Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeland.
j)t ptattelandersbond en de
Alweer een belangencandidaat
Handhaving onzer Mtioaalilcit.
No. 2858
Woensdag 6 Maart 1918.
29e Jaargang.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 cent, voor het buitenland met verhooging
der bijkomende porto's.
Advertentien worden aangenomen bij alle
Boekhandelaren, Brievengaarders en den Uitgever.
Telef. Interc. No. 15.
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1 tot en met 5 regels 50 cent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. Grootere letter naar plaatsruimte
Redactie-adres: Noordstraat 10, Ter Neuzen.
Deze Courant verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond bij den Uitgever M. DE JONGE, te Ter Neuzen.
»Gisteren werd te Rotterdam een vergade
ring gehouden van den Plattelandersbond.
De vergadering was zoo slecht bezocht, dat
overwogen werd haar te verdagen, doch daar
verschillende aanwezigen geheel uit het Noorden
gekomen waren, werd besloten de belangrijkste
punten af te doen.
Nadat de voorzitter in zijn openingswoord
gewezen had op de noodzakelijkheid, dat de
landbouwers in Kamer en Regeering meer
vertegenwoordigd worden, waartoe de nieuwe
kieswet eenige meerdere kans geeft en het dus
gewenscht is een groslijst in te zenden, werd
het conceptprogram van den bond vastgesteld.
Daarna kwam aan de orde het opmaken
van een groslijst. Van de zijde van het be
stuur werd de noodzakelijkheid, aangetoond eene
dubbele groslijst in te zenden n.l. een met
rechtsche en een met linksche candidaten (Cursiv.
van ons. Red. Z -Nieuwsbl.). Ofschoon reeds
enkele namen genoemd werden, werd het op
maken der groslijst tot de volgende vergade
ring aangehouden."
Bovenstaand bericht namen wij over uit
de Nieuwe Courant van 27 Febr. j.l. De
opkomst was zoo gering (uit het geheele land),
dat eigenljjk geen besluiten konden worden
genomen.
Wjj weten, dat de propagandisten van dtn
Plattelandersbond steeds hebben geroepen
»Weg met de politieke en »Landbouwers in
de Tweede Kamer
En nu zitten de heeren al midden in de
Politiek. Er zullen nu al rechtsche en link
sche canditatenljjsten worden ingediend. Goed
maar die linksche lijst, zal die hehooren tot
de Socialisten, Liberale Unie, Vrijzinnig'De
mocraten of andere linksche partjj
En de rechtsche lijst Zal die zijn Roomsch
of Christelgk-Historisch Hoe zit dat?
De heeren met al hun bonden en belangen-
partjjtjes loopen al in de fuik van de
politiek
Laten de liberalen in Zeeland toch niet
loopen aan den leiband van mannen als Braat
en anderen, die zelf graag in de Tweede
Kamer willen en tegelijk de Zeeuwsche ar
beiders den socialisten in de armen jagen. Braat
zit dan in de Tweede Kamer en wij blijven
zitten met ons ontevreden volkje.
Laten de boeren vrijzinnig blijven of worden,
met het volk medeleven, maar niet hun be
langen in het bijzonder in de Kamer naar
voren doen brengen door boerenafgevaardigden.
Dat kweekt vijandschap en ontevredenheid,
waarvan de boeren later zelf de dupe zullen
worden.
De heeren G. M. C. Verschoor, Tilburg
R. van der Brug, Kerkdriel J. C. Bitter,
OssB. J. de Rijke, Gedet. Hoofdbestuur,
's Gravenhage en J. V. M. van Koot, tele
graafkantoor, 's Hertogenbosch, allen post
ambtenaren, trachten in een circulaire, ge
richt aan bun collega's in den lande, propa
ganda te maken voor de candidatuur voor de
Tweede Kamer van den Heer A. J. Vergroe-
sen, inspecteur der Posterijen en Telegrafie
te 's Hertogenbosch.
Het schijnt, dat de heer Vergroesen uit
sluitend wordt aanbevolen om ook in de
Kamer uitsluitend zich in te laten met zaken
de post en telegrafie betreffende.
In de circulaire, die na eene afdeelings-
vergadering te 's Bosch werd opgemaakt,
.staat te lezen
„Verschillende stemmen van de meest uit-
eenloopende richting (Cursiv. van ons. Red.)
gingen uit deze vergadering op, de candida
tuur zooveel mogelijk te steunen."
Katholieken (wij bedoelen natuurljjk van de
R -K. Staatspartij), anti-rev., liberalen, socia
listen enz. enz allen loopen warm voor de
candidatuur: Vergroesen.... althans volgens
de circulaire.
