Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeland.
Jtsgezsaden.
pe opgerichte economische
Bond.
No. 2843.
Vrijdag 11 Januari 1918.
29e Jaargang.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 cent, voor het buitenland met verhooging
der bijkomende porto's.
Advertentien worden aangenomen bij alle
Boekhandelaren, Brievengaarders en den Uitgever.
U
Telef. latere. No. 15.
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1 tot en met 5 regels 50 cent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. Grootere letter naar plaatsruimte
Redactie-adres: Noordstraat 10, Ter Neuzen.
Deze Courant verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond bij den Uitgever M. DE JONGE, te Ter Neuzen.
Geachte Redactie
Als vrijzinnige nog uiet aangesloten bij
ten van de vrijzinnige fracties, kom ik u
beleefd eenige plaatsruimte verzoeken naar
aanleiding van het artikel van den Heer F.
Homhach, katholiek Statenlid voor het dis
trict Hulstvoorkomende in het Zeeuwsen
Land- en Tuinbouwblad van 5 Januari j.l.
dat ter aanbeveling van den Economischen
Bond werd opgeêteld. Ik vraag in het bij
zonder aan U eenige ruimte en niet aan de
Redactie van voornoemd blad, omdat ik er
niet toe wil medewerken om door de politiek,
een vakblad, dat ik met zooveel genoegen
steeds ter lezing krijg, in den aard te be
derven. Hij voorbaat dank voor de plaatsing.
Uw dienstw. dieri.
H.
Middelburg, den 8 Jan. 1918.
Tot mijn groote verbazing en stellige af
keuring nam ik kennis van een politiek artikel
van de hand van den Heer F. Homhach
katholiek Statenlid te Hulst voorkomende in
het Zeeuwsch Land- en Tuinbouwblad van 5
Januari j.l. onder bovenstaand opschrift.
De schrijver van het artikel heeft blijkbaar
zelf gevoeld, dat het artikel een bijsmaak had
en vangt dan ook aan met er op te wijzen
dat het Z. L. en T.-blad zich dient te hou
den buiten Godsdienstige kwesties".
De schrijver had er ook gerust bij kunnen
voegen, dat het Z. L en T.-blad zich moet,
en ook zal hebben te houden buiten Poli
tieke kivesties"
Ons kwam reeds ter oore dat een voor
aanstaand leider van de Vrijzinnig-Demo
craten aan de Redactie van het Z. L. en T.
blad ook een artikel zal aanbieden met een
even beknopte uiteenzetting van het program
van zijn partij, als die v. d. Heer Hombach.
Vooral de nieuwe landbouwparagraaf van de
V. D. Bond zal hierbij op den voorgrond
worden gebracht. Verraoedeljjk, ik verwacht
zulks althans, zal de Liberale Unie-partij en
zullen ook de Socialistische en Rechter-partijen
trachten zeer terecht artikelen in het
zelfde blad geplaatst te krijgen.
Ik wil de betrokken redactie van het Z.
Ij. en T.-blad er nu reeds ernstig voor waar
schuwen daar niet op in te gaan en alle
verderp artikelen botweg te weigeren. Laat
de redactie het bij den eenen blunder laten,
die bet maakte dpor de opname van het
artikel van den katholieken Heer Hombach.
Het zij mi] vergund, aan de hand van
enkele citaten uit het artikel, aan te
toonen dat, al doet de Economische Bond het
anders voorkomen, bij in wezen niet anders
is dan een politieke partij, die de vrijzinnigen
verder zal versnipperen en atbreuk Joen, ter
wijl hij de katholieke partij en de antirevo-
lutiounaire partpjdank zij de waakzaamheid
van pastoor*n dominéniet zal deren.
Ik lees o.a. in het artikel van den Heer
Hombach het navolgende
„De Economische Bond is er van over
tuigd, dat het toekennen van Staatswege
aan de arbeidende klasse en met Laar ge
lijkstaande klasse, van stoffelijke voor-
deelen, waar geen arbeidersprestatie tegen
over staat, (staatsbedeeling) de volkskracht
niet verhoogt, maar integendeel verslapt
en ondermijnt, en dat zuike uitkeeringen
in gewone omstandigheden alleen als
armenzorg toelaatbaar zijn."
Het is met dezelfde woorden, dat alle rechter
•partijen plegen de Staatspensionneering af te
breken. Nu kan de Heer Hombach zeggen
ja maar wij zijn niet tegen de Staatspension
neering, wij hebben meer het oog op de
distributie van levensmiddelen. Maar is de
Heer Hombach dan wèl voor Staatspension
neering Zoo ja! dan brengt zijn artikel
ijiem midden in de Godsdienstige kwesties".
