Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeland.
Nabetrachting.
No. 2894
Woensdag 17 Juli 1918
29e jaargang
Mgr.
Dr. Nolens Kabinets
formateur.
Hoe lang nog?
Landbouw.
Binnenland-
ABONNEMENTSPRIJS:
Per B maanden 75 cent, voor het buitenland met verhooging
der bijkomende porto's.
Advertentien worden aangenomen b\j den boekhandelaar M. De Jonge
te Ter Neuzen en den drukker A. P. Huijbregsen te Goes.
ADVERTENTIEPRIJS;
Van 1 tot en mot 5 regels 50 cent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. Grootere letter naar plaatsruimte
Redactie-AdresGroote Kade 27, Goes. Telef. No. 74.
TW Courant verschat eiken Ptodas- en Vrijdagavond en wordt uitgegeven door de N. V. Zeeuwscl, Nieuwsblad, gevestigd te Ter Neuzen.
ii.
Het is een niet weg te redeneeren feit, dat
de vrijzinnigen over de geheele linie zijn ver-
■lagen. Welke zijn de oorzaken van deze be
treurenswaardige en voor het landsbelang zoo
bedenkelijke achteruitgang der vrijz. partjjen i
Ten eerste wreekt zich de ontbinding der con
centratie, die door de vrjjzinnig-democraten
tegen den wil der kiezers met geweld is door
gedreven. Ten tweede hebbeD we reeds als
oorzaak aangestipt de evenredige vertegen
woordiging. Ten derde komt dan de afbrokke
ling tot de bekende serie nieuwe groepen, door
een zeker blad zoo juist getypeerd als >de
malcontenten*. En hierin hebben we m. i. de
hoofdoorzaak. Een enorm aantal kiezers, ont-
■temd over het regeeringsbeleid, heeft zich af
gewend van de vrijzinnigen en |zich geworpen
in de armen van meer of minder opzettelijke
demagogen. Intusschen rjjst de vraag hadden
deze kiezers inderdaad reden om ontstemd te
tijn en zoo ja, was dat dan een afdoend motief
om de vrijzinnige zaak in den steek te laten
O. i. is noch het een noch het ander het geval.
Toen in 1913 zich een extra-parlementair
kabinet aandiende, verklaarden concentratie en
S. D. A. P. zich bereid, onder zekere voorwaar
den, dit kabinet te steunen. Zulks is ook ge
schied, ten minste door de Kamer. Daarbuiten
•venwel hebben de socialisten, dezelfde die in
1913 de regeeringsverantwoordelijkheid niet
aandurfden, eei onafgebroken campagne ge
roerd tegen het zittende kabinet en daarbij den
«chijn gewekt, alsof de vrjjzinnigen fniet zjj)
verantwoordelijk waren voor de daden (in de
eerste plaats de fouten) van dit kabinet. De
manier, waarop die menschen zich van hun
taak, propaganda te maken voor hun partij,
hebben gekweten, is door en door perfide.
Bracht bet ministerie (tengevolge van den
jarenlangen arbeid der vrijzinnigen) algemeen
kiesrecht, dan verklaarden de heeren van 't
heilig ideaal bescheiden „dit is ons werk",
en met een theatraal gebaar legden ze bloemen
aan des ministers voeten. Maakte een minister
zich impopulair, dan haastten diezelfde heeren
z'ch om overal uit te roepen «ziet nu, wat
ge van die snoode bourgeois hebt te wachten.*
Zoo werden handigljjk alle fouten der regeering
op de debetzijde der vrijzinnigen en alle ver
beteringen op de credietzijde der S. D. A. P.
gebracht. Toch heeft deze campagne niet de
uitwerking gehad, die de heeren er vermoedelijk
zelf van koesterden. Wel zal een deel der
rrjjzinnige stemmen op de S. D. A. P. zijn over
gaan, die zoodaende het verlies van deze aan
de S. D. P. goed maakten, maar de belangrijkste
verschui/ing komt ten bate van de nieuwge
vormde groepen.
Eu hoe behoort nu onze houding te zijn
onder dezen tegenspoed Moeien we in doffe
berusting bp de pakken neerzitten en laten
komen, wat komen wil f Dat nooit I
Zeker, het is demorsliseerend te behooren
tot een verliezende minderheid, maar al ware
het dat onze laatste man uit de Kamer ver
dween, dan nog, of liever dan juist zullen we
met verdubbelde kracht en volharding gaan
arbeiden aan den heropbouw van onze partij,
overtuigd als we zjjn van de «uiteindelijke*
overwinning onzer beginselen. Legers kunnen
verslagen, vernietigd worden, ons vrijzinnig
beginsel zal leven tot in eeuwigheid.