Wie gelooft aan die wonders
Het eind van 't lied is, dat indien Vergroe
sen niet Katholiek is, hij alleen stemmen krijgt
van eenige vrjjzinnigen. Meerdere splitsing
in de vrijzinnige gelederen, dat is het eenige
gevolg. Is de Heer Vergroesen wel Roomsch,
dan haalt bij enkele stemmen van Katholieken,
die niet onder den pastoor staan.
Wjj zeggen enkele, want we mogen de
macht van het clericalisme in ons vaderland
niet onderschatten.
Dat leert een recent geval van een ont
slagen onderwijzer aan eene R.-K. School te
Haarlem (eene school n.b. door het Rjjk ge
subsidieerd) maar al te duidelijk
Natuurlijk stemt een arts, een ingenieur,
een onderwijzer, een boer, een politieman, een
visscher, een spoorwegman niet op Vergroesen,
die alleen mag doen aan Postzaken.
Anders komt hij natuurlijk in conflict met
alle richtingen, die hem steunen.
Zelfs met het behandelen van Postzaken
moet onze inspecteur voorzichtig zijn
Hoe staat hjj tegenover het vraagstuk van
de vrouw als ambtenares?
De gehuwde vrouw bij de Post, enz.?
De hem steunende ambtenaren van alle
richtingen, denken daar niet gelijk over. Dit
is eene politieke kwestie.
Wij en ook de heer Vergroessen
verwachten toch niet, dat hij 10 °/0 krijgt
vao de 14000 stemmen, die hij noodig zal
hebben, om gekozen te worden.
Zulk een hoog ambtenaar moest zich voor
dergelijk gedoe en gescharrel niet leenen.
In de Kamer komt Z.E.d.Gestr. toch niet.
Voor zijn persoon en ook voor zjjne belangen-
politiek bereikt hij niets. Het eenige, wat
hij verkrijgt, is dat de algemeene zaken nog
meer worden vertroebelden hjj zich nog
belacheljjk maakt op den koop toe.
De Zuidgrens van onze provincie Zeeland,
tevens landsgrens, is zoo goed als hermetisch
gesloten. Geregeld verkeer is al lang niet
meer ruogeljjk, en gedurende de beide laatste
jaren is de afsluiting al scherper en scherper
geworden, geen levende ziel komt bijna meer
van het eene land in het andere. En van
wat achter den draad gebeurt, dringt slechts
nu en dan een vaag gerucht tot onze ooren
door. Zeeuwsch-Vlaanderen ligt afgesloten
van Vlaanderen, waarheen het anders open
en bloot ligt en is nu gedwongen alleen Noor-
waarts, naar het Overscheldsche te zien.
Na den vrede zal dit weer anders worden,
na eenigen tjjd zal het verkeer wederom zijn
gewonen gang gaan. De maatschappjj her
stelt snel van hare wonden, sneller dan me
nigeen denkt of vermoedt. Dan zullsn de
oude banden weer spoedig aangeknoopt zjjn,
de oude invloeden zullen weer gaan werken,
menschen zullen wederom dezelfde menschen
bereiken, de verkeerstoestanden van vóór den
oorlog zullen terugkomen.
En met dien toestand komt terug het oude
gevaarde vervlaamsching van Zeeuwsch-
Vlaanderen, het aannemen van de taal, zeden,
gewoonten en levenswjjze van het naburige
Vlaanderen. En nu begrjjpe men mij niet
verkeerd, ik zeg niet en wil ook niet zeggen,
dat de Vlaamsche taal, de Vlaamsche zeden,
de Vlaamsche gewoonten, de Vlaamsche le
venswjjze minder noodig zjjn, vergeleken bij
de onze, dat wij dus verheven zouden zjjn
boven onze naburen. Ik wil alleen dit zeggen
dat wjj Zeeuwsch-Vlamingen, Nederlanders zjjn
en Nederlanders willen bljjven, dat wjj dus
ons Nederlandsch bezit, taal, zeden, gewoonte,
levenswjjze willen en moeten handhaven tot
onze grenzen toe.
