li
Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeland.
Fata Morgana.
No. 2974
Zaterdag 16 Augustus 1919
3öe jaargang
BuitenlaocL
Binnenland.
f
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 90 cent, voor het buitenland met verhooging
der bijkomende porto's.
Advertentien worden aangenomen bij de Redactie, den boekhandelaar
M De Jonoe te Ter Nouaen en den drukker A. P. Huijbregsen te Goes,
ADVERTENTIEPRIJS:
JVan 1 tot en met B regels 60 cent; elke regel meer
12 cent. By abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. Grootere letter naar plaatsruimte
Redactie-Adres Postbus, Goes.
Deze Courant verschijnt eiken Vrijdagavond en wordt uitgegeven door de N. V. Zeeuwsch Nieuwsblad, gevestigd te r!er Neuzen.
Uit Duitschland.
Sedert eenige maanden heelt de toestand
te Hamburg en Bremen zich gestabiliseerd.
De intocht der regeeringstroepen maakte een
einde aan een periode van ellendige ver
warring, van plundering en bloedvergieten,
en de rust keerde weder, doch dat deze rust
niet meer op ernstige wjjze verstoord werd,
ligt niet in de eerste plaats aan de aanwezig
heid der regeeringstroepen. In de geesten,
ook van het meerondeel der arbeiders, is een
verandering ingetreden. De korte periode van
ellende en verwarring heeft geleerd, dat van
fantastische hervormers, die dan nog vaak
omgeven worden door misdadige elementen,
geen heil te verwachten is en merkwaardig
is vooral te Bremen de samenwerking tus-
schen arbeiders en burgerstand, waar het er
op aankomt orde en rust te bewaren. De
«Stadtwehr» te Bremen bestaat voor een aan
zienlijk deel (ongeveer 80 procent) uit ar
beiders (grootendeels meerderheidssocialisten)
die, evenals de andere leden, eens in de tien
dagen dienst doen als wachten bjj openbare
gebouwen en op andere belangrijke punten.
Nog altijd namelijk moet men rekenen met
de mogelijkheid, dat een kleine minderheid
plotseling zal trachten de macht in handen
te krijgen. Het gevaar dreigt niet in de stad
zelve, maar in een der voorsteden, Gröpelin-
gen, de verblijfplaats van vele Bussen, die er
op een deel der Duitsche arbeiders een zeer
slechten invloed uitoefenen. Wel is waar vormt
het door deze Russen beïnvloede deel der
arbeiders slechts een minderheid, maar de
meerderheid neemt tegen hen niet krachtig
stelling, toont zich bevreesd. Teekenend voor
den toestand is het volgende
Op de scheepswerf te Gröpelingen werd
een ingenieur zeer ernstig mishandeld, omdat
hjj op order der directie uit een werkplaats
biljetten verwijderde, waarin werd aange
spoord tot de revolutionaire staking. De meer
derheid der arbeiders hield zich hierbij
zjjdig, keurde deze mishandeling niet goed,
maar durfden niet op te treden, evenmin als
de ambtenaren. Een jeugdig arbeider maakte
echter de opmerking: «Dat zjjn nu de men-
schen, die beweerden, dat men niet mocht
schieten op hun Fransche medemenschen en
nu mishandelen zij een eigen landgenoot
Deze opmerking bezorgde den jongen man
een pak slaag, dat hem gedurende meer dan
een maand verhinderde zjjn arbeid te ver
richten.
Dergeljjke voorvallen hebben evenwel het
voordeel, dat ze de sterkte der «Stadtwehr»
doen toenemen en het getal der leden is thans
zoo groot, dat desnoods krachtige detache-
FEUILLETON.
(Een verhaal uit Zuid-Afrika.)
1.) o—
«Daar ginds was het, dokter zei Joost van
de Loo, terwjjl hjj op een boschje van acacia's
wees.
Ik wist wat hij bedoelde. Drie jaar geleden
was zjjn jonge vrouw bjj het zoeken naar ver
dwaald vee door een leeuw verrast en gedood,
op. de plaats waar wjj tegenover stonden.
Een oogenblik bleven wjj beiden zwjjgen;
toen sprak ik myn reismakker bemoedigend
aan «Hoor eens, Van do Loo, ter wille uwer
kinderen is het noodig dat ge dit droevig
voorval vergeet en hun een andere moeder
geeft, in uw huishouding is de zorgende band
eener vrouw onmisbaar.»
