Van het Westelijk oorlogstooneel.
Yan het Oostelijk oorlogstooneel.
üINiNKiNLAiN1).
Gemesnteraad van Ter Neuzen.
De vliegeraanvallen op de
Belgische kust.
De twee broeders.
De verwarring in Rusland.
De arrestatie van spionnen
in Petrograd.
Onpepaald verlof.
De steenkolen-voorziening.
onder de bevolking propaganda maken voor
de vaderlandsparlij en officieren onder de sol
daten dito tegen het besluit van de ryksdag-
meerderheid. Van overheidswege bevorderde
partijpolitiek bij het volk en het leger dus.
Uit het antwoord van den minister van oorlog,
von Stein, komt uit, dat de zaak zoo eenvou
dig niet is. Er wordt onder het leger stellig
propaganda gemaakt, en er mag en er moet
volgens het standpunt van den minister in een
oorlogvoerend laod propaganda onder het leger
gemaakt worden, zoowel onder dat aan het
front als onder het leger dat in het land bljjft.
Deze vanzelfsprekende propaganda in het leger
dient volgens den minister va~. oorlog, om er
den geest bij de troepen in te houden, zij dient
om hen te bezielen met het vertrouwen in de
overwinning, zorder welken het vechten een
buitengewoon moeilijk ding is. Maar bij die
propaganda zjjn de grenzen zeer moeiljjk te
trekken en heeft men af te gaan op de mede-
deelingen van Ramsberg, de grens telkens
overschreden.
Een officier, die zjjn troepen met strijdlust
wil bezielen, zal in het vuur van zijn rede
allicht in conflict komen met het begrip »Ver-
staendigungsfrieden*. En iemand, die zoo'n
vrede voorstaat, zal al heel spoedig een poli
tieke bestrjjding van zjjn denkbeelden zien in
iets wat slechts ter aanvuring van den strijd
lust heet bedoeld. Zoo dat boekje waar von
Stein, de minister van oorlog om aan geval
len is. Dit boekje wil den oorlog laten zien,
zooals de soldaat hem ziet, of zooals hij hem
zou behooren te zien. Dit alleen maar om te
karakteriseeren, hoever bij de Rijksdagzitting
van Zaterdag de geesten al zjjn gebleken van
elkaar gescheiden te zijn.
De spreekmiaister Helfferich heeft al een
heel ongelukkig figuur geslagen. Hij begon
met eenige geprikkelde onhandigheden, en toen
deze niet in goede aarde vielen, werd hjj kwaad
en hield heelemaal zjjn mond. Voor een spreek-
minister een minder ge-laagd optreden, dat
hem misschien zjjn baantje zal kosten.
De tegenstellingen io Duitschland worden
scherper, dat is duidelijk. Dinsdag zal er
voortzetting van de debatten zjjn. Men zal
een voorstel behandelen, de aanvulliugs be
grooting (waarin ook voorzien wordt in de
ui gaven, noodig voor de splitsing van het de
partement van binnenlandsche zaken) naar de
hoofdcommissie terug te sturen en daar de heele
zaak van de propaganda onder het leger nog
maals te berde te brengen.
De grenscorrespondent van de »TeI. ver
neemt eenige bjjzonderheden van 't gebeurde
aan de kust tjjdens de vliegeraanvallen van
verleden week, waarvan wjj ook nog een na
trilling hadden over de grens. Wie daar in
Zeeuwsch-Vlaauderen 't geweld hoorde en het
vlammenspel zag, kan eenigszins begrjjpen
welk een vreeseljjke avonden de Belgische
kustbewoners doorgemaakt hebben. En niet
alleen de burgerjj, doch ook de üuitschers
zelf. Daar waren, behalve het gewone garni
zoen, ook gekwetsten en soldaten van getei
sterde regimenten van 't front. Deze waren
herwaartst gezonden om wat rust te genieten
maar de tegenstanders gunden bun geen ver-
pooziugen zoodat ze zich nog in de vuurlinie
konden wanen.
