Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeland. jhr. R. R. L. de Muralt. Candidatenlijst Haagsche brieven. No. 2885 Zaterdag 15 Juni 1918 29e jaargang LIBERALE UNIE. De komende schoolstrijd. ABONNEMENTSPRIJS: Per 3 maanden 75 cent, voor het buitenland met verhooging der bijkomende porto's. Advertentien worden aangenomen bij den boekhandelaar M. De Jonge te Ter Neuzen en den drukker A. P. Huijbregsen te Goes. Telef. latere. No. 31 ADVERTENTIEPRIJS: tot en met 5 regels 50 cent; elke regel meer Bij abonnement aanmerkelijk ver- Grootere letter naar plaatsruimte Redactie-adres: Westkolkstraat 10, Ter Neuzen. Van 1 10 cent. minderd tarief. Deze Courant verschijnt elkeu Dinsdag- en Vrijdagavond en wordt uigegeven door de N. V. Zeeuwsch Nieuwsblad, gevestigd te er Neuzen. der Liberale Unie voor de gecombineerde kieskringen Middelburg, Tilburg, s Her- togenboscb en Utrecht (de provincies Zee land, Brabant en Utrecht) vermeldt 1. jhr. R. R. L. de Muralt te 's Hage. 2. mr. E. E. van Raalte te 's Hage. 3. G. L. Breedveld te Halsteren. 4. mr. dr. A. F. baron van Lijnden te Baarn. 5. ds. T. H. Siemelink te Vlissingen. Ph. van Dixhoorn te Axel. T. (Kielstra te Zeist. M, I. W. J. Bijleveld te 's Hage. mevr. F. S. van Balen—Klaar te's Hage. J. B. Ament te 's Hage. zijn politieken aard afleggen en op maatsehap- ideaal der rechterzijde is nog steedsde bijzon dere school regelde openbare aanvullingen de consequentie daarvanis, dat de rechterzijde eigenlijk pas tevreden zal zijn als de laatste openbare school uit Nederland verdwenen zal van de 6. 7. 8. 9. 10. In de j.l. algemeene vergadering van de Liberale Unie, gehouden te Amsterdam werd met algemeene stemmen de -navolgende motie aangenomen »De Algemeene Vergadering acht het wenscbelijk, dat door de officieele organen der Liberale Unie de propaganda gevoerd worde voor de Risten in haar geheel, in dier voege, dat als den kiezers wordt geadviseerd, den eersten naam der IPs'" te stemmen uit drukkelijk worde vermeld, dat het den kiezers vrjj staat van hunne voorkeur voor een anderen candidaaè der Ijjst te doen blijken. Wjj bevelen de kiezers aan te stemmen op nummer*1 van de L. CJ. lijst Op het stembiljet zult gij deze naam vinden als Nummer 1 van de 14e lijst. leder kiezer is vrij op eenig ander candidaat der ljjst te stemmen. Elke kiezer mag m^ar één candiflaat stemmen Maakt hj m^er dan één witte stip zwart, dan is het stembillet ongeldig. De Haagsche redacteur van De Telegraaf heeft een onderhoud gehad met den heer jhr. R. R. L. de Muralt over den schoolstrijd eu de onderwijskwestie in het algemeen. Wij nemen hier het verslag van dat on derhoud over. Het lid der Tweede Kamer, de hoer jhr. R. R. L. de Muralteerste candidaat, van de Liberale Unie in de kieskringen Zeeland, Utrecht- en Brabant, heeft in verschillende plaatsen des lands een rede gehouden over het onderwijs en den schoolstrijd, waarvan de korte verslagen in de pers zoowel links als rechts «eel belangstelling vonden. Intusscben kwam het standpunt van den heer De Muralt daaruit toch niet duidelijk naar voren, en daarom hebben wij hem ge vraagd ons eens nader over zijn bedoelingen ■en opvattingen in te lichten. Hjj was daartoe bereid. »U spreekt nog steeds van den school strijd* merkten wij op »maar is de schoolstrijd als politiek moment dan eigenlijk niet uit »Neen« aldus de meening van het Kamerlid. »De schoolstrjjd draagt zeer be