Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeland.
No. 2910
Woensdag 11 September 1918
29e jaargang
De parlementaire week.
Is het cleriealisme dood
Landbouw.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 cent, voor het buitenland met verhooging
der bekomende porto's.
Advertentien worden aangenomen bij den boekhandelaar M. De Jonge
te Ter Neuten en den drukker A. P. Huijbbegsen te Goes.
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1 tot en met 5 regels 50 cent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. Grootere letter naar plaatsruimte
Redactie-Adres Groote Kade 27, Goes. Telef. No. 74.
Deze Courant verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond en wordt uitgegeven door de iTv~Zeeuwsch Nieuwsblad, gevestigd te Ter Neuzen
IV.
Een schijnbaar pacifiek onder
werp, Op het trambalcon.
Spelling- en andere compromissen.
De Kamerclub van Neutralen.
Een goede benaming voor het
nieuwe Ministerie. Hoe zal dit
er uitzien Wat een dagblad
medewerker vóór heelt boven een
weekblad-dito. Trip ol Treub.
Verstandige menschen.
Dezer dagen is in druk verschenen het den
13 Juli 1.1. aan Hare Majesteit de Koningin
aangeboden Verslag der Staatscommissieinge
steld bij Koninklijk besluit van 16 Juni 1916,
No. 7. Ra, ra, wat is dat Het is het rapport
der Oommissie, aan wie was opgedragen, »de
Regeering van advies te dienen bp de keuze,
welke zp te doen heeft, nu de meer algemeen
in gebruik zjjnde schrijfwijze van de Nederland-
sohe taal onzekerheden overlaat, on afwijkingen
daarvan in breeder kring ingang hebben ge
vonden", m.a.w. die de Regeering van advies
had te dienen omtrent de vraag, waarin het
stelsel van Kollewpn afwjjkt van dat van De
Vries en Te Winkel en omtrent de keuze, welke
de regeering te dezen aanzien heeft te doen.
Men zou zoo oppervlakkig zeggen, dat dit
nu eens is een vredelievend onderwerp en de
Commissie benjjden, welke in deze rumoerige
dagen zich had nêer te zetten om over zoo'n ge
moedelijke aangelegenheid onze door de Staats
zorgen moe geplaagde regeering in te lichten.
Maar men zou zich wel eens kunnen vergissen.
Ik herinner mjj, hoe ik eens op het balcon
van den (of de ik heb Van Dale in mijn
vacantie niet bp mp en moet dit dus aan de
Commissie overlaten) tram stond in de plaats
mjjner inwoning met o.a. twee der meest
zachte en gemoedelpkste menschen, die ik in
die zachte en gemoedelijke woonplaats ken.
Ongelukkig kwam »de vereenvoudigde spelling"
ter sprake en deze brave burgers geraakten
zóó in opwinding dat ik mp een beetje Bchaamde
over het spektakel, dat zij gingen maken in
het bjjzpu van derden. Dat het gebeurde in
mpn bijzijn, was zoo erg niet, want ik kende
mjjne Pappenheimer. Ik had dan ook een beetje
zorg voor den goéden afloop van de beraad
slagingen dezer Commissie en die zorg was
zooveel te grooter, omdat vele harer leden tot
mpne kennissen behooren. 't ls echter goed
gegaan. Immers de Commissie heeft eerst haar
taak omschreven in dezer voege, dat »deze was
niet het ontwerpen van een geheel nieuwe
schrpfwpze van onze taal, maar het nagaan
van datgene wat in moeiljjke gevallen kan
worden beschouwd als „meer algemeen ge
bruik". En zoo kwam zjj tot bevredigende resul
taten. »Er moest dus een middenweg gevonden
worden, die voorloopig bruikbaar was", zoo
Luidt hare conclusie ten opzichte van één
belangrijk punt (»het grammatisch ge
slacht") en ten opzichte der andere punten
(dubbele of enkele e's en o'sexamen of
eksamen, enz. enz.) zegt zp dit niet in precies
dezelfde woorden, maar raadt zp (toch ook „een
middenweg" aan. »In medio tretissimus ibis",
zouden wjj Latinisten met de(n) bekende(n)
zoete(n) bluf zeggen.