«Ik weet het, dokter,» antwoordde de Boer,
terwyl hy een traan wegwischte. «Maar de
vrouwen zjjn zeldzaam hier en die uit de kolonie
willen niet over de grens trekken, waar zy
aan allerlei moeiten en gevaren zjjn bloot
gesteld. Ja, als ik er weer een kon vinden als
myn Kaatje Maar laat ons daar niet meer
over spreken. Ge moet .nu terugrijden, dokter;
uw paard heeft rust noodig, want morgen
inenten naar elders kunnen worden gezonden.
Deze «Stadtwehr» beschikt ook over geschut
en een groot aantal mitrailleurs. Een bijzondere
atdeeling, de «Havenwacht» bewaakt de havens
en maakt hierbij ook gebruik van bewapende
vaartuigen.
Ook te Hamburg bestaat zulk een haven-
wacht. Verder heelt men daar de «Inwoners
weermacht» (Einwohnerwehr), waarvan de
leden eens in de tien dagen wachtdienst ver
richten en een korps vrijwilligers (Zeitfrei-
willigers), dat alleen onder de wapens komt
als er dadelyk gevaar dreigt. Ook te Hamburg
worden deze korpsen voor een groot deel
gevormd door de arbeiders, die meer dan genoeg
hebben van de tirannieke heerschappij der
Spartacisteu.
Eigenaardig is, dat zoowel te Bremen als
te Hamburg, door de ordebewaarders beschikt
wordt over een groot getal brandspuiten en
brandslangen, welke men slechts op de wa
terleiding heeft te plaatsen. Reed* meerdere
malen hebben flinke stralen water goede dienst
gedaan om de orde te herstellen en de geesten
at te koelen. Eenige weken geleden werd te
Hamburg op deze wijze een menigte verspreid.
Een der leiders verklaarde: «Men moet zich
niet dadelyk laten verleiden op een rumoerige
menigte, waaronder zich steeds vele nieuws
gierigen, en vrouwen en kinderen 'bevinden,
te laten schieten. Water werkt veel beter en
wekt minder verbittering dan bloed. Alleen
dan, wanneer men staat tegenover uitsluitend
of bijna uitsluitend werkelijk kwaadwillende
elementen, is alle zachtheid uit den booze en
moet met de wapens worden opgetreden.»
Het aantal weduwen van militairen in
Duitschland bedraagt ongeveer 900.000, waar
van er 650.000 nog geen dertig, 300.0Q0 nog
geen vijfentwintig jaar oud zjjn.
Eene firma te Hamburg biedt 100,000
ton bedorven haring te koop aan. Van soc.
dem. zijde wordt van de regeering een onder
zoek geëischt, hoe het mogelyk is geweest,
dat een dergeljjke hoeveelheid kostelijk voedsel
kon bederven en wie daaraan schuld is.
Te Malmö, in Denemarken, zag men
Vrijdagmorgen een watervliegtuig, waaruit op
ongeveer 200 meter hoogte twee pakketten
geworpen werden. Daaina verdween het vlieg
tuig weer over de Oostzee. Van de plaats, waar
sedert eenigen tyd een Duitsche heer en dame
woonden, werden signalen aan het vliegtuig
gegeven. De wachter van deu vuurtoren van
Trelieborg deed hiervan mededeeling. Het
Duitsche paar werd gevangen genomen De
pakketten werden in beslag genomen en naar
Trelieborg gebracht. De inhoud bleek te be
staan uit echte kant, jjuweelen, sieraden en
staatsobligaties tot een zeer groot bedrag. Na
verschillende uitvluchten bekenden beide Duit-
wacht het nog een moeilyke dag. God zy mi t u
Met een hartelyken handdruk scheidden wjj.
Van de Loo reed op zyn «plaats» toe en ik
draafde terug naar het oord, waar wjj halt
zouden houden en myn Hottentot voor den
ndcht een vuur zou ontsteken.
In Riddag8bosch, waai ik mjj opgehouden
had op myn tocht naar Colesberg, was in den
vroegen morgen de Hottentot by mjj gekomen
om mjjn hulp in te roepen voor zjjn meester,
den Hernhuttschen zendeling te Himmelsborn.
Het was een bezwaarlijke reis naar het missie
huis, een lange rit door de zoogenaamde
«doode» vlakte, een woestyn zonder water.
Daarom had Van de Loo, een oude kennis,
dien ik in Riddagsbosch aangetroffen had, mjj
sterk afgeraden den Hottentot te vergezellen,
maar ik wou een landgenoot die mogelyk al
lang vergeefs naar geneeskundige hulp had
uitgezien, niet teleurstellen en had my aan
stonds op weg begeven. Van de Loo verge
zelde mij daarbjj t°t aan een PUI1t, waar hy
moest afbuigen om zyn plaats te bereiken.
