jtaagsche Briefen.
Van het Westelijk oorlogstooneel.
Van het Zuidelijk oorlogstooneel.
Gemeenteraad van Ter Ueuzen.
DE OORLOG.
De opstand in Servië.
Dhr. D, Scheele was al tevreden gesteld,
Dat deze turf zoo hoog in prijs is, vindt
hoofdzakelijk zijn oorzaak in het fait, dat'de
kosten van graven aanmerkelijk hooger zijn,
dan van andere turf, omdat dit z.g. laagveen
gegraven wordt uit gronden, welke Voor hooge
prijzen worden aangekocht en na uitgraving
vrijwel waardeloos zijn.
Wanneer de brandstoffen nood niet zoo groot
was, zou men daarmede niet begonuen zijn.t
Beide antwoorden waren onderteekend door
het hoofd van de brandstofifencommissie voor
Zeeuwsch Vlaanderen, den heer De Hollander.
Het druk duiveltje danst ook in de schrijf
machine en zoo kwam er een achgehalte in
plaats van een aschgehalte. Het deed ons den
ken aan het ach- en weegeroep te Sluiskil toen
hun turf gewerd, die de bewoners van deze
buurt, minder met delfstoffen vertrouwd, voor
derrie aanzagen.
Het blijkt nu, dat deze z g. derrie door het
Rijkskolenbureau in Den Haag met den meer
gedistingeeiden naam van turf is gedoopt.
Uit het schrijven blijkt evenwel niet, waar
om de bewoners van Sluiskil genoodzaakt
waren van deze moderne' turf te nemen, wat
volgens een. bericht in een onzer plaatselijke
bladen het geval moet geweest zijn.
Verblijdend is de mededeeling, dat Zeeü wsch-
Vlaandereu niet vergeten wordt en dat we in
Ter Neuzen deze week eene zending van 500000
K.G. te wachten hebben.
V.
Gelijk op een andere plaats in dit blad reeds
kortelijk vermeld is, heeft onlangs in den toren
van de Nieuwe Kerk aan het Spui alhier brand
plaats gehad. Daar wij in de gelegenheid waren
deze gébeurtenis van nabij te aanschouwen,
willen wij thans eenige nadere bijzonderheden
hieromtrent geven.
Gelukkig is de brand, welke zich aanvau-
kelijk ernstig deed aanzien goed afgeloopen,
al is de materiëele schade dan oók niet gering.
Maar de toren is behouden en het kerkgebouw
eveneens.
De Nieuwe Kerk is als bouwwerk voor ons
een der mooiste protestantsche bedehuizen van
de Residentie. Van der Aa zegt van deze kerk
in zijn Aardrijkskundig Woordenboek, dat men
in twijfel staat of zij rond, langwerpig of ovaal
moet genoemd worden. Alleropmerkelijkst is
de hoogte van deze kerk, zonder dat zij door
pilaren onderschraagd wordt, zijnde de daken
zoo kunstig in elkaar gevangen, dat. het ont
beren van pilaren geen hinder aan de besten
dige duurzaamheid van het gebouw zal toe
brengen, waarom deze kerk door alle kenners
als een meesterstuk van bouwkunst geprezen
wordt. En door vele leeken tevens, voegen
wij hieraan toe.
De dunne rookwolkjes, die aanvankelijk boven
de Nieuwe Kerk zichbaar waren, deden enkele
nieuwsgierigen stilstaan, maar al spoedig wer-
--.den zoowel de rookwolken als de rijen kijkers
dikker en dikker. Het Haagsche publiek is
weliswaar niet zoo belust op een „mooie brand"
als de bewoners der hoofdstad, maar toch
meenden ditmaal velen zich een dergelijk ge
noegen niet te mogen ontzeggen. Weinig ge
vaar voor menschenlevens, geen vrees voor
belendende gebouwen, het brandpunt van den
brand daar hoog in de lucht, werkte dit alles
niet mede om het publiek in de gelegenheid
te stellen rustig den loop van zaken te volgen
Af en toe schoot de vlam eens uit, wat een
algemeen ,,hè" tengevolge had, maar dan wer
den spoedig een ot' meer straalpijpen op het
punt in kwestie gericht. Door bovenvermelde
redenen kon men ook het blusschingswerk zeer
duidelijk zien. Onze brandweer heeft, en dat
is natuurlijk gelukkig, over het algemeen wei
nig werk, maar als hij dan ook wat te doet
beeft, is het „aanpakken" en gevaarlijk boven
dien. Onze hulde aan deze helden zonder zwaard.