't Waren prachtige herfstdagen, doch op de
zoo jammerljjk geschonden duinen en van uit
kijkposten in hotels hielden de Duitschers da
wacht. Observatieballons zweefden in de lucht
en telkens weer builden de sirenen, want er
verschenen vliegers bjj eskadrons tegeljjk. De
burgers snelden naar hunne schuilplaatsen, de
militairen naar hun holen in de duinen, terwjjl
aviateurs opstegen, want de strïj f was nu aao
de luchtvaart overgelaten. Afweergeschut, van
onder den grond bediend, bulderde, mitrailleurs
ratelden, bommen barstten en Heyst, Duin
kerken, Knokke, Westkapelle, Ramscapelle en
Lisseweghe daverden op hun grondvesten.
Maandagavond vielen zware bommen aan d6
IJzeren-weg-brug van Zeebrugge. Een titn-
tal mariniers werd gedood en velen werden
gewond. Bjjna tegelijkertijd kwamen er ook te
Heest, op het einde van den djjk, nabjj Het
Sas, neer. Drie villa's stortten met hevig ge
kraak in en wat later voerde men ook van
daar getroffen militairen weg.
Dinsdagavond sloegen bommen nabjj de sluis
van Zeebrugge neer. De binnenste deuren wa
ren verwongen en in de kaaimuren gaapten
grooten openingen. Zes torpedobooten tusschen
de sluis de Solvayfabriek lagen opgesloten in
't kanaal en soldaten moesten dag en nacht
aan de sluis eu de kaai werken tot men twee
dagen later de vaartuigen vrjj zag. Veel bom
men haddeu geen uitwerking, daar ze in de
haven ot in de zee terechtkwamen. Ook aan
'i geschut is veel gewerkt zoodat men vermoedt,
dat er in^elyks aan battarjjen schade was toe
gebracht.
Er zjjn natuurljjk streng afgesloten militare
punten, vanwaar men Diets bemerkt, dan nu
en dan 't vervoer van eenige gewonden. Een
echte bommenregen is in de algeloopen week
over dit kust^edeelte neergekomen. De Duit
schers waren dagen lang zeer zenuwachtig en
prikkelbaar. Van slachtoffers onder de burgerjj
alhier hebben we niet gehoord.
Saam vereend in vreugd en nood,
al8 d'eene sterft,
de aDder dood....
Zoo was de afspraak tusschen de gebroeders
Frans en Edward van Raemdonck, die op 4
Augustus 1914 hun huis te Themscbe, ia Oost-
Vlaanderen, verlieten om vrjjwillig voor hun
vaderland te strjjden.
Frans was zeventien en Edward negenlien
jaar oud. Altjjd had men ze io hun geboor
teplaats samen gezien. in 't leger stt uden
ze in dezelfde compagnie.
In Maart 1917 la jen za bjj Steenstrate aan
't Ieperlee-kanaal. Frans was dichter Hier
voor ons ligt zjju ernstig diep gevoeld »Lied
van den dood«.
Der zullen geen klokken lui'en
hun droevig doodenlied,
als ik zal vallen, dorstig,
in 't bloedig IJzergebied.
Mij zal er geen wagen voeren,
noch volgen een zwarte stoet,
van bleeke mannen, gelyk men
bjj kristenmenschen doet.
Er zullen geen vrienden komen,
en op mjjn graf, noch kruis,
noch kronen, noch bloemen strooien
'k Zal sterven zoo ver van huis
Maar als die droeve tjjden
van dwang en muiterij,
voorbjj zjjn en 't sedert maanden
gedaan is en uit met mjj.
Dan zal er een zonne rjjzen
van vurige liefde rood,
dan zullen de klokken luien
voor hen, die ginds liggen dood.
Dan zullen de klokken luiden
een eeuwig verlossingslied.
Doch zjj, die ginds liggen, die zullen
't niet hooren in 't IJzergebied.
Voelde de jonge dichter het, dat hjj vallen
zou, daar waar zooveel onzer schoone levens
geknakt zyn
t Was op 26 Maart 1917. De 6u compag
nie van t 24e Linie moest over den IJzer
een Duitsche voorpost opruimen. Frans en
Edward van Raemdonck namen deel aan dén
gevaarlijken tocht. Ze spraken af, op een
bepaald punt weer samen te komen
't Werk was volbracht Edward kwam op de
afgesproken plaats. Zyn broer verscheen niet,
Edward weigerde over den IJzer terug te
keeren.
»Saam vereend in vreugd eu nood*. En
de eene broeder verdween in de duisternis om
den ander op te zoeken, Beidm bleven weg
En er heersehte angst en droefheid in de com
pagnie om de jongelingen.
Tien dagen later trokken de soldaten weer
over den IJzer. Onder een stukgeschoten boom
vond men beide broeders. Za lagen in elkan
ders armen, waren zoo gestorven
„Der zullen geen klokken luiden
bun droevig doodenlied,
als ik zal vallen, dorstig,
in 't bloedig IJzergebied
Dc profetie was vervuld Men groei de
beide broeders een graf aan den IJzer. Weer
twee schoone levens wieed afgesneden in dezen
ellendigeu oorlog
't Nieuws kwam thuis, te Themsche. Men
zegt, dat men vader van Raemdonck tot op
straat hooide builen. Wie kan 't niet begrjj
pen
Eens zullen de klokken luiden
een eeuwig verlossingslied.
Doch zjj die ginds liggen, die zullen
't niet hooren in 't IJzergebied.
Ja, dat zal het wreede zyn bij den terug
keer Zjj, die het meeste, het schoonste
offerden, komen Diet weerZjj zyn voor
anderen gestorven. Hoe zou men dan anders
ku nen of durven terugkeeren, denkend aan
die dooden, dan stille, ernstig, weemoedig
loen Duitschland bjj Gemmenick onzen
bodem schond, heeft 't zwaard gestoken in de
kracht van duizenden onzsr jongens, in 't hart
van duizenden ouders. Hoe kaD 't nog ooit
spreken over herstel van België?
't Bovenstaande schreef de heer A. Hans in
de Vliss. Ct.
Reuter verneemt dato 5 Oct. uit Petrograd,
dat de candidateplyst voor de constituante
weldra zal worden gepubliceerd.
Kornilof heeft Maklakof, Teslenko en Adje-
mof, drie advocaten en leiders der cadetten,
verzocht, zich met zjjne verdediging te belasten.
Zjj hebben dat aanvaard.
Boeren hebben een gedeelte van het land
goed van wjjlen Tolstoi »Jasnaja Poliana*
géplunderd. De gravin verzocht den minister
van Binnenlandsche Zaken het tegen verdere
verwoesting te willen beschermen.
Naar aanleiding van de jongste motie van
de Soviet van Petrograd, waarin de autoriteit
der democratische conferentie wordt verwor
pen, verklaart de »Novja Vremja*, dat de
Soviet van Petrograd, die overging in handen
van de maximalisten, thans een campagne is
begonnen, niet alleen gericht tegen een coalitie-
regeering, maar ook tegen een democratisch
systeem, nog vóór dat zij in staat is zich te
vormen. Voor de maximalisten bestaat er
geen macht buiten de hunne. (Reuter part.)
Over de gevangenneming van spionnen te
I etrograd verneemt het blad ,,Socialdemokra-
ten te- Stockholm het volgende
De arrestatie, die in dén nacht van 21 Sep
tember onder de te Petrograd verblijf houdende
vreemdelingen hebben plaats gehad, brachten
een wjjdvertakte organisatie van spionnen aan
het licht, welke als verkapte handelsonderne
mingen werkzaam was. Het onderzoek is nog
niet geëindigd.
In het hotel „Regina" werdeu een groot
aantal personen in hechtenis genomen, onder
wie jonkvrouw Abramson eu nog twee andere
Zweden en een Noorsch koopman. Een uit
gebreide correspondentie in verschillende talen
werd in beslag genomen. De bladen bevatten
verscheidene inlichtingen over den arbeid en
de samenstelling der spionnen-organisatie.
De spionnen zjjn er in geslaagd fotogra
fieën te maken van militaire établissementen,
dje van groot belaDg zjjn voor de nationale
verdediging. Agenten der spionnen-organisa
tie hebben op listige wijze de militaire wer
ken bezocht en zich op de hoogte gesteld van
de approviandeering, den aavoer van oorlogs
materiaal en andere dingen waarvan de vijand
partij kan trekken. Ook hebben zij gegevens
verzameld over de innerljjke verhoudingen in
bet Russische leger.
