Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeland.
prodoctie-Verboogiag Van
eigen land
No. 2871
Woensdag 24 April 1918,
29e Jaargang
Sta ten-Generaal.
BINNENLAND.
Nieuwe Uitgaven.
Provincie Nieuws
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 cent, voor het buitenland met verhooging
der bijkomende porto's.
Advertentien worden aangenomen bij alle
Boekhandelaren, Brievengaarders en den Uitgever.
Telef. luiere. Mo. 37.
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1 tot en met 5 regels 50 cent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. Grootere letter naar plaatsruimte
Redactie-adres: Westkolkstraat 10, Ter Neuzen.
Deze Courant verschijnt, eiken Dinsdag- en Vrijdagavond bij den Uitgever M. DE JONGE, te Ter Neuzen.
I.
Een onderwerp van den dag, met de allures
of het nooit anders is geweest. En toch is
't nog slechts sedert kort, dat men nood
gedrongen aandacht schenkt aan een kwestie,
die bjj het uitbreken van den grooten Euro-
peescben oorlog in aller gedachten had moeten
zjjn en in die der regeering in het bijzonder
Zooals onze naburen bij hun daadwerkelijk
deelnemen aan den oorlog, komen wjj er eerst
heden nu het stopzetten van schier alle
toevoer uit het buitenland een feit is gewor
den toe eens het oog te richten op het
eigen land om dit te maken tot een afgeronden,
compleeten staat waar men niet afhankelijk
meer zou zijn van het buitenland voor zjjn
eerste levensbehoeften ons te maken tot een
waarachtig onafhankelijk volk, dat, desnoods,
op zich zelf zou kunnen bestaan. Vier jaren
jaren stagnatie ondervinden in den aanvoer
uit het buitenland, al dien tjjd blind gestaard
op de oorlogvoerende landen echter zonder
iets te leereneen algemeen uitvoerverbod
nog geen week oud
Zoo langzamerhand is het tot ons doorge
drongen, dat al Ms men zelf niet in oorlog
gewikkeld, het toch onmogelijk is niet den
invloed van dien kracht te ondervinden,- den
«oorlogsdruk* te voelen. Wij hadden dadelijk
moeten begrjjpen, dat het onmogelijk is, dat
een enkele kleine staat in kalmte door zou
leven, terwjjl rondom er gebeurtenissen plaats
grijpen, die men zou geneigd zjjn te zeggen
nimmer nog voorgevallen zjjn. Dat wjj niet
onmiddellijk inzagen ons niet te kunnen be
hoeden tegen de reactie van de ingrjjpende
veranderingen, die het meerendeel der toon
aangevende staten onderging, is een groote
fout geweest, die zich nu wreekt.
Een der dingen die wjj bjj het uitbreken
van den oorlog niet hebben gedaan en wel ge
daan hadden moeten hebben is het verhoogen der
productie, op elk gebied, van het eigen land.
Eigenljjk was het steeds onlogisch van verre
te halen wat van de naaste omgeving verkregen
kon worden, al zij het dan met aanvankelijk
wat meer moeite.
Wjj denken nu in de eerste plaats aan
onze voedselvoorziening, die zich in den laatsten
tjjd als zeer onvoldoende heelt doen kennen.
Men ziet het eindeljjk als een paskwil, dat
duizenden menschen werkeloos rondloopen er
gebrek is aan voedsel en.... op eigen grond, met
eenigen moeite weliswaar, maardit mag toch niet
'n overwegend bezwaar genoemd worden, bjjv.
zooveel graan verbouwd zou kunnen worden,
als wjj noodig hebben.
Het ergerlijkste is dat als wjj het eerder
ingezien hadden wjj nu niet in zulke moeilijk
heden gezeten hadden. Want wel is het een
waar woord van dr. Beekman, in zjjn onlangs
verschenen boekje over de drooglegging der
Zuiderzee: „wanneer wjj eerder tot droogleg
der Zuiderzee waren overgegaan (wat overigens
niets bjjzonder geweest zou zjjn, omdat het
plan al van 1849 dateert) zouden wg waar-
scbjjnlgk zulk een graanoogst gehad hebben,
dat het mogeljjk was geweest, thans van eigen
productie te leven. De gronden, die bjj de
drooglegging der Zuiderzee in cultuur genomen
kunnen worden zjjn nml. zoo vruchtbaar, dat
men er jarenlang roofbouw op zou kunnen
drjjven." Maar het is niet alleen met het niet
uitvoeren van het plan tot inpoldering van de
Zuiderzee, dat wij bljjk hebben gegeven geen
zeer vooruitziende blik te hebben en weinig
gevoel voor rationalisme.
