Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeland.
j)e Vlag in top.
De Vrijzinnig-Democraten
en wij.
No. 2851.
Vrijdag 8 Februari 1918.
29e Jaargang.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 7B cent, voor het buitenland met verhooging
der bijkomende porto's.
Advertentien worden aangenomen bij alle
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1 tot en met B regels BO cent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. Grootere letter naar plaatsruimte
Redactie-adres: Noordstraat 10, Ter Neuzen.
Onnnmt verschijnt elkep Dinsdag- en Vrijdagavond t>ij den Uitgever M DE JONGE, te Ter Neuzen
ZEEUWSCH NIEUWSBLAD
Telef. latere. No. 15.
Er is een nieuw weekblad, orgaan van de
Vrij «innig Democratische kieskring voor Zee
land, verschenen, onder redactie van den heer
van Ravenstejjn, oui evenals het in Januari
verschenen Zeeuwsch Nieuwsblad .politieke en
geestelijke leiding te geven voor de toekomst,
die open staat*, »maar wij., aldus dit Vrijz -
Weekblad, in het hoofdartikel, waarschijnlijk
uit de pen van dezen on vermoeiden strjjder
voor den Vrijz.-Democratische» Bond in Zee
land en niet van den aangeduiden redacteur,
.willen dit doen met »de vlag in top» Of deze
verblijdende aankondiging niet terstond in
strjjd is, dat als redacteur wordt opgegeven
de beer van Ilavestrijn, voor vele vrijzinnigen
in Zeeland een onbekende, terwijl de eigen
lijke redactie toch zetelt op het Molenwater,
het bekende adres van den voorzitter van den
Vrjjz.-Demoeratischen kieskring, is een vraag
die niet ontweken kan worden wie de vlag
in top wil hjjscheu, moet voor het kapitein
schap durven uitkomen. Wie voordeelt fier
in zee te willen steken, laat zijn legers niet
in twijfel, wie de leiding heeft. Is de vlag
echter een noodvlag, dan komt het er niet op
aan wat doek hoven de winpel wordt geheschen,
en dit is, naar wij hopen, bij deVrjjz. Demócra
tische partij in Zeeland nog niet het geval.
Of is het hoofdartikel toch van den heer
Ravesteijn?
Het is maar een welwillende opmerking, die
zeer dankbaar zal worden aanvaard want,
waar de bedoeling voorzit om voortaan open
kaart te spelen, geen politieke diplomatie:
de waarheid met een c.raaie ij zal ons aller
minst worden kwalijk genomen, dat wij op
treden als van Alpheus:
>vriend, die feilen toont*.
Wij verblijden ons in het verschijnen van
dit Vrjjz-Democratisch weekblad, vooral om
de belofte, nu eens precies te zullen geven
wat Vrijzinnig-Democratisch is, en wat dit
beginsel' onderscheidt van andere vrjjzinnige
beginselen, omdat wij en velen met ons van
de meening uitgaan, dat de tegenwoordige
scheiding der partijen meer een personen- dan
zakenkwestie is, en van werkeljjk onderscheid
geen sprake is. Het gaat met de politiek als
met kerken als er geen bijzondere kerken
warer, zouden er geen bijzondere godsdienstige
verschillen bestaanin werkelijkheid loopen
de menschen niet zoover uiteen. Ook in de
gedachte omtrent het welzijn des vaderlands
komen wij vrij wel overeen, als men maar
logisch redeneert; doch personen, wier bestaan
gemoeid is met een of ander kerkgenootschap,
of wier gedachten met de hier vooropgestelde
uiterlijke vormen zijn samengegroeid, houden
de scheiding in stand, en dragen hun vuur
van twist en tweedracht op het godsdienstig
altaar over: het is hun scheidingsbacil, die
het vuur brandende doet houden.
Reeds in het eerste nummer van het orgaan
van dezen Vrijz.-Democr. kieskring worden wjj
teleurgesteld niemand vertelt ons hier, wat
aparts nu eigenlijk: Vrijzinnig-Democratisch
is. Het is niet .algemeen vrijzinnig", hooren
wjj maar wat dan? Trouwens wy vin
den dat* algemeen vrijzinnig vrijzinnig zon
der meer, als uitgang van staatkundige be
moeiing nog zoo dwaas niet en voor vrijzin
nigheid de eenige mogelijkheid dat in hokjes
afdeelen met de stok voor de deur, in partjj-
verJeelingen, waar men niet uit mag, is niet
vrjjzinnig en allerminst bevorderlijk voor de
ontwikkeling der vrijzinnige denkbeelden wat
groeien wil, moet ruimte hebben. Vooral, wan
neer men »democratie« voorstaat, moet men
de algemeene vrijzinnigheid niet afbreken
elke inkrimping van dit begrip is een stap
in verkeerde richting. Hoe verder de splitsing
gaat, te meer overwicht krijgen de leiders
menig van te voren aangekondigde belofte
voor extra-bevrijding is door dat teruggaan
in kleinere partijschappen, op despotisme uit-
geloopen hoe grooter en ruimer echter de
,partjj is, te minder gelegenheid hebben be
paalde leiders om de overmacht hunner mee
ning te doen zegevieren.
