Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeland.
rechterzijde en wij.
JCaagsche BrieVen
No. 2855
Zaterdag 23 Februari 1918.
29e Jaargang.
BINNEMLAND.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 cent, voor het buitenland met verhooging
der bijkomende porto's.
Advertentien worden aangenomen bij alle
Boekhandelaren, Brievengaarders en den Uitgever.
Telef. Interc. No. 15.
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1 tot en met 5 regels 50 cent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. Grootere letter naar plaatsruimte
Redactie-adres: Noordstraat 10, Ter Neuzen.
Deze Courant verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond bij den Uitgever M. DE JONGE, te Ter Neuzen.
In onze vorige artikelen hebben wij, met
enkele hoofdlijnen, achtereenvolgens onze po
sitie afgebakend ten opzichte van de sociaal
democraten, de vrijzinnig-democraten en de
vrij liberalen. Thans eenige woorden over
ons standpunt ten opzichte van de rechter
zijde.
Misschien vraagt iemand maar waarom
neemt gij de rechterzijde in haar geheel f want
daar zijn toch ook drie verschillende partijen
Precies.
Maar er is alle reden, om de rechterzijde
in haar geheel te bestrijden, aangezien men
daar nog altijd strijdt voor de oude leuzen
der coalitie. O zeker, formeel bestaat de coali
tie eigenlijk niet meer. De christelijk-histo-
rischen hebben het nog pas uitgesproken
die affaire, dat stembus-contiact tusschen de
drie partijen is achter den rug. Bij de aan
staande verkiezingen zal dan ook iedpre par
tij met een afzonderlijke lijst komen. Maar
wie oog heeft voor de teekenen der politiek,
weet, dat in wezen de coalitie nog wel degelijk
bestaat, en dat, indien de rechterzijde een
besliste meerderheid krijgt, er dan ook wel
degelijk een zuiver rechts kabinet zal optre
den.
En daarom mogen wij ons standpunt be
palen tegenover de rechterzijde in het al
gemeen.
Laat ons het ronduit bekennen ook rechts
:zjjn er democraten. Een deel. van de anti
revolutionaire en een deel van de katholieke
partij nameljjk de arbeiders zijn over
't algemeen wel degelijk democratisch gezind.
Maar de coalitie heeft al hun vooruitstrevende
neigingen onderdrukt en blijft die Onderdruk
ken. Het is daar nameliik weer het oude
spelletjemen rijdt naar het slagveld der
verkiezingen op den afgeleefden, vermagerden
knol van de antithese.
De anthithese
Wat een ellende heeft die al gebracht in
de Nederlandsche politiek
Wat een schade heeft dr. Kuyper aan ons
volk berokkend, met de antithese te maken
tot richtsnoer op politiek gebied.
Verschil in levens- en wereldbeschouwing
is er tusschen de menschen altijd geweest.
iKuyper en de rechterzijde hebben dit ver
schijnsel uitgebuit ten bate van hun party-
politiek Zij hebbeu de eenvoudigen onder
ihuu vaandel verzameld onder de leusdat
\wij, vrjjzinnigen, vjjandig tegenover den gods-
idienst zouden staau. En dat. terwijl wjj de
wrjjheid van godsdienst in de grondwet hebben
igeschreven. En dat, terwijl onze groote libe-
irale staatsman Thorbecke aan de katholieken
Ihet herstel der bisschoppelijke hiërarchie gaf,
waarvoor de Roomschen hem in 1853 beloon-
fden met een Kamerzetel voor Maastricht.
INeen, de godsdienst heeft van ons geen kwaad
te duchten, maar wij zeggen alleen gebruik
het geloof niet als stembusleus, gebrnik het
niet om een wig te drijven in ons volk en
ons volksleven. Wij zjjn een land met een
zeer gemengde bevolking en wanneer bij ons
de godsdienst wordt gebruikt om verdeeld
heid te zaaien op politiek gebied, dan kan
daar niets anders dan onheilige strjjd uit
voortvloeien. En dat is dan ook gebeurd.
Bovendien heeft, voor de rechterzijde zelt,
de antithese haar onbruikbaarheid in de prak
tijk ruimschoots bewezen.
Over verschillende zaken toch van Geestelijk
en zedelijk belang denken de partijen van
rechts zeer verschillend.