Getuige de ruim '/2 millioen H. A. woesten
grond, welke ous land nog telt, benevens de
niet te beramen aantal fl.A. grond waar niet
uit de bodem gehaald wordt wat er uit ge
haald kón worden. Maar gelukkig er komt
dan nu toch verandering, al is het laat en
en voor een groot kwaad te laat nml. voor
het scheuren van weiland.
Wjj noemden het scheuren van grasland
een kwaad, omdat nml. de uitkomsten van de
bjjv. door de Ned. Heidemjj. ontgonnen woeste
gronden ons leeren, dat deze juist bjjzonder
geschikt zijn voor de verbouw "van graan,
waar het ous nu toch in de eerste plaats aan
mangelt. Maar ook voor aardappelen, boonen.
peulvruchten is de ontgonnen grond zeer ge
schikt.
Zoo lezen wjj met genoegen in het »Ilbl
«De fabrikanten in Twente en den Achter
hoek, in Brabant en Limburg, zoomede ver
schillende gemeenten, als Neede, Hellendoorn,
Almelo, Deventer e a. hebben aan werkloozen
'arbeid gegeven uoor ontginning, drooglegging
en grondverbetering en de Directie der Hol-
lar.d-Amerika Ljjn heeft haar tot stilzitten
gedoemd personeel belast met de teelt van
boonen. erwten en aardappelen. De Heide
maatschappij is belast met de technische leiding
over al deze werken. Hoe véle ook de be
zwaren zjjn, verbonden aan huisvesting, voeding
en vervoer der arbeiders, de uitkomsten zjjn
bemoedigend. Aan den eenen kant vermeer
dering van productie aan den anderen kant
opbouw door gezonden, opwekkenden arbeid
en behoud der volkskracht.»
In een ander blad lezen wij
„De Philipsfabrieken te Eindhoven werken
sedert 14 dagen slechts 4 dagen per week,
terwjjl die vier werkdagen ook nog aanmer
kelijk verkort zjjn. EeD en ander ten gevolge
der export-moeiijjkheden. De vaste looners
en kostwinners genieten hun volle salaris en
de uurwerkers worden tegen 50 werkuren
uitbetaald. Vrjjdag zjjn nu onder leiding van
bazen der fabriek plm. 100 mannen naar de
gronden en bosschen der 'neeren Philips ge
gaan, waar ze ontginnings- en andere werk
zaamheden hebben ter hand genomen. Zooveel
mogeljjk zal al het werklooze manneljjke
personeel aan ontginningsarbeid worden ge
steld."
Maar zooals wjj reeds opmerkten eerst
sedert kort is men deze weg ingeslagen.
Daarvan legt een schrjjven van «eenige Neder
landers». in de N.R.C. getuigenis af
«Verleden jaar waren wjj genoodzaakt, we
gens gebrek aan grondstoffen, ons bedrijf Btop
te zetten en wij vatten toen het plan op om
onze arbeiders gronden te laten ontginnen en
voor voedsel-cultuur geschikt te maken. Wjj
hadden daarbjj prima bosch- en andere gron
den op het oog, welke zeer geschikt zjjn voor
den teelt van landbouwgewassen, volgens de
opinie van deskundigen de eerste jaren zelfs
zonder de aanwending van meststoffen. Zoo
doende hadden wjj den voedselnood in ons
land kunnen helpen bestrijden en onze arbei
ders zouden hun loon niet als een aalmoes
behoeven te beschouwen. Bovendien hadden
meer weidegronden kunnen worden gespaard,
waardoor onze veestapel niet zulk een grooten
knuk zou hebben gekregen. Naar onze be
rekening zou ons personeel gedurende den
afgeloopen herfst, en winter gemakkelijk 30
H.A. grond hebben kunnen ontginneu. De
oogsten, zoer middelmatig gerekend, zouden
tenminste 10,000 H.L. aardappelen of 800
H.L. boonen en erwten hebben kunnen op
leveren.
Met vele grondbezitters, eigenaars van voor
bovengenoemd doel geschikt geachte grouden,
stelden wjj ons in verbinding. Van eenigen
ontvingen wjj direct een afwijzend antwoord,
anderen hielden ons eerst eenige maanden op
sleeptouw, totdat eindeijjk de beslissing kwdm
Ik wensch geen gronden af te staan. En dit
alles\ ondanks bet feit, dat wij meermalen
400 tot 500 galden per H.A. meer hebben
geboden dan de geschatte waarde voor der
gelijke grouden in onze omgeving bedraagt.