De antirevolutionairen, denk maar eens
aan Br. Kuijper, noemen de Staatspension
neering „een gruwel in het oog van den
Heere" enz. enz.
De staatspensionneering is zelfs door de
anti-revolutionnairen zoodanig als politieke
kwestie opgeblazen, dat de rechtsche Eerste
Kamer geweigerd heeft de staatspension-
neeringswet, die reeds in de Tweede Kamer
was aangenomen, verder af te handelen en in
bet Staatsblad te brengen.
De Heer Hombachdie de Economische
Bond bij de Zeeuwen introduceert als een
Bond wars van politiek gedoe en wars van
Godsdienstige kwesties, hielp nog kort ge
leden als katholiek lid van dejjStaten van Zee
land, zoodra de kans schoon bleek, den auti-
revolutionnaireu heer Lucasse kLzen als lid van
de Eerste Kamer en was als de kippen er
bij. om in bel Gedeputeerd College van
Zeeland de vrijzinnige zakenman Niftrik te
doen vervangen door de katholieke zaken
man Fruytiertoen de meerderheid rechts
werd. En dit alles deed ZEd. omdat hij niet
doet aau Politiek en wars is van Godsdien
stige kwesties Is het niet te mal om los
te loopen En zoo'n man gaat vóór in den
Economischen Bond voor Zeeland. Als de
vos de passie preekt„boer pas op je ganzen
Uit het*volgend citaat uit het artikel van
den Heer Hombach moge volgen hoe de
schrijver, die wars is van politiek, ons er
toch midden in brengt. De zakenman uit
Hulst schrijft over zjjn Bond
„Als een der eerste voorwaarden voor
onpartijdige en onbevooroordeelde staats-
werkzaambeid verlangt hij gelijke staats
burgerlijke rechten voor alle klassen en
groepen der bevolking en voor de vrouw,
die dit verlangt, gelijken ?iuvloed£op het
staatkundig leven als voor den man."
Hier wordt niet meer of minder dan het
geheele vraagstuk van het Vrouwenkiesrecht
in zijn vollen omvang op het tapijt gebracht.
Hoe staat de anti revolutionnaire zakenman
daar tegenover
Als zakenman kan het hem niet schelen
of de vrouw al of niet het kiesrecht krijgt,
maar als anti-revolutionnair kamerlid is hij
er vlak tegen. Of verlaat hij weken aaneen
de vergaderzaal der 2e Kamer, met alle an
dere zakenmannen-kamerleden, wauneer de
door den Economischen Bond zoo belangrijk
geachte kwestie v. h. Vrouwenkiesrecht aan
de orde komt, of gaat het Vrouwenkiesrecht
er door zonder gepraat in de 2e Kamer?
Hoe staat de katholieke zakenman, door den
Economischen Boud in de Tweede Kamer
gebracht tegenover het vraagstuk van het
Vrouwenkiesrecht? Als zakenman laat het
vraagstuk hem koud, maar als goed katholiek
zegt hjj met mr. Jjoejj, dat hjj er niets
van moet hebben en dat het al welletjes is,
dat de vrouwen verkiesbaar zijn voor de beide
Kamers der Staten Generaal, voor de Prov.
Staten en voor de Gemeenteraden.
Volgens den zakenman Hombachdie wars
is van politiek, en Godsdienstig geharrewar,
wordt door zijn Bond het onderwijsvraagstuk
op den voorgrond gebracht. Ik lees in het
artikel dat
„niet het minst de betere salarisregeling
van het onderwijzend personeel, onverschil
lig van welke gezindheid,"
op den voorgrond moet worden gesteld.
Ook hier zitten wij midden in den poli-
tieken strijd.
De onderwijzerssalarissen zullen eerst defi
nitief worden geregeld bij de nieuwe schoolwet.
Meent de heer Hombach werkelijk, dat hij
als katholiek zakenman de vrijzinnige kiezers
kan wijsmaken, dat het voor het openbaar
onderwijs hetzelfde is of bijv. de katholieke
zakenman ingenieur Boogaerts in de Tweede
Kamer zit of dat de vrijzinnige zakenman
ingenieur Jhr. de Muralt daar een zetel
inneemt? Wij stollen natuurlijk het optreden
van ingenieur de Muralt in de Kamer bjj de
Indische aannemers-kwesties, bij het bevorde
ren van de uitvoering van de havens van
Terneuzen en Breskens, by het bevorderen
van de totstandkoming van een weg tusschen
het 4e en 5e district van Z. Vlaanderen, bjj
het bevorderen van een inpoldering bij Hoek,
bij zijn verdediging van het maken van een
waterweg voor Dordrecht, bij tal van land
bouwbelangen enz eDZ. als zakenman op zeer
boogen prijs, maar wel degelijk prijzen wij
niet minder zijn optreden in de 2e Kamer
bjj de verdediging van de Staatspensionneering
en bjj de behandeling van de grondwetsher
ziening betreffende het onderwjjsartikel.