(Officieel). Behoudens onvoorziene omstan
digheden zullen in het genot van onbepaald
(klein) verlof worden gesteld, omstreeks 1
December a s.
a. de dienstplichtige onderofficieren van de
lichting 1910 eu de dienstplichtige korporaals
en manschappen van de lichting 1911, der
bereden korpens
b. de dienstplichtige onderofficieren van de
lichiing 1912 der infanterie (hieronder begre
pen de wielrijders), vestingartillerie, genie en
pontonniers
c. de dienstplichtige onderofficieren van de
lichtingen 1911 en 19i2 der pantserartillerie
en de torpedisten
en omstreeks 21 December as. de nog on
der de wapenen zjjude korporaals en man
schappen van de lichting 1914 der infanterie,
pontonniers, pantserfortartillerie en torpedisten
(de dienstplichtige korperaals en manschappen
van de najaarsploeg 1914 efl der vestuigartil-
ierie, zullen eerst in de tweede helft van Fe
bruari 1918 in het genot van onbepaald (klein)
verlof kunnen worden gesteld.)
Het streven is er op gericht, de dienstplich
tige onderofficieren van de lichting 1913 en
van de voorjaarsploeg 1914 der infanterie,
vestingartillerie, genie (wellicht met uitzon
dering van het telegrafie personeel) en ponton
niers, onderscheidenlijk 1 Maart en 15 Juli
1918 in het genot van onbepaald (klein) ver
lof te stellen.
Nader verneemt het V. D.-bureau nog, dat
Duitschland maandelijks 200 000 ton Duitsche
en 50.000 ton Belgische kolen aan ons land
zal leveren
De van Nederland verlangde tegen-presta
tie is belangrijk minder dan de oorspronke
lijke Duitsche eischeo. De overeenkomst vormt
een onderdeel van een economische overeen
komst die met Duitschland is aangegaan. Het
toestaan van een vrjje vaargeul voor de kolen
vaart op Engeland is nog niet geheel van de
hand gewezen.
Petroleum.
De Minister van Laudbouw, Nyverheid en
Handel^ heeft aan de burgemeesters bericht,
dat bon no. 1 der verstrekte petroleumkaarten
geldig wordt verklaard van 15 tot en met 31
October en dat daarop verkrijgbaar kunne
worden gesteld 2 liter petroleum.
"(Vervolg.)
Nu bracht de Voorz. ter tafel een adres
van den amanuensis-concerge der H. B. S.,
den heer Schirris, die daarin mededeelde, dat
bjj om zjjn taak in het belang der gemeente
economischer te kunnen verrichten, een paar
weken van zijn vaeantie heeft besteed, om te
Leiden een cursus mede te maken in glas
blazen, waardoor het hem mogelijk wordt
verschillende bjj het ouderwijs noodige voor
werpen te vervaardigen of gebroken zaken te
repareeren. Wat hierdoor aan- de gemeente
wonlt bespaard, zal ruimschoots opwegen tegen
de kosten van het bijwonen van zoodanigen
cursus. Deze wordt juist voor amanuen
sissen ingericht en is gratis toegankelijk. Reis
en verblijf moet natuurlijk betaald worden.
Adressant heeft Jaarvoor f 38,60 uitgegeven.
Hij viaagt thans of de Raad evenals van wege
het Rijk en andere gemeenten aan zijne co°l-
lega s geschied hein ook de gemaakte kosten
wil terugbetalen. Toen hij op de hoogte was
van de inrichting van den cursus, was het
te laat, om dit nog vooraf aan den' Raad te
vragen.
B. en waren volgens den Voorzitter van
oordeel, dat de verzoeker wel wat onvoorzichtig
heeft gehandeld, door eerst den cursus te gaan
bijwonen, en dan pas te komen vragen, ol de
gemeente de kosten betalen wil. Ze doen
daarom geen voorstel. De Voorz. wjst er
evenwel op, dat de cursus hem wel wat over
vallen heeft, zoodat hij geen verzoek meer kon
doen. Dhr. Waalkes erkent, dat, wat dhr.