Het inkomen van Vlaamsche elementen in
Nederlandsch Vlaanderen is een proces, dat
al een paar eeuwen aan den gang is en dat
nog steeds voortgaat. Het is begonnen met
het inkomeu van Vlaamsche werkkrachten,
daar steeds, ook nu nog, gebrek aan voldoende
arbeiders geweest is. Een tweede factor was
de aankoop op groote sehaal van land voor
Belgische eigenaars en de verkoop van Hol-
landsche bezittingen, waardoor sterk het
binnenkomen van Vlaamsche boeren, arbeiders
en wat daaruit logisch volgt, ambachtslieden
en neringdoenden, bevorderd werd. Voegdaar-
bjjhet geringe expansievermogen derNederland-
sche bevolking en den vrjj grooten trekzin
met honderdtallen zjjn ze naar Amerika ge
gaan of het Overscheldesche in dan hebt
gij wel de voornaamste gegevens
Het inkomen van vreemdelingen in een
land, in eene landstreek, is niet te vermjjden,
zelfs gewenscht, mits het niet in te grooten
getale geschiedt. Het geeft eene opfrissching
aan de streek, een nieuwe bloedmenging,
nieuwe denkbeelden en nieuwen durf. De
vreemde elementen, slechts in kleinen getale
aanwezig, kunnen hunne nationaliteit, huu
cultuur niet bljjven handhaven na twee, drie
geslachten zijn zij opgenomen in de oude bevol
king, zjjn daarvan niet meer te onderscheiden,
noch in taal, noch in zeden, noch in gewoon
ten, noch in levenswijze. Zjj hebben alleen
een stukje bloedvernieuwing gebracht, een
stukje maatschappeljjke verfrissching. 't Be-
wjjs van deze stelling geven de in de 17e en 18e
eeuw overgekomen. Walchersche en Zuid-
Bevelandsche boeren in Oost en West Zeeuwsch-
Vlaanderen, de Duitsehe-Oostenrjjksche Salz-
burgers, in 1733 gekomen in West Zeeuwsch-
sch Vlaanderen, de oudere katholieke boeren-
en arbeiderfamilies, die al een eeuw of meer
in deze streek waren en wilt gjj een bewjjs
van dezen tjjd, de boeren uit het Axelsche,
die zich in West Zeeuw Vlaanderen vestigen.
Na twee, drie geslachten zjjn zjj opgegaan
in de bevolking, waaronder zjj verkeerdeu,
vermaagschapten zich er mede, zjjn er in
niets meer van te onderscheiden.
Anders is dit, wanneer het vreemde element
in zoo grooten getale binnenkomt, dat het als
't ware een staat in den staat gaat vormen,
of de oude bevolking in aantal overtreft.
Dan neemt het wel is waar, heel wat over
van de oude bevolking, die gerugsteund wordt
door de instellingen van den staat; het be
stuur, door het onderwjjs, door de ambtena
ren. Maar het bljjft toch zich zelf en lang
zamerhand neemt de oude bevolking onder de
sterke beïnvloeding der ingekomenen daarvan
gewoonten en zeden, levenswjjze en taal over,
Men zie daarvoor het Oosteljjk deel van
Noord-Duitschland, oorspronkeljjk bevolkt
door slavische stammen, dat echter door het
in groote getale binnengekomen Duitsche
element, geheel en al vergermaniseerd is.
Een dergelijk proces geschiedt niet in eu-
kele jaren, dat loopt over tientallen jaren,
duurt soms eeuwen. Maar het gaat, zoo men
het zjjn loop laat, onverbiddeljjk zjjn gang.
Vooral in de 19e eeuw nu, zjjn in Zeeuwsch
Vlaanderen talrjjke Vlamingen binnengeko
men. De oorzaken daarvan noemde ik reeds
in 't algemeen gebrek aan werkkrachten,
natuurljjk nu bjj een meer intensieve be
bouwing van den grond nog voelbaarder dan
voorheen Belgisch grondeigendom het weg
trekken der oude bevolking over de Schelde
en den Oceaanhet geringe expansievermo
gen der oude ingezetenen. Gjj kunt daar nog
bjj voegen het geringe geboortecjjfer in ver
houding tot Vlaanderen en de hoogere le
vensbehoeften van den Zeeuwsch-Vlaming
met als gevolg daarvan latere huwelijken en
minder huweljjken, zoodat Vlaanderen een
uitweg moet hebben voor een gedeelte zjjner
bevolking, die het dan in Noord Frankrjjk
en Zeeuwsch-Vlaanderen heeft en dat Zeeuwsch-
Vlaanderen aangevuld moet worden, waarbjj
het inkomer. van de overzijde der Schelde
betrekkeljjk zeer gering is, zoodat het tekort
wel uit Vlaanderen komen moet.
Dat alles is zeer begrjjpeljjk en zeer na
tuurlijk en dat is de gewone gang van zaken.
Evenals de wind waait van plaatsen met
hoogeren luchtdruk naar die met lageren,
zoo gaat de menschenstroom van streken met
hooge bevolkingscjjfers naar die met lage.
Maar de groote zaak. waar het nu omgaat,
is dat die inkomelingen Nederlanders moeten
worden en dat de oude bevolking Nederlandsch
bljjft en niet vervlaamscht. Nederland moet
Nederlandsch bljjven tot aan zjjn uiterste
grenzen. Hier aan de overzjjde der Schelde
moet geen gebied ontstaan, dat in naam
Nederlandsch is, maar in wezen, in taal, in
zeden, in levenswijze in gewoonten, kortom
in cultuur Vlaamsch is. Daarvoor moet ge
waakt worden en gezorgd met alle kracht.
