Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeland.
No. 2911
Zaterdag 14 September 1918
29e jaargang
Propaganda.
Binnenland
Landbouw.
Rechtzaken
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 cent, voor het buitenland met verhooging
der bijkomende porto's.
Advertentien worden aangenomen bij den boekhandelaar M. De Jonge
te Ter Nouaen en den drukker A. P. Hüijbregsen te Goes,
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1 tot en met 5 regels 50 cent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. Grootere letter naar plaatsruimte
Redactie-AdresGroote Kade 27, Goes. Telef. No. 74.
Deze Courant verschijnt eiken Dinsdag- enTTijdagavoud1 en vórd' uitgegeven door de N. V. Zeeuwsch Nieuwsblad, gevestigd te Ter Neuzen
Nu de maand September weer in het land
is, breekt de tjjd voor de propaganda weder
aan. Ook voor de vrijzinnigen. Natuurlp,
dat spreekt vanzelf. Jammer alleen, dat zoó
vaak gedacht is dat ook de propaganda vanzelf
zou spreken, m. a. w. dat zoo iets wel zou
gebeuren zonder dat men daarvoor iets behoeft
te doen. Vroeger, en die tijd ligt nog niet in
alle opzichten geheel achter ons, dacht men
dat de liberale beginselen geen propaganda
van noode hadden. Men was van de juistheid
en de wenschelflkheid ervan zoo overtuigd,
dat meu zich haast niet kon voorstellen, dat
afwjjkende meeuingen bp velen ingang zouden
kunnen vinden. Voor de verbreiding van de
liberale denkbeelden, voor de uiteenzetting
van doel, streven en resultaten, voor de
bestrijding van de onjuiste voorstelling ervan
door de tegenstanders werd weinig of niets
gedaan. Zeker, men werkte voort in de liberale
ljjn, maar het ging voor de groote massa
verloren, dat dit de liberale ljjn was.
Thans is op dit gebied veel veranderd, al
valt ook nog veel in te halen. Propagandistisch
staan wjj nog steeds bjj Rood en Rechts ten
achter. Niet alles trouwens wat vandiezjjden
op dit gebied t< zien en te hooren wordt gegeven
is navolgenswaardig. Maar anderzjjds kunnen
wjj met de lessen uit de praktjjk ons voordeel
doen.
Wij moeten onze beginselen, onze daden in
het verleden en onze wenschen voor de toekomst
propageeren, zoowel naar binnen als naar
buiten. Ditmaal een enkel woord over de
«inwendige» actie.
Er zjjn liberalen, die dit als het ware bp
intuïtie zijn. De overtuiging, dat vermenging
van godsdienst en politiek slechts tot schade
van deze beide kan leiden, doet hen de clericalen
mjjden, tervjjl een volslagen ongeloof in de
uitvoerbaarheid der socialistische theorieën hen
ook legenovei die partjjen plaatst. Dat zjjn
heusch niet de slechtsten vooral niet wanneer
de negatie van Rechts en Rood met overtuigde
liefde voor den vooruitgang gepaard gaat.
Zoo zjjn er zoovelen, in de liberalen partjjen
en daarbuiten. Maar zjj dragen de beginselen
niet verdei uit. Daarvoor is meer kennis
n «odig van de uitwerking daarvan, zoowel
voor het verleden als voor het beden. Ook
omtrent de eigenljjke grondmotieven der
tegenstanders heerscht vaak te veel onbekendheid,
waardoor men zich te eerder door schoonklinkende
phrases laat meeslepen.
Wie werkelijk vrjjzinnig is behoort bp de
vrijzinnigen. Zjj, die op het standpunt staan
dat de godsdienst op het terrein der staatkunde
openljjk beleden moet worden, zjj scharen
zich bjj Rechts. Zp, die overtuigd zjjn van
de wenscheljjkheid van de socialistische theo
rieën, zp vinden plaats in een der partjjen
van Rood. Maar al wie vrjjzionig is, behoort
daar niet en ook de punt van zjjn stempotlood
hoort niet thuis in een zwart of rood hokje.
Zoo is het in de praktjjk evenwel niet.
