Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeland,
m
No. 2908
Woensdag 4 September 1918
29e jaargang
De parlementaire week. x)
in.
Landbouw.
Binnenland.
A B O N N|E MENTSPRIJS:
Per 3 maandeu 75 cent, voor het buitenland met verhooging
der bekomende porto's.
Advertentien worden aangenomen bij den boekhandelaar M. De Jonge
te Ter Neuzen en den drukker A. P. Huijbregsen te Goes,
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1 tot en met 5 regels 50 cent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. Grootere letter naar plaatsruimte
Redactie-Adre Groote Kade 27, Goes. Telef. No. 74.
Deze Courant verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond en wordt uitgegeven door de N. V. Zeeuwsch Nieuwsblad, gevestigd te Ter Neuzen.
Povere mededeelingen. Een
bevestiging. Van Katholieke
zjjde. Een uitstekend artikel.
Civis. Heler en steler. Stuk
ken over de Tweede Kamer.
Onze vertegenwoordiging in de
Vereenigde Staten. Ik geef een
raadseltje op.
Het Nederlandsch Correspondentiebureau in
Den Haag, dat aan het Nederlandsche volk
zoo vóór en na min of meer officieel getinte
berichten geeft omtrent hetgeen ieder weten
moet ot mag. heelt dezer dagen het vol
gende medegedeeld
„Naar wjj vernemen, is er in de richting,
waarin de oplossing van de Kabinetscrisis
sinds den aanvang gezocht wordt, geen ver
andering te wachten."
Ziedaar alles. Hiermede moet ons volk ge
noegen nemendit is alles wat men goed
vindt, het mede te deelen omtrent de zoo be
langrijke aangelegenheid, waarom het hier
gaat, n.l. de richting, waarin het land zal
worden bestuurd in de eerstvolgende jaren.
Als nu nog maar in het begin der crisis was
medegedeeld geworden, in welke richting toen
bedoelde oplossing is gezocht geworden, dan
wist men nu toch iets zekers. Maar neen, dit
is nooit den volke gezegd daarnaar hebben
de Nederlanders nu reeds sedert weken moe
ten radeD. En nu deze raadselachtige voor-
den-mal-houderjj.
Het eenige, wat daarvan zekers is, is wel
dit, dat zij de meening, welke ik omtrent het
verloop der Kabinetscrisis in ons vorig num
mer uitte, als juist kan doen aanvaarden. No-
lens heeft de richting der oplossing van het
ministerieele vraagstuk aangegeven sinds den
aanvang» in die richting is geen verandering
te verwachten. Inmiddels heelt Nolens zijn
taak neergelegd, d.w.z. aan anderen overge
geven, toen de zaak in orde was, en nog
slechts een naam aan het nieuwe Ministerie
moest worden gegeven, waarbjj zijn eigen
naam geen dienst mocht doen. Op dien naam
is nn het wachten.
Dat ik niet verkeerd oordeel, mag nog uit
iets anders wordep opgemaakt. Nadat ik mijn
vorige kroniek reeds had geschreven, werd
mjjn aandacht gevestigd op de volgende uit
lating in „De Leidsehe Courant." Mijne le
zers, die zulks niet mochten weten, zjj ge
zegd, dat dit dagblad is een Roomsch-Ka-
tholiek orgaan, dat uitgegeven wordt in de
stad van Mr. Aalberse, wieDS naam reeds
meermalen is genoemd geworden als een der
mannen van het nieuwe Kabinet. Welnu, dit
blad zegt in zijn nummer van 20 Augustus
„'t Komt ons voor, dat mgr. Nolens ver
zocht heeft, ontheven te worden van de vor
ming van een ministerie alleen omdat hij zelf
niet daarin zitting wil nemen. Mgr. Nolens
schijnt op het standpunt te staan, dat een
Kabinetsformateur zelt ook een portefeuille
moet aanvaarded.
De door H. M. nu te benoemen nieuwe
formateur zal vrjj zeker spoedig met zjjn
taak gereed zjjn. Hjj zal zeer waarschijnlijk
deD reeds door mgr. Nolens aangezochte per
sonen de portefeuilles aanbieden.
De portefeuilles zjjn reeds aanvaard op een
enkele na waaromtrent de onderhandelin
en nog niet definitief beëindigd zjjn. Doch
ieromtrent kan ook spoedig de beslissing
worden verwacht.»
En wil men nog duideljjker geluid, men
leze wat «De Voorhoede,» het blad van mr.