De nacht verliep ongestoord en reeds vroeg
zaten Nahum zoo heette de Hottentot
en ik weer in den zadel. Het was in Januari,
de heetste maand in die streken, en de zen
gende stralen der zomerzon hadden alles doen
verdorren. Onafzienbaar strekte de gele vlakte
zich voor ons uitgeen teeken van leven was
schtrs, dat de pakketten uit het vliegtuig ge
worpen waren door den prins Von Wied. De
inhoud moet het eigendom zyn van den ex-
koning van Saksen.
Geen kranten meer in Hongarye.
Op voorstel van de vertegenwoordigers der
pers heeft minister-president Stefaan Friedrich
een verordening uitgevaardigd, waarbjj het
verschijnen van alle bladen, dus ook dagbladen,
weekbladen, tjjdschriften enz. verboden wordt
tot nader order. Deze maatregel werd nood
zakelijk geacht. Zoolang dez3 toestand duurt
zal de staatscourant tweemaal daags verschynen
en wel 's morgens vroeg en 's avonds, en dan
in net niet-officieele gedeelte het publiek op
de hoogte brengen van de belangrijkste ge
beurtenissen.
Een meevaller.
Het Bolsjewistisch huishouden in Hongarye
wordt gekenmerkt door het feit, dat aarts
hertog Jozef Maandag in zyn paleis te Boeda
pest, waar tot den val der Radenregeering het
opperbevel van de roode garde heeft geresi
deerd, in een kast een reusachtig bedrag heeft
gevonden. Het bedrag moet ongeveer 80 mil-
lioen kronen in blauwe biljetten bedragen en
is waarschjjnljjk in der haast vergeten. Aarts
hertog Jozef heelt het geld aan den minister
president overhandigd.
Yperen herleefd.
Bjjna 1000 burgers zijn naar Yperen terug*
gekeerd; 54 herbergen en estaminets zyn her
opend in tjjdeljjke.houten gebouwtjes en dryven
druk handel met Britsche soldaten-en toeristen.
Onlangs is de vernielde stad op één dag door
9000 toeiisten.
Carnegie overleden.
Maandagochtend is de bekende miliionair
Andrew Carnegie te Stockbridge in Massachu-
chets (Amerika) overleden.
Carnegie werd in 1835 te Dungermline in
Schotland geboren. Toen hij nog zeer jong
was, vertrok de heele familie naar Amerika.
Daar begon Andrew te werken als weversjongen
in een groote weverjj te Pittsburg, waar zyn
ouders zich gevestigd hadden. Weldra ging hjj
echter over in dienst eoner telegraafmaatschappij
en bracht het daar al spoedig tot een verant
woordelijken post. Toen associeerde hij zich
met Mr. Woodraff voor de exploitatie van
slaapwagens op de spoorwegen. Na den suc-
seetie-öorlog, waarbjj hjj als oorlogstelegrafist
de noordelyke staten diende, kocht hy aandeelen
in allerlei spooiwegonderneaningen en interes
seerde zich in verscheidene zaken der jjzer-
iudustrie. In 1889 vereenigde hjj verschillende
ondernemingen onder den naam Carnegie Steel
Cy. In 1901, nadat hjj zich uit de leiding der
zaken had teruggetrokken, veranderde deze
naam in United States Steel Corporation.
In tal van Amerikaansche steden stichtte
Carnegie bibliotheken, laboratoria en leerstoe
len aan universiteiten. Ook in Engeland moch
ten vele stichtingen voor wetenschappelijk on
derzoek van zijn overvloed mededeelen. De
Schotten vereerden hun landgenoot met het
eere-rectoraat der universiteit van St. Andrew.
De meest bekende zijner stichtingen hier in
Europa, en vooral in ons land, is die waardoor
hjj den bouw van het vredespaleis als verga
derhuis voor het intornatiouaie hof van arbi
trage hééft mogelijk gemaakt.
Hij was begiftigd met tal van eereteekenen
uit alle landen.
De koningin van Zweden.
Men zal zich herinneren, dat tydens den
oorlog Koningin Victoria van Zweden, een
zuster van den groothertog van Baden, te
Karlsruhe gevaar heeft geloopen, tydens een
aanval van Entente-vliegers gedood te worden.
Bommen vielen in. het paleis. Na den oorlog
heeft zij daar nog eens haar leven in gevaar
gezien. Toen de revolutie uitbrak, vielen sol
daten bet paleis te Karlsruhe aan. Achthonderd
schoten werden er op gelost, 's Avonds vlucht
ten de groothertogelijke familie en de koningin
van Zweden naar den Zwingenburg, eeD klein
kasteel bjj Heidelberg. Spoedig werd echter
hun veiligheid ook daar bedreigd, waarna het
jjalukte, met toestemming van de revolutionaire
r geering, naar het kasteel Langenstein in het
Zuiden van Baden te ontkomen.