Wil men de duizenden bereiken, die thans
onverschillig of vjjandig tegenover de vrij
zinnigen staan, hetzp door onvoldoende, hetzjj
door onjuiste voorlichting, dat moet men in
de eerste plaats zorgen voor he materieel om
hen te kunnen bereiken.
Daarbp neemt het menschelimaterieel een
allereerste plaats in.
Nu denken wjj nog niet eens en zelfs niet
voornameljjk aan een aantal vast-aangestelde
propagandisten in alle deelen des lands, maar
wel aan de vrijwillige propagandisten, op on
gezette tpden, die wjj allen kunnen zijn. Hoe
dikwjjls komt het niet voor, in een onderling
gesprek of zelfs maar in een eenvoudig buur
praatje, dat „de politiek" ter sprake komt, al
was liet b.v. maar door een aanloop over den
oorlog of de distributie. Dan worden soms
beweringen t. n aanzien van onze liberale be-
guistlen of de uitwerking daarvan geuit, vaak
geheel te goeder trouw, die ten zeerste en
onmiddeilpk weerlegging vereischen. Niet
ieder van ons is daartoe aanstonds in staat.
Neen, laten wjj ons ditmaal niet zoo euphe-
mistisch uitdrukken, maar liever rondweg
verklaren, dat velen daartegen maar weinig
weten aan te voeren. Wat volstrekt geen
schande is maar wel ontegenzeggelijk, zoo
niet tot schande, dan toch tot onberekenbare
schade leidt, als de zaak bljjft zooals zij is.
Hier nu opent zich een groot en nuttig
arbeidsveld voor onze kiesvereenigingen pro-
pagauda-clubs. Een uitnemend middel is voor
zeker het houden van onderlinge curcus-
avonden.
Geen openbarè^vergaderingen met debat
dit komt later wel maar onderlinge bij
eenkomsten, liefst met introductie voor geest
verwanten. Een niet te lange inleiding, opdat
ruimschoots gelegenheid voor gedachtenwis-
seling overblpve. Zoodoende vormt men ver-
breiders en verdedigers van onze denkbeelden,
zoowel voor den politieken strijd inhet open
baar als voor de spiegelgevechten in gesprek
ken in trein of tram, in de rjf^oor de brood
kaarten ol waar dan ook.
De te behandelen onderwerpen dringen zich
als het ware aan ons op. De liberale grond
slagen van onzen Staat, wat het liberalisme
deed en wat het nog wil doen, ons Hervor
mingsprogramma en ons Programma van Ge
meentepolitiek, onze tegenstanders, het On
derwas, de Belasting- en Handelspolitiek, de
Buitenlandsche verhoudingen, de Koloniale
vraagstukken het ljjstje is vrjjwel einde
loos en kan steeds met zaken van actueel ot
plaatseljjk belang worden aangevuld.
Verschillende onzer Vereenigingen hebben
reeds in deze richting gewerkt. Maar op dit
gebied is nog veel meer te doen. Daarvoor is
het nu de tjjd, met de voorbereiding moet
thans een aanvang worden gemaakt.
Wjj bevelen dit punt ten zeerste in de
aandacht van onze geestverwanten aan. Dat
daarbp niet vergeten mag worderj deu toe
gang ook voor de vrouwen, onze aanstaande
kiezeressen, open te zetten spreekt als het
ware vanzelf. Maar al dat vanzelf-sprekende
is nog maar niet altjjd een leit.
In September wordt de propaganda weer
hervat.
J. B. AMENT.
den Regeeringscommissaris, belast met de
Rjjksgraan verzameling gedaan
dat, hoewel het aanvankelijk in de bedoe
ling heelt gelegen de bedoelde kunstmeststof
fen alléén toe te wjjzen aan die bestellers
welke hun bedcjjf uitoefenen op zand- en
veengrond, ook aan verbouwers van rogge op
klei- en andere grondsoorten een evenredige
hoeveelheid meststoffen zal worden verstrekt,
aangezien door verstrekking aan zand- en
veenstreken alléén, met uitsluiting der klei -
boere geen noemenswaard hooger percen
tage aan eerstgenoemde bestellers zou kunnen
worden toegewezen
dat echter voor elke opgegeven H.A. rogge
op niet meer zal mogen worden gerekend
dan 50 K.G. stikstof mest en 100 K.G. phos-
phorzuurmest
dat aan bestellers, die minder dan 10 A.
rogge hebben opgegeven, niets zal worden
toegewezen, daar de aan die personen t e te
wjjzen hoeveelheden mest te gering zouden
worden
dat, in verband met bovenstaande, minstens
ter beschikking zullen worden gesteld 5 K.G.
siikstotmest en 10 K.G. phosphorzuurmest.