Aalberse zelf, zegt den 24 Aug
«Mgr. Nolens heeft aan H. M. de Konin
gin ontheffing gevraagd van zjjn opdracht als
Kabinetsformateur.
De heeren De Savornin Lohman (chr. hist.)
en Coljjn (anti-rev.), door de Koningin hier-
1) In onze vorige kroniek moet in kolom
1 van bldz. 2 in plaats van «ernstige onder
grondheid» gelezen worden«ernstigen on
dergrond».
na als Kabinetsformateur aangezocht, hebben
gemeend voor die opdracht te moeten be
danken.
In vele kringen heeft dat bezorgdheid ge
wekt, of we hierdoor met de Kabinetscrisis
niet in een impasse geraakt waren.
En verschillende liberale bladen zijn al be
gonnen af te geven op de machteloosheid der
Rechterzjjde, die onbekwaam zou zijn gebleken
een Kabinet te vormen. De eenige uitweg zou
nu zjjn, zoo beweert men, een Nationaal Kabinet.
Het komt ons voor, dat men wel wat voor
barig is.
Een Nationaal Kabinet is immers bjj voor
baat uitgeslotenwjjl de Socialisten, op één na
de grootste partjj, uitdrukkeljjk verklaard heb
benben, daarin geen zitting te zullen nemen.
Eu een Rechtsch kabinet ljjkt ons, door de
ontslag-aanvrage van Mgr. Nolens, in 't geheel
niet van de baan.
Integendeel, wjj hebben de vaste hoop, dat
Mgr. Nolens, die om te eerbiedigen redenen
zelf het premierschap niet wenschte te aan
vaarden, zjjn taak niet eer zal hebben neer
gelegd, vooraleer hjj zekerheid ha 1, niet alleen
van de personen, bereid tot het aanvaarden
der verschillende portefeuilles, maar ook van
een aanstaanden Premier.
Wjj verwachten, dat binnen korten tjjd de
nieuwe opdracht van H. M. de Koningin tot
vorming van een Kabinet, door een Katholiek
staatsman zal worden aanvaard en dat spoedig
daarna het nieuwe Kabinet voor h«t Neder
landsche volk zal versehjjnen.
In elk geval, de zaak is onzerzijds in zóó
goede handen geweest, dat wij met vol ver
trouwen den uitslag kuunen afwachten Men
late zich niet door allerlei krantengeschrijf
van de wjjs brengen
Juist, men late zich door „allerlei kranten
geschrijf' (de uitdrukking is van „De Voor
hoede') niet van de wjjs brengen. Wjj staan
nu nog in het teeken van een rechtsch mi
nisterie met een Katholiek signatuur, hetwelk
al of niet zal worden overdekt met een ander
kenteeken.
Het spreekt wel vanzelf, dat ten slotte nog
iets tusschsnbeide kan komen, maar voorshands
geloof ik dit niet.
Ik eindig daafrom mjjne beschouwingen over
dit punt en wel met een zinsnede uit wat de
«Middelburgsche Courant» van enkele dagen
geleden schreef
„Men mag nu van rechts toch eindeljjk
wel eens openbaar maken wat er, sedert 13
Juli de opdracht aan dr. Nolens werd ver
leend, achter de schermen gebeurde
Achter de schermen
Het wordt alles zoo zwoel, zoo gedrukt, zoo
geheimzinnig, zoo on-Nederlandsch.
Wat een weldadig aandoend geluid tusschen
zooveel onweldoends in de wereld klinkt door
in een aitikel in «D( Nieuwe Courant» van
24 Augustus onder den titel „Onsympathiek
en erger 1" van de bekende hand van «Civis».
Een artikel, zooveel te uitnemender, als juist
is, dat onder den schuilnaam «Civis» zich
«verbergt» een bekend oud-Minister, die ge
durende zjjn bewind steeds getoond heeft, dat
strikte eeilijkheid zonder omwegen en zonder
aanzien des persoons ook in de politiek zeer
goed in de praktjjk is door te -oeren. Het ar
tikel heeft het over de ontduiking van de
distributiewet, over het koopen van zaken
willens en wetens in strijd met onze wetge
ving op de distributie. «Wie een rollade of
fricandeau of een pond biefstuk koopt zonder
vleeschbons, ter sluiks te koop wordt aange
boden werkt in de hand dat er vee wordt
geslacht in strjjd met de wet ten nadeele van
de latere vleeschdistributie en van de voor het
geheele volk zoo belangrjjke vetdistributie.
Hij maakt zich schuldig aan een daad, die
zooal niet wetteljjk, dan toch zedeljjk geljjk
staat met de heling». En „de heler is zoo
goed als de steler". Eu bjj dit ééne voorbeeld
laat «Civis» het niet. Trouwens wie onzer
kent niet in eigen omgeving menschen, die
de maling hebben aan de distributiemaatre
gelen, zelfs die er rond voor uitkomen, dat
zjj, als het er op aankomt, gaan zorgen voor
zichzelf, Posthuma's bepalingen ten spjjt. Zij
en ook anderen (want de dagen worden steeds
moeiljjker en de verleiding dus steeds groeter)
lezen wat «Civis» zegt
„Negen-en-negentig tegen één zjjt gij. die
nog van alles u weet te voorzien, dus heler
in moreelen zin, begunstiger van strafbare
feiten. En zeg nu nietslachten tegen de wet
is toch geen stelen. Neen het is etger, het is
gevaarljjker voor onze maatschappij in zijn
tegenwoordigen toestand. Omdat het de kansen
op een absoluut tekort aan het noodigste, aan
honger, verhoogt en omdat het bjj de groote
massa, voor wie het begint te nijpen, gevoe
lens van haat opwekt.
Er zjjn in de maatschappij van alle Wesi-
Euroneesche landen door den oorlog vele fac
toren ontstaan, welke den groei van bolsjewi-
kische neigingen bjj de groote massa zeer in
de hand werken er zuilen na den oorlog nog
veel meer van die factoren bestaan Wie ook
maar iets doet om dien groei in de hand te
werken, speelt gevaarlijk spelen dat doet
men dan omdat men niet een paar maanden,
kwartalen misschien, zich eens eenige beper
king van materieel? genoegens kan opleggen.
Bedenk dat de slager of quasislager, die u
clandestien vleesch brengt en er grot op ver
dient, dat uw dienstbode, die er mede van pro
fiteert, u wegens dien clandestienen inkoop
toch minachten, en terecht 1
Zeer velen denken zich, als zij zulke on
geoorloofde dingen doen, met het bekende
i- mment«als ik het niet doe. dan doet het
toch een anderniemand zegt mij dank, als
ik het niet doe Och, als dat uw zedeleer
wordt, dan kunt gjj in normale tijden ook
spoedig wel een niet-strafbare schurk wor
den. Ik zou tegenover de redeneering willen
stellen, dat het toch ook iets waard is om iö
eigen oogen ja al i3 het maar alleen in
eigen oogen een fatsoenlijk man te zjjn.
Te meer waard zelfs naar gelang het aantal
fatsoenljjke menschen zoo sterk afneemt.»
Nu vraagt misschien een enkele lezer mij
«Gjj praat alweder over Nolens en ook over
„Civis", enz. enz., maar gjj hebt beloofd te
geven een overzicht van de parlementaire ge
beurtenissen in ons lai.d. Vertel ons nu ook
eens wat van het Parlement, van onze beide
Kamers.»
Best
De leden der Twetde Kamer hebben ont
vangen een aantal stukken, zooals gjj in alle
couranten hebt kunnen lezen, aaronder een
aantal „ontwerpen van wet." Onder die stuk
ken zjjn er, die op tijd moetsn worden inge
diend zjjn er ook, van wie dit niet kan ge
zegd worden, maar die van geheel onsr nul-
dige natuur zjjn. Van een enkele verwondert
men zich, dat het is ingediend nog ioor dit
Ministerie, omdat het niet zonder belang is
en toch gerust nog kon wachten. Ik wjjs bijv,
op de indiening van het wetsontwerp, dat
mogeljjk zal maken de «stichting van een ge
bouw voor den Industrieelen Eigendom, met
inbegrip van den Octrooiraad.» in principe is
reeds eenigen tjjd geleden tot die stichting
besloten, toen aangenomen werd de begroo-
tingspost voor den aankoop van den daar
voor b'enoodigden grond. Maar over het ge
bouw zelf is toen nog al wat te doen ge
weest. Wanneer men nu in aanmerking neemt,
dat het hier gaat om een bedrag van ruim
l'/j millioeu, (en er zal bjj den bouw nog
wel wat bovenop komen dan komt men tot
de vraag, waarom Minister Posthuma nog
met dit voorstel is gekomen. Dit kon toch
nog wel wal wachten. En dit te eerder, om
dat deze Minister niet verlegen behoeft te
zjjn om bljjken te kunnen geven van zijn
werkkracht en werkwil.
Nu ik toch over het Ministerie spreek, dat
demissionnair is Wordt het geen tjjd,
dat eens voorzien wordt in den gezantschaps-
post te Wash' gton Ik begrijp, dat er re
denen zjjn, on; de vervulling dezer belang
rjjke positie over te laten aan het nieuwe
Ministerie. M .r er zjjn nog meer en nog
belangrjjker edenen, om deze betrekking zoo
spoedig mog lijk weder te doen vervullen
door een bekwaam man. Het is thans wel
een der belangrjjksta gezantschapsposten, die
van onzen gezant bij de Vereenigde Staten.
En na het vertrek van Dr. Philips wordt hjj
opgengelaten en wordt het werk verricht door
een ondergeschikten ambtenaar. Is dit eigen-
ljjk niet onverantwoordeljjk Onze voedsel
voorziening hangt nauw samen met onze
goede en juiste betrekkingen met Amerika
onze verbindingen met onze Oost niet min
der, om van andere gelegenheden nog niet
eens te spreken. In wiens handen is de re
geling daarvan thans overgelaten Wordt
thans alles gedaan wat menscheljjkerwjjze ge
daan kan worden, om dit alles good te rege
len De geschiedenis van zeer onlangs met
de 10.000 ton graan, die ingescheept mag
worden voor ons l^tid in de «Nieuw-Amster
dam,» is, hoe mooi dit op het eerste oog mag
ljjken, niet fraai en is eigenljjk een schen
ding door Amerika vaii vroegere beloften. Is
het juist, dat dit land ons wel van vet zou
willen voorzien, maar dat daarop niet vol
doende door ons wordt aangedrongen? Zoo
rjjzen er meer vragen.
Wordt het dus geen tijd, een^ door endoor
bekwaam man naar de Vereenigde Staten te
zenden Of is er geen goed materiaal Men
behoeft natuurljjk niet alleen te zoeken on
der het diplomaten-corpsmen kan daarbui
ten gaan. 't Is dan ook te hopen, dat de Re-
geering zich niet laat terughouden door de
geschiedenis met Dr. Philips, om buiten ge
noemd cr> os te zoeken, 't Is zeker, voor de
diplomaten der oude school is het een bui
tenkansje geweest, dat het met den niet-dip-
lomaat Philips als gezant is misgeloopen,
maar dit mag onze Regeering niet weerhou
den, om, aU zij werkelijk den geschikten man
vindt buiten de diplomaten, h m te benoe
men. Is er niemand in het consulaire corps
te vinden Ik zou wel een naam weten, dien
van onzen consul-generaal te S
Wie het kan raden, vuile de acht (zetter,
let er op) puntjes in.
28 Aug. 1918.
Staveuisse. Als een bewijs van buitensporig
hooge prjjzen kan wel dienen, dat alhier de
bladeren der sub erbieten thans door een N.
Brabantsche firma gekocht worden voor 1 15
per 1000 K.G., terwjjl er 1 50 per 11.A. voor
schot gegeven worlt. Dit zjjn prijzen, die meu
vóór enkele jaren hoogstens van de suiket-
bieten zelve kon maken.
De Kabinets-crisis.
Naar de «Tjjd» verneemt, zal een afzon
derlek departement van onderwijs, kunsten
en wetenschappen worden ingesteld. Ook
wordt er een vereenvoudiging in zekere re-
geeringswerkzaamheden gebracht.
Een officieele publicatie van het nieuwe
ministerie k.n in deze week tegemoet worden
gezien. Reeds nu kan worden medegedeeld,
dat jhr. Ruys de Beereubrouck de portefeuille
van binnenlandsche zaken, jhr. Van Karne-
beek die van buitenlandsche zaken zal aan
vaarden. Met andere personen wordt nog
onderhandeltjustitie, Heemskerk defensie,
jhr. Alting voo Geusau financiën, Trip; wa
terstaat, Bongaerts ot Königlandbouw en
crisiszaken, Van IJselstein arbeid, Aalberse
koloniën, Idenburg.
De eenheidssigaren.
Naar de «Tel.» verneemt, heerscht er tus
schen de Nederlandsche Uitvoermaatschappij
en het Verbond van Sigarenfabrikanten in
Nederland een zeer gespannen verhouding. De
vereenigde exporteurs hebben geweigerd in te
gaan op de voorstellen van de N U. M. be
treffende het percentage van de wiust op den
export. In afwachting van de tegen-voorstal
len van de N. U. M. heelt het Verbond van
Vereenigingen van Sigarenfabrikanten en de
R.-K. Zuideljjke Bond van Sigarenfabrikanten
in een Vrjjdag gehouden vergadering beslo-