Wat de Nederiandschgezindheid betreft,
daarvoor behoeft men geen vrees te koesteren,
ook niet bjj de later ingekomenen. Geen
klank van anti-Nederlandschgezindheid is ge
hoord gedurende den ganschen oorlog, maar
wel vele betuigingen gevraagd of onge
vraagd van verknochtheid aan den Neder-
landschen Staat. Daarvoor behoeft niet
gezorgd te worden, gevoel van Neder
landsch Staatsburger te zjjn is er genoeg, wel
licht meer dan in menig meer cosmopolitisch
gedeelte van ons land, en een gevoel van
vreemdeling te zjjn in het Nederlandsche
huis is er niet.
Maar wel moet er gezorgd worden, dat de
Nederlandsche cultuur, taal, zeden, gewoon
ten, levenswjjze gehandhaafd bljjft. En des
te meer, omdat de Vlaamsche dialecten zeer
na staan aan de Nederlandsche. van éénen
stam zjjn en met de taal zoo gemakkeljjk
andere zaken overgenomen worden.
Die handhaving der Nederlandsche cultuur
moet van tweeërlei kant komen én van de
zijde der Nederlandsche regeering én van den
kant der Zeeuwsch-Vlamingen zelf. Van de zjjde
der regeering moet gezorgd worden voor een
uitnemend contact der Zeeuwsch-Vlamingen,
met het overige Nederland, dus voor uit
stekende, goedkoope. zeer goedkoope verbin
dingen. Dusdat Zeeuwsch-Vlaanderen op
handelsgebied geen afgesloten streek van het
vaderland worde, aangewezen op den vreemde.
En in de tweede plaats moeten er een paar
flinke geesleljjke forten zjjn, inrichtingen van
voortgezet onderwjjs. ook op landbouwgebied,
middelpunten van echte Nederlandsche cultuur.
Dat ligt op den weg der Nederlandsche Re
geering
En van den kant der Zeeuwsch-Vlamingen
zelf? De taal. de Nederlandsche taal, de
Nederlandsche beschaafde uitspraak moeten
niet alleen behouden big ven, maar ook ver
sterkt, meer algemeen gemaakt worden.
In kerk en school, in vergadering en
huisgezin, aan het werk en op des raat moet
Nederlandsch gesproken worden. En dit nog
niet alleen met het oog op de klanken, maar
nog meer ten opzichte van het vernemen van
Vlaamsche woorden, waar zeer goede Holland-
sche voor zjjn. Waarom »trouwfeeste« voor
bruiloft, vallinge voor verkoudheid, vgeraakt-
heid< voor beroerte, »de slunde* voor influenza
of griep waarom een »muziek-sociëteitc voor
een muziekgezelschap enz. enz
De Nederlandsche woorden moeten gehand
haafd worden, roei de vreemde uit, want
anders komen er hoe langer, hoe meer
in Uw huis, in Uw gezelligen omgang, in
Uw zakenverkeer. En ten slotte weet ge
niet meer wat Nederlandsch en wat Vlaamsch is.
Voor ieder Zeeuwsch Vlaming, maar inzon
derheid voor onderwijzers, geesteljjken en ont
wikkelden ligt hier een terrein, dat hoe langer,
hoe zuiverder moet gemaakt worden en dat
aanhoudende zorg vereischt.
En daarnaast moet Zeeuwsch Vlaanderen
de Nederlandsche zeden en gewoonten hand
haven. Zoo op het gebied van Zondagsluiting
voor winkels, wat iD sommige deelen van
Zeeuwsch Vlaanderen alles te wenschen over
laat. Zoo in het »op stammenee gaauv, dat
door zjjn naam al bewjjst, geen Nederlandsch
bedrjjf te zjjn. En zoo zoude er nog wel meer
dagen te noemen zjjn, van meer onschuldigen
aard.
Als deze wereldbrand voorbjj is, komen de
oude verkeerstoestanden terug en daarmede
het dreigend gevaarvervlaamsching van
Zeeuwsch-Vlaanderen. Laten wjj zorgen, dat
reeds ingekomen en nog in tc komen nieuwe
Nederlanders hier vinden een stevig Neder
landsche bevolking, welker meeuingen en ge
dachten, zeden en gewoonten getuigen van
echt Nederlandschen geest eene bevolking die
dat alles uitspreekt in Nederlandsche woorden
met Nederlandsche klanken. Een bevolking
genegen de inkomelingen in zich op te nemen,
maar niet genegen om van hem over te nemen
integendeel van hem eischend, dat hjj zich
zal aanpassen aan het Nederlandsche volks
karakter, aau de Nederlandsche taal en ge
woonten, omdat ja, omdat hjj nu toch ook
Nederlander in Nederland geworden is.
X. IJ. Z.
ZEEUWSCH NIEUWSBLAD