VL1SSINGSGHE (M1MNT.
No. 18.
Zondag 1 Maart 1885.
23ste Jaargang
BINNENLAND.
BUREAU:
Kleine Markt I N». 187.
Prijs per drie maanden 1,Franco per post f 1,15. Afzon
derlijke nummers 10 cent. Men abonneert zich bij alle Boekhande
laren en Postdirecteuren.
UITGEVER
F. VAN DE VELDE Jr. te Vlissingen.
PRIJS DER ADVERTENTIENVan 1 tot 4 regels f 0.40.
Elke regel meer 10 cent. Clichés en groote lettere worden be
rekend naar de plaatsruimte, die zij beslaan.
Eenig agent voor Frankrijk, de firma G. L. DAUBE
5 Co., te Parijs.
Abonnementen voor België, Duitscbland, Engeland ei
Frankrijk f 1,65 per drie maanden.
Vlissingen, 28 Februari.
Het adres,waarvan wij in ons vorig nummer
melding maakten, dat Z. M. den koning zou
worden aangeboden en thans door ongeveer
een vierhonderdtal ingezetenen dezer ge
meente werd onderteekend,is van den volgen
den inhoud:
i/SireJ
z/Het is met den diepsten eerbied, maar te
vens met al het vertrouwen, waarop de vaak
betoonde sympathie van Uwe Majesteit voor
de aan het huis van Oranje zoo zeer verknoch
te stad "Vlissingen bun het recht geeft, dat de
ondergoteekenden, allen ingezetenen dier ge
meente, het wagen zich tot Uwer Majesteits
troon te wenden, in het belang van de plaats
hunuer inwoning.
//Dank zij der persoonlijke welwillende ge
zindheid van Uwe Majesteit, kwam na de ope
ning der nieuwe aangelegde haven- en kanaal-
werken, wier exploitatie, helaas,niet aaustonds
de gewenschte vruchten afwierp, hier eehe
inrichting tot stand, waaraan deze gemeente
nieuw leven en vernieuwde bedrijvigheid te
danken heeft.
z/Dekoninklijke maatschappij //de Schelde''
richtte hier hare scheepsbouw- en werktuigen-
fabriek op, en spoedig oustond voor Vlissingen
eene zekere mate van welvaart, die gedurig
toenam.
z/Dit had op de vermeerdering der bevol
king een gewenschten invloed, die wederkee-
rig ten bate kwam van de financiëele krachten
/Onder het bestuur van den tegenwoordi-
gen burgemeester, aan wiens ernstig, volhar
dend en practisch streven Vlissiugen alles is
verplicht, veranderde de toestand der gemeente
in alle opzichten.
z/Door zijn rusteloozen ijver en onovertref
baar beleid, kwam eene betere regeling der
geldmiddelen tot stand; de inkomsten namen
toe, zoodat het mogelijk werd do belasting op
het gemaal met twee derden te verminderen
en konden openbare werken worden uitge
voerd of in plan gebracht, die in de toekomst
den bloei vau Vlissingen verzekerden.
z/Aan die schoone verwachtingen dreigt nu
den bodem te worden ingeslagen, zoo niet nog
aan de maatschappij „de Schelde" de onder
steuning wordt verleend, die haar in stand kau
doen blijven en waarop haar indertijd uitzicht
schijnt te zijn gegeven.
„Hare fabriek, zoodauig ingericht, dat zij
met alle andoren kan wedijveren eD, door het
toepassen van viudingen uit den nieuweren
tijd, in vele opzichten uitmunt boven die van
elders, heeft de bewijzen geleverd, dat zij in
staat is, om de grootste werken met volkomen
succes uit te voeren.