Voorbeelden
Och, ze zijn bekend genoeg. Daar is het
jgroole vraagstuk van de Zondagsrust. Hoe
heeft men hier niet mee geschermd. Zon
dagsrust en Zondagsheiliging Maar nóch
het kabinet-Kuyper noch het kabinet-Heemskerk,
die samen 9 jaar aan 't bewind warenhebben
■ook maar iets gedaan om de Zondagsrust te
bevorderen. Hoe komt dit Omdat de heeren
er over van meening verschillen. Vraag het
maar aan de katholieken, die op Zondag hun
vergaderingen en optochten houden. Dan het
eedsvraagstuk. Nog verleden jaar hebben
Kuyper en Lobman elkander fel bestreden op
dit gebied. De anti 's vinden de staatsloterij
onzedelijk, vele katholieken zouden haar wel
willen uitbreiden. Zoo is er meer. Eu hoe
staat het met de sociale wetgeving Ook
hier groote verschillen. Minister Talma, die
sociale wetten wilde tot stand brengen, werd
daarbij fel bestreden door de christel jjk-his-
torischen, en toen er over de Bakkerswet
werd gestemd, viel de rechterzyde in twee
deelen uit elkander.
Neen, de beroemde, beruchte, gevaarlijke
antithese heeft haar practische onbruikbaar
heid aangetoond.
Men heeft haar alleen gebruikt als middel
tegen de democratie en als krijgskreet bij de
verkiezingen. Zooals er oorlogvoerende mo
gendheden zjjn, die bjj iedere overwinning
roepen, dat God met hen is, zoo bracht de
rechterzijde in onze politiek den naam van
God bij iedere gelegenheid naar voren. Vaak
was dut niet anders dan heiligschennis. On
getwijfeld hebben velen dat ernstig gemeend,
maar vele anderen deden het alleen om de
menschen te lokken. Soms scheen het, of de
Bijbel weer, als eeuwen geleden, in gevaar
was. Maar die Bijbel is door de liberalen
nooit in gevaar geweest. Of hebben wij, vrij
zinnigen, soms de kettervervolgingen en de
brandstapels op ons geweten
En ziet.
Op dat afgeleefde, magere antithese-paard
zal de rechterzijde opnieuw ten strijde tekken.
Een fraaie vertooning.
Maar het woelt en het gist, ook in de par
tijen van rechts. De democraten voelen, dat
ze er jaren lang opzettelijk onder gehouden
zjjn. Ze willen nu waarheid en klaarheid.
En dat voelen allereerst de kleine luyden.
Zjj weten bijvoorbeeld dat, als de rechterzijde
wildehet staatspensioen spoedig zou worden
ingevoerd. Vele jaren lang strjjden wij,
mannen van de Liberale Unie, al voor het
staatspensioen. De rechterzijde heeft er zich fel
tegen verzet, maar de dwangverzekering, die
zjj wilde, is sinds lang veranderd. Eu dit is
sleehts één voorbeeld.
Wij gaan, na den oorlog, een tjjd tegemoet
van nieuwe dingen en nieuwe gedachten. Het
nieuwe leven en de democratie breken zich
in allerlei vormen baan. Maar de rechterzy
de heeft er geeD oog voor in de politiek, en
zjj gaat de groote verkiezingen tegemoet met
dezelfde oude leus, die al jaren lang een on
waarheid is gebleken.
Dat zal zich wreken.
Zjj danst op een vulkaan.
En daarom zeggen wjj tot de rechtsche
arbeiders: Komt tot ons. Uw geloof en uw
godsdienst zyn veilig. Wjj hebben er eerbied
voor en ook in onze rijen worden vele man
nen en vrouwen gevonden, die in hun eerza
me binnenkamer de knie buigen voor den
Schepper aller dingen, al galmen zjj zjjn
naam niet luidkeels uit op de hoekeu der
straten.
Komt tot ons! Strjjdt mee onder het vaan
del van een echte, gezonde democratie, die de
Liberale Unie altijd heeft bevorderd. Een
nïeuwe tjjd breekt aan laat varen uw oude
leus-vau-verdeeldheid Op voor de vrijheid
en voor den vooruitgang
KXIV
Behalve de Leeuwarder tafelrede van Mini
ster De Jonge en het daaraan vastgekoppelde
ontwapening8vraagstuk werden bjj de behan
deling van de oorlogsbegrooting nog verschil
lende andere punten te berde gebracht, waar
van we hier enkele willen aanstippen.
Zuinigheid. De heer Benmer deed een lang,
maar niet onbelangrjjk verhaal over het ge
brek aan zuinigheid deze geachte afge
vaardigde bracht typische staaltjes ter sprake
van de wjjze, waarop de eigenaar van de
schuur »Trippen-maker« te Harderwjjk deze
aan de militaire autoriteiten verhuurt en door
allerlei »bjjverdiensten« zoodoende een in
komen van ten minste f 12.000 per jaar
maakt, hetgeen zooals de spr. terecht op
merkte voor het ten gebruike afstaan van een
schuur redelyk goed is betaald, zelfs in dezen
tjjd.
