Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeland.
No. 2906
Woensdag 28 Augustus 1918
29e jaargang
De parlementaire week.
jHianen-and.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 7B cent, voor het buitenland met verhooging
der bijkomende porto's.
Advertentien worden aangenomen bij den boekhandelaar M. De Jonge
te Ter Neuzen en den drukker A. P. Huijbeegsen te Goes.
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1 tot en met 5 regels 50 cent; elke regel meer
10 cent. By abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. Greotere letter naar plaatsruimte
Redactie-Adres Groote Kade 27, Goes. Telet. No. 74.
Deze Courant verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond en wordt uitgegeven door de N. V. Zeeuwsch Nieuwsblad, gevestigd te Ter Neuzen.
ii.
Het Ministerie is erDr.
Nolens. Het belang der zaak.
Een vredesministerie. Demissio
nair. Van kwaad tot erger.
Czar und Zimmerman.
1*. Het Ministerie is er
Gij. P De heer Nolens heelt zpn opdracht
neergelegdhoe kunt ge dan zeggen, dat het
Ministerie er is P
lx. Omdat Nolens Nolens is en het mij
onaanneemljjk voorkomt, dat een man als hp
een opdracht tot vorming van een nienw Ka
binet zoude hebben aanvaard, indien hjj geen
kans had gezien, de mannen om het te vor
men bp elkaar te brengenen eveneens on
aanneemljjk, dat hp bp de teleurstellingen,
welke hp ongetwpfeld op zjjn weg heelt ont
moet, was gaan neerzitten. En dit alles te
minder aanneemlpk, omdat monseigneur de
protonotarius apostolicus niet is een eerzuch
tige in de banale beteekenis van het woord
't was hem Diet om de «eer» te doen van te
worden kabinetslormateur, eer is hem genoeg
beschoren geweest, en die eer was wel ver
diend, omdat hp is een bekwaam man. Maar
wèl is Dr. Nolens een macht-zuchtige 't was
hem wel te doen om zpn invloed te vermeer
deren en te versterken in het politieke Ne
derland, dat voor hem onaf scheidel jjk is ver
bonden aan het Roomsch-kerkelpke Neder
land. Niet de eer de schijn trekt hem
in de eerste plaatswèl de macht de
werkelpkheid.
Deze man nu zou zpn taak onafgewerkt
hebben gelaten Geloove wie het kanTe
minder, omdat de vraag, of er al of niet een
rechts Ministerie komt, voor de Katholieke
Staatspartp een vraag is van buitengewoon
gewicht. Niet, dat deze partp althans de
verstandigen onder haar in de tegenwoor
dige omstandigheden zoo bjjster happig zal
zjjn op het zitting nemen in een ministerie
de tijden zpn niet aanlokkeljjk met crisis
weeën, flnancieele ellende, buitenlandsche
moeilpkheden en erger. Maar als er nu niet
komt een ministerie mei rechtsche signatuur,
met een rechts stempel, dan beteekent dit een
bewps van onmacht van de rechtsche partpen
om te regeeren, een bewps van rechtsche
regeer-impotentie. En de verkiezingsleus, dat
alleen de overwinning van rechts het aanzpn
zoude kunnen geven aan een krachtig be
wind, zal dan bljjken een electorale legende
te zpn, zooals zp reeds een electorale lengen
was.
En speciaal voor de Roomsch-Katholieke
staatspartp is de bovenbedoelde vraag van
zooveel te meer belang, omdat zp met hare
ruim 30 leden in de Tweede Kamer de bo
vendrijvende partp is onder de drie partpsn
gezeten ter rechterzpde van den voorzitter en
buitendien in bekwaamheid en intellect staat
boven de beide Protestantsch-Kerkelpk-poli-
tieke fracties, vooral boven de anti-revolutio
naire partp, al heeft deze bp de laatste ver
kiezingen door de electie van mannen als
Heemskerk en Idenbnrg zeker aan intellect
en dus aan politieke kracht gewonnen.
Ook overigens is er voor Dr. Nolens en de
onder zpn geestelpk adviseurschap zich bui
gende maar in die buiging sterke (onder den
kromstaf is het goed leven partp nog een
bpzondere bekoring (een bekoring trouwens
met schaduwzijden), om juist thans een rechtsch
bewind te kunnen vormen. Hoe vaak men
ook bedrogen is uitgekomen bp het doen van
voorspellingen in zake den duur van dezen
gevloekten wereldkrpg, met eenige gerustheid
mag men toch wel de hoop koesteren, dat
daaraan, zp het dan ook tengevolge van de
wereld-uitputting, een eind komt binnen de
eerstvolgende vier jaren. En nu moet er een
bekoring in zijn gelegen om deel te nemen
aan de vorming van een Kabinet, juist voor
deze vier jaren, dat dan een vredes-kabinet
kan zpn, althans zoo heeten.
Ofschoon iedere Nederlandsche partij zich
zulks tot een heerlpk voorrecht zoude reke
nen, voor de Katholieke zou dit meer dan een
voorrecht zpn, omdat bp een rechtsch mini
sterie allicht het middel zoude worden gevon
den, om, indien neutrale machten tot den vrede
zullen medewerken, daarbjj Nederland en de
Paus hand in hand te doen gaan. Wèl zpn
schaduwkanten verbonden aan dit bekorings-
licht voor den rechtgeloovigen Katholiek
zoude daaraan wel eens dit groote bezwaar
kunnen zpn verbonden, dat hjj moet zien,
hoe het hoofd der Roomsche Christenheid
niet die beteekenis heeft in het politiek-in-
ternationale bestel als hp uiteraard hoopt
maar toch, het overgroote deel der Katholie
ken hoopt toch, dat het licht het zal winnen
van de schaduw en ook daarom zal de heer
Nolens al wat hij kan doen om zpn pogingen
tot vorming van een kabinet te doen slagen.
En hij kan zeer veel. Hij is waarschjjnljjk
thans de meest invloedrijke onder de onder
danen van Koningin Wilhelmina.
Gij. Maar wat praat ge toch De heer De
Savornin Lohman is immers reeds bp de Ko
ningin geroepen. En toen deze de opdracht
weigerde, de heer Coljjn. Dr. Nolens heeft
dus als Kabinetsformeerder afgedaan.
Ik. Voor het .uiterlijk zeker 1 Maar bestaat
niet de mogelpkheid dat Dr. Nolens (hem
raakt niet de «eer», wèl d9 macht) gaarne aan
andere rechtsche Staatslieden de officieele vor
ming van het Kabinet laat, nadat hp de man
nen, welke dat Kabinet zullen vormen, eerst
zelf bp elkander gezocht en met elkander in
verbinding gebracht heeft Bestaat niet de
mogelpkheid, dat hij zich ook teruggetrokken
heeft om praktische motieven Zou hp niet
weten, dat een Roomsch Kabinetstormeerder
reeds dadel jjk aan een rechts Kabinet een
't is dwaas, maar 't is zoo een onaangenaam
bpsmaakje zou geven, zelfs aan mannen, die
een rechtsch Kabinet op zich zelf met vreugde
zullen begroeten. Er zpn helaas nog niet-
Katholieke Nederlanders, die een Roomsch-
Katholiek niet voor vol aanzien. Er zpn, he
laas 1 nog Katholieke landgenooten, welke deze
zonderlinge opvatting van een zeer klein deel
niet-Roomsche Nederlandsche misbruiken om
met het spook van het anti-clericalisme den
politieken en socialen boer op te gaan. Dr.
Nolens weet natuurljjk heel goed, dat de over-,
over-, ovei groote meerderheid zjjner niet-Ka-
tholieke landgenooten van dergel jjke bekrom
penheid niets moet hebben (wjj komen op
deze meening, waaraan een ernstige onder
grondheid zeker niet ontbreekt, nog wel eens
terng) maar toch
Inmiddels blijft het Kabinet-Cort van der
Linden demissioneeren.
En wordt de puzzle onzer levensmiddelen
voorziening steeds moeilpker, wordt onze eco
nomische toestand steeds ernstiger.
En wordt de ontstemming ontevredenheid,
wordt de ontevredenheid altjjd door erger.
Een heel veeg teeken van deze ontstem
ming, ontevredenheid, nog erger wordt ge
vormd door de wjjze, waarop sommige burge
meesters, en daaronder van een stad als Rot
terdam, tegen de Regeering, in dit geval tegen
den Minister van Landbouw, optreden. Recht
streeks wordt van de moeilpkheden, welke de
bevolking bp de levensmiddelenvoorziening
ondervindt, de schuld gegeven aan de lands-
regeering. Het spreekt bijna wel vanzelf, dat
menig burgemeester, als hij zelf doet wat hp
kan, om in den toestand, die hier en daar
dreigt een noodtoestand te worden, op zoo goed
mogelijke wijze zich een hard woord laat ont
vallen aan het adres van hen bp wie hp de
schuld zoekt, 't Is zoo menschelijk natuur-
ljjk. Men ziet de ellende om zich heen, men
ziet. fouten, of meent ze te zien, bij anderen,
men legt daartusschen verband. Maar het moge
menschelpk zpn, in hooggeplaatste bestuurs
mannen is het ontoelaatbaar, dat zij niet ge
noeg meester van zichzelf zpn, om in deze
ernstige tijden het gezag niet hoog te houden.
Zjj weten buitendien heel goed, dat het met
dit ministerie, met minister Posthuma op z'n
eind loopt. Al de burgemeesterlijke klachten
helpen thans niets op z'n hoogst kon hier
en daar een geringe, misschien wei eens een
ernstige fout worden hersteld maar nooit mag
het verlangen om hiertoe te geraken leiden
tot aanvallen als in den laatsten tjjd op den
Minister van Landbouw zpn gedaan, b.v. door
burgemeester Zimmerman. O, als dit eens ware
geschied door anarchisten, door S.D.P'ers enz.
enz. Men zou gesproken hebben van opruiing
en wat niet al meer. Maar wat is de verdiende
naam voor het Rotterdamsche verwijt tot mi
nister Posthuma
Hoe men ook moge denken over geheel het
samenstel der distributiemaatregelen dezer Re
geering, hoe men ook geneigd moge zijn, den
burgemeester van Rotterdam en zij tien collega's
gelijk te geven, als zij den Minister wijzen
op de door hem begane fouten, daarnaast heb
ben zij andere plichten te vervullen en onder
deze bekleedt het hooghouden van het gezag
der Regeering een der eerste plaatsen, niet
het minst in deze tpden van commotie. Vol
komen terecht antwoordt de Minister dan ook
op een brief van burgemeester Zimmerman
o.a. het volgende
«Ik heb de eer u de goede ontvangst te
berichten van neven vermeld schrijven, waarvan
ik niet zonder leedwezen heb kennis geno
men, en zulks niet om de schampere wpze,
waarop u zich uitte, omtrent een bepaalden
distributiemaatregel, doch wjjl in uw gehee-
len brief doorstraalt een toon van moeizaam
bedwongen ontstemming en verholen afkeu
ring over vrjjwel het geheele complex maat
regelen van regeeringszjjde getroffen ten aan
zien van de belangrijkste voedingsmiddelen
voor het volkde aardappelen, het vet, de
suiker en de molk. De bij u in deze be
staande opvatting zal, naar het mij voorkomt,
niet zonder invloed kunnen zpn gebleven bp
het onderhoud door u met vrouwen uit de
volksklasse inzake de levensmiddelenvoorzie-
ning gevoerd, zoodat u dezen vrouwen niet
het beset zult hebben kunnen bjjbrengen, hoe
zwaar zulks ook te dragen moge zpn, deze
en de eerstkomende maanden noodwendig tp
den van groote ontbering moeten zijn, waarin
elke overheid schier 'achteloos staatdat het
ondoenlijk is het ko; -nde leed van de bevol
king af te wenden, doch ten hoogste een en
ander tot verzaching kan worden verricht.
Slecht wanneer u er in had kunnen slagen'
dit besef bij de vorenbedoelde vrouwen te
doen doordringen en naar mjjn meening is
het de plicht van eiken magistraatspersoon
om mede te werken, dat dit beset zich ves
tigt en versterkt wordt, slechts dan zou het
naar mijn meening mogelpk geweest zpn, dat
bjj de bevolking een stemming werd gewekt,
welke in staat zou zjjn op den duur te weer
houden van het zich in daden uiten van bjj
haar aanwezige diepe ontevredo iheid over den
gang van zaken bp de levensmiddelenvoor-
ziening.
Waar bjj n zelf zulk een groot wantrou
wen gevonden wordt in de juistheid van het
regeeringsbeleid, dat u, om geen sterkere uit
drukking te bezigen, u de redeneeringen van
de groote mas-^, die niet beter weet noch
weten kan, tot de uwe maakt, dan moeten
ook, naar het mjj wel voorkomt, de door u
in gehoor ontvangen vrouwen we! den indruk
hebben ontvangen, dat inzake het distributie
beleid de burgemeester van Rotterdam niet
staat aan de zjjde der regeering, en in
dien iets, dan is het juist- de wetenschap van
de aanwezigheid van het gea.is aan overeen
stemming tusschen de vertegenwoordigers der
overheid, die naar mpn overtuiging van heil-
loozen invloed moet zpn op de stemming der
bevolkiug, en er méér dan eenige andere fac
tor toe zal kunnen bijdragen, dat die stem
ming zich zal uiten op een wpze, die ook u
ontoelaatbaar acht.
Dit alles doet mjj te meer leed, wpl uit
uw schrjjven niet met volle klaarheid bljjkt,
dat u gepoogd heeft met onbevangenheid u
op de hoogte te stellen van de genomen
maatregelen alvorens u daaromtrent een oor
deel te vormen. Ik kan mjj b.v. niet voor
stellen. dat iemand, die op de hoogte is van
onze gewone productie van aardappelen, er
zich rekenschap van geeft, hoe de aardappe
len op dit oogenblik niet alleen moeten die
nen om in de gewone behoefte van dit voe
dingsmiddel te voorzien, doch tevens moeten
aanvullen wat er te kort wordt ontvangen
aan brood, rijst, gort, havermout, allerhande
andere meelspijs, vet, vleesch e.d., wat leidt
tot een zeer verhoogd gebruik van dit voe
dingsmiddel, die niettegenstaande geljjk u
doet zal wagen te verklaren, dat «ieder
weet dat de goede soorten aardappelen in vol
doende mate op eigen bodem worden voort
gebracht.,» zoodat liet onverklaarbaar is, waar
om een deel der bevolking geruimen tpd
aardappelen heeft moeten nuttigen, »zooala
hier nimmer door meascben genuttigd zpn.«
Een en ander alsmede het bericht in de dag
bladen, dat door u terzake een ernstig vertoog
tot de regeering gericht is welk bericht wel
niet zonder uw medeweten gepubliceerd zal
zijn geeft mij aanleiding meer in den breede
op uw schrijven in te gaan, teneinde dusdoende
te pogen het bij u bestaande misverstand uit
den weg te ruimen en volle klaarheid te schep
pen. Mochten ook ra de gegeven uiteenzetting
bjj u nog vragen over zpn gebleven en u om
trent eenig punt nog nadere inlichtingen wen-
schen, dan ben ik gaarne bereid, zooveel in
mjjn vermogen is, bedoelde vragen te beant
woorden en de gewenschte inlichtingen te ver
schaffen.*
Rjjkskleeding voorziening.
Het Bureau voor Mededeelingen inzake de
Voedselvoorziening meldt
De Rpkskleedingvoorziening maakt thans
ZEEUWSCH