vereischte gladheid heeft bekomen, ja zelfs later zal er over dat reeds geschaafde hout menigmalen nog eene fijnere schaaf gaan. Dit werk tuig is voor den timmerman dan ook onontbeerlijk, en 't blijkt hoeveel gewicht daaraan gehecht wordt, wanneer wij iemand hooren zeggen, dat hij zooveel en zooveel jaren aan de schaafbank heett gestaan, waaruit dan zou moeten worden afgeleid, dat hij eene langdurige oefening en opleiding neeft gehad. En als men dit werk iemand ziet doen, dan lijkt dat zoo dood gemakkelijk, niet waar Men behoeft die schaaf er maar over te strijken en er zullen ook krullen val- FEUILLETON. bewerkt door A M O. Zij is zacht en kalm van ons heen gegaan. Haar vermogen heeft zij tns- schen u en mij verdeeld Als het moge lijk is, kom dan spoedig naar Engeland terug. Zoo rijkdom den mensch waarlijk gelukkig kan maken, dan zult ge in volle mate gelukkig zijn, lieve Bertha I Wat mij betreft, ik ga in een liefdegesticht te Londen om de rest van mijn leven te wijden aan de verpleging van zieken en ougelukkigen. Mocht ge nog belang stelliug gevoelen in het lot van mijn broeder, ik kan u melden, dat de heer lijkheid Northminster een goed heer in len, maar och wat staan we dan toch verder verkeerd met onze handenNu eens komt er bijna geen krul af, dan weder is 't ijzer te diep in 't hout door gedrongen, en de krullen zijn veel te dik en al voortgaande blijft hetgeen we onder 't werktuig hebben, toch ongelijk en we geven 't op, en de bedreven hand van den meester moet ons knoeiwerk- zooveel mogelijk in orde brengen; maar dikwijls ten koste van hout en moeite en tijd Schaven is dus in elk geval de ruwheid wegnemen, glad maken Alleen hout? Meestal ja, maar ik beb ook in eene fabriek gezien, hoe eene schaaf, door de kracht van,den stoom, van ijze ren platen krulletjes ijzer afschaafde als een bewijs, hoe de mensch de stoom kracht tot zijn gebruik en nut he?ft weten aan te wenden Anders niet? O ja! in overdrachtelij ken zin stellig nog meer. De bekende dichter Boileau, de beroemde schrijver van de Satires, las altijd den vol genden dag en nog later meer dan eens de door hem gemaakte gedichten over, en veranderde daarin zoolang, totdat hij er niet meer op vond aan te merken. Lees maar eens, hoe wanhopig die man werd, toen hij zijn begunstiger Lodewijk 14 vergezelde op diens tocht naar Holland, en hij in verhevene verzen den overtocht over den Rijn moest bezingen. Hij weet letterlijk geen raad, om rijmklanken te vinden op de bafbaarsche namen van zoovele steden en plaatsen in Nederland, die onvermijdelijk in dat heldendicht moesten voorkomen. We mogen lachen over die opgeblazeue, hoogdravende woor den, vooral als daar dan zoo komisch tusschenin komt het woord Wo...ër...den, waarvan hij geen Woerden weet te ma ken, maar 't bewijst toch .tevens, dat hij ■er toch maar iiiet -op Icra rijmde, gelijk zoovelen, die voor eene bepaalde som een vers op bruiloft of sterfgeval maken, al naarmate zulks verlangd wordt. Hij drukt bet alle dichters met den meesten nadruk op 't gemoed in de woorden polissezet rep olissez sans- c e s s e S d. i. slaat er onophoudelijk de schaaf en nog eens de schaaf over gaan Nog verder? Ja, maar nu vooral in overdrachtelijken zin, anders zou 't al te dol klinken. Van sommige menschen wordt zelfs wel eens gezegddat er de schaat nog wel eens over mocht gaan Wat dit zeggen wil, zal later wel te pas komen. Menschen schaven Dat gaat immers nietl Toch wilde men dat werkwoord, dat zooveel moest uitdrukken, niet geheel en al loslaten Men behield het, maar men verzachtte de beteekenis door bijvoeging van 't voorvoegsel b e, en zoo kwam men aan het woord beschaven, plus al de andere woorden, die er van afgeleid zijn hem heeft gevonden. Moge hij in zijn nakomelingen meer geluk hebben dan de ongelukkige