Met de hoeren Eerdmans en Otto en ook
rör. van Raalte h«eft de heer de Meeralt toen
op de bres gestaan om voor het openhaar
onderwjjs te redden, wat er te redden viel.
Zou ingenieur Boogaerts dat ook doen, als
hij straks als economische Bondsman in de
Kamer terugkomt.
Aan een zakenman zonder meer hebben wjj
in de Kamer niets en aan een politiek man
zonder meer hebben wjj nog minder, maar
een Kamerlid moet nu eenmaal beideposities
in zieli vercenigen, wil hij passen in het
parlementaire stelsel, dat nu eenmaal niet
door een Bond te veranderen is.
In het bijzonder heeft rnjj onaangenaam
getroffen dejjhiavolgende passage voorkomende
in het artikel van den Heer Hombach.
Zjj luidt
„Wanneer men nagaat, wat afgedaan is
geworden door de leden van de 2e Kamer
in het laatste zittingjaar, waarin 118 open
bare vergaderingen, met inbegrip van de
16 avondvergaderingen, 15 maal kon de
vergadering niet doorgaan wegens onvoltallig-
lieiden moest een uur worden verdaagd6
vergaderingen met gesloten deuren. 25 af-
deeling8vergaderingen en 214 commissie
vergaderingen werden gehouden, dat de
redevoeringen in dB openbare vergaderingen
zonder rekening te houden met de rede
voeringen der verschillende Ministers een
kolommenlengte hebben gevorderd van
96794 centimeter, welke door 25 gedeeld
3872 kolommen druk geven, dan moet men
toch tot de overtuiging komen, dat het
meer dan tjjd wordt daar minder gepraat
wordt, maar meer afgedaan."
Wanneer wjj nu nagaan, wat de Tweede
Kamer de laatste jaren tot stand heeft ge
bracht, dan is het onbegrjjpelijk, dat een
zakenman als de Heer Hombach die laafste
woorden heeft durven neerschrijven.
In de laatste jaren werd tot stand gebracht
het Algemeen Kiesrecht voor de mannen.
De vrouwen werden verkiesbaar voor de beide
Kamers der Stateri-Generaal, voor de Provin
ciale Staten en Gemeenteraden. Ingevoerd
werd de stemplicht en de Evenredige ver
tegenwoordiging. De stuwadoorswet werd aan
genomen, de eedskwestie opgelost en een zeer
groot aantal wetten werden in verband met
den oorlogstoestand in het Staatsblad ge
bracht. Ook werd nog de landbouwbooger-
onderwijswet aangenomen, zoo ook de wetten
voor verbetering van de vaarwegen voor
Amsterdam en Botterdam.
De wet voor de verkrijging vau grond voor
landbouwarbeiders werd in het Staatsblad ge
bracht enz. enz. Voorwaar! welk verwijt
ook den Kamerleden moge treffen, toch zeker
niet, dat zjj de laatste jaren niet genoeg af
deden.
Indien de Heer Hombach met zjjn schrjj-
verij wat meer gedacht had aan het spreek
woord „de beste stuurlieden staan aan wal",
zou zjjn toon in dezen bescheidener zjjn
geweest.
Al redeneert de Heer Hombach als wjjlen
„Brugman", hjj zal geen enkele vrjjzinnige
kunnen wjjsmaken dat het 't zelfde is of de
vrjjzinnige zakenman Nifterik naar de Tweede
Kamer wordt afgevaardigd of de katholieke
zakenman Stulemeijer uit Breda.
Vei rast heeft ons de, nog wel met vette
letters geschreven, passage in het artikel van
den Heer Hombach, die als volgt luidt
„Voorts worde den landbouwers, zo»
spoedig tie omstandigheden het zul
len toelaten de vrijheid in de teelt
hunner gewassen en in de beschik
king over hunne producten terug
gegeven."
Ik herrinner my dat öf de heer de Muralt
óf de heer Patijn, maar zeker een van beiden,
en ook de vrjjzinnige landbouwer (V. D.
partijman) Jakob Welleman ditzelfde op de
groote protestvergadering van Landbouwers
te Goes als nummer 1 naar voren brachten.
Daarvoor hebben wjj waarljjk geen; Econo
mischen Bond noodig.
De Heer Hombach verzeilt geheel in de
politiek, waar bjj over den Economischen
Bond bet navolgende schrjjft
„Hjj is van oordeel, dat de vraag welke
bedrijven in het algemeen of plaatselijk
volksbelang van overheidswege behooren te
worden geëxploiteerd, naar omstandigheden
moet worden beantwoord, doch dat het een
romp voor het volk zijn zou, indien
het streven naar monopoliseering van
Staatswege zulk een omvang D im, dat
aan het particuliere initiatief niet een
ruim veld van vrije werkzaamhei 1
bleel gewaarborgd."
Het monopoliseeringsvraagstuk zal in de
naaste toekomst een deel van de politiek be-
heerschen, (Dr. Kujjper en Ds. Brummelkamp
zullen wel weer het christendom er bjj halen).
Het is bekend dat de Socialisten en Vrij
zinnig-Democraten daarin het verste gaan.
De Liberale Unie en de Oud-Liberalen zjjn
daarin voorzichtiger en denken in dit opzicht
meer in de richting van den Economischen
Bond.
Treub, de Voorzitter van den Economischen
Bond is daarin 't gevaarlijkste en gaat den
kant naar ,t Staats-socialisme toe. Wjj weten
al, dat het geheele verzekeringswezen door
hem bij den Staat zal worden gebracht. En
dat is pas een begin! De ontwikkelde zaken
man-landbouwer Welleman uit Krabbendyke
en de bekende Socialistische zakenman-tuin
bouwer, Frans Kakebeke uit Goes zullen
er wel een andere meening op na houden
dan de rentmeester-zakenman Hombach uit
Hulst of de zakenman. Burgemeester Baron
Collot d'Escury uit Hontenisse eri diensaanhang.
Ik zie al die 4 zakenlieden, gekozen dooi
de Zeeuwsche boeren als Economische Bonds
mannen, wars van politiek gedoe, zitten op
de groene kussens 'op het binnenhof. Ik ver
moed, dat, als het er op aan komt, Hombach 1
met Pater NolensKakebeke met generaal
Troelstra, Welleman met den sarcastischen
Afarchant en Collot d'Escury met den slim-
men Dresselhuijs mede stemt.
De groote politieke slimmeling in het ge
doe van den Economischen Bond is de knappe
Treub. Deze gare politicus is den Heeren
Hombach c. s. te slim af.
Treub, de man var, de Exportcentrale, die
tegen Posthuma in, de zaak doordreef, wordt
als een redder der boeren voorgesteld (sic
Treub, die door de Exportcentrale de expor
teurswinsten voor een deel terecht gaat
brengén in de Staatskas en daardoor de prjj-
zen gaat drukken van het vee, paarden, hooi,
vlas, kaas en tal van andere landoouw-produc-
ten wordt als een „weldoener der boeren" voor
gesteld. Ik veroordeel Treub in dezen vol
strekt niet, maar men neme in een Zeeuwsch
Landbouwblad de boeren toch niet bjj den
neus door het voor te stellen alsof door de
zakenmensiiheu Hombach c. s. het den
boeren beter zal gaan.
Nu begrjjp ik wel, dat het niet de be
doeling is van den Heer Hombach, om speci
aal de Zeeuwsche Vrjjzinnige kamerleden te
bestrjjden, waai van in 't bjjzonder de heer
mr. van Raalte zich als een scherpzinnig
jurist deed kennen en de heer de Muralt zich
als een zakenman-ingenieur in de Kamer
op zijne plaats heeft getoond. Ik begrjjp
dat de heer de Muralt, die weinig in de
Kamer sprak en het bijna alleen dan deed,
wanneer het technische kwesties gold, in de
flank valt van den Hombach. Maar een ver
sterking van den Economischen Bond in Zee
land versterkt toch die politieke partjj in het
geheele land en doet kwaad aan de Vrijzin
nigen. Inderdaad zullen alle partijen goed
doen bjj het stellen van candidaten rekening
te houden met het brengen van zakenman
nen in de Tweede Kamer. (Ik denk aan mr.
van Raalte bjj de behandeling van de Molest-
risicowet).
In zooverre zal de Economische Bond een
goed werk verrichten, door de politieke par-
tjjen daartoe te drijven.