Als men dan verder nagaat, dat van de 10
leden (adjunct-secretaresse er in begrepen) er
niet minder dan 3 gebruik hebben gemaakt
van de gejjkte »hun verleende bevoegdheid tot
het indienen van een nota", evenzoovele vei
ligheidskleppen, een van welke nota's zelfs »in„
stemming van eerbiedig plichtsbesef" is ge
schreven, dan begrjjpt men, waarheen de Com
missie wil sturen n.l. naar een spelling
compromis.
En men begrppt ook onmiddellijk het ver
band tusschen wat ik heb gezegd over dit
spelling-verslag, dat schpnbaar niet in een
parlementaire kroniek tehuis hoort, en het
nieuwe Ministerie.
Immers als het voor een negen-tiende of
tien-elfde deel geboren Kabinet zich wil houden
aan het advies der Commissie, dan krjjgt men
1°. een spellingcompromis. Verder is er kans
op 2®. een ouderdomsvoorzienings-compromis,
3°. een onderwps-compromis. Misschien komen
er nog meer compromissen, nu de heer Henri
ter Hall kans geeft gezien, en nog wel »na
eenige schriftelijke en mondelinge gedachten-
wisseling", een nieuwe Kamerclub samen te
stellen, bestaande uit 1 Plattelander, 3 Eco
nomische Bonders, 1 Neutrale, 1 Middenstander
en 1 Weermacht-democratiseerder. alles onder
voorzitterschap van het Kamerlid Mr. Treub,
nu zullen andere eompromissen niet van de
lucht zijn. Immers, al die partpen en der
zei ver leden hebben maling aan de politiV
(Mr. Treub nu nog niet, maar zulks komt
precies op 17 September, als wanneer bij weer
Kamerlid wordt) en willen de wereld en ons
land regeeren met politieke compromissen. In
den grond hunner harten zjjn zp er. echter
niet erg gerust op. Immers ieder der aange
sloten partpen, die bjjna alle bestaan uit één
lid, zoodat men kan zeggenieder lid, heeft
zich voorbehouden volledige vrijheid »om bp
verschil van oordeel" (ik citeer uit de Nieuwe
Rotterdamsche Courant) »over speciale punten
van staatsbeleid een eigen standpunt in te
nemen, en om bp het zich openbaren van
diepgaand verschil van inzicht omtrent onder
werpen van algemeen politiek beleid, zich van
de club af te scheiden.,' Dat belooft niet veel
voor de compromis-werkelijkheid, al hoopt men
dan op beter. Slechts is het mjj bij een der
gel jjke vrijheid, welke iedere partjj (lees ieder
lid) zich voorbehoudt, niet duidelijk, waarom
de heer Ter Hall niet in deze Kamerclub alle
100 leden der nieuwe Kamer heeft onder dak
gebracht. Zelfs de titel had behouden kunnen
blijven. Want alle Kamerleden zjjn neutraal,
behalve in de dingen, waarin zij niet neutraal
zpn. En voor die niet-neutrale dingen behoudt
men zich het recht voo'r zich af te scheiden.
Het vraagstuk der werkwijze van de Kamer
ware meteen opgelostde neutrale vraagstuk
ken in de club, de niet-neutrale in het open
baar. De heer Ter Hall is een geestig man
deze eerste proeve van zpn staatsmansbeleid
„na eenige schrifteljjke en mondelinge ge-
dachtenwisseling," belooft wat.