11—
er te zien. Het stof zelfs scheen te traag om
zich in de heete lucht te verheffen en bleef
een voet hoog boven den bodem zv«even.
Ik voelde hoe de brandende hitte, de stilte
en eenzaamheid hun werking op mjj uitoefenden
en my slaapdronken maakten. Dm dat gevoel
van mjj at te schudden wendde ik mij lot den
Hottentot.
«Komen hier wel eens Kaffers in deze stre-
ken, Nahum?»
Het effen, niets zeggende gezicht van myn
geleider nam eensklaps een uitdrukking jjan
van groote vrees en met stotterende, nalf
fluisterende stem antwoordde hjj
«StilstilmynheerDe Kaffer is een
«umtakati" (heksenmeester); hij komt als men
hem maar noemt."
Verder was er niets uit hem te halen; by-
geloovige vrees hield hem terug verder over
zyn geduchte vjjanden te spreken. Ik had ge
hoord dat deze roof- en moordzuchtige wilden
zich in de nabjjheid der grensdistricten had
den vertoond. Zwjjgend zetten wjj den weg
voort, tot wjj de Pylklip bereikten, de laatste
spits van een heuvelrug die zich als een naar
het zuidoosten gerichte pyl door de vlakte
drong. Hier rustten wy een uur en toen wij
ons weer op weg begaven was de hitte tot het
toppunt gestegen. Als in een droom reed ik
over de eentonige vlakte voort, als slapende
Brandstoffen.
Vanwege de Rykskolendistributie wordt ge
meld:
Het publiek schijnt nog steeds de meening
te zjjn toegedaan, dat er dezen winter voor
huisbrandzeer rijkeljjk brandstoffen beschik
baar zullen zyn. Het lijkt daarom wenscheljjk,
er nogmaals de aandacht op te vestigen, dat
de vooruitzichten niet van dien aard zyn, dat
op meer dan het minimum-rantsoen (10 een
heden voor het tydvak 1 October1 April te
rekenen valt. Wel verkteren wjj thans in de
gelukkige omstandigheid, dat de voorraden het
toelaten, reeds nu in mindering hiervan kolen
ter beschikking stellen, waardoor ook de af
levering aan hen, die hiervan geen gebruik
maken, gedurende de wintermaanden vlotter
zal kunnen geschieden dan in het vorige jaar.
De te verwachten aanvoer is echter niet van
dien aard, dat in uitzicht kan worden gesteld
dat meer zal worden gedistribueerd. Er wordt
dan ook dringend in overweging gegeven zui
nig te zijn met de zwarte brandstoffen, terwyl
zjj, die aan het minimum-rantsoen niet vol
doende hebben, zich tydig van turf kunnen
voorzien, well e zooals bekend mag worden
met open oogen. Eensklaps struikelde mjjn
paard en dat riep mij tot bewustzyn terug.
Ik zag op; voor mij, op een afstand van een
half uur, lag een meertje door hoogstammige
boomen en weiden omgeven; aan den oever
verhief zich een «bontok» d. i. een hut van
biezen, waarin ik het missiehuis meende te zien.
«Nahum, hoe ver zyn wjj nog van Himmels
born?» vroeg ik verrast.
«Nog drie uren, mjjnheer!»
«Drie uren? Wat is dat dan voor een water?»
«Water?» vroeg de Hottentot verwonderd
en rekte den hals uit om beter te kunnen zien.
Zyn vraag wekte twijfel in mjj op. «Geef
my de flesch, Nahum!» Ik liet een weinig
water in de holle hand loopen, wiesch daarmee
myn oogen en slapen en zag toen opnieuw
uithet meer was verdwenen en van a'le kanten
Btaarde de vlakte mij eentonig tegen. Er was
geen twjjfel aan: ik was bedrogen door een
«fata morgana,» die, zeldzaam genoeg, alleen
my en met den Hottentot tot offer gekozen
had. Bjj het verder rijden dacht ik daarover
na, tot een pijnlyk gevoel in de oogen mjj de
oplossing van het raadsel bracht. Nahum reed
voor mjj uit; de hoeven van zijn paard deden
van den bodem zoutdeeltjes opstuiven, die in
myn oogen een prikkel voortbrachten, welke
gepaard aan myn slaapdronkenheid, het visioen
te voorschjjn had geroepen. (Wordt vervolgd.)
3
