Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeland,
pe ;ten«ei tcgïB de begroeiing
Van (ort Van der linden.
ges beijtering in 'i Verschiet.
D« socialisten ut
No. 2849.
Vrijdag 1 Februari 1918.
29e Jaargang.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 cent, voor het buitenland met verhooging
der bijkomende porto's.
Advertentien worden aangenomen bij alle
Boekhandelaren, Brievengaarders en den Uitgever.
Telef. latere. No. 15.
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1 tot en met 5 regels 50 cent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. Grootere letter naar plaatsruimte
Redactie-adres: Noordstraat 10, Ter Neuzen.
Deze Courant verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond bij den Uitgever M. DE JONGE, te Ter Neuzen.
Ik ben volgaarne bereid, aan uw telefonisch
verzoek gevolg te geven, en u hieronder nader
aan te geven, waarom ik heb gemeend mijn
stem tegen de begrooting van Minister Cort
van der Linden te moeten uitbrengen.
Laat ik vooropstellen, dat ik in bewonde
ring ben voor het vele werk, dat het Ministerie
Cort v. d. Linden heelt tot stand gebracht.
In hel bjjzonder, datgene wat de President-
Minister nagelaten heeft te doen, heeft mij tot
tegenstemmen genoopt. Allereerst het achter
wege laten van een eenigzins behoorlijke- ver
betering van de salarissen van de onderwijzers
acht ik onverantwoordelijk.
Deze nalatigheid is in de gegeven omstan
digheden minder dan ooit op finantieele gronden
te verdedigen. Het is u voldoende bekend,
dat ik met tegenzin ten slotte heb medege
werkt, om de herziening van art 192 van
de grondwet tot stand te brengen. Zelfs ook,
nadat mede door toedoen van mijn vrienden,
de door de Regeering aanvankelijk voorgestelde
redactie, ook maar mijn zin, eenigszins was ge
wijzigd.
Onoverkomelijke bezwaren heb ik dan ook.
in verband met het voorgaande, tegen het
voornemen van den Minister om bij de uu
zittende Kamer de nieuwe Lageronderwijswet
aanhangig te maken. De behandeling van
die wet wensch ik niet te leggen in handen
van een kamer, die de grondwet herzag en
gekozen werd onder bet devies van »laat zitten
wat zit*
En zeker wensch ik die behandeling niet
te leggen in handen van een Ministerie, waar
Cort van der Linden aan 't hoofd van staat.
De houding door dezen, door mij overigens
zoo hoog geachten, bewindsman ingenomen
bjj de behandeling van het, amennement be
treffende de conversie van de bestaande neu
trale 3 jarige H. B S. te Helmond in een
neutrale H. 3. S met 5 jarigen cursus, heeft
mij niet tot tegenstemmen genoopt, want dit
stond reeds te voren vast, maar wel het tegen
stemmen vergemakkelijkt, liet is u bekend,
dat ik niets beb legen mijn katholieke mede
burgers. Wel heb ik als liberaal zeer over
wegende bezwaren tegen de katholieke partij
als staatkundige partij en wensch ik er niet
toe mede te werken, om hun invloed als zoo
danig te vermeerderen.
Precies op dezelfde wijze als dat de leden
van de katholieke staatspartij nu niet juist
juichen, wanneer »de liberalen* in macht
winnen.
De indruk heeft zich reeds herhaaldelijk
gevestigd, dat Minister Cort van der Linden
als liberaal te veel rekening houut met de
rechterzijde.
Bjj de kwestie over de Helmondsche H. B.
8. kwam dit sterk voor den dag. Ik heb van
dat alles meer dan genoeg
Van veel invloed op mijn houding is het
standpunt geweest, dat Minister Cort van der
Linden in tegenstelling van Minister Lely
heeft ingenomen, toen de linkerzijde aandrong
op wederindiening van de staatspensionnee-
ringswet.
ln het Ter Neuzensch Volksblad heb ik
5 jaar geleden verklaard, dat ik onder geen
omstandigheid, een Minister op den duur zou
steunen, die de staatspensionneeriug in den
steek liet. Op de omstandigheid van een
wereldoorlog kon ik moeilijk rekenen.