Ik wil maar zeggen, dat het nieuwe Kabinet
waarschjjnlpk zooveel compromissen zal heb
ben te sluiten, misschien ook wel zal willen
sluiten, dat ik den Jnaamhet Ministerie der
Compromissen aanbeveel aan den beweker eener
nieuwe en vermeerderde uitgave van Van Wei
deren Renger's Schets eener parlementaire ge
schiedenis van Nederland. Een dergelijke naam
zal de uiting kunneD zpn van een zeer gun
stig oordeel van ons volk over het nieuwe
Kabinethp kon ook een compromitteerenden
klank krpgen. Hopen wp van ganscher harte
het eerste
Hoe zal het nieuwe Ministerie er uit zien V
Ik kom hier met een klaaglied, n.l. dat ik
geen medewerker ben aan een dagblad, maar
»slechts" aan een 2 X Per wee^ verschjjnend
blad. Ware ik het eerste, dan zou reeds eenigé"
dage n geleden het volgende lijstje door mp
in mpn orgaan zijn gepubliceerd geworden
Buitenlandsche Zaken; Van Karnebeek (be
wust Christelpk-historisch, onbewust Vrij
liberaal).
Justitie: Heemskerk (frondeerend anti-re
volution air).
Binnenlandsche Zaken, tevens Kabinetsfor
mateur Ruys de Beerenbrouck (Roomsch-
Katholiek).
Onderwijs De Visser (Christelijk-historisch).
Marine misschien vereenigd met Oorlog).
Financiën Trip (Roomsch-Katholiek).
Oorlog Marine?): Alting von Geusau
(idem.)
Waterstaat: König (idem).
Sociale aangelegenheden, arbeid enzAal-
berse (idem).
Landbouw, levensvoorzieningsmaatregelen
inbegrepen Van ljsselstejjn (pölitieke geloofs
belijdenis niet geheel zeker, maar met een
anti-revolutionair ministerpakje).
Koloniën Idenburg (Anti-rev.)
Het Handelsblad bracht verder het zeer ern
stig bericht, dat Mr. Trip ten slotte toch voor
Financiën zoude hebben bedankt. Dit heeft
mpn kapper blijkbaar voorgevoeld. Immers
toen ik Zondagmorgen bij hem onder het mes
was, vertelde hp mij, wat hp in de couranten
had gelezen over het nieuwe Ministerie. »Trip",
dacht hp echter, was een drukfout voor »Treub".
Ik hield hem toch natuurlijk voor ee lid van
den Economischen Bond. Maar daar wilde hp
niet aan. „Ik lid van den Boud economique
Menier, ik Waol, Belsj, uit Lièsj, uit Loik.
In Lièsj hebben we maor drieë lpstenCleri-
caolen, Liberaolen en Sociaolen. Die Hollander
maeken 't bun viels te moeilijk in die politique
Verstandige menschen, die Belgische kiezers
4 September 1918.
Als men de geschriften van de zpde der
S.D.A.P. en van den Vrjjz. Democr. Bond of
hunne sprekers hoorde, dan was het cleriea
lisme weg, dood. Men moest er geene reke
ning meer mede houden.
Uit «Het Volk» zelf kon men nog vóór de
stemming vernemen, dat het in Limburg nog
wel degelijk leefde. Dat hadden de socialisten
zelf ondervonden.
In het Vrijzinnig Weekblad, uitgegeven te
Hulst, kon men na de verkiezing merkwaar
dige staaltjes lezen op het gebied van beper
king der kiezersvipheid op clericale plaatsen.
En ook wp zelf kunnen frappante staaltjes
mededeelen, hoe clericalen de door oüie
Grondwet gewaarborgde vrpheid verstaan.
Op den stemmingsdag stonden in verschil
lende plaatsen personen met eene aanbeveling
voor den candidaat der Unie-liberalen Jhr.
De Muralt.
Te Zuiddorpe was dit eene der dorps-au
toriteiten een doorn in het oog. ZEd. begaf
zich voormiddags naar den drager van het
bordpapier en ging met potlood den naam van
den candidaat bekrassen.
Later meende de schooljeugd dit illustre
voorbeeld te moeten volgen. Ze ontnamen den
jeugdigen drager zijne aanbeveling, verscheur
den die en joegen den jongen met 3teenen,
scheldwoorden en slagen het dorp uit. Zoo
was dus ook hier de jeugd in dienst van de
Christelijke politiek. Inderdaad een verheven
schouwspel 1
Het zal goed zpn tegen deze Clmsteljjke
propaganda afdoende maatregelen te nemen
tegen het volgende jaar.