Wjj willen hiermee het verdoezelen van
v partij verschillen niet goedpraten: doch het
i roorkomt, dat tjjdelijke en persoonlijke ver
scheidenheid van inzichten tot »beginselver-
schillen* worden opgeblazen.
»Geen geknutsel om in één verband bijeen
te houden, wie niet meer bjjeeu hooren* al
dus de schrijver van het betoog en wjj onder-
schrjjven volkomen ook in de politiek, wat
de middeleeuwsche dichteres Anna Bjjns heeft
gezongen dat men niet moet trachten
»vuur en water in éénen koffer te pakken*.
Maar wjj voegen er terstond aan toe wij
moeten ook niet kunstmatig geschillen fabri-
eeeren en de menschen van elkaar verwjjderen
het eene verwjjt kan met recht naast het andere
worden gesteld. En het beroep op von Moltke s
veldplan in 1870 »getreuut marchieren, ver-
eiuigt schlagen* en de Duitsche strategie in
het algemeen voor onze huidige Hollandsche
politiek, is gevaarlijk bjj haar geheele mis
lukking in onze dagen ook het vereenigd
optrekken heeft veel voor
lo. tot eigen ontwikkeling. Wie altijd af
zonderlek gaat, wordt licht eenzelvig hoort
en wederhoort is in het geesteljjk leger den
weg ten leven behoudend en vooruitstrevend
behoort bjj elkaar, om van elkaar te leeren en
invloed op elkaar uit te oefenen
2o. om niet, voor de slag begint, de kans
te loopen. door sterkere benden al reeds te
worden verstrooid en uiteen gedreven
3o. om elkaar in het duister niet zelf slag
te leveren en daardoor en daarmee de gemeene
zaak te verzwakken; hoe vaak hebben Vrijz.-
Democraten, Unie en vrjj-liberalen nu met
economische Bond en andere, op Vrjjziunigen
grondslag staande partyen, elkaar niet bestre
den en afbreuk gedaan, tot schade van de
vrjjzilinige zaak in het algemeen.
4o. Eendracht maakt macht, is geen zin
ledig woord, ook in do politiek. In het op
trekken zjjn moeiljjkheden te overwinnen, en
menig rivier, die men met gezameuljjke krach
ten had kunnen overbruggen, moet, nu men
versnippert gaat, worden omgetrokken VV at
een verlies van kracht, tjjd en geld brengt dus
verdeeldheid mee.
5o. Elk vredig samengaan werkt als een
ma.neet op weifelaars, en weifelaars zjjn er
zoovelen.
Hoevelen, in hun hart vrjjzinnig, zjjn om
bjj redenen, bjj andere politieke partjjen, als
sociaal-democraat en christelijk-historisch. ver
zeild geraakt. Hoeveel katholieken en kerke-
Ijjken zjjn in den grond der zaak niet libe
raal? Liberaler misschien dan een zich nu
noemende rasechte liberaal. Wjj hebben ze
verloren, tenminste niet getrokken, door al
dat geruzie ouder elkaar Een huis van ge
twist gaat men liefst voorbjj Ook dit is een
schaduwzjjde van verdeeldheid. En dan ten
slotte: de wolven vallen nooit de groote kudde
aan, maar steeds de afgedwaalden en kleine
partjjschappen. Wjj vreezen het ergste voor
die kleine afscheidingen als Vrjizinnig-Demo
craat. Zeker, zjj zullen niet gemakkeljjk in
handen van den anti-revolutionnair vallen,
maar of zjj ook niet zullen loopeu in den muil
van de sociaal-democratie is een andere vraag,
die vele vrjjziunigen van hen doet afkeeren.
Misschien is juist het orgaan van den Vrjjz.-
Democr. kieskring een middel, om de vrij -
zinnigen voor dit gevaar te behoeden, en som
mige voormannen onder hen niet te sterken
in hun sociaal democratische genegenheid,
maar terug te brengen op den weg der ware
vrjjzinnigheid doch wjj vreezen, waar wjj bjj
de inleiding van het weekblad een samengaan
van zoogenaamd »democratische« elementen
uit alle partjjen hooren bepleiten boven een
samengaan van vrjjziunigen. Zeker, niet allen
zjjn koks, die lange messen dragen, en niet
allen vrjjzinnig die onder het vaandel van li
beraliteit doorgaan, en bjj alle partjjen vindt
men tegenwoordig, den vrijzinnigen geest op
komen, zoodat winst daar niet buitengesloten :s,
doch het moet juist de vrjjzinnigheid zjjn, die
bindt wat hier buiten de vrjjzinnigheid ligt,
is uit den booze.