graaf Victor en zijn zoon, het kind van de arme Margaretha. »Kom mij eens opzoeken in Londen, daarmee verschaft gij veel genoegen aan Uw toegenegen Blanca Norton." Alweder erfde Bertha een aanzienlijk vermogen. Zij was nu rijker dan zij ooit had durven droomen. En met al haar rijkdommen lag ze daar, en kon daar mee haar leven geen uur verlengen. Hoe wreed is soms 's werelds beloop I in den zevenden nacht kwam de crisis. Deze toestand kan niet voortduren," sprak de dokter. Voor de morgen aan breekt, zullen wij weten, of zij herstellen zal of niet I" Heeft u nog hoop vroeg Beatrice in spanning. De geneesheer hield zich, of hij haar vraag niet hoorde en antwoordde niet. Het zou goed zijn, als u dien jonk man verbood 's nachts te waken/' zeide -Zoo komen we dan tot een antwoord op de in 't begin gestelde vraag: Wat is beschaving En alweder uit een taal kundig oogpunt aanvangende, antwoor den we, dat die uitgang i n g beteekent do daad, de uitoefening van 't geen door het werkwoord zelf wordt verstaan en dat is be schaven is ook het ruwe, het ongepolijste wegnemen, niet zoozeer van -bóut, ijzer, papier raaché of andere ma léT'ialen, maar meer bepaaldelijk van m - n s c h e n, ja van menschen! Zoo nadenkende opent zich voor mijne verbeelding een vel'!, zoo oneindig groot er. uitgestrekt, dat mijn blik het niet kau overzien 't Is het veld der geschie denis Ik lees daar in de bladen dierge- schiedboeken van tijden, toen bijna alle levende schepselen, die den naam van mensch droegen, nog o n beschaafd waren. Ze waren niet te tellen bij hon derden, maar bij honderdduizenden Ik lees van al die oorlogen, gevoerd op een wijze, die ons doet ijzen door de ruw heid en onbeschaafdheid. Ik spring eeu wen over, en kom aan de eerste blad zijden van de geschiedenis van mijn vaderland, en daar staat het alweerde Batavieren waren ruwe en o n beschaaf de menschen, levende van jacht en vis- scherij. Hunne kinderen liepen lang in Adamskostuum. Ik spring alweer wat over en bevind me in de middeleeuwen, en daar vind ik alweer eene opsomming van ruwheid en wreedheid en onbe sehaafdheiden men zegt van dien tijd dat het nacht was, en dat alles ver anderde, toen die duisternis, die nacht verdween, en het heerlijk licht der be schaving doordrong Heerlijk vooruitzichtZoolang heeft mijn oog moeten rusten op al die too ngelen, die mij met afschuw maar ook SiCt medelijden vervullen, dat' bet inder daad eene verlichting en verademing is, wanneer ik iets opwekkends te aanschou wen te wachten heb. Mijn geduld wordt wel op eeue wat te lange proef gesteld. Wel lees ik van allerlei uitvindingen, die getuigen van de ontwikkeling en den vooruitgang van 't verstand wel zie ik de bewijzen van de groote uitbrei ding van handel en scheepvaart, die som mige landen en mijn vaderland niet het minste doen bloeien en groote rijkdom men doet verzamelenwel zie ik groote vorderingen op letterkundig gebied en bespeur ik, hoe het dichtvuur gloed en leven ontvangt, en de schilderkunst reus achtige vorderingen maakt, en dat alles begroet ik met levendige belangstelling, maar tevens ontwaar ik, dat nog dui zenden, neen millioenen, altijd onder den naam van onbeschaafden voorkomen en 't werk der beschaving nog volstrekt niet is voltooid. Opzettelijk spring ik nu geene eeuwen maar tientallen 7an jaren over. Dit is hij, nadat hij met medelijden het oog op Charles had laten rusten. Kan u hem geen slaapmiddel geven, dokter vroeg Stella. De geneesheer knikte en schreef een recept. »lk kom morgen vroeg terug, als zij nog leeft," zeide hij. »Als zij dood is laat het mij dan weten De avond viel. Beatrice en Stella namen haar plaatsen aan het ziekbed in. Het was aandoenlijk en tevens hartverscheu rend om te zien, hoe Charles' blik aan houdend op het vervalleu gelaat van