Niet alleen dat de Haagsche brandweer flink
is opgetreden, het geschiedde tevens met groote
tact. Wij weten het allen, brandschade gaan
nu eenmaal vaak gepaard met waterschade en
als de brandweer optreedt, dan kunnen niet
vooraf voeten worden geveegd en wordt wel
eens water gemorst. Zoo ook nu stroomen
water werden over en in bet kerkgebouw uitge
goten, en wel zoo dat dit vanbinnen in een meer
herschapen werd. Maar dat desniettemin de
brandweer gelegenheid vond het fraaie orgel
zoodanig te beveiligen, dat van deskundige
zijde getuigd kon worden dat het vrijwel on
gedeerd bleef, moge zeker als een bewijs van
tactvol en zorgzaam optreden vermeld worden.
De oorzaak van den brand Natuurlijk
loodgieters, zoo zouden we haast zeggen, in
dien ook hier generaliseeren niet gevaarlijk en
misplaatst ware. Maar ondertusschen was het
toch maar weer zoo. In den Gemeenteraad
zijn hieromtrent vragen gesteld door den heer
Van Asna den brand de as(ch)welke
nader beantwoord zullen worden. Reeds bjj
voorbnat werd aangedrongen op strengere uit-
roering, zoo noodig verscherping van de des
betreffende politiebepalingen, maar zou bet niet
meer in de gereedschappen en de toestellen
der loodgieters gevonden moeten worden
Dank zij het spoedig optreden van de brand
weer is erger voorkomen.
De noodzakelijkheid van spoedig optreden,
waarvan hierboven sprake is, geldt ook op menig
ander terréin. Heeft wijlen Talma, sprekende
van zijne politieke partij, niet eenmaal gezegd
„wij antirevolutionairen kunnen mobiliseeren
a la minute". Welnu, laten de liberalen daar
tegenover dan kunnen zeggen „onze politieke
brandweer is steeds gereed.".
Wij moeten steeds klaar staan om onze be
ginselen te dienen, hier om bij een kleinen
„binnenbrand", dus in eigen kring, die begin
selen te verdedigen .daar om ze te beveiligen
tegen een „uitslaanden brand" en dan zoodanig,
dat onze argumenten inslaan. Daartoe moe
ten wij onsvoorbereiden, ieder voor zichzelf
en allen tezamen.
De komende dagen, neen, de dagen van
thans geven daarvoor de gelegenheid. En
spoedig, wellicht eerder dan de meesten den
ken, zullen wij opgeroepen worden om met.
den helm der keunis op het hoofd en de bijl
der overtuiging in de hand als getrouwe brand
weerlieden het gebouw der liberale gedachte
te beveiligen tegen de rootle vlaqpmen en de
zwarte rookwolken. Dat zij ons vaardig
vinden
J. B. AMENT.
De luchtaanvallen in Vlaanderen.
In den nacht van 1 op 2 October delen
Eng. marine-vlingers een bom-aanval op de slui
zen van Zeebrugge. Er werden tul rij ke bommen
geworpen.
Er werd een aanval gedaan op het vliegkamp
van St. Deni8-Westrem, waar een hoeveelheid
outplofiingsmiddelen op loodsen en vl egtuigen
werd geworpen. Tijdens de gewone gevechten
werden twee vijandelijke vliegtuigen neergescho
ten. Al onze machines keerden veilig terug.