De vlag in top maar wij zjjn tegenwoordig
niet roet een vlag alleen gediend, wjj willen
weten, wat lading zjj dekt. Van die bijzon
dere lading onder Vrjjz-Democratische vlag
bljjkt tenminste uit de inleiding van het week
blad nog niets.
Alleen een uitval tegen de Liberale-Unie
qoet een bjjzonder standpunt aangeven. Wjj
hopen niet, dat het Vrjjz.-Democratisch orgaan
zich vergenoegt met de wolf in schaapskleeren
te zjjn tegenover de lib.-Unie, en onder voor
geven van voor beginselen te strjjden, eigen-
ljjk uit jjverzucht geboren is. Het gaat in
de politiek als in het leven vooruit worden
gedragen zoogenaamde »edele« beginselen, in
werkeljjkheid spreekt men omdat men de zon bjj
anderen uiet in bet water kan zien schjjnen
Wjj moeten erkennen, en stilzwijgend wordt
het in het vrjjzinnig-democratiscb weekblad
erkend, het gaat de Liberale Unie in den
lande en in Zeeland vooral, naar den V leeze.
Het blijkt, dat bjj de herleving der politieke
gedachte bij Evenredige Vertegenwoordiging,
een gruote strooming is voor het echte, ware
liberalisme, dat duizenden genoeg krjjgen van
het op de spits drjjven van leuzen en theo
retische verschillen, van diplomatisch poli
tiek gekjjf niets meer willen weten en hun
keren naar het oude ruime standpunt van
vrjjzinnigheid dat bovendien duizenden inzien,
het roer van staat uiet in banden behoort te
bljjven van eeo ouderwetsch systpeoi van
vakpolitiek, maar moet worden overgedragen,
aan praktische ervaren menschen menschen
met gezond verstand en een warm hart voor
het welzjjn van Nederland en zjjn verscheiden
heid vun volksbelangen en nu terecht meenen,
in de Liberale Unie deze toekomst gevonden
te hebben.
Zij toch heeft bjj de vlag der vrjjzinnige
democratie van twee banen, van vrjjziun'.gbeid
en democratie, nog een derde, die van ver
draagzaamheid en zonder verdraagzaamheid
geen vrjjzinnigheid en geen democratie Eere,
wien eere toekomt; wij vertrouwen dat velen
der vrjjzinnig-democraten mettertjjd tot die
nobele erkenning zullen komen en dan weer
in het groote blok van alles, wat vrjjzinnig
is, tot de overwinning van de vrjjzinnige ge
dachte zullen bjj dragen de schakeering in
eigen midden zal dan naar evenredigheid in
e gen boezem, beter en doelmatiger tot haar
recht ktnuen ook de rechter- en linkerflank
behoort zich bjj de hoofdgroep van het mid
denleger aan te sluiten dat is taktiek.
T U. S.
De vorige week hebben wjj iets gezegd
over de socialisten en ons wjj gaan ons
nu eeu enkel oogeublik bezig houden met de
Vrjjziuuig-Democrateu.
De Vrijzinnig-Democraten hebben, geljjk
men weet, de concentratie opgezegd.
Dat was hun recht.
Men kan verschillen over de vraag, of zjj
er verstandig en tactisch mee gehandeld
hebben. En die vraag is stellig in verschil
lenden zin te beantwoorden. Maar het recht
tot die houding hadden ze. Wij voor ons
nemen het hun dan ook geen oogeublik
kwaljjk. Maar wat wjj wèl kwaljjk nemen is,
dat zjj plotseling zooveel leelijks loopeu te
vertellen van de Liberale Unie. De houding
van de Vrijzinnig-Democraten doet ons denken
aan die van een onrechtvaardige» minnaar.
De man heeft jaren lang fatsoenlijken om
gang gehad met een aardig meisje. Ze hebben
samen gezellige dagen doorgemaakt en pret
tige uitstapjes gedaan Maar dan maakt hjj
het plotseling at en om nu z'n houding te
rechtvaardigeu, gaat hjj tegen familie, vrienden,
buren en clientele allerlei leeljjks vertellen
van z'n vroegere meisje: ze was snibbig, ze
had een horrelvoet en ze sliste, in woord,
't was niets gedaan met 'r.
Zóó doen de Vrjjzinnig-Democraten.
En terwjjl ze van ons allerlei kwaad er
uitflappen, beginnen ze een gretige vrijage
met mejuffrouw S. D. A. P. het roode
meisje.
Sinds 1905 heeft de vrjjzinnige concentratie
bestaan. Zjj is in dit jaar er in geslaagd het
Kabinet-Kuyper ten val te brengen. In 1909
nadat inmiddels het Ministerie-Heemskerk
weer aan 't bewind was gekomen verloren
we, maar in 1913 behaalden we, d.w.z. de
linkerzjjde, opnieuw de overwinning. In al
die jaren hebben de Vrij zinnig- Democraten
met ons schouder aan schouder en band in
hand gestaan. Samen hebben we overwin
ningen behaald, samen het vaandel der demo-
cratisch-vrjjzinnige politiek vooruit gedragen
in den strjjd.
Welnu. wanneer er werkelijk zooveel kwaad
is in de politiek der Liberale Uniewaarom
hebben de Vrijzinnig-Demoeraten zich dan niet
vroeger van ons afgewendf
Ziedaar onze vraag.
Van tweeën één of jj kenden vroeger
onze ondeugden óók al, en dan was het
karakterloos om, in de hoop op succes, tóch
met ons verbonden te bljjven. Of zjj kenden
ze niet en dan is het curieus, dat zjj ze nu
plotseling ontdekt hebben en dan hebben wjj
het recht, daarvan het onze te denkeu. Nog
eens, zjj hebben bet recht de concentratie op
te zeggen, maar zjj hebben niet het recht,
zooveel leeljjks rond te klappen over een
party, waarmee zjj twaalf jaar lang in liet
en leed geconcentreerd zjjn geweest.
Maar hier zit 'm nu juist de kneep; zjj
moeten hun houding rechtvaardigen en om
zich zelf de mooie rol van zuivere politiek
te geven, breken zjj onze party af. Dat is
niet rechtvaardig. Vooral niet, wanneer wjj
nagaan, waarom de Vrjjzinnig-Democraten
zich iiiHertjjd van de Liberale Unie hebben
afgescheiden. Ded«-n zj) het uit algemeen-
politieke beginselen Hadden zjj bezwaar
tegen het algemeene beginsel onzer politiek?
Geen sprake van. Zij deden het enkel en alleen
met het oog op het algemeen kiesrecht. Wiltgjj
het hooren? Het was de Vrijzinnig-Demoeraat
Mr. Limburg, die op 15 November 1911 in
de Tweede Kamer zeide:
„Ik herinnerde reeds met een enkel
woord aan het ontstaan van de Vrijzinnig-
Democratische partij; ons geheele bestaan
als afzonderlijke politieke partijl tot stand
gekomen nu 10 jaren geledenis te danken
alleen aan de vraag van 't algemeen
kiesrecht"
Hoort gjj het?
Het ontstaan van de Vrijzinnig-Democra
tische partjj is te danken „alleen" aan het
verschil inzake het kiesrecht.
Welnu, de zaak staat dus zoo. dat de Vrjj
zinnig-Democraten zich „alleen" hebben alge
scheiden met bet oog op het kiesrecht, dat
zjj daarna twaalf jaar met ons geconcentreerd
zjjn geweest en nu het algemeen kiesrecht
voor mannen en het principieele vrouwen
kiesrecht er is, plotseling, na al die jaieu,
ontdekken, dat de Liberale Unie toch zoo
heel veel leeljjks bezit en daarom in een fier
isolement hun kracht zoeken. Het moet ieder
duideljjk zjjn, dat dit een scheeve en zonder
linge politiek is. De politiek vau den onrecht-
vaardigeu minnaar, die, om met ee i ander te
vrjjen, z'n eerste meisje verdacht maakt
Ja maar - zeggen de Vrjjzinnig Demo-
crateu de Liberale Unie is niet demo
cratisch, er zitten ook conservatieven in.
Is dit waar?
Het is waar. dat niet alle leden van de
Unie even democratisch zjjo, dat er een lichte
schakeering tusschen hen ;s, dat de één eens
wat spoediger vooruit wil dan de ander Maar
vriendendat heeft men in iedere partij. De
vrjjzinnige politiek laat gelukkig nog eenige
ruimte voor verschil van inzicht. De fout
van de Vrjjzinnig-Democraten is, dat zjj te
veel letten op een paar personen in ons
midden, inplaats van op het program. Het
program is de hoofdzaak, en niemand kan
betwisten, dat de Unie een mooi, democratisch
program heeft, waaraau al haar leden zich
hebben te honden Zoudt ge soms denken,
dat er bjj de Vrjjzinnig-Demoeraten geen ver
schillen gevonden worden? Ounoozele, die gjj
zjjtLaat ons maar weer eens een paar
woorden citeeren. Zie hier wat Dr. I). Bos,
de diep-betreurde Staatsman in 1914 in de
Tweede Kamer zeide:
„De Minister van fnantiën weet, dat
men in onze partij zeer op eigen meening
is gesteld en dat zeer groote verschillen