„Alleen heeft zij, vooral in dezen tijd van
algeraeene werkschaarschte, noodig, dat ook
aan haar,evenals aan de fabrieken te Amsterdam
en Feijenoord, van rijkswege groote bestellin
gen worden gedaan. In weerwil van de zeker
ste waarborgen, die zij in staat is te leveren
voor eene richtige uitvoering daarvan, schijnt,
blijkens dezer dagen openbaar gemaakte
stukken, de ondersteuning te ontbreken en
worden door het departement van marine aan
de beide zoo evengenoemde fabrieken, bestel
lingen opgedragen,waarvan zij, „de Schelde",
stelselmatig wordt uitgesloten, ja, waarnaar
zij zelfs niet vermag mede te dingen; tot welke
uitsluiting als laatste motief dienst moet doen,
het buiten de lijn van defensie liggen van
Vlissiugen, alsof de Engelsche werven, waarop
§oms belangrijke werken voor dat departe
ment worden uitgevoerd, binnen die lijn vielen
en de maatschappij „de Schelde" niet de ze
kerste waarborgen had aangeboden ter voor
koming van gevaar voor de belangen van den
staat.
„Een noodwendig gevolg van dien toestaud
moet in de naaste toekomst zijn, de opheffing
dier fabriek, waartoe de eerste stap reeds moet
zijn gedaaD, door opzegging van het erfpachts
contract.
„De ondergang van zoodanige inrichting
moet op zichzelve reeds, eene ramp zijn voor
Vlissingen als havenplaats, door het verloren
gaan der gelegenheid voor de scheepvaart tot
het doen der belangrijkste reparatiën op do
plaats zelf; een voordeel,dat, o.a. vooral groote
waarde beeft voor de maatschappij „Zeeland"
die reeds ondervond hoe, iu ongelooflijk kor
ten tijd aanzienlijke schade aan hare booten
werd hersteld,zonder nadeel voor den dienst,en
een overwegend belang heeft bij het voortbe
staan der fabriek. Voor het algemeen belang
van Vlissingen echter zou die ramp de aller-
noodlottigste gevolgen na zich slepen.
„Uwe Majesteit vergunne ons welwillendten
deze slechts op eene enkele omstandigheid te
wijzen.
„Een der groote en grootsche plannen van
onzen wakkeren burgemeester is het herschep
pen van Vlissingen in eene badplaats van rang.
„Belangrijke uitgaven, onder gewone om
standigheden, de krachten der gemeente te
boven gaande, zijn reeds gedaan of zullen vol
gen. De verwezenlijking van dat plan staat op
het punt van een begin van uitvoering te ver
krijgen. Met de maatschappij tot exploitatie
van gronden is eene overeenkomst gesloten,
die haar verplicht tot het bouwen van een groot
badhotel.
„Kollossale toegangswegen zijn in aanleg,
met de kostbare overbrugging eeuer waterlei-
ding.
„Ook met de tramwegraaatschappij werd
eene overeenkomst aangegaan, tot aansluiting
van de badinrichting. Gemeentegronden wer
den, met het oog op de toekomst door parti
culieren gekocht en met het bebouwen daarvan
is reeds hier en daar een aanvang gemaakt.
„En dit alles om met de maatschappij „de
Schelde'' te staan of te vallen.
„Alleen toch door het toenemen der bevol
king kan het mogelijk zijn dusdanige onder
neming levensvatbaarheid te verzekeren.
„Vermindert de bevolking, en wordt niets
bijgebouwd en wordt door bijbouwing uit de
stad, naar den kant van het badhuis niet een
aanlokkelijk geheel gevormd, zoo valt ook dit
plan in duigen, waarvan dan ook reeds spraak
schijnt te zijn.
„En wat dit alles te erger maakt is, dat
tengevolge van het mislukken van zoovele po
gingen als door onzen burgemeester worden
aangewend tot verbetering van den toestand,
waarin onze goede stad tot dusverre verkeerde,
als daar zijn, behalve de bevordering der be
langen van meergenoemde maatschappij „de
Schelde", zijne bemoeiingen in zake het oplei-
diugschip der marioe, waardoor ook voor den
staat eeue aanzienlijke bezuiniging zou ont
staan; alsmede die tot het verkrijgen van bil
lijker tarieven van de maatschappij tot exploi
tatie van staatsspoorwegen en meer andere
zaken, Vlissingen bedreigd wordt met het ver
lies van den man, op wien de hoop voor de
toekomst, door eene gansche bevolking wordt
gevestigd.
„Dit alles noopt ons om als de tolken van
geheel Vlissingen oen beroep te doen op de
welbekende gunstige gezindheid van Uwe
Majesteit jegens eene plaats,die van ouds door
bijzondere banden aan Uwer Majesteits door
luchtig stamhuis was verbondendie de
eerste der Nederlandsche steden was waar
Spaansch geweld door eigen vrije keuze der
ingezetenen moest wijken voor het gezag van
Oranje en die sedert niet ophield van onver-
doofden ijver te blaken voor het geliefde Vor-
stènhuis, waarvoor de Vlissingers nog steeds
goed en bloed veil hebben.
„Zij smeeken Uwe Majesteit, met al den
eerbied, dien zij haarsverschuldigd zijn, maar
ook met al den ernst, die de omstandigheden
gebieden, dat het Uwer Majesteit moge bohage
de wenschen eener trouwe bevolking te ver-
liooren, door Uwer Majesteits persoonlijken,
alles vermogenden invloed wel te willen ver-
leenen, opdat gehoor worde gegeven aan de
bede door de kamer van koophandel en fabrie
ken alhier gericht, zoo tot zijne excellentie den
minister van binnenlandsche zaken, als tot de
tweede kamer der staten-generaal en maatre
gelen worden getroffen, die zouden kunDen
leiden tot het voortbestaan der maatschappij
„de Schelde" met besparing voor het rijk van
wellicht meer dan een millioen bij de overna
me en tot de verzekering van de toekomst ee
ner stad, ja eener geheele provincie, die vaak
het slachtoffer blijken van de belangzuchten
van andere plaatsen.
„Mocht deze bede door Uwe Majesteit kun
nen worden verhoord, of het opleidingsschip
naar hier worde overgebracht, wellicht ware
het mogelijk hierdoor ook den man te behou
den, wiens verlies als burgemeester alleen
reeds eene onoverkomelijke ramp zou zijn te
noemen.
„Zij bevelen zich en de gemeente daartoe
met eerbied en bescheidenheid nederig aan in
Uwer Majesteits bescherming, onder verzeke
ring van gedurende gehechtheid aan het ge
liefde huis van Oranje, onder welks bestuur
Nederland steeds gelukkig was cu blijven zal.
„Vlissingen, Maart 1885.
't welk doende enz."
Middelerwijl heeft zich deKamer vanKoop-
handel en Fabrieken alhier ook tot de tweede
kamer der staten-generaal gewend, ten einde,
zoo mogelijk den slag, welke Vlissingen be
dreigt, te trachten af te weren.
Dit adres is van den volgenden inhoud
„De Kamer van Koophandel en Fabrieken
te Vlissingen, veroorlooft zich de vrijheid zich
tot Uwe vergadering te wenden, ten einde hare
aandacht te vestigen op eene zaak, die, zonder
haar ernstigen steun en zonder hare inmen
ging, tot nadeel, niet alleen van de plaats harer
vestiging, maar ook van een geheel district en
de provincie en eindelijk zelfs tot een aanzien
lijk direct nadeel van's rijks schatkist dreigt
te niet te gaan.
„In de eerste vergadering van den gemeen
teraad van Vlissingen in dit jaar, gehouden
den 16 Januari jl., vernam de Kamer o. a. dat
de koninklijke maatschappij de Schelde,scheeps
bouw en werktuigenfabriek te Vlissingen, het
erfpachtscontract, goedgekeurd bij de wet van
8 September 1875 (StbL no. 151,) aan den
Staat der Nederlanden heeft opgezegd, en dat
Vlissingen en de provincie Zeeland daardoor
gevaar loopen eene harer schoonste en groot
ste industriëele inrichtingen te verliezen.
„Do Kamer heeft gemeend, dat het tot hare
roeping behoort om een onderzoek in te stellen
naar de reden, die aanleiding gaven tot die op
zegging en is, door de welwillendheid der di
rectie van die maatschappij, daarin geslaagd.
Zij vermeent, dat het in het belang van den
staat kau zijn om de volksvertegenwoordiging
daarmede bekend le maken.
„Zij richt zich met te meer vrijmoedigheid
tot Uwe vergadering, omdat het in deze zaak
niet alleen een plaatselijk en provinciaal, maar
tevens een rijks belang geldt en de algemeene
schatkist zoowel direct als indirect daarbij is
betrokken.
„Ter juiste beoordeeling der zaak is de ken
nis eener beknopte geschiedenis van de op
richting en het bestaan der maatschappij de
Schelde noodzakelijk.
„Met voorkennis en goedkeuring van Z. M.
onzen geëerbiedigden koning, werden in 1873
door de regeering stappen gedaan om op de
terreiuen der voormalige rijkswerf te Vlissin
gen eene fabriek te stichten, ter completcering
der op dat tijdstip nieuw geopende havenwer
ken.
rDe heer Arie Smit, thans burgemeester van
Vlissingen, vroeger scheepsbouwmeester te
Slikkerveer (gemeente Ridderkerk) verklaar
de zich bereid om aan de tot hem gerichte
uilnoodiging, onder zekere voorwaarden,
gehoor te geven en aan hem mocht het
gelukken met de regeering tot overeen
stemming te komen en een contract te sluiten,
dat door de wetgevende macht tot wet verhe
ven werd, op den 8 September 1875 (Stbl. no.
151.)
„Volgens dat contract had de heer Arie
Smit, erfpachter, het recht om die overeen
komst te brengen in eene naamlooze vennoot
schap, thans de koninklijke maatschappij de
Scheldescheepsbouw- en werktuigenfabriek,
die de rechten en verplichtingen van den erf
pachter overnam.
„Bij de onderhandelingen gevoerd door Zr.
Ms. regeering met den heer Smit werd door
dezen reeds dadelijk voor de overname der
voormalige rijks-marinewerf als bepaalde voor
waarde gesteld, het maken van een groot ijze
ren droogdok voor rekening van het rijk, te
Vlissingen te bouwen, of wel eene jaarlijksche
garantie van rente en aflossing voor een droog
dok door den erfpachter te maken.
Dit plan ondervond echter zoovele moeie-
lijkheden, dat de onderhandelingen dreigden
geheel te worden afgebroken. Maar juist ten
gevolge van het niet tot stand komen van der
gelijke toezegging werd door den heer Smit
met te meer klem als conditie sine qua non
op den voorgrond gesteld, dat de op te richten
maatschappij minstens een gelijk aandeel in
het aan particuliere werven toe te vertrouwen
rijkswerk zou hebben, als de overige inrichtin
gen, die daarvoor in aauraerking konden ko
men. En dit denkbeeld werd door de regeering
als grondslag der overeenkomst aangenomen.
„Bij het nalezen der destijds gevoerde cor
respondentie toch, waarvan aan adressante,
goedgunstig inzage is gegeven, blijkt het, dat
toezeggingen zijn gedaan als basis der onder
handelingen, die niet kunnen worden wegge
cijferd.
„Hierop schreef de heer Arie Smit dd. 12
Augustus 1874 aan den minister van binnen
landsche zaken zijne inzichten omtrent de ge
voerde onderhandelingen, waardoor die dreig
den te worden afgebroken.
„Op 25 November IS74 werden de onder
handelingen door den toenmaligen minister
van binnenlandsche zaken (de heer Heems
kerk) heropend en op 6 Januari 1875 werd
den heer Smit door het departement van fi
nanciën (minister van der Reim) toegezonden
een ontwerpcontract ter goedkeuring.
„In antwoord daarop scheef de heer Arie
Smit dd. 27 Januari 1875 aan ZExc. den mi
nister van financiën zijne bezwaren op eenige
artikelen die, na dat nog eenige punten over
en weer waren toegegeven, tot een resultaat
hebben geleid.
„In dien abrief van 27 Januari 1875 komt
o. a. de volgende zinsnede voor
