Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeland.
No. 2896
Woensdag 24 Juli 1918
29e jaargang
Ons Volk en de vrijzinnige
politiek.
Binnenland.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 cent, voor het buitenland met verhooging
der bijkomende porto's.
Advertentien worden aangenomen by den boekhandelaar M. De Jonge
te Ter Neuzen en den drukker A. P. Huijbregsen te Goes.
ADVERTENTIEPRIJS1
Van 1 tot en met 5 regels 50 cent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. Grootere letter naar plaatsruimte
Redactie-Adres: Groote Kade 27, Goes. Telef. No. 74.
"Deze Courant verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond en wordt uitgegeven door de N. V. Zeeuwsch Nieuwsblad, gevestigd te i'er Neuzen.
De uitslag van de eerste proeve met het
nieuwe Kiesstelsel dringt de vraag naar voren
welke plaats da vrjjzinnige politiek in de toe
komst in Nederland zal innemen. De sterke
teruggang van het aantal vrijzinnige afge
vaardigden schjjnt er op te wgzen, dat de
overgroote meerderheid der kiezers van geen
vrijzinnig beginsel is gediend. Het is alsof
het algemeen mannenkiesrecht volgens een
evenredig stelsel en met stemplicht heeft ont
huld, dat de samenstelling van de volksver
tegenwoordiging tot dusverre niet overeen
stemde met de gevoelens, die in het volk
leefden.
Men is niet in gebreke gebleven deze ge
volgtrekking te maken. Reeds voor den uitslag
der verkiezingen is trouwens van Roomsch-
Katholieke zijde met kracht beweerd, dat het
liberalisme dood is en niet meer meetelt onder
de machten, dip in dezen tjjd invloed uitoefe
nen. De samenschrompeling van 88 tot 18
schjjnt te bewijzen dat er voor dergelgke
opvatting goede grond is. Trekken wjj van
deze 18 nog het Treub-trio af, dat als econo
misch triumviraat Neerlands stoffelijke toe
komst zal redden en zuivering zal brengen in
den Augias stal van vaderlandsche politiek,
dan beschikt de vroegere concentratie slechts
over 15 zetels, als openljjke beschaming van
de voorspellingen (met fanatieke volharding
door de volgelingen van dnn vrjjzinnig demo-
cratischen leider Marchant verbreid), dat het
gescheiden optrekken der vrijzinnigen ver
meerdering van stcmmental en dus versterking
der vrjjzinnige positie zou brengen. >e stellig
heid, waarmede deze verzekering op tal van
vergaderingen den hoorders is ingestampt, is
wel zonder grond gebleken. Opnieuw is ge
toond, dat iets nog niet waar is, al wordt
het ook honderdmaal nagenraat en zelfs al is
de vader van de verbreide bewering een zoo
scherp man als Mr. Marchant. De populariteit
van Piet Nolting heeft aan de vrjjzinnig-demo-
cratische lijst een paar duizend stemmen meer
doen toevallen dan zjj zonder hem zou hebben
verkregen en dan in 1913 op vrijzinnig-demo
cratische candidateu werden uitgebracht, doch
overigens heeft de voorspelde versteiking
slechts hierin bestaan, dat er in de nieuwe
Kamer vjjf Marchant-mannen zullen zitten
inplaats van 8 vrjjzinnig-democraten en dat
zelfs Mr. J. Limburg zgn zetel verloren zag
gaan.
Wg als Unie, rekenden op teruggang en
meenden, dat ons tien of twaalf zetels zouden
kunnen toevallen. Als recenten maatstaf had
den wg slechts het onzuivere c-gfer der stem
men in 1913 op Unie-liberale candidaten uit
gebracht. Dat was 119.000 en zou dus tot een
tiental zetels kunnen leiden. Wanneer de
stemplicht ten onzen gunste werkte misschien
tot iets meer. Wg bereikten echter slechts
de helft van het verwachte getal. De Vrij
liberalen krompen zelfs tot van hun tiental
zetels in.
In de venijnige aanvallen, die in deze ver
kiezingscampagne door de beide vroegere con-
centratie-genooten op de Unie gedaan werden,
heeft voor hen zeiven geen bron van kracht
gelegen. De heeren Dresselhujjs en Visser
van IJzendoorn (wiens Leidsche speech als
voorbeeld van giftigheid dient te worden be
waard) hebben vergeefs met het gewicht hunner
persoonlg kheid onjuiste voorstellingen gedekt.
Dit is tenminste een troost bjj de teleurstelling
van deze verkiezing, dat zjj, die bjj een bestrij
ding als nu tegen de linie is gevoerd, met
zulke wapenen streden, van een koude kermis
thuis kwamen.
Doch deze troost moge ons vertrouwen in
de noodzakelijkheid van de wapenen rein te
houden heb jen versterkt, zij kan ons niet
tevens heenzetten over den teruggang die voor
alle vrijzinnigen plaats had. Ligt daarin
inderdaad een aanwjjzing dat onze beginselen
slechts die van een kleine minderheid in het
volk zgn V
Wg gelooven het niet. De verkiezingen van
dit jaar hebben onder verschillende invloeden
gestaan, die ten ongunste der vrijzinnigen
werkten. Daartoe behoort in de eerste plaats
groote ontevredenheid over regeeringsmaatre'
gelen, die ingrepen in ons dageljjksche leven,
de distributie-moeilijkheden, de steeds toene
mende duurte enz. Ook al beseft men, dat
het br.redeljjk is het zittend kabinet voor het
geheel der moeilijkheden verantwoordelijk te
stellen, zoo was men toch in breede kringen
van oordeel, dat bjj goed beleid de zwarig
heden minder zouden hebben kunnen drukken.
Consumenten, producenten en tusschenhandel,
alles was ontevreden. Omdat het zittend ka
binet nu eenmaal vrijzinnig heette is een deel
dier ontevredenheid zeker schade geweest voor
de vrjjzinnige partgen, die immers getoond
hadden het noodige beleid te missen.
Hoe onjuist het ook is de feilen van dit
extra-parlementaire kabinet te wjjten aan de
vrijzinnigen, het is stellig in aanzienlijke mate
gebeurd.
De hervatting van het partij getwist onder
de vrijzinnigen was ook weinig geschikt om
den kiezers gerustheid té geven over wat na
de verkiezingen zou komen.
Wie het politieke gebeuren ook slechts uit
de verte volgde, had wel zooveel begrip van
bestuur, dat hjj inzag, dat alleen fiink en
eendrachtig beleid in staat zou zgn in den
baaierd van regeeriugsmaatregelen de begeerde
orde te brengen. Hg besefte dat zakelgk door
tapten het moest winnen van onderlinge vitterjj.
Men is kinderlgk genoeg geweest te meenen,
ddt de kiezer wel genoegen zou nemen met de
verklaring, dat er later weereenheid zou komen,
als men maar eerst ten aanhoore der kiezers
elkander behoorljjk den mantel had uitgeveegd,
De kiezers hebben dit verti ouwen echter niet
gehad en het kan ons waarljjk niet verwonde
ren, dat zjj dit niet hadden. Het is slechts
te betreuren, dat niet allen, die het verdiend
hadden, hun trekken thuis kregen. Sommigen
leeren alleen als zjj iets zelf aan den ljjve
voelen.
Ook bjj politici rjjst wel eens de vraag,
„at bjj hen nu eigenljjk het zwaartst weegt
de voldoening, dat zij althans den dans ont-
sprongeu en er toch weer in raakten, of ver
slagenheid over den teruggang der vrjjzinnigen.
Waar de persoonlijke voldoening bet wint is
kans op inkeer nog gering.
Wjj zouden deze beide oorzaken redenen van
tjjdeljjken aard kubnen noemen, die zoowel
aan rechts als aan de sociaal-democraten ten
goede kwamen. Wie bang was voor een distri-
butie-beleid als thans werd getoond, zal soms
geneigd zjjn geweest rechts te stemmen, wie
gebukt ging onder den druk der tjjden zal in
veel gevallen rood hebben gekozen. Dat men
hierbjj juist zag ontkennen wjj, want ook deze
partgen hebben de regeering herhaaldelijk ge
steund, doch zjj heetten nu eenmaal oppositie
en dat waren de vrjjzinnigen niet.
B. D. E
De Kabinetscrisis.
Men vraagt ons, schrjjft de Tjjd, wat er
waar is van de geruchten over de aanvaar
ding of uiet-aanvaarding door mgr. dr. W.
H. Nolens van de hem door H. M. de Ko
ningin verleende opdracht.
Wjj hebben reeds enkele dagen geleden
deze geruchten, die niet enkel in liberale bla
den fantastische vormen hadden aangenomen,
maar ook in een deel der katholieke pers op
louter veronderstellingen berustten, als on
juist of voorbarig tegengesproken. Thans duikt
weer in een antirevolutionnair blad een ge-
ljjksoortig bericht op, ofschoon mgr. dr. No-
iens tot dusver geen enkele daad heeft ge
steld, waaruit een niet-aanvaarding der hem
toevertrouwde Kabinets-formatie kan worden
afgeleid.
Laat tenminste de pers der rechterzjjde de
oplossing der crisis, welke een uiteraard lang-
zamen maar geregelden voortgang maakt,
toch niet vooruitloopen of bemoeiljjken door
allerlei verwarrende mededeelingen en sup
posities. Meer tactgevoel steune in onze pers
het gewichtige werk, dat op het oogenblik
het beraad onzer politieke leiders vraagt, wier
beleid alle vertrouwen verdient.
De Haagsche correspondent van de Stan
daard seint
Ik verneem thans, dat de heer Idenburg
volhardt bjj zgn aanvankelijke weigering, zoo
dat nu vermoedelijk de heer Nolens tracht
een Kabinet te formeeren.
Dit telegram klopt niet bepaald met dat,
hetwelk deze correspondent daags te voren
aan zijn blad zond.
De driehoek-correspondent van de Tel. ver
neemt daarentegen, dat het nieu we kabinet
zoo goed als gereed is. Het zou zgn samen
gesteld door den heer A. W. F. Idenburg
met medewerking van dr. NRens, al zal
laatstgenoemde formeel voor de opdracht be
danken.
Men noemde ons als ministers, die in het
kabinet-ldenburg /.uilen optreden de ernr.
maakt hier eenig voorbehoud de heeien
prof. mr. P. J. M. Aalberse, M. Ch. E. Bon-
gaerts, mr. D. J. de Geer.
Het schijnt dat de grootste moeilijkheid zit
in het vinden van een crisis minister, terwjjl
voor Buitenlandsche Zaken nog verschillende
namen worden genoemd.
Buikerrantsoen.
Het Bureau voor Mededeelingen in zake de
Voedselvoorziening meldt
Met ingang van 29 Juli a.s. zal een rant
soeneering van suiker worden ingevoerd.
In verband daarmede wordt door den mi
nister van Landbouw, op grond van art. 5
der Distributiewet 1916, van de winkeliers
eene opgave gevorderd van de Ruiker, die zjj
op 27 Juli a.s., des middags te 12 uur, iu
voorbad hebben. Deze opgave moet gedaan
worclen vóór 3 Augustus a.s. Daarbij dienen
ook opgegeven te worden de hoeveelheden,
waarvoor reeds bestelbiljetten zgn goedge
keurd, ook al zgn die voorraden nog niet
ontvangen.
De winkeliers zullen dan alleen opnieuw
suiker kunnen bestellen, indien zjj voor mins
tens 50 pet. van hun voorraad suikerbons
hebben ingeleverd. Mocht een winkelier op
het oogenblik der vordering geen voorraad
hebben, dan zal voor de eerste maal een be
stelling kunnen worden goedgekeurd, zonder
inlevering van bons. Een soortgeljjke faciliteit
wordt verleend aan winkeliers, die minder
voorraad hadden dan hun normale omzet be
draagt.
Uit het voorgaande bljjkt reeds, dat de
rantsoeneering zal geschieden op bons. Inder
daad is deze wgze van verkrjjgbaarstelling
verplicht gesteld. Het rantsoen is bepaald op
V4 K.G. (een half pond) per week per per
soon.
Fabrikanten van suikerhoudende goederen
en ondernemers van kleinbedrijven, die suiker
verwerken, bljjven mede gerantsoeneerd.
Cacaodoppen voor surrogaten.
Het Bureau voor Mededeelingen in zake de
Voedselvoorziening meldt
Onder de thee- en koffiesurrogaten, in den
handel gebracht door surrogaatfabrikanten,
die zich als zoodanig bjj het Rijkskantoor
voor Thee en Koffie hebben doen inschrijven,
komen ook voor eacaodoppen. Voor eene der
gelijke inschrjjving is noodig, dat "het surro
gaat voldoet aan bepaalde eischen, o.a. dat
het niet mag bevatten bestanddeelen en bij
mengsels, die het product schadelijk maken
voor de gezondheid bjj gebruik overeenkoms
tig de bestemming, of voor het product waar-
delooze bjjmengsels, zooals schillen van eikels
of schillen van bloembollen. Bovendien moet
de verpakking zgn goedgekeurd door het
Rjjkskantoor en mag de eenmaal goedgekeurde
verpakking uiet worden gewjjzigd.
Daarnaast worden evenwel ook verkocht
cacaodoppen, onverpakt ol in eene willekeurige
verpakking. Het publiek zal wel doen. er
zich rekenschap van te geven, dat het, dit
artikel koopend, geenerlei waarborg heeft,dat
het niet met andere, wellicht schadeljjke of
waardelooze stollen is vermengd.
Ouderdomswet.
De Eerste Kamer verwierp met 26 tegen
19 stemmen, rechts tegen links, het wetsvoor-
stel-Marchant c. s. betreffende het verleenen
van ouderdomsrente.
Bestijjding der tuberculose.
De Staatscommissie, ingesteld om de regee
ring voor te lichten over wetteijjke maatrege
len tot bestrjjding der tuberculose en over de
beste wjjze van bestrjjding dier ziekte wordt,
namens den Minister van Binnenlandsehe Za
ken, door den voorzitter der commissie, jhr.
mr. W. Roëll, heden 23 'uli geïnstalleerd.
Mosselen als volksvoedsel.
De Bergen-op-Zoomsche Bestuurdersbond
heeft een adres aan B. en W. verzonden, waarin
wordt aangedrongen om een proef te nemen
met mosselen als volksvoedsel.
De Nieuw -Amsterdam.
Voor de* volgende reis van de Nieuw-Am-
sterdam staan nu reeds 600 le klasse passa
giers geboekt. Het zal evenwel de vraag zjju
hoeveel er inderdaad hiervan de reis zullen
medemaken.
De »Oosterdjjk« gezonken.
Volgens een Lloydsbericht uit New-York is
het s.s. »Oosterdjjk« midden in den Oceaan
gezonken, tengevolge van een aanvaring.
De »Oosterdjjk«, een der door de Ver. Staten
gerequireerde stoomschepen, behoorde man de
IIolland-Amerika-Lgn.
Engeland en onze visschersvloot
In reederskringen te IJmuiden is bericht
ontvangen, dat Engeland de Nederlandsche
visschersvloot ongehinderd het bedrijf zal laten
uitoefenen, indien er van de in Nederland aan
gevoerde visch niets naar Duitschland wordt
uitgevoerd. Het bestuur der reedersvereeniging
heeft zich thans in verbinding gesteld m'et de
ministers van Buitenlandsche Zaken en Land
bouw, alsmede de N. U. M. om de vrijheid tot.
wederuitvaren te erlangen. V an Duitsche zjjde
is nog geen toestemming verkregen tot het
treffen van eene regeling, waarbjj alle uitvoer
is buitengesloten.
Op het voorstel van Engeland om daar een
aantal onzer stoomtrawlers te laten vnschen,
waartegenover vanuit ons land naar Duitsch
land zou mogen worden uitgevoerd, is nog
steeds geene beslissing genomen.
Luchtpostverkeer.
Er worden thans proeven met. watervlieg
tuigen genomen met het doel gegevens te
verzamelen omtrent de mogelijkheid uit
technisch oogpunt - van een verzending der
overzeesche post per vliegtuig.
De overladen telegraafdienst.
Met bet telegraafverkeer gaat het nu lang
zamerhand weer wat beter, dank zjj de te
werkstelling van een 70-tal gemobiliseerde
ambtenaren van de drie grootste kantoren
Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Boven
dien werkt de beperking van het aantal re-
geeringstelegrammen mede. De desbetreffeude
aanschrijvingen van den dir.-gen. der poste
rgen en telegrafie hebben, getuige de volgen
de cjjters, hun deel niet gemist.