Ook op Zuiddorpe wordt dus het onver-
valschte cleriealisme in hooge eere gehouden.
En het is struisvogelpolitiek dit niet te
willen zien.
Van den zelfkant van ons land.
Extra premie voor de teelt van
wintertarwe o4 winterrogge
op dit najaar te scheuren
grasland.
Alvorens de uitvoering van de Scheurwet
zoo ver gevorderd kan zpn, dat voor elk be
drijf in ons geheele laud de te scheuren op
pervlakte grasland is aangewezen, zal de zaai-
tjjd van rogge en tarwe reeds zpn aange
broken.
Het is echter zeer in het belang der voed
selvoorziening, dat reeds dit najaar een zoo
groot mogelijke oppervlakte broodgraan wordt
uitgezaaid op gescheurd grasland.
De minister van landbouw, njjverheid en
handel maakt hierom bekend, dat grasland,
dat la ger dan de laatste vier jaren onafge
broken in gras gelegen heeft en dat na aan
gifte op na te melden wijze wordt gescheurd,
tusschen heden en 15 November 1918, en
nog dit najaar wordt bezaaid met rogge of
tarwe, zal worden geacht te zjjn gescheurd
krachtens de Scheurwet, voor zooverre be
treft het recht der belanghebbenden op de
toe te kennen schadeloosstellingen, en dat
daarboven nog een extra premie van f 100
per H. A. (zaaiensveld) zal worden toege
kend.
De oppervlakte, die aldus in een bedrpf
met tarwe of rogge wordt bebouwd, zal bo
vendien ten volle in mindering komen van
het aantal H.A., waarop ten laste van dat
bedrpf scheurplicht wordt gelegd.
Van het voornemen tot het scheuren van
grasland en het bebouwen daarvan met rogge
of tarwe naar aanleiding van deze bekendma
king zal zoo spoedig mogeljjk aangifte moe
ten worien gedaan bp het gemeentêlpk land-
bouwkantoor (Plaatselijke Landbouwcommis-
sie) der gemeente, binnen welker gebied het
te scheuren grasland is gelegen.
Daarbij dient te worden opgegeven
lo. naam en woonplaats van den aanvra
ger en dito van den eigenaar
2o kadastrale nummers van de perceelen
grasland, die gescheurd zullen worden
3o. nauwkeurige grootte van elk perceel in
H.A. en A. (slooten, greppels en verdere niet
bebouwbare gedeelten niet medegerekend)
4o. naam van het gewas (tarwe of rogge),
dat de aanvrager op elk perceel wenscht te
verbouwen
5o. zoo nauwkeurig mogelijk de datum,
waarop tot het scheuren zal worden ovtrge-
gaan.
De plaatselijke kantoren zenden wekelijks
de ingekomen opgaven toe aan den directeur
van het provinciaal productiekantoor, die ze
zoodra mogelijk laat controleeren en in zpne
registers doet inschrijven.
Desgewenscht kunnen zij, die op boven
staande gunstige voorwaarden reeds thans
wenschen te scheuren, ook rechtstreeks aan
gitte doen bp den directeur van het P. K. H.
waaronder zij ressorteeren.
Aldaar worden ook de verlangde inlichtin
gen verstrekt
Het adres voor het Provinciale Productie
kantoor voor Zeeland is Landbouwhuis Groote
Markt 0 58, Goes.
- Men schrjjft uit Tholen aan de tM.Crt.»
Ons eiland is het land der bruine boonen
nu de „tollen" als soldaten in 't gelid op het
land in lange rjjen komen te staan, wordt
dat weer duidelijk bewezen. En wat méér
zegt, men is over den oogst zeer goed te
vreden. De verwachtingen, die aanvankelijk
in den voorzomer werden gekoesterd, waren
uiterst matig en vele malen vernamen wp,
dat het dit jaar een totale mislukking zou
worden, een scherpe tegenstelling met den
oogst 1917, die zoo gezegend was. En zie, na
verloop van eenigen tpd kwam er op eens
een kentering ten goede en nu de oogst duur
ZEEUWSCH NIEUWSBLAD