Schirris heeft gedaan, in het belang der school
is, maar de manier waarop het gegaan is,
bevalt hem niet. Als hierop wordt ingegaan]
staat men elk oogenbiik aan dergelijke"ver-
zoeken bloot. Dhr. D. Sdaeele vond het ook
bedenkelijk. De Voorz. wees er nog op, dat
dhr. Schirris te goeder trouw heeft gedacht,
dat de Raad het hem uit te geven bedra» wel
zou vergoeden.
Hij is ook, zoodra hij voldoende ingelicht
was, hoe de vork in den steel zat, bij spreker
gekomen, om er over te spreken en voor de
laatste dagen van den cuisus verlof te vragen
Toen een verzoek indienen, zou geen resultaat
meer kuonen gehad hebben, daar de Raad
toch niet meer byeenkwam Hy meent, dat
de verzoeker een pluimpje verdient, voor zyn
streven in deze en was van gevoelen, dat de
Raad wel op zyn verzoek zou kunnen ingaan,
de besprekingen die thans gehouden werden
zouden tot waarschuwing kunnen strekken,
dat in het vervolg anders gehandeld moet
worden. Ook dhr. Visser brak een lans voor
de amanuensis. Dhr Waalkes hielp ook mee
doen, aan het steken van dien pluim, op den
hoed van dhr. Schirris, maar de betrokkene
zal, hiervan kennis nemende, zeker wel denken
'k was ook beter met 'n kwartje«, Toen het
op stemmen aankwam was eerste tegenstemmer
dhr. Waalkes eD met hem dhrn. De Jager,
D. Scheele en De Ridder, terwijl dhrn. Eijke,
De Feyter en Visser voorstemden, 't Leek
ons, dat om 'n vormkwestie of om iets wat
eigenlyk niet werd uitgesproken, de beslissing
zoo viel. Ondertusschen is sene beslissing
als deze, niet erg aanmoedigend voor ambte
naren die werkelijk met y ver hun taak trachten
te verrichten, 'n Gemeenteraad is weikelyk
een zeer grillig werkgever; een enkele maal
eens een heel royale bui, waarvan dan eens
de een of ander profiteert, en een andere
maal zeer schriel, waarvan weer anderen de
dupe zyn. Hier is weinig vastheid van lyn
te constateeren. Dit vloeit ook wel voort
uit de wisseling van personen, en dan ook
aikwyls is de aan- of afwezigheid van leden
daarop van invloed. Dit is ook thans weer
het geval. Er kan toch niet gezegd worden,
dat een beslissing, genomen met 4 tegen 3
stemmen, by een afwezigheid van 6 leden, de
meening van eeD college weergeeft.
By de omvraag ontving de heer De Jager
de toezegging, dat de remise op Java spoedig
gereed zou worden gemaakt om de slachting
en verdere bewerking der regeeringsvarkens
aldaar geheel binnenshuis te kunnen verrichten.
Dhr. D. Scheele gaf in overweging, in ver
band met de schaarschte van levensmiddelen,
een magazyn ter beschikking te zieu te krygen
en daarin een voorraad aardappels op te slaan,
waaruit, b.v. als tjdens vorst de putten niet
kunnen opengemaakt worden, de detaillisten
of te wel verkoopers aan de burgerj van
voorraad zouden kunnen worden voorzien.
De Voorz. zeide toe, dit bjj de Levensmiddelen
commissie te zullen bespreken.
Dhr. Waalkes stelde de vraag, of het, by
den petroleumnood, waardoor vele menschen
in het duister zitteD, en nu vanwege de
electrische centrale geen aansluitingen kunnen
worden gemaakt bij gebrek aan meters, niet
mogeljk zou zyn, tegen eene vast te stellen
retributie, voor hen die dat wenschten aan
sluiting te laten maken op de straatverlichting.
Dan hadden ze althans tot 10 uur 's avonds
licht. De Voorz. zeide toe, de mogeljkkeid
hiervan nader te laten onderzoeken.
Ten slotte vroeg de heer De Jager hoe het
staat met de brandstoffenvoorziening en of de
Brandstoffe icommissie meent, dat ieder krygen
zal, wat hem is toegedacht. Het antwoord
van de Voorz. was niet erg bemoedigend. De
Commissie durft zelfs niet toezeggen, dat
ieder de toegezegde 12 Hectoliter zal kunnen
krygen. Als het zoo voortgaat als tot hiertoe