Hieruit big kt wel duideljjk, dat pogingen om
den voedselnood zooveel mogeljjk te bestrjjden
door het ontginnen van geschikte gronden,
afstuiten op de ongemotiveerde weigering van
enkele groot-grondbezitters, die bljjkbaar ook
zelf niet den lust of de energie bezitten om
tot cultiveering over te gaan.»
Verlengde diensttijd bij militie en
landstorm.
Wetsontwerpen zjju ingediend tot verlenging
van den duur vau den dienstplicbt bjj den
landstorm eu tot net langer in dienst houden
van dienstplichtigen bjj den landweer en vau
ingeljjfden bjj de militie.
tkandidaten Lib. Luie.
Naar de Dordtsche Ct. meldt, is in de
Zondag gehouden vergadering voor de vast
stelling van de candidaten der Liberale Unie
voor de kieskringen Dordrecht, 's Gravenhage,
Leiden en Rotterdam besloten de heer P. J.
de Kanter nummer 4 en jhr. rar. W. Th. C.
van Doorn nummer 5 op de eandidatpnlijst
te plaatsen. De definitieve lijst van candidaten
is thans als volgt1. mr. D. Fock. 's Gra
venhage 2. prof. mr. J. E. lleëres, Leiden
3. prof. dr. B. E. Eerdmans, Leiden 4. P.
J de Kanter, Dordrecht5. jhr. mr. W. Th.
C. van Doorn, 's Gravenhage6. mevr. F S.
van Baaien Klaar, 's Giavenbage7. J. S.
Hollander, Rotterdam 8. M. 1. W. J. Bjjle-
veld, 's Gravenhage9. P. M. Koster, Bos
koop 10. G. C. van Schouwen, Oude-Tonge.
Luchtpostdienst niet Engeland.
De correspondent te Londen van de N. R. C.
seint dat de Nederlandsche Kamer van Koop
handel ajdaar gisteren het volgende telegram
heeft gezonden aan den directeur-generaal van
de posterjjen en telegrafie in den Haag
«Wjj zouden u verplicht zijn, wanneer gjj
stappen wilt doen om een luchtpostdienst
tusschen Nederland en Engeland in te stellen.
Wjj hebben ons gewend tot de Londensche
Kam»r van Koophandel om de medewerking
van de Britsche regeering te verkrijgen».
<«eeu levensmiddelen meer naar
Nederlanders in Duitschland en België.
Men meldt aan de N. R. C.Nadat de
Nederlandsche regeering een algemeen uit
voerverbod voor de meeste Nednrlandsche pro
ducten heeft uitgevaardigd, kunnen er tot
nader order ook geen pakketzending aan Ne
derlanders in Duitscliland en België meer plaats
hebben.
Logger beschoten.
De binnengekomen vischlogger «Ylaardingen
92«t genaamd «Balder» rapporteert gisteren
6 ixijjl ten N.-O. van Terschellinger bank door
een Duitsche vliegmachine te zjjn aangevallen,
met bommen bestookt en met machinegeweer
vuur te zjjn beschoten, gelukkig zonder iemand
der bemanning te raken. O. a. werden een
4 tal bommen naar het schip geworpeD, die
echter misten. De kogels hadden de scheeps-
boot en andere scheepsdeelen doorboord.
Gewnpend-betonschepen.
Dezer dagen is te Rotterdam een maat
schappij opgericht, met een maatschappelijk
kapitaal van 11/% millioen gulden, welke tot
doel hééft het bouwen van gewapend-beton
schepeD, zoowel hier te lande als in het bui
tenland. Einde dezer maand vertrekt reeds
een der medewerkers teneinde met den bouw
van gewapend betonscbeperi in bet buitenland
een aanvang te maken. Binnen korten tjjd
zal het eerste gewapend-betonschip ook hier
te lande door de maatschappij op stapel worden
gezet.
Met onbepaald (klein) verlof.
(Officieel) Behoudens onvoorziene omstan
digheden, zullen 15 Mei in het genot van
onbepaald klein verlof worden gesteld de
dienstplichtige onderofficieren van de militie
lichting 1912 der bereden korpsen a. de
dienstplichtige onderofficieren van de militie-
lichting 1915 der pontonniers, die zjjn inge-
ljjfd in hot tijdvak van 18 tot 19 Januari
1915; b. de dienstplichtige onderofficieren,
korporaals en manschappen van de militie-
lichtingen 1915 der genie, die zijn ingeljjfd
in het tjjd vak van 18 tot 19 Januari 1915
en in het tjjdvak van 9 tot 13 Juli, de dienst
plichtige onderofficieren, korporaals en man
schappen van de militielichting 1915 der on
bereden korpsen, die zjjn ingeljjfd tusschen
1 Februari 1915 en 30 Juni daaraanvolgend.
De binnenschipperij.