>p het adres der Z. L. M. tot den Mi
nister gericht om deu prjjs van Zeeuwsche
vette klei wol alsnog met 15 pCt. per kilo te
verhoogen, is afwijzend beschikt.
Eveneens is afwjjzend beschikt op het ver
zoek óm in 1919 in Zeeland karwjj te mogen
verbouwen, zoodat de reeds te velde staa de
karwjj zal moeien worden omgeploegd.
Gunstig is beschikt op een verzoek, alsnog
iemand uit de gebieden voor consumptie-aard
appelen toé- te voegen als lil van de commissie
inzake aardappelaangelegenhedeuals zoodanig
is benoemd de heer P. Lindenbergh te Wemel-
dinge.
Verstrekking van kunstmest.
Het Rjjkskantoor voor Kunstmeststoffen
(Kunstmest-commissie) maakt bekend:
dat, in verband met de geringe voorraden
en het uitbljjven van voldoenden aanvoer,
slechts een zeer klein gedeelte van de bestel
lingen op kunstmeststoffen ten behoeve van
den oogst 1919 kan worden geleverd
dat, ten einde een zoo nuttig mogeljjke
aanwending van de aanwezige en nog te ver
wachten kunstmeststoffen te verkrjjgen, deze
zullen worden verdeeld onder die bestellers,
die op hun bestelkaart. hebben opgegeven in
1918 rogge verbouwd te hebben en wier op
gaven overeen komen met die door hen aan
Het nieuw opgetreden Kabinet hield
Dinsdagmiddag zjjn eersten ministerraad.
Het ligt in het voornemen, dat de Ko
ningin persoonlijk de nieuwe zitting vau de
Staten-Generaal op Dinsdag 17 dezer zal
openen.
Mr. D. Fock, tjjdeljjk voorzitter
der Tweede Kamer.
Bjj de opening van het nieuwe zittingsjaar
der Staten-Generaal, zal ditmaal v»or het
eerst geiden de, in het vorig vergaderingsjaar
tot stand gekomen nieuwe bepaling van het
reglement van orde der Tweede Kamer, volgens
welke niet langer het oudste lid in jaren het
tjjdeljjk voorzitterschap der Tweede Kamer zal
bekleeden zoolang er nog geen voorzitter door
de Koningin is benoemd, doch als tjjdeljjk
Kamer-President zal optreden een oud-voor
zitter, met dien verstande zooals de nieuwe
bepaling nadrukkelijk luidt dat de laatst
afgetreden President den voorrang heeft.
Dientengevolge zal het Mr. Fock zjjn, de
laatst afgetredene, die zoolang er nog geen
definitieve president is benoemd, als tjjdeljjk
Kamer-voorzitter optreedt en de eeTste verga
deringen zal leiden, welke in de twee ot drie
eerstvolgende dagen na de opening van het
nieuwe zittingsjaar der Staten-Generaal ge
houden moeten worden voor de indiening der
Staatsbegrooting, het opmaken van de nomina
tie voor het voorzitterschap, enz.
Vooraf moet de heer Fock dan als tjjdeljjk
voorzitter door de Koningin beëedigd worden.
Nieuwe Kamerleden.
De heer Idenburg, de nieuw benoemde mi
nister van Koloniën, zal zjjn Kamerlidmaat
schap niet aanvaarden. Ook dr. de isser, de
aanstaande minister van onderwjjs, blijft geen
lid van de Tweede Kamer.
Het centraal stembureau zal nu tot lid van
de Tweede Kamer gekozen verklaren in de
plaats van den heer IdeDburg den hier J.
Schouten, anti-rev., lid van den gemeen ieraad
van Rotterdam, en in de plaats van dr. De
Visser, den heer J. A. Bakker, arbeid, r te Me-
naldum.