slist nog een politiek karakter, zoolang de nieuwe Wet op het Lager Onderwijs krachtens art, 192 nog niet is tot stand gekomen. Eerst maar niét vroeger, kan die schoolstrijd pelijk terrein worden vodrtgezeh* »Hoe is dan thans de positie openbare school »Laat ons ronduit erkennen, dat wjj, voorstanders van het openbaar onderwijs, in den loop^ der jaren een nederlaag hebben ge leden. Aan de openbare school is een harde j klap toegebracht, en daardoor ook aan de li beralen. Zeker, tjjdens het debat over art. 192 bij de Grondwetsherziening is de redactie daarvan ten bate der openbare school vrij be langrijk Verbeterd. Mannen als Tydeman,^ Otto, EerdmAns, Van Raalte en anderen heb ben daf voor een groot deel weten te be werken. Het artikel der staatscommissie, dat de regeering overnam, gaf geen genoegzamen. waarborg en geen duidelijke omschrijving, dat het geheel uit de staats' as bezoldigd bijzon der onderwijs even deugdelijk zou moeten zijn als het openbare, met behoud van de vrijheid van richting. En daarnaast kwam niet fluide- Ijjk genoeg uit, dat overal (behoudens wette- ljike uitzondering) een openbare school aan wezig moest zijn. Daarom hebben prof. Eerd- maus en ik bjj de behandeling oen poging gedaan om het artikel in die richting te ver beteren, evenals nu Van Raalte en prof. Vis ser van TJzemloorn. Ook mijn partijgenoot Otto heeft krachtig in dien geest gewerkt, hoewel de vroegere frontmakers voor het openbaar onderwjjs hem voortdurend bin derden. Men ziet uit dit alles, dat het waar lijk niet alleen Tydeman is geweest, die de verbetering heeft tot stand gebracht Mr. Djvsselhuys hefeft dat onlangs wel beweerd, maar het is onjuist." «„Dus de redactie van art. 192 is tijdens het debat ook volgens u verbeterd ,,Ja zeker. Maar dit verandert niets aan het feit, dat de liberalen op het stuk van bet onderwijs een nederlaag hebben geleden. De oude liberale idee van een neutrale school voor heel de natie is op niets uifgeloopen. Wij moeten daarin berusten. Maar het is heel iets anders, om te jubelen, nn de financieele gelijkstelling, de zoogenaamde bevrediging, er is. Ik juich daarover heelem -al niet, en het is mjj onverklaarbaar, dat vurige voorstan ders van het openbaar onderwjjs, als Troel stra en Ketelaar, bjj na geestdriftig aan die gelijkstelling hebben meegewerkt en haar als 't ware met gejuich binnenhaalden. Want voor den waren liberaal meet de bijzondere schoof zoowel de confessioneele als de politiek (so cialistische), een absoluut-verkeerd en onge- wenscht instituut blijven, dat veel kwaad zal stichten en~de kinderen van jongs af verdeelt plaats vaii ze saam te brengen. Die ver- dan, deeling, die scheiding zal door het nieuwe art. 192' worden bevorderd en aangemoedigd en het is mij een raadsel hoe vrijzinnigen over de gelijkstelling konden juichen, al zyn er. natuurlijk ook wel belangrijke voordeelen aan verbonden, zooal het tegemoetkomen aan gemoedsbezwaren, de verbetering der salaris sen voor de bjjzondere onderwijzers en de verbetering van het bijzondei onderwijs en het volksonderwijs in het algemeen. Dit wa ren motieven om in de gelijkstelling te ie- ïusten. Ook, ik wil gaarne recht doen aan dat deel der bevolking, dat de bijzondere school wil. Reden tot blijdschap heb ik echter niet." »Maar waarom spreekt ge nu van den komenden schoolstrijd „Och« zei jhr. De Muralt »dat is toch duidelijk. Ge denkt toch niet, dat de strijd der recbterzjjde uit is De strijd der rechterzijde gaat tegen de openbare school, het »En dus is uw politiek „En dus is mjjn politiek op onderwijs gebied een politiek van zeer bijzondere waak zaamheid. En dat zal de politiek van alle vrijzinnigen moeten zijn. Wjj moeten van het openbaar onderwijs zooveel mogelijk trachten te behouden en dat zal alleen kunnen ge schieden door strijd tegen de komende aan vallen van rechts en niet langs vredelievenden weg. Als er een rechtsch ministerie komt, zal dit aanstonds beginnen met de nieuwe Onderwijswet in zijn geest in elkander te zet ten en practisch een begin te maken met de verwezenlijking van bet oude ideaal. Dat is de komende schoolstrijd. Wat .praat men van vrede Kan er vrede zjjn, indien de%bladen van rechts uitdrukkelijk volhouden, dat de bijzondere school regel moet worden Laat ons, liberalen, niet te veel over die vrede praten. Dat zou' ons slecht kunnen bekomen. Ik wil wel zeggendat ik mij lam s den weg van dien zoogenaamden vrede niet het restant i de openbare school laat ontfutselen. Ge moet ook niet vergeten, dat wij door het nieuwe art. 192 feitelijk in slechter conditie komen, want de schoolstrjjd zal na de tot standkoming der Onderwjjswet door de rech terzijde gevoerd kunnen worden met veel beter /wapenen dan ze tot dusver had. Gelooft ge werkelijk, dat de strijd, zooals Van der Molen, Van Wijnbergen, Rutgers en anderen hem tot dusver hebben gevoerd, van aard zal veranderen Er is geen sprake van. Alleen maarze zullen door de nieuwe wat beter wapenen hebben gekregen. Het is voor ons méér dan plicht, om pal te staan voor de openbare school. De bjjzondere school krjjgt niet alleen de gelijkstelling, maar zij krjjgt ook, als het plan der staatscommissie door gaat, groote sommen 'gelds in banden als restitutie voor de waarde der gebouwen." „Gelooft gjj dus" vroegen wjj „d^t de geheele rechterzijde aanstuurt op voortzet ting van den schoolstrjjd Ja zeker. Ik ben bjjvoorbeeld zeer getrof fen door de artikelen van een paan als prof. 8iruycken in „Van onzen Tjjd". Deze geleerde hoeft de coalitie ernstig aangeraden om bjjeen te bljjven, teneinde zoo mogelijk de leiding in handen te nemen bjj de behandeling der nieuwe O 'derwgswet. Dat is toch wel heel duidelijk. Lu dr. Kuyper zet den schoolstrijd weer op zjjn manier voortdie heeft onlangs nog geschre ven, dat de relletjes in Den Haag een gevolg waren van het openbaar onderwijs. Dit is nog altijd de oude tactiek, die de openbare school gelijk stelde met de jeneverflesch en de pu blieke vrouw. En terwjjl de heeren eenerzjjds den schoolstrjjd opnieuw beginnen, zjjn ze reeds nu blijkbaar voornemens het oprichten van andere, niet-confessioneele bijzondere scho len zoo moeiljjk mogelijk te maken. Lees ook maar wat prof. Struyken daarover heeft ge schreven. Het is om dit alles, dat ik van het nieuwe art. 192 voor ons veel ellende voorzie. Wjj, vrijzinnigen, hebben nog steeds als aller eerste uitgangspuntstrjjden voor de geeste- ljjke vrijheid. Welnu, onder dit nieuwe artikel zal de scheiding op de scholen steeds scherper worden doorgevoerd, /uilen de ouders, vooral in de katholieke streken, waar de menschen heusch met zooveel tegen de openbare school gezet en gedwongen". „Dus gjj ziet den schoolstrjjd in de toe komst onverzwakt voortbestaan „Zonder twijfel" zei de hper De Muralt „zoolang de Lager Onderwijswet niet is her zien, en hot is voor dien komenden school strjjd, dat ik de vrjjzinnigen te wapen roep. Wij moeten ik herhaal het - ons de openbare school niet langs vredeslievenden weg geheel laten ^ontfutselen, we moeten strjjden voor haar behoud, wat op zichzelf al een schoolstrjjd is zonder meer, en we moeten er ook bjj zjjn wanneer men den strjjd zou willen gaan over brengen naar het terrein van het hooger en middelbaar onderwijs. Voor dien komenden strijd vraag ik den ernst en de toewijding van alle vrijzinnigen". laat ik u ten slotte vragen u de Tweede Kamer gestemd voor de Muralt ik heb ,,Maar hebt toch in art. 192." J „Zeker" zei jhr. na de verbeteringen, die bereikt waren, vóór het artikel gestemd, juist omdat ik als liberaal zoo ver mogelijk wilde tegemoetkomen aan de gemoedsbezwaren van de tegenstanders der openbare school en omdat, naar ik reeds zeide, er nog eenige zakeljjke voordeelen mee worden bereikt. Maar ik ben en blijf tegenstander der confer pele school, van welke soort ook, en op de bekende gronden, die ons vroeger her- haaldeljjk door de Roodhuyzens en Ketelaars zijn voorgehouden, toen de rechterzjjde die hee ren „frontm akers" noemde. Ik ben en bljjf voorstander van het openbaar onderwjjs en daarom sta ik dien komenden schoolstrjjd, dien de rechterzijde ons opdringen zpl. tegen over ka^r en houd ik aan de openbare school vast. Laat ons trachten te houden, wat we nog hebben." Aldus de heer De Muralt. wiens opvatting ongetwjjfeld met belangstelling zal worden vernomen, en wien wij voor zjjn welwillend heid oprecht dankbaar zjjn. De Liberale Unie houdt de groote Ijjnen in bet oog, ook bjj deze verkiezingen. Ja, juist bij deze verkiezingen, waarbjj dit door zoovelen weinig of in het geheel niet plaats heeft. We/en wjj reeds op tut totaal afwezig zjjn van eenige ljjn bjj het optreden van de belangen-partijen en voorts op de onderlinge twisten bjj de z.g.n. kerkelijke part jjen, in dit verband moeten wjj tot ons leedwezen ook de vrjjzinnig-democraten noemen. Ook bjj deze party schjjnt de groote ljjn in bedenfeeljjke mate zoek te zijn en meri verliest zich daar thans br voorkeur in allerlei klein gedoe. Wanneer wjj b.v. «De Vrjjzinnig-Demo craat» lezen en daar week-in-week-uit in ar tikelen, bjjdragen en -berichten telkens weer de Liberale Unie zien bestrijden op punten óf van ondergeschikt of van heelemaal geen belang, dan vragen wjj ons af, ot dit orgaan aan den titel «ter verspreiding van de vrjj- zinnig-democratische beginselen» niet dient toe te voegen «en ter bestrjjding van de Li berale Unie» Dit wjjst nu miet bepaald op groote Ijjnen. Erger nog. Onlangs boorden we een rede van den heer Ketelaar, lid van de Tweede Kamer, een der bekwaamste sprekers van de Vrjjz. Dem. Partjj. Zjjn betoog van ruim drie kwartier was van a tot z een bestrijding van de vrjjzinnige concentratie en van de Liberale Unie. Net als het partjj-orgaan. Wjj weten intusschen niet of de heer Ketelaar het blad napraat dan wel bet blad den heer Ketelaar, wellicht ook dat beide los van elkaar tot de zelfde gedragslijn zjjn gekomen. In elk geval zjjn dit de uitingen van de Vrjjz.-Dem. in deze dagen. Is het niet treurig Dat de vrjjz.-dem. be- hebben, meer en meer tegen haar worden op- zwaren tegen de Liberale Unie hebben, wjj 5.25 5.30 5.40 5.50 5.56 6.06 6.16 6.25 6.33 6.35 6.35 6.50 in zijn,

Krantenbank Zeeland

Ter Neuzensch Volksblad / Zeeuwsch Nieuwsblad | 1918 | | pagina 1