De minister van Landbouw heeft tot de
ministers een circulaire gericht, waarin me
degedeeld wordt dat vanaf 15 April 1.1. de
in den lande bestaande schippersbeurzen en
hulpschippersbeurzen in rjjks beheer zjjn over
gegaan.
Broodkaarten.
De directeur van het Centraal-Broodkantoor
maakt bekend, dat na 27 April a.s., te be
ginnen met de 47ste broodkaart, op een brood
kaartbon slechts de helft van het op die bon
aangegeven gewicht aan brood zal kunnen
worden gekocht en verkocht en dat de brood
kaarten geldig zullen zjjn voor een tjjdvak
van zeven dagen.
Bij W. Versluijs is verscheneuIn den
Schemerverzamelde gedichten, door Anton
van der Stok. Tusschen heel veel rjjmelarjj
vallen enkele lijngevoelde stemmings-veizen op.
Des te onaangenamer is het vervallen in alle
daagsheid van woord en gedachte, hetwelk
telkens voorkomt.
Uit deze verzamelde gedichten spreekt tweeër
lei streven. Eensdeels een pogen om te schrijven
in den geest der Tachtigers doch hiervoor
in zjjn fantasie te zwak en de beelden zjjn
dikwjjls foutief anderdeels een trachten
naar pittige raakheid, die denken doet aan
Adema van^Scheltema. Dit is hem wel ge
lukt. Aan woorden, noch aan techniek in
deze ontbreekt het hem. Van der Stok staat
in de gelederen der ontelbaren, die een vonk,
van de vlam der eeuwigheid vingen, maar die
niet tot een vuur konden doen oplaaien.
J. W. K.
Maria's Bruidssang, gedicht van S. Bonn
uitgave N. V. «Ontwikkeling». Amsterdam.
Deze zang is opgedragen aan den schilder
Roland Holst. Het is een reeks schildergen,
levendig, forsch en juist, louter plastiek. Ma
ria's bruidzang ontroert, de stijl is waardig,
krachtig en geljjkmatig; bet is een werk uit
één stuk zonder leemten, zonder gedwongen
heid, maar is het poëzie De gedachten von
den in geen bepaalden vorm hun voltooiing;
geen beperking sloot de beelden tot kristallen,
helder en in zichzelf volmaakt, op hunne
beurt zich schikkende tot eenheid van het
geheel. Het is een stroom, zuiver en vol
kleurenrijkdom, meer niet het is geen
poëzie, het is proza, rytbmisch proza.
J. W. K.
Als deeltje van de «Volksbibliotheek» der
Mjj. voor Goede en Goedkoope Lectuur ver
scheen Evenredige vertegenwoordiging (naar
het nieuwe kiesstelsel) door mr. E. van Raalte.
*Bjj G. W. Groeneveld te Haarlem zag het
licht „Het nieuwe Kiesstelsel" door P. Kalb-
fleisch, hoofdcommies-chef van de afd. onder-
wjjs en verkiezingen ter gemeentes secretarie
van Haarlem.
Nog ontvingen wij „De gemjxigde Kieswet
met uitvoeringsbesluiten en bjj lagen toegelicht,
vooral met het oog op de praktjjk, door W.
Groenemeijer, refendaris aan het departement
van Binnenlandsche zaken en mr. G. A. van
Poeljesecretaris der gemeente Helder. Deze
uitgave van N. Samson te Alphen aan de
Rgn. zrI zeer zeker welkom zjjn aan velen
die dezen zomer aan de toepassing der nieuwe
wetsbepalingen bjj de verkiezingen der Tweede
Kamer moeten medewerken, temeer daar het
een werk voor de praktjjk is.
Dit werk, waarvan de prjjs zelfs in keu
rige en solide baud geen bezwaar zal zjjn,
kunnen wjj onze lezers, die iets meer over
het nieuwe kieswet-stelsel willen weten, met
vertrouwen aanraden.
Schending der neutralitiet.
Zaterdagmiddag had boven Cadzar.d een
gevecht plaats tusschen vier vliegmachines van
onbekende nationaliteit die elkaar hevig be
vochten. De te Cadzand gelegen militairen
beschoten de vliegtuigen, door mitrailleurs wer
den ze duchtig onder vuur genomen. Spoe
dig daarop verdwenen de vliegers in Westelgke
richting. Men kon nog zien dat er vermoe
delijk een in de zee terecht kwam.
Bommen op Zierikzee.
(Officieel.) Het ministerie van buitenland»
sche zaken deelt bet volgende mede