Thee-voorraad.
Van Londen werden per stoomschip «Rijn
stroom» 1282 kisten thee te Amsterdam aan
gebracht. Hiermede is thans de gehcele uit
9900 kisten bestaande hoeveelheid thee, af
komstig uit het door Engeland gerequireerde
Nederlandsche stoomschip Lombok, binnen.
Het thee-drinkend publiek kunnen wjj mede
deelen, dat genoemd kwantum bjj eventueela
rantsoeneering niet veel te beteekenen heeft
voor de coi sumptie. Tjjdeus de vroegere distri
butie van een halt ons per persoon, werd reeds
de inhoud gevorderd van ongeveer 4000 kh ten.
In het geheel zal dus slechts circa een ons
thee per persoon kunnen worden verstrekt.
Vermindering vetrantsoeu.
Naar de «Msb.» verneemt, zal tegen het
einde der maand, waarschjjnljjk te beginnen
met het geldig worden van de nieuwe vetkaart,
het vetrantsoeu worden verminderd, door deu
duur van do vetkaarten met eenige dagen te
verlengen.
Opslag van winteraardappelen.
Het voornemen bestaat den opslag van win
teraardappelen aan particulieren toe te staan.
Koers postwissels.
De koers van de postwissels naar de Ver-
eenigde Staten van Amerika is van 10 dezer
af tot nader bericht bepaald op 1 doll. f 2.20.
De spoorwegtarieven.
Naar de «N. R. Ct.» verneemt, zullen de
verhoogde tarieven voor het personenvervoer
op de spoorwegen gehan Ihaafd bljjven, ook
voor den a.s. winterdienst.
De winterdienst zal vermoedelijk in de tweede
helft van November in werking treden. Het
ligt in de bedoeling, -de winterdienstregeling
nagenoeg gelijk te doen zjjn aan de bestaande
regeling.
De goèdkoope ruidvleesc fa-
distributie uitgesteld.
De Minister van Landbouw heeft aan de
gemeèntebesturen medegedeeld, dat de aanvang
der goedkoope rundvleeschdistribntie, waarvan
de datum door zjjn ambtsvoorganger op 1 Oct
e.k. was bepaald, voorloopig wordt uitgesteld.
Het «Hbl.» verneemt, dat de nieuwe functio
naris van het Departement van Landbouw en
Grisiszaken zich niet heeft kunnen vereenigen
met de ontworpen regeling voor de distributie
van vleesch, speciaal wat betreft de verstrek
king beneden kostprjjs.
Het staat vast, dat de distributie van goed
koop vleesch zal vervallen, zoo men er niet in
slaagt den heer Van IJsselstein tot andere ge
dachten te brengen. Invoering eener distri
butieregeling met 1 October a s. is in ver
band met deze beslissing uiteraard ook niet
wel mogeljjk.
De Staatssecretaris.
Naar men verneemt zal de uieuwe functie
van staatssecretaris, geschapen in verband met
de formatie van het zoo juist opgetreden kabi
net, worden opgedragen aan Mr. J. B. Kan,
secretaris-generaal van hfet departement van
binnenlandsche zaken. Waarschijnlijk blijft de
heer Kan tevens secretaris-generaal aan het
ministerie van den premier.
i
Air. Rechtbank te Middelburg.
Voor de rechtbank te Middelburg is be
handeld de zaak tegen M. J. K en M. K.,
kooplieden te 's-Gravenhage, die op den weg
van Zuidzande naar Cadzand met een rjjtuig
werden aangehouden en bjj wie de kommie
zen gouden geldstukken vonden. Hun was ten
laste gelegd vervoer in buitenwaartsche rich
ting. De eisch luidde voor teder f 10 boete of
20 dagen hechtenis en verbeurdverklaring van
het in beslag genomen goud, dat een belang
rijk bedrag vertegenwnordigt.
De verdediger, mr. J. Adriaanse, uit Mid
delburg, betoogde onder meer, dat geld geen
goed is en alleen goed niet, mag worden ver-
v ïerd. Als het vervoer van goudgeld straf
baar yvas, zou z.i. ook het vervoer van pa-
I