De heer Mendels, en na hem ook de heer
Ter Laan, maakte zich meer de tolk van het
tegenovergestelde, van een teveel aan zuinig
heid en dit wel in een minder gewenschten
vorm. Beiden klaagden over de schrielheid,
waarmede in vele gevallen de gemobiliseerden
behandeld werden, inzonderheid" wat betreft de
huisvesting. Indien de klachten daaromtrent
althans niet overdreven werden, hopen we
van harte, dat de Minister bereid en bjj
machte zal zijn, daarin afdoende verbetering
te brengen. Niets toch kan in zoo groote
mate afbreuk doen aan den goeden geest in
den troep. In de eerste plaats worde voor
het noodzakeljjke gezorgd.
«Iet vloeken. Hulde allerwegen aan den
Minister voor zjjne maatregelen tot het tegen
gaan van dit euvel. Dat ook de heereu Dujjmaer
van Twist en Scheurer, beiden oprichters van
den Anti-Vloekbon 1, niet achterbleven in deze
waardeering voor een bewindsman in een linksch
Kabinet, is alweder een bewjjs, dat de. strjjd-
kreet «tegen het ongeloof en tegen de revo-
lutiec, welke van rechts zoo gaarne wordt
aangeheven, in de praktjjk nu niet bepaald
op goede gronden bórust, Intusschen zullen
wjj op dit gebied nog wel wat te hooren
krijgen.
Keizen op Zoudag. Ook hierover sprak
de afgevaardigde uit Steenwjjk, of juister ge
zegd over het oiet-reizen op den rustdag. Nu
verwondert het ons toch, dat de bezwaren daar
tegen voornameljjk uit dien hoek komen en
op godsdienstige gronden berusten, motieven
welke wjj in het algemeen gaarne erkennen.
Maar ook zjjn er andere bezwaren "tegen het
reizen op Zondag, al ware het alleen maar,
dat de rustdag daarvoor zoo aaumerkeljjk verkort
wordt. Wjj hopen dat in de desbetreffenue
bepalingen rekening zal zjjn of anders worden
gehouden met dergeljjke algemeene bezwaren
en dat zoodoende een zoo groot mogeljjk
aantal gemobiliseerden althans een »heelen«
Zondag in het huisgezin kunnen doorbrengen.
Positie van onderofficieren. Van meer dan
één zjj de werd geklaagd over den ongunsti-
gen toestand, waarin dezen verkeeren. Niet
alleen wat betreft hunne bezoldiging, maar
ook wat aangaat hunne rechtspositie. Maar
het daghet in den Oosten, daar is een
Staatscommissie benoemd Dus afwachten
de boodschap. Er is al zoolang gewacht,
meenden sommigen, en drongen nu op een
regeling bjj Kooinkljjk besluit aan. Of ^daar-
op veel kans is, moeten we betwjjfelen, daar
het moeiljjk is een zaak, die men eenmaal
aan een Staatscommissie toevertrouwd heeft,
met vooruitloopen op haar rapport, in een of
anderen vorm te gaan beslissen. Hopen we
dus op een spoedig en-bevredigend advies.
Uitzcttiug van den heer Wyukoop.
Ook deze kwestie heeft twee kanten, de zaak
zelve en den vorm. De heer Mendels bezag
ze wel al te gemoedeljjk, toen hjj het had
over dat heerljjke rustieke Lochem, waar men
de buitenhuisjes en de villatjes langs de
landwegen telt, dat Lochem, waar een blind
paard geen schade kan doenJa, maar
de heer Wjjnkoop wèl, zouden we willen zeg
gen, temeer waar de heer Mendels erkende,
dat hjj revolutie predikt. Ditmaal raag het
persoonljjk voornaamwoord in den vorigen
zin op beide personen slaan, al wordt hier
meer in het bjjzonder den S. D. P. 'schen
revolutionair bedoeld
Hoofdzaak blijft wat de heer Wjjnkoop
betoogd heeft, waar zulks geschiedde is van
minder gewichtvan die zjjde toch zal men
de eerste willen zyn om toe te geven, dat
overal de geesten ontvlambaar zjjn voor de
zegeningen van het revolutionair socialisme,
dat is, althans was, toch internationaal. In
tusschen is de rede, al dan niet een tafelrede,
van den heer Wjjnkoop ons niet bekend, zoo
dat wjj ons over den inhoud geen oordeel
aanmatigen, al kunnen we ons best voorstel
len, dat die door de militaire autoriteiten
wel al te bar wordt bevonden.