Bertha rustte, zonder dat hij zich gereed maakte om lieeu te gaan. Bedaard legde Stella haap hand op zijn schouder en zei Kom, Charles, je moet wat gaan rus ten. Je mag hier niet langer zoo blijven zitten." Hij. schudde het hoofd. Zou ik heengaan Den laatsten nacht Neen I" Juist omdat het de laatste kan zijn, reeds een verblijdend teeken, want het bewijst, dat de voortgang steeds'aanwezig is, en trapsgewijze maar toch gedurig toeneemt, Zoo doende ben ik genaderd tot de 19e eeuw, die bijna geëindigd is. In den be ginne vind ik feilen strijd in het beschaafde Europa. Eén man strijd om een heerschap pij, die wel niet eene wereldheerschappij te noemen is, maar toch eene reusachtige afmeting beoogt. Duizenden en nogmaals duizenden bedekken de slagvelden, maar spoedig wend ik mijn blik hiervan af, en vestig dien op 't jeugdige, zich snel ontwikkelende Noord Amerika. Meer en meer neemt de bevolking toe door de groote menigte, die uit het beschaalde Europa zich derwaarts begeven. Maar duizenden van nog o n beschaafde wilden, woeste Indianen, staan die vestiging, die uitbreiding van gebied in den weg. Geen nood I'e beschaafden doen hun aantal verminderen en weten hen langzamerhand uit te roeien en te verdelgen door de middelen, die de beschaving hun aau de hand geeft Niet alleen vuurwapenen, maar ook het vuurwater, zoo als de Indiaan 't zoo naïf noemt; alles wordt daartoe met goed gevolg aangewend. Nog meer o n beschaafden O ja, millioenen Ik zie daar nog een wereld deel voor mij, dat jaren en jaren lang weinig geteld, bijna verwaarloosd werd In 't Noorden daarvan waren bekende rijken gelegen en een daarvan, het be roemde Egypte, is de bakermat van vele weteuschappen geweest, toen het later beschaafde Europa nog in een stikdon- keren nacht van onbeschaafdheid was gehuld De eilanden, die dat werelddeel omringen, en de verschillende vlak aan de kust gelegene landen hebben de aan dacht van handeldrijvende volkeren tot rich- gfCtn/kkcCj-eo 4o -h-e :scV.v-'v£4<>ri hel ben toenadering en omgaDg gezocht eu gevonden met de o u beschaafden. Zoo is 't ook in 't zuiden gegaan, en't getal der Europeanen overtrof spoedig dat der inboorlingen en 't beschaafde element had daar weldra de overhand. Maar in 't binnenste van dat werelddeel, het zwarte land genoemd, daar woonden nog milli oenen, die of totaal onbeschaafd waren of op zulk een lagen trap van bescha ving stonden, .dat ze niet eens verder dan tot 10 konden tellen, dat men enkelen hunner voor den overgang van 't dier tot den mensch zou gaan houden, die met dierlijke wreedheid hunne mederaeu- schen behandelden, ja zelfs hun vleesch aten Owat vond de hand der beschaving daar ontzettend veel te doen! Wat een groot veld opende zich daar voor hare werkzaamheidCasacaba. heb je kracht noodig. Kom, neem een teugje wijn, je doet me daarmee een ge noegen, en rust dan een poosje, ik zal je wel weer roepen 1" Eindelijk haalde zij hem over; hij stond op, ledigde het glas wijn, dat Stella hem aanbood en waggelde de kamer uit. De beida meisjes luisterden naar zijn voetstappen, tot hij in zijn kamer was en de deur sloot. BGoddank!" sprak Beatrice. »Als hij vannacht hier bleef en zien ^'oost, hoe zij misschien in angst sterft." Zij bleef steken, haar lippen beefden. Ook Stella's gelaat werd somberder. Het eene uur verliep na het andere ontzettend langzaam voor de meisjes, die aan het ziekbed waakten en bijna geen woord wisselden. In de andere kamer was het niet min der stil, waar Charles in een vasten slaap lag. Het was reeds geheel dag ge worden, toen hij ontwaakte. Hij richtte zich op in zijn bed en keek in verwar ring om zich heen. Doch het volgende oogenblik herinnerde hij zich alles weer. H'urdt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Vlissingse Courant | 1894 | | pagina 1