P.
Op heden 13 Juli heeft de Koningin aan
mgr. dr. W. H. Nolens, lid der Tweede Ka
mer opdracht gegeven tot het vormen van
een nieuw Ministerie.
De opdracht aan den Hr. Nolens om een
Kabinet te formeeren, is naar onze meaning
het logisch gevolg van de uitspraak der stem
bus. Wij krijgen dus een rechtsch Kabinet,
en naar wjj vertrouwen zal dat zeer spoedig
zpnhet is voor ons toch uitgesloten, dat
deze staatsman op avontuur zou uitgaan het.
aanvaarden der opdracht is voor ons het be
wijs, dat hjj van welslagen verzekerd is, en
dat het ministerie uit de drie partijen van
Rechts zal worden gevormd. In dit verband
ljjkt het op reis gaan van Dr. Kuyper meer
dan toevalligheid.
Wjj maken van deze gelegenheid gebruik
om eene tout te herstellen, die wjj maakten.
Het Roomsch-Katholiek priesterschap is niet
met het ministerschap onvereenigbaar. Wjj
waren in deze afgegaan op ie inlichting van
een Katholiek, die er wezen mag, en die ons
verzekerde, dat zjjne Kerk in het minister
schap van Ric elieu en Mazarin aanleiding
had gevonden het priesterschap en minister
schap onvereenigbaar te verklaren. Wij kregen
dus weer eene vermaning hoe gevaarljjk het
is op gezag te galooven.
Wjj besluiten met de 'herinnering, dat de
Kabinetsformateur niet'per se zitting behoeft
te nemen in het dóór hem gevormd ministe
rie, zooals Thorbecke en Borgesjus ons hebben
geleerd. Wie in deze herinnering den wensch
zou zien, dat de Hr. Nolens niet zelf zal
gaan zitten, zou zich te eenenmale vergissen
Wjj hebben natuurljjk het liefst een vrijzin
nig Kabinet, maar nu de zaak er eenmaal
anders toe ligt, zpn wp er trots op. dat door
onze liberale staatsinstellingen alle Nederlan
ders gelijk zpn voor de wet, en dat de pro-
tonotarius Nolens even goed eerste minister
kan zjjn als de ex-Calvinistische predikant
Kuyper en de levensverzekeringaman Goeman
Borgesius. Als zich noemende liberalen over
het geval zouden jammeren, zullen dat zp
zjjn, die verkeerdelijk op den naam van libe
ralen aanspraak meenen te kunnen maken,
omdat zij anti-papisten zjjn.
Wanneer men, te midden der vredige avond
stilte, terwjjl de welige natuur sluimert, ouder
het wazige sterrenlicht, den blik laat dwalen
naar gene zjjde onzer Zeeu vsch-Y laamsche
grens, waar bjjna onophoudelijk het geschut
dondert over de eens vruchtbare Ijzervallei in
de verte, geraakt het hart onwillekeurig van
weemoed vervuld, wanneer men denkt aan de
waanzinnige verwoesting, naamlooze kommer,
ellende en droefheid, door dezen rampzaligen
volkerenmoord over bjjna de gansche wereld
gezaaid.
Ook reeds langs onze Zeeuwache grenzen
kan men zich daarvan een duidelijk beeld
>ormen.
Allereerst treft u dan, en dit nog te meer
bjj het algemeene voedselgebrek, het zien van
ie breede strook gronds, tusschep de doodende
grensversperring der Duitscjiers, waaraan reeds
zoo menig ongelukkige den dood beeft gevonden.
De vroeger zoo vruchtbare bodem van deze
strook gronds, die over hare geheele lengte
langs België's grenzen bjjna voldoende zou zjjn
om geheel Zeeuwsch-Vlaanderen te voeden
schittert thans in eene helle, maar droeve
schakeering van roode en witte onkruidbloemen,
afgewisseld door het bleeke groen der brand
netels, waartusschen de ruïnen van de talrpke
boerderjjtjes en werkmanshuisjes, het beeld van
troostelooze verlatenheid en nuttelooze ver
woesting, als het ware voltooien.