Maar ons komt de wijze, waarop men den
heer Wjjnkoop met een en ander in keunis ge
steld heeft, zeker te kras voor. Het is weer
de heer Mendels. die daarvan het verhaal deed.
Met Kerstmis zat de heer Wynkoop in Zwolle
bjj zjjn schoonmoeder in huis, in een stem
ming, die de afgevaardigde voor Schoterland
alleszins zeide te respecteeren, toen daar een
marechaussee aanbelde met de vraag is hier
mjjnheer Wjjnkoop? Na het bevestigend
antwoord vervolgde de militaire boodschap
pen het is nu 1 uurkomplement van ge
neraal Del en om 2 uur moet je 'ra gesmeerd
hebben, anders zetten we je over de grens
van het gewest.
Dat ljjkt wel russisch, ja zelfs bolsjewiksch,
de geestverwanten van den heer Wjjnkoop
daar zouden het wellicht ook zoo doen.
Maar hier zjjn we gelukkig in het vrjje
Nederland en wjj kunnen ons geen enkel
staats- of gewesteljjk belang denken, dat
met de onmiddelljjke verjaging van dezen
logeergast uit Zwolle gemoeid zou zjjn. Zoo
doende geeft men inderdaad reden voor ont
stemming, welke van zekere zjjde niet weinig
uitgebuit wordt.
J. B. AMENT.
Onderhandelingen met
Amerika en Duitschland.
De Rotterdamsche correspondent van het
Handelsblad verneemt met zekerheid dat de
onderhandelingen met Amerika omtrent den
afstand van tonnenmaat, en onze eigen levens-
uiiddeleuvoorziening thans definitief tot een
goed einde zijn gebracht. Ons land zal als
gevolg daarvan geen graan, doch meel ont
vangen in voldoende hoeveelheden.
T egel jj ker t jj d is een aanvullende overeen
komst met Duitschland gesloten, waarbjj aan
ons land over deze maand een extra hoeveel
heid van 25.000 ton steeukolen zullen wor
den geleverd tegen beschikbaarstelling van een
even groote boeveelheid Rjjnscheepsruinite voor
de vaart van Rubrort naar den Boven-Rjjn.
De betrokken reeders ontvangen daarvoor een
zeer bevredigende vracht.
Koffie.
In de Woensdag te Amsterdam gehouden ver
gadering van Nederlandsche Kofiiebranders
werd besloten onderstaand adres tot den mi
nister van landbouw te r chten
Geeft met verschuldigden eerbied te kennen
de Vereeniging van Nederlandsche Koffiebran
ders gevestigd te Utrecht, dat zjj met leed
wezen heeft kennis genomen van het besluit
Uwer Excellentie om de distributiekosten van
koffie van 4 op 36 cents per kilo te brengen,
waardoor de prjjs van gebrande Koffie dien
overeenkomstig, in verband met het inbranden,
voor den consument met 40 cents per kilo
wordt veihoogd.
dat zjj bjj voortduring heeft gestreefd om
een volksdrank als deze zoo billijk mogeljjk
te stellen en slechts dan tot verhooging van
prjjzen overging, wa> neer het pioduetieland
haar hiertoe noopte,
dat voor een dergeljjke verhooging van
prjjzen, zooals thans ingevoerd, dezeizjjds geen
aanleiding bestaat,
dat deze verhooging haar oorsprong toch
niet vindt in verhoogde transportkosten, assu-
rantiepremiën en hoogere exploitatiekosten,
dat deze enorme prijsverschillen zullen
worden aangewend tot dekking van kosten,
welke benoodigd zjjn om de houders van kof
fie, welke thans hun voorraden ten behoeve
der binnenlandsche comsumptie moeten af
staan, schadeloos te stellen,
dat deze houders vroeger op eigen risico
tot enorm hooge prjjzen kochten in de hoop
de koffie te kunnen exporteeren.
dat zjj van meening is, dat het niet billjjk
is de schade; welke deze houders thans lij den
en ontstaan is door min of meer gewaagde
ondernemingen, op het Nederlandsche volk te
verhalen.
Redenen, waarom zjj uwe Excellentie ver
zoekt uw besluit in het belang van alle Ne
derlanders in te trekken.
Tevens werd ter sprake gebracht de moei-
ljjkheid voor de koffiebranders om gebrande
koffie van goede kwaliteit te leveren, waar
men genoegen moet nemen met datgene, wat
beschikbaar wordt gesteld, hetgeen in vele
gevallen te wenschen laat en kwaliteiten be
treft, welke in normale tijden in hoofdzaak
voor export zyn bestemd.
ZEEUWSCH NIEUWSBLAD