Het zou mij te ver voeren, dit alles nader
uiteen te zetten, maar de houding van den
Minister-president, om te spelen in de kaart
van de rechterzjjde, en op gezochte gronden
de staatspensionneering van de baan te helpen,
keur ik ten sterkste af. Het is u misschien
bekend, dat dan ook (voorstel van linksche
Kamerleden, waaronder ook ik) reeds van uit
de Kamer een wetsvoorstel voor de staats
pensionneering weer is ingediend. Men kan
wel zeggen, nu jadat geeft toch niets,
zooals de V.-L. zeggen, maar dan hadden wij
en zij in 1916 ook de behandeling van het
wetsontwerp Treub-Lely achterwege kunnen
laten, want de Tweede Kamer zoowel als de
Eerste Kamer, bestaat uit dezelfdp mannen
als toen.
Zeer vele redenen bestonden er dus voor
mij om tegen het beleid van den Minister
d. w. z. om tegen de Begrooting te stemmen.
Natuurlek zullen er onder*mijn politieke
vrienden zijn, die liever in de droeve dagen
waarin wjj leven, alles in pais en vree laten,
ook op politiek gebied
Die redeneering ging op in den aanvang
van den oorlog.
Nu deze zoo lang duurt, gaat het niet op
tal van urgente zaken maar achterwege te
laten. Juist, omdat de oorlog zoo lang duurt
en de economische strijd na den oorlog des
te heftiger zal zijn, is bijv. krachtige ont
wikkeling van het A mbachtsonderwjjs en het
Middelbaar onderwijs meer dan ooit gebiedend
noodig. Het is tn. i. bijv. een schande, dat
het vierde district van Zeeuwsch-Vlaanderen
nog geheel verstoken blijft van Middelbaar
onderwijs. Hoeveel jaren wordt daarover al
geredeneerd Millioenen worden uitgegeven
voor de defensie. Ik heb er vooralsnog niets
op tegen. Maar waarom dan op enkele mil
lioenen te letten, waar ons volk ook economisch
weerbaar moet worden gemaakt. Die econo
mische weerbaarmaking kan ook geschieden
door verbetering van 't onderwijs in de eerste
plaats. Maar dan ook de mannen, die 't on
derwijs geven,'beter verzorgen. Voor mij
staat vast, dat de onderwijzer die in finanti
eele zorgen verkeert en daarin verkeeren
zij allen zjjn plicht niet kan rervullen.
En tochdoen zij hun plicht. Tot
verwondering r og van velen
Achtend, Uw d. d.,
DE MURALT.
Haag, 30 Jan. 1918.
Op 12 December van bet vorig jaar werd
•overal in den lande de nieuwe Grondwet
afgekondigd.
Ook in deu Haag.
Maar in de residentie gebeurde er iets bij
zonders bij. Op den stoep van het stadhuis
bordes had namelijk de leider der sociaal
democraten, mr. Troelstra postgevat, vergezeld
door zjjn vleugel-adjudaut, den beroemden
heer A. B Kleerekooper.
En toen dan de nieuwe Landwet was
afgekondigd, drong de heer Troelstra zich
naar voren en hield een preek tot het geëerde
publiek, waarvan de bedoeling was de sociaal-
democratie in de gunst en klandizie aan te
bevelen.
Dat was handig.
En we zouden van dit optreden van deu
heer Troelstra dau ook niets zeggen ware het,
niet dat hier een sprekende karakter-trek
van het socialisme, ook van de Hollandsche
8. D. A. P. te voorschijn trad. Iedere poli
tieke partij heeft, om er te komen,propaganda
noodig. Zonder deze komt geen enkele er.
Maar speciaal bjj de sociaal-democraten is de
propagau la hoe lauger hoe meer het karakter
gaan dragen van reclame. Nu is ook reclame,
vooral in onze dagen, voor een moderne zaak
onmisbaar, maar in die reclame zjjn ook
alweer allerlei schakeeringen. De nuance,
welke de socialisten er op nahouden, is maar
al te dikwijls de reclame van den marktkoopman,
<lie z'u concurrenten tracht te overscheeuwen.
Neem, als voorbeeld, bet algemeen kiesrecht.
Speciaal in den laatsten tjjd hebben de socia
listen het doen voorkomen, of de verovering
van het algemeen kiesrecht alleen aan hen te
danken is. Nu zal niemand ontkennen, dat
zjj er hard voor gewerkt hebben en er in
de laatste jaren eene sterkere agitatie voor
voerden, dan eenig andere partij. Maar wat-
beduidt dit Een beweging moet groeien
en zjj die haar steunen in het begin van dien
groei, zjj die haar kweeken en verzorgen,
hebben niet minder verdienste dan anderen,
die haar in bloei meer en meer deden toe
nemen. Welnu, er was in ons land een
liberale kiesrecht-beweging, lang voordat er
een georganiseerde S. D. A. P. bestond. Tal
a i liberalen en radicalen hebben daaraan
nun kracht en hun toewijding geschonken.
Mannen als Goeman Borgesius, Veegens
Kerdjjk, lleldt, Gerritsen en anderen hebben
de tot-standkoming van het algemeen stemrecht
niet mogen beleven, maar zjj hebben de be
weging in haar eerste periode die gewoon
lijk de moeilijkste is - geleid en opgebouwd,
tegen de verguizing en den spot van geest
verwanten in. Hun verdienste voor de groote
zaak is niets minder dan die van Troelstra
en de zjjnen.
De groote liberale staatsman Thorbecke
heeft het principieel-democratische kiesrecht
hier ingevoerd en de moderne democratische
constitutie gebouwd, andere liberale staats
lieden zijn Tater de beweging voor het alge
meen kiesrecht begonnen en daarvan hebben
we nu de vruchten geplukt.
Ziedaar de waarheid.
Laat de heer Troelstra vrjj op een bordes
klimmen, om de menigte toe te spreken.
Het is de allure van den markt-koopman,
die met een haudig gebaar en een goede
mop z'n tegenstanders overtreft. Méér niet.
Let wel wjj ontkennen de verdienste van
den heer Troelstra en de zjjnen voor het
kiesrecht niet. Wjj komen er alleen tegenop,
dat zy de zegepraal uitsluitend voorstellen als
een succes voor hun zaak en hun begiusel.
De waarheid is anders.
Dezelfde humbug-tactiek der socialisten
treft men aan op het gebied der sociale
wetgeving. Laat ons ook hier de feiten even
doen spreken, want de socialisten stellen het
ook hier voor, alsof zij alleen hier bjj voort
during do groote stimulans zijn, Het was
alweer een liberale staatsman, vau Houten,
die in de zeventiger jaren met z'n Kinderwet
kwam de eerste proeve op sociaal-wetgevend
gebied. Het was ook een liberale staatsman,
Goeman Borgesius die ongveer tien jaar later
zjjn bekend voorstel deed om een enquête
in te stellen naar de toestanden in fabrieken
en werkplaatsen, uit welke enquête de Arbeids.
wet »an Ruys de Beerenbrouek is voort
gekomen. En het was het vooruitstrevend-
liberale kabinet Pierson - Borgesius, dat ons
van 1897 tot 1901 een reeks sociale wetten
in het Staatsblad bracht, die nog op dit
oogenblik een sieraad mag worden genoemd
en die ieder kent. Toch was er in al deze
tjjden nog géén of een zwakke arbeiders-be
weging. Men ziet uit deze simpele feiten,
dat ook hier de democratiscb-liberalen hnu
groote verdiensten hebben gehad en dat het
niets anders is dan reclame (en in zeker op
zicht zelfs oneerlijke concurrentiewanneer de
socialisten het trachten voor te stellen, alsof
zjj alleen de groote kracht voor de
sociale wetgeving in ons land zijn geweest.
Maar er is méér.
Welke was, in de jaren van het kabinet
Borgesius, de tactiek der sociaal-democraten
Het wa3 een tactiek, .die niet op bouwen,
maar op breken, en zelfs op sabotage leek.
Als voorbeeld nemen wij de Leerplichtwet.
Deze wet van Goeman Borgesius is een zegen
geworden voor ons volk, een zegen ook voor
het arbeiderskind. Welnu, de sociaal-demo
craten hebben er tegen gestemd.
Waarom
Omdat een door hen voorgesteld amende
ment inzake de veiplichte schoolvoeding was
verworpen. Zij kregen op dit onderdeel niet
volledig hun zin (de schoolvoeding stond wel
in de wet, maar niet verplicht,) en daarom
trachtten ze de wet te doen kelderen. De
wet werd aangenomen met 50 tegen 49
stemmen, maar alleen omdat twee leden van
rechts er ook voorstemden.
Hadden zjj dat niet gedaan, dan zou het
ontwerp, dank zij de socialisten, verworpen zijn.
Ziedaar de tactiek van de heeren in de jaren
van het democratisch liberale kabinet - Bor
gesius.
Het was een tactiek van afbreken, een
averechtsche methode van sociale wetgeving.
Tegenwoordig gooien de socialisten hun
roer om. Zij beginnen te 1 jjken op ons.
Maar hun oude reclame-zucht kunnen zjj nog
altjjd niet afleggen. Daarom hebben wjj er
even op willen wijzen, dat zjj niet het recht
hebben, zich zelf voor te stellen als de eenige
party, die het goede wil in naam der
democratie.
De pioniers van het algemeen kiesrecht en
de pioniers van de sociale wetgevingen ons
land dat zijn liberalen geweest.
En géén socialisten.
Eu nog altijd zijn wij, vooruitstreveud-
liberalen, bereid, iu dit opzicht onzen plicht
te doen, en de kleine luyden te steunen in
hun moeilijken strijd om 't bestaan.
»De Zeeuw* geeft het verslag van de lezing
door den heer de Wilde vau 's Gravenhage,
te Goes gehouden voor een anti-revolutionaire
kiesvereenigiog. Als men weet, dat Mr. de
Wilde de vermoedelijke candidaat voor de
Tweede Kamer zal worden, als Lohman niet
meer in aanmerking wenscht te komen, de
man, die jarenlang in bet Goesche land voor
»anti-revolutionairec beginselen op den voor
grond is geplaatst, dan krjjgt zjjn rede bjj-
zondere beteekenis. Wjj kunnen haar dus
zoo ongeveer als de geesteljjke standaard aan
merken, waaronder de Zeeuwsche anti-revolu
tionairen »de nieuwe periode in de parlemen
taire geschiedenis van ons vaderland*, gelijk
hij het noemde, zullen tegemoet gaan.
Na enkele pourparlers over het tot stand
komen der grondwetsherziening, waarin nog
even pour contenter l'estomac in de school
kwestie, de oude antithese werd aangeroerd,
begon bjj met de ontplooiing van het nieuwe
vaandel. »De politiek moet zjjn basis ver
plaatsen van het geesteljjk-godsdienstig-kerke-
Ijjke op ecouomisch sociaal terrein*, was de.
inhoud zjjner praemisse. Onze goudvoorraad
stapelt wel op, doch onze voorraden vermin
deren en de iugredienten worden duurder
de grootere rijkdom is schjjnbaar, want men
kan minder koopeu. Bovendien groeit de
schuldenlast boven het hoofd. De soliditeit
en eerlijkheid van ons volk is daarbjj achter-
uit gegaan, onze oude handelsrelaties vernie
tigd. De overheid is meer en meer geroepen
geworden van boven af te hulp te komen,
waaruit weer een gevaar ontstaat dat men
te veel op overheidsbemoeiingen gaat steunen.
Ons oog is tot nu te veel op de geestelijke
vraagstukken gevestigd geweest. Wjj antite-
volutionairen moeten dus den grondslag van
het politiek beginsel verplaatsen naar dit eco
nomiscb-sociaal terrein. Gods Woord is niet
voldoende. Ja. de wet des levens gaat zelfs
tegen de H. S. in eigenbelang mag er zjjn.
Voor zijn conscieutie is het Boek der boeken
goed, voor het leven dienen andere wjjsheids-
brounen de roeping van deu staat wordt
meer beheerscht, door recht en algemeen be-
laDg.
De staat legt b.v. spoor- en waterwegen aan
ten koste van allen, wjj 1 het een algemeen be
lang geldt. Naast het bestellen van het recht,
heeft de overheid te zorgen, dat alle belem
mering vau handel en verkeer worde wegge
nomen. Er worde gazorgd voor goed onder-
wjjs. Ook moet aan vakscholen gedacht woiden.
Ook hier zij groote ontwikkeling van vak-
en landbouwscholen. Er dient ook een bete
re consulaire dienst te komeD. Jarenlang is
deze verwaarloosd. We hebben consuls, die
geen woord Hollandsch kennen. Ze dienen
een speurneus te hebben, om onzen handel
goed te kunnen dienen.
We moeten verder een goed belastingstelsel
hebben. Zoo ben ik sterk tegen de registratiewet-
ten. Men tast hiermede de bron zelf aau, en dat
is verkeerd. VeleD wachten zich er nu voor
een vennootschap op te richten. Het risico
is thans te groot. En het gevaar is groot,
dat de bronnen op die manier verstopt wor
den. Zeker, er is gezegd, dat de belasting al
tijd door de onderste klassen der Maatschap
pij wordt gedragen. Daar is veel vanaan. Doch
men dient toch er tegen te waken, dat han
del en bedrijf gesmoord worden. Daarom is
er veel voor te zeggen, dat de laagste klas
sen meebetalen aan de belastingen, en dat de
bronnen onaangelast bljjven.
Komt er ooit vrijhandel, dan ben ik daar
zeer voor. Ik acht protectie op zichzelf niet
NIEUWSBLAD