In deze vroeger zoo liefljjke huisjes, thans
reeds meerendeels door de soldaten der Duit-
sche grenswacht platgelegd en waarvan zp het
houtwerk tot den laatsten spaander verstoken,
woonden immers in kalme tevredenheid talrjjke
gezinnen van vljjtige arbeiders, thans her- en
derwaarts verjaagd door een vreemden over-
"I tiger, na jaren en jaren te hebben gezwoegd
en gezweet voor hun levensdoel, n.l. het bezit
van een eigen huisje. Velen van deze beklagens
waardige menschen zpn uit medelijden bij
vrienden en kennissen aan deze zjjde der grens
opgenomen en aanschouwen thans, met wan
hoop iu het hart, de voltooiing van het ver
nielingswerk van 't resultaat van hun jaren-
langen arbeid.
En inmiddels breidt het zinnelooze oorlogs
bedrijf, d® verwoesting zich alom en steeds
verder en verder uit, vergt dag aan -dag hon
derden, zelfs duizenden onschuldige slachtoffets
en brengt aidus steeds meer en meer rouw en
ellende over onze eertpds zoo schoone maar
thans waanzinnige en verdwaasde wereld, die
thans reeds het pad, dat tot zelfmoord leidt,
schjjnt te zpn ingeslagen, zoodat men z'ch bijna
met wanhoop de vraag stelt: «Hoe lang nog
en waartoe al deze ellende en rampen?*
De
ging
afdeeling Walcheren van de veieeni-
van Nederlandsche Akkerbouwers heelt
van den minister van landbouw antwoord
ontvangen op het harerzpds toegezonden
adres.
Inzake het al of niet laten van graan aan
landbouwers voor eigen gebruik wordt ver
wezen naar het door den minister aan de
voornaamste landbouworganisaties gerichte
schrijven, dat 21 Juni is gepubliceerd. Omtrent
de prjjzen der landbouwgewassen voor den
oogst 1018 en de garantieprijzen voor 1919
deelt de minister mede, dat deze zaak het
onderwerp uitmaakt van een zeer nauwkeurig
onderzoek door deskuudige landbouwers uit
alle deelen van Nederland, die door hem zijn
uitgenoodigd omtrent die prijzen voorstellen
te doen. De gegeven opdracht houdt tevens
in, in het bjjzonder te letten op de belangen
der landbouwers op de zand- en dalgronden
in zooverre dit vereenigbaar is met de zorg
voor een zoo sterk mogeljjke uitbreiding van
de voedselproductie, alsmede, dat de teelt van
rogge en tarwe vooral niet minder loonend
zal zpn, dan die van gewassen, niet strikt
noodig voor de volksvoeding. In overleg met
vooraanstaande personen uit den kring der
practisch» land- en tuinbouwers wordt nage
gaan, hoe de teelt regeling voor 1919 zal
moeten vastgesteld worden om naast een doel
matige prjjsregeling het hare er toe bjj te
dragen, dat de voedselproductie in het vol
gend jaar zoo doeltreffend mo<reljjk zjj. Wat
betreft de opvordering van achtergehouden
graan en peulvruchten met behulp van mi
litairen, deze is 8 Juni j.l. beëindigd. De
overwegingen, welke den minister tot dezen
maatregel genoopt hebben, meent hij genoeg
zaam in zpn antwoord op de schriftelijke
vragen van het kamerlid Coljjn te hebben
toegelicht. De minister betreurt het, wanneer
tengevolge van ontactvol optreden hier en
daar ontstemming is gewekt en hoopt met
adressaute, dat de inlevering van den oogst
1918 en 1919 van dien aard zal zpn, dat een
dergeljjk maatregel niet noodig zal bljjken
te zpn.
Het convooi.
Naar alle waarschpnlpkheid zal thans niet
zoo spoedig bericht te verwachten zpn om
trent het zich op weg naar Indië bevindende
convooi. De eerste haven toch. welke na het
vertrek van Thorshavn, vermoedelijk wordt
aangedaan volgens het reisplan zal Las Pal-
mas op de Canarische eilanden zijn, waar de
aankomst niet eerder dan tegen de laatste da
gen dezer maand zou kunnen verwacht wor
den, b.v. 25 of 26 dezer.
Opheffing uitvaartverbod.
Men meldt ons uit Rotterdam
Wjj vernemen, dat een opheffing van hei
uitvaartverbod te verwachten is voor zoover
de vaart op Zweden en Noorwegm betreft.