De aanvallen bij Gent, een aauval op een
trein, we zouden eentonig wordeo, moesten we
weer beschrijven hoe ook Dinsdagavond Zee-
brugge uren lang bestookt is geworden. Maar
de vliegers werken door heel Vlaanderen en
dat er ontzettende dingen gebburd moeten zyn
kan men wel begrjjpen.
Zaterdag hebben vlie ers een Duitsehen trein
bea'ookt. Deze kwam van Brugge en reed
naar GentSint Pieter. Hij besfond uit veertig
wagons, alle met soldaten gevuld. Toen de
trein nabij de Sneppebiug was, waar de lijn
tusschen Drongen en Gent de Leie kruist, ver
scheen een aeroplaan. De aviateur wiep twee
bommen. De eene trof den trein en d tweede 1
sloeg iD den weg met bet gevolg, dat de trefo
derailleerde, 't Wat een ontzettend tooneel.
Men hoorde geroep gekerm en geschreeuw. Er
zijn veel dooden en gewQndeu onder de mili
tairen. Nadat ze waren weggevoerd, comman
deerde meu do mensch u uit de omgeving den
weg te herstellen. Dag en nacht moesten ze
dooi wei ken.
Viijdag, Zate-diïg hadden hevige aanvallen
op het vliegplein e het station van Sint De
nijs Westrem plaats. Eenige loud-en en een
aanfal vliegtuigen werden vermeid. Op het
kamp Controde, ten Zuid-Oosten vau Gent, over
de Schelde, vieiin vijf en 'wmlig bommen. Zou-
dagavoi d werd bet groot rangeerstation van
Meerelbtke, bjj Gent, geheel door bommen
outreddöid.
SALONIK1, 2 Oct. Ik heb u reeds vroe
ger gemeld, da in Servië een opstand was
uitgebroken tegen d Oostenrijk Hongaren. Ik
beschik thans ove. meer uauwkeurie gegevens.
De opstaud is den 13en Februari begonnen,
in den omtrek van Kopaonik, waar de door
de Buigaren en de Oostenrijk-Hongaren bezette
gebieden aan elkaar gienzen.
De opstand was toe te schrijven aan de tal-
rjjke doodvonnissen, die aan de vrouwelijke eu
manneijjke bevolking werden voltokken en aan
de stelselmatige plundering van het land. De
galg was overal opgericht.
Oostenrijk-Hongaren gepaard met den op
stand tegen de Bulgaren.
De opstandelingen hebben op de Oostenrij
kers Blatze en Ribarska veroverd en de om
streken van Brousse, waar zij 1500 gevange
nen maakten.
De Oostenrijkers hebben versterkingen ge
zonden en daarna te zamen met de Bulgaren
da opstandelingen naar het gebergte verdreven.
Er worden nog steeds gevechten geleverd.
Na den opstand hebben de Oostenrijkers 't
land ontvolkt door middel van ophangingen
en deportaties.
In het dorp Rasbojna hebben de Oostenrjjk-
Hongarea meer dan 2000 personen uit dit dorp
en de omstreken gedood.
(Vervolg.)
lot hiertoe hadden we alleen kennis te
nemen van ingekomen stukken. Van de
meesten wordt hetgeen men er over te zeggen
heeft bewaard tot later. Nu kwamen de
punten waarbij een actief optreden der leden
noodig was. Eerst gingen de schoolgeldkobieren
onder den| hamer des Voorzitters door zooals
ze door B. en W. zijn opgemaakt. Daarop wilden
we aan W. Rouw die te weinig open erf over
houdt, voor het verbouwen van zijn woonhuis
dispensatie verleenen van den desbetrefifenden
eisch, gesteld bij art. 10 der bouwverordening,
uit overweging, dat hier de toestand toch ook
weer verbeterd wordt. Aangezien het advies
der Gezondheidscommissie nog niet was inge
komen moesten we, wat we wilden doen, nog
uitstellen tot een volgende vergadering. De
verzoeker moge echter gerust zijn, we zijn
van goeden wil.
Dit bleek ook uit onze beslissing over het
verzoek van C. de Rijke, om den termijn
van ontruