bekend iskecren zon
J jaren weder in dezelfde
rin zij bij het begu» dier
jird's theorie zijn temper';
afhankelijk van de versch;
jaan tot de aarde.
Junij. Vele aanzienlijke
Ijd Z. M. Koning Willem Frti
piinenteren. Voor weinige
ii einde alhier de Staatsraa
ren avond isvan 'sHagefc
r Luit.-Admiraal Gobiusfa
bij Z. M. te dineren,
nij. Zoo ais men in de dj»
ritig der Maatschappij van;
alen zijn. Voor wijlen den
ilm in de St. Pctcrskerki
rigten. De kosten zouden
den.
•rkzaamheid onzer lezers tee
ijk verschijnsel fyctvvelk d
hemel zal kunnen worden
wolkomen Zon-oklips nam
juw slechts eenmaal te aansclio
zal aanvangen des morg(t
Inden en eindigdn ten 7
Het is Ie liopen dat «a
om dit natiiurversciiijii:
Jjtilij. Z. K. H. Prins fin
Junij aan boord van lun
g aangekomen.
jjir
Ho. 81.
1842,
yXISSINGSCH E
Vrij da
COIiRA NT.
8 Julij.
De uitgave deter Courant geschiedt geregeld driemaal per week. 1
abonnement is voor drie maanden f a.ai»en franco per pu.l f 2,.So.
zich bij alle Boekhandelaren en Postdirecteuren in hel Rijk.
DoodbcLendinakin
lidord Huwelijks-, Geboorte-
berigten.
lo heeft twintig deelnemen
laats'.Ieden ter dood
eroordeeld. Onder deze la
rle en de voorma!
Irn zich al deze veroord#
en blijven weigerachtig on
te dragen. Kr is eene
.ouis Napoleon ontdekt,
de fransche kust. Te
n boet- en bededag geviei
Eene zachte vrijster mi
een vrolijk humeur en
een man niet een affaire
ndonnière te Parijs heeft
lilgcvonden onder den
Ike in eene zeer franije
icht wordt. De haten
jablokkeerd. (J. de la H.
lUer Nikolaas zijn m«t ct'ii
iveerd. Een vlug mi
|eng lot-en deelgcnoolc op
an reisgeld. (H. 15. 2 Julfcfctaan bezitten
ïnorden voortduren. De kind gehouden
ingezonden stukken.
BOEZBSSOEOTJ77ECT®.
Adres aan dc Synotlc der ül'ederland-
sche Hervormde Kerk over de Foniin-
licrende Academische opleiding der
Predikauteu, liet Onderwijs cu tiet Iterk-
bcKtuur. LeidenS. en Jl. Liiclitnians
1842.
(Vervolg ra» onze vorige.)
Bet derde punt door de adressanten behandeld ishet
land tusschen hel lager onderwys en de kerl;.
De zeven heeren beschouwen dit onderwerp alleen van
standpunt van leder» der Hervormde Kerk zij ver-
flen zich niet tot de hoogte Vat» den wetgever \an liet
jatsbestuur welke meer dan de belangen en betrekkingen
ir kerk te overzien en te behartigen hebben.
Zij willen Christelijke - scholen waar de kinderen van
ilere gezindheid afzonderlijk onderwezen en opgevoed wor-
ieder naar gelang van de leer zijner kerk waar
uitgesloten worden (bladz. 31) de Israililen ei» de
msehen.
Hebben de adressanten hieraan de mogelijkheid gedacht
mogelijkheid om in elke gèmeentc waar Protestanten
a'elitcn en Roomschen bestaan voor elke gezindheid
ouderlijke scholen afzonderlijke ouderwijzerswelke
hloende bekwaamheid en ecu toereikend middel van
dus op den duur kunnen worden in
verschaffen
rijk hebben de vreemde kljvan liet gouvernement deze niet verschaffen hij gebrek
verdrijven. Do Mcssag
len. De Graaf van Rum
t van de Provincie Drenlk
Lverwt als Gouverneur-Gen
i Hage is de eerste harinj
laar een nieuw dagblad: Ne
;even
'9NDE1TIE.
al zoo spoedig mogelijk gep'
Ltentien.
F
[tad Vlissingen op den
naast het Wachthuis,
[F in dc Gasthuisstraat
Ie Kaarten omschreven,
erkooping voor een ici
IDbekwaam tot het vo
Pot kunnende omgaan
an adres bij Mejufvr.
estraat alhier.
1D1NGEN.
Sedert don 2. dezer lij"
lijnzaad de Maria, H. t
W. Daniel, St. DoraieftO
ra lioul Columbine W, l>
im AlbertE. Megon Rig»,
banuicli liou(waren Emma
The AVilliam, Gt Wilson.
Grcnic, Bordeaux wijn; «ili
in Riga lijnzaad. 1.
A. W. VAN BIEREN.
middelen tc-r bekostiging zoo hij den Slaat als bij de
nten en bij gemis aan een toereikend getal bekwame
omsche en Israëlitische onderwijzerswat welen dan de
•ssanten op te geven om in dit ontbrekende te voorzien 7
Moeten de Roomschen en Israelite»! dan maar niet onder—
sen worden, voor zooveel het lagere onderwijs betreft?
Of moeten de kinderen der ouders van die gezindheden
bij zitten wanneer van de Jnden als van moordenaren
van de mis als van afgoderij geleerd en gesproken
wdt
Geen van heiden zullen de adressanten durven beweren
t hen verlangd te worden.
Maar waarom zoo de adressanten grene middelen van
Doering weten aan de hand te geven, om hun vedlaiigeii
hunnen doen verwezenlijken waarom dan U'gen de'
iatregelen van het gouvernement te willen protes-
(blad/. 52) ferwijl zij op "bladz. 2 vorklaren
hunne belijdenis fc beboeren de. regtmntiglieid
p. UVTTEJVIIOOVE:V zal
Julij '184-2 des namiddatt
Sociëteit La Ilelie Altic far onderwerping aan de wettige overheid door welke hel
K„„„ Vii.i.... n,MGott,'belieft ons Ie reijtren."
Trad»,Me de regering dan niet, in zoover als zij kon te vol'
ici» aan het verlangen van Protestanten Koomschgc
istig onderwijs voorde kinderen, door
open te stellen om na het lager
mede staande en rsl.indolijk onderw ijsook het godsdienstige
genieten een onderwijs, dat nu te doelmatiger zijn
oetnaardien niet de schoolonderwijzers, maar dé gods-
(fislleeraren hetzelve geven kunnen
Of is dit niet genoeg? Kan daarmede niet vorkregen
inVn wat de adressanten volgens bladz. 30 beoogen
'hl het kind vroegtijdig tot den zaligmaker worde gebragt
dat de jongeling zijn pad zuiver lecre houden nul Gods
voord dat de vreeze Gods liet beginsel der wetenschap,
dal dc wille Gods, niet eens onbekenden Gods
^spenen, die ziel» al Vader inChristus heeft-geopen
baard het steunpunt van vermaning en opwekking zij
Dc adressanten trachten op Idadz. 35 te hetoogen dat
I niet verki'egen kan worden doch elk deugdelijk bewijs
»voor ontbreekt.
ij zeggen: Het gouvernement verlangt, dat niets fe^e»
geloofdo kerk dat er niets dan overeenkomstig het
oof worde gelpord. Welnu wordt er ilari door onderwijs
liet lezen schrijven en rekenen te geven waartoe du
'cssanten iets later zeggen dat nu de volkschool zich
tal bepalen zal iels geleerd dat liirt 'overeenstemt
lf,l liet geloof der kerkGelooft do kerk
indcron niet moeten loeren lezen schrijven en rekenen
'latin dit loeren iets zijn zou, in strijd met hej geloof?
Maar dit is te weinig zeggen do adressanten, «voor
opvoeding der kindoren." Doch juist daarom geeft
f' gouvernement vrijheid en gelegenheidom dat lager
'derwijs door het godsdienstige t» doen opvolgen en aan
"Hen om aan te vullen ook datgene wat in sommige
''boeken voor'het lagere onderwijs als aaristootelijk voor
"foren mogt zijn of worden doorgehaald,
be adressanten vTeezen ten gevolge der censuur oenen
'r|j(l van allen tegen allen dus de oorzaken vau den strijd
wegnemen zal zijn den strijd te dopii ontslaan.
Wij kunnen, dit niet beamen en ware de regering in
der tijd in Belgie 7.00 wijs en voorzigtig geweest als /ij
thans is; ware alle godsdienstig onderwijs van de scholen
geweerd en gelegenheid voor dat onderwijs daar buiten
gegeven voor de kinderen van vlke gezindheid afzonderlijk
voorzeker zou een der grwigtigste beweegredenen voor dc
R. C. geestelijkheid zijn weggevallen voor haie comhiijatie
met de liberalen cn de alschcui il»g had vvelligt geen plaats
gevonden.
Nog zeggen de adressanten (bladz. 35) dat bol «leisel
der afzonderlijke uren.»iel» met een grooteruleels werk
te tuigelijk* godsdienst veel meer dan met eene godsdienst
in geest en in waarheid verei-nigen laat."
Wat heteekenr die uitdrukking afzonderlijke uren (j.vat
niet ieder uur afzonderlijk vuo. bij of loopt n ersoinslwce
of dl ie iloor elkander? Hit woord afzonderlijk kan dus
niet slaan op vren als eene bijzondere eigenschap van
deze: maar op bet afzonderen der kinderen vonr.het gods-
- dienstig onderwijs, gedurende die uren. dat zijn uren,
daartoe., by zonder bestemd.
Welnu de school-uren gedurende welke de adressanten
hot'godsdienstig onderwijs widen gegeven hebben de uren
voor de catheohisaiten de uren voor de godsdienstoefening
zijn allen voor het daar pegeveno onderwijs 'bestemd en
afgezonderd. Laten zich dan ook dik uren niet niet eene
godsdienst in geejst en in waarheid vereenigen? Zoo ja,
waarom beweren adressanten dan het omgekeerde van die
uren welke zij afzonderlijke gelieven te noemen wij zien
hiér volstrekt geen verschil.
Ook 101/ hebhpii vroeger in dit blad het geven van
grondig en leerstellig onderwijs op de scholen voorgestaan,
en poogden zelfs nmideiv:» aan te wijzen om dit te kun
nen doen plaats hebben door het iij afloop van het lager
de poging is stoutmaar evenwel mogelijk voor één
enkel oogeiriiiik indien maar de greep met forschc vinge
ren met Krachtige hand en met beslissendon wil geschiedt
maar don/elven achterwaarts te bewegen en meer dan
twee eeuwen terne te wiHen zeilen dat is de laatst»
poging der wanhoop, dat is de ijdele'krachtverspilling der
zinsverbijstering dat is'onmogelijk geworden. En toch
er zijn er die de onmogelijkheid beproeven en het vcrle-
dénc overplanten willen in het tegenwoordige. Zonderlinge
poging verklaarbaar en te verschoond» in den m'ingcoelenden
burger opgevoed bij de mondelinge overleveringen der
ouders en voorouders maar onbegrijpelijk en moeijclijlc
'toe te geven in mannen van hoogcr opleiding van gelet
terde opvoeding en van geschiedkundige wetenschap,. Ik
heb die poging die niets goeds te verwachten laat
liclrenrd toen ik haar zag ondernomen door .de zeven
ondeïteekrnaren van hetin het hoofd dezesgenoemde
adres. Die onderteekenaren toch zijn allen mannen van
wetenschappelijke opleiding meestal gevestigd in de hoogere
kringen der maatschappij geëerd en geacht of om hunne
betrekkingen of om hunne goede hoedanigheden of wèl
om beide. Hunne poging verdient derhalve iels meerder
dan gewone opmerkzaamheid', omdat het allo/iris waar
schijnlijk is "dat hier een gevosligd doel een brpaalde.11 wil
en een stellig streven aanwezig is omdat men mag
verwachten hier grondstellingen te loeren kennen die rivn
met inspanning van alle mogelijke krachten zon wenschcn
voort to planten en te zien zegevieren. Oppervlakkig be
schouwt schijnt liet geschrift van geheel godsdienstigen
aörd maar of in hetzelve geenp staatkundige strekking
kan worden opgemerkt, mag. minstens, betwijfeld wor
den. Wanneer wij de staatkundige geschriften van den
heer Groen van Piiinstkrer aandachtig lezen vooral
zijne Bijdrage tot herziening der grondwet, dan valt daarin
onderwijs doen vertrekken der kinderen van andere ge- I eene sterke overhelling lot ons vroeger foederalisinus niet
zindheden doch wij zouden op die wijze niets anders
verkregen hebben dan nu het gouvernement heeft aan
gewezen. Gedurende lu-t ulgemeene onderwijs geen gods
dienstig onderwijs, doch eerst n.» den afloop van hetzelve.
Het onuilvoertijke.om voor de kinderen va» de onder
scheidene gezindheden afzonderlijke scholen voor het lager
onderwijs te verschaffen hebben wij van de» aanvang af
ingezien.
Noglaris kon, zoo wij niet dwalen, het besluit wel
eenige meerdere vrijheid laten dan liet doet. Er zyti
gemeenten waar niet anders dan Protestanten of Roomscli
Gatholijke» wonen. Er zullen ook steden zijn waar de
middelen konden worden hijeengebragt om afzonderlijke
Cliristelyke scholen, door tiissehenkomst van een kerkge
nootschap ten behoeve der kinderen van de ledematen op
te rigten. Daar kon voor alle gezindheden vrijheid bestaan
om het godsdienstig onderwijs nevens het lager onderwijs,
te doen geven, en zulkshelialven uit den hijbei ook
uit schoolboeken op den titel de aanwijzing bevattende
alleen geoorloofd op scholen waar slechts het onderwijs aan
kinderen van een en dezelfde gezindheid gegeven wordt
en welke boeken dan met kerkelijke vergunning zouden
belmoren te zijn gedrukt.
Dat die scholen voor zooveel het lager onderwijs betreft
allijd aan toezigt van wege de regering zouden onderworpen
blijven schijnt ons toe geen beloog te behoeven evenmin
als van dat op de benoeming der onderwijzers en het
onderzoek omtrent de bekwaamheden en het zedelijk gedrag
van deze.
In de bedoelde steden zou noglans in het lot der onder
wijzers welker bestaan hierdoor kon worden verkortnaar
billijkheid moeten worden voorzien.
Het gouvernement zou door zulk. eene vrijheid te
geven, op nieuw tooncn zóóveel te willen doen als het
behoudens ieders region en belangen in dit stuk maar
immers" vermagen liet goilsifienstig onderwijs vereenigd
mot het lagere kon ook naar ons inzien zeer heilzame
vruchten dragen.
Ware ook de Sijnode het met dit denkbeeld eens dan
zou zij niet moeten protesteren zoo als de adressanten willen
maar aan de overheid welke door de grondwet met de
zorg voor het onderwijs belast isbescheiden lijk hare
meening en haar daarop gegrond verzoek te kennen geven.
(Het vervolg hierna.)
Adres aan de Algemene Synode der
H'ederlandsche Hervormde Kerkove?
de Formulieren de Academische oplei
ding der Predikanten het Onderwijs
en het Kerkbestuur. LcidcuS. en J.
Luchtmails,18 J2.
Den immer snel voortrollenden wagen des tijds erne
andere rigting te geven de poging is moeijelijk niaar
7ij kan gelukken indien het oog maar helder is cu de
hand vastdenzelven voor één poos te doou stilstaan
te ontkennen. De vnprliefde voor dat slelscl vond «een
bijval op 'het staatkundig terrein maar als eens in dii
kerk eer» terugtred van twee eeuwen plaals greep zou
dan niet de poging gemakkelijker althans mogelijk worden
om instellingen en verordeningen van vroeger" dagen in
onze tegenwoordige huishouding van staat te zien over—
gebragt
Het hier bedoeld adres wil hoe men het ook poge te
bemantelen reuen terugtred lot de jaren var» 1 GIS en 1G19.
Het vangt aan een volledig effect to reclameren van de
formulieren van dien lijd als de eenige hechte waarborgen
voor de Hervormde Kerk. Het vergood de mannen en
opstellers van dien tijd. Zij ivaren toch als bijzonder ge
leid door den invloed des gecstcs. Ik mag vragen boe eo
van waar weten zij dat Ik mag zeggen dat zij stoutweg
stellen iets waarvoor bet bewijs moeijelijk en liet tegen
bewijs even onmogelijk echter gemakkelijker zou .allen.
Ik wijs op de -geschiedenis. Ik stel zij waren menschen
van gelijke beweging als wij. Ik voeger bij, de drift voor
de opvatting van hunne persoonlijke gevoelens was sterker
nog in hen dan in ons. want zij zagen vaak dooi- het
partijdig licht hunner éénzijdige lieoordeeling. Och waarom
moeten de dagen >an ouds altijd zooveelglansrijker cr»
schitterender schijnen zooveel gélukkiger en liemelscher dan
de dagen van heden Zou ook dit li t lot eens zijn van
onzen tijd, als twee eeuwen da rover zijn lieên gewenteld?
Ik vei oordeel de mannen niet van vroeger dagen maar dat
ilweepcn met hunne gevoelens en liur.ne deugden maakt
hen tot afgoden van een hartwaarin slechts één God
wonen mag. Zonderling tóch. De adressanten willen ge
leerd en gepredikt hebben iu den goost- dier mannen. Is
die geestvan geheel zoo eene vergaderinga's was de
Sijnode zoo bekend en zoo gi ves'ig/l*? en zij willen to
gelijk den hijhei niets dan den bijbel geheel don bijbel."
Zie bladz 5. Ik voor n ij beschouw die uitdrukking als
eene drukfout in het adresdaar men hier zon moeten
lezen: «de kerk niets dan de kerk en geheel de kerk."
Iu mijne «Vrijmoedige Gedachten," (1) heb ik over den
twist rakende de formulieren mijne denkbeelden vo'doendo
ontwikkeld en wil ze hier niet herhalen.Het Protestantse!»
beginsel zal toch wel rusten op een vrijmoedig en onbe
lemmerd onderzoek waarom dit dan aan strenge banden
te leggen of het verstikt Omdat enkelen er misbruik van
mol li Maar dan nok, al waarvan misbniik wordt ge
maakt moet belemmerd aan dien regel zullen de ou-
derteckenaars toch wel hun zegel niet hechten
Ik wil niet ontkennen dat aan de academische opleiding
eene hetere en doelmatiger rioting kan worden gegeven.
Ik ontveins niet dat.mets met behoedzaamheid toegestaan
de kerk eenigen meer directum invloed mag toegekend op
de keuze van Professoren voor de theologische faculteit
maar beaam de rede als grondoorzaak hiervoor ten adresse
opgegeven, niet. Niet omdat, zoo als stoutweg gesteld
wordtde Groninger Hoogleeraren eene aan de kerk vreemde
of met haar strijdige leer verkondigen maar omdat dien
invloed als- van zelvö in den aard der zaak gelegen ia
(1) Vrijmoedige Gedachten over de aangelegenheden gesteldheid
en menschen van volk en Staal in Nederland. Rolloi'daiu. JHkn-
sing en van Westrkknir. iS42.