Het is intusschen de vraag of dii tot, een
weder opleving van de scheepvaart zal leiden,
juidat, zpn wij wel ingelicht, Zweden zich
tegenover Engeland heeft verbonden om al
wat van daar naar Nederland wordt uitge
voerd, te consigneeren aan de N. O. T., ter
wjjl daartegenover de Duit.sche regeering, als
dit lichaam niet erkennende, niet bereid is om
aan onze aldus geconsigneerde goederen een
*Geleitschein» te verstrekken. Practisch zou
het heropenen der vaart dus neerkomen op
uitvoer van onzentwege, terwijl wij heel wat
meer belang hebben op het oogenblik bjj in
voer.
Vervoer van tuinbouwzaden.
De Minister van Land jouw heeft het ver
voer van alle tuinbouwzaden verboden.
Onder tuinbouwzaden worden verstaana.
groentezadenb. bloemzaden c. zaden van
wortelvruchten (knollen, koolrapen, wortelen,
mangel wortelen, voeder en suikerbieten.)
Onder tuinbouwzaden worden niet verstaan
zafen van peulvruchten, welke in het alge
meen worden verbouwd, om in rijpen toe
stand te worden gegeten.
Het verbod is niet van toepassing op het
vervoer van
A. tuinbouwzaden van den handelaar naar
den detaillist of agent, en <ran deze naar den
directen verbruiker, indien de te verzenden
hoeveelheid niet zwaarder is dan 10 K.G.,
wanneer het betreft zaden van peulvruchten,
mangelwortelen, voeder- en suikerbieten, niet
zwaarder dan 5 K.G.wanneer het betreft
zaden van spinazie knolrapen, koolrapen en
wortelen en niet zwaarder dan 2 K G., wan
neer het betreft bloemzaden en alle hierboven
niet genoemde groentezaden
echter moeten bjj de verzending van deze
hoeveelheden enkele voorwaarden ia acht wor
den genomen.
Oogst 1918.
De Minister van Landbouw heeft den bur
gemeesters medegedeeld, dat de volgende ge
wassen van den oogst 1918 aan de regee-
ringscommissarisseu geleverd moeten worden
winter- en zomertarwerogge, vierrijige
zomergerst, tweerjjige zomergerst, koolzaad
(raapzaad, boterzaad, dederzaad), lijnzaad, ha
ver, veldboomen, erwten, stamboonen, boek
weit, karwijzaad, blauwmaanzaad, geel mos
terdzaad, bruin mosterdzaad, kanariezaad, win-
tergerst, roodklaverzaad.
Voorzooverre deze producten behoudens de
nog latere beschikking te laten hoeveelheden
niet vrijwillig aan de regeerings-commissaris
sen, belast met de rijksgraanverzameling, wor
den geleverd, wordt den burgemeesters opge
dragen, tot inbezitneming dezer producten,
z mdra zp in gedorschten toestand bjj den
landbouwer aanwezig zijn, over te gaan.
Voorts vestigt de minister er de aandacht
op, dat voor de na te noemen producten de
volgende maximumprijzen zpn vastgesteld.
Rogge f 26, wintergerst en vierrijige zomer
gerst f 2D, tweerjjige zomergerst f21, boek
weit f 35, (koolzaad, boterzaad, dederzaad)
f45, karwijzaad f45, alles per 100 K.G.
Vreeselpk ongeluk. Ontploffing
van een granaat.
Vrijdagavond omstreeks 7 uur keeft in de
woning van de familie Bontenbal aan de Wa-
teringschestraat no. 20 te Den Haag een ont
zettend ongeluk plaats gehad. De elfjarige
zoon heeft omstreeks een jaar geleden een nog
niet ontplofte granaat gevonden en deze mede
naar huis genomen niet wetende natuurlijk
hoe groot gevaar dit instrument opleverde.
Dikwpls heeft hjj er mede gespeeld, zoodat
hij er steeds b utaler mede werd.
Vrijdagavond nu was een neef der familie,
een militair, op bezoek, en voor dezen werd
nu ook een demonstratie met den granaat
gegeven de jongen ging zelfs zoo ver om
met een hamer een spjjker in het projectiel
te slaan met het noodlottig gevolg dat dit
thans ontplofte en een geweldige ramp ver
oorzaakte. De jongen zelf werd legen een
muur geslingerd, terwijl zjjn onderlichaam
geheel werd opengereten, zoodat de ingewan
den naar buiten puilden, zjjn beide boenen
waren als pap verbrijzeld, terwyl hij tevens
nog een bloedende wonde aan hel hoofd kreeg.
In hetzelfde vertrek waren tevens nog aan
wezig de vader en moeder van den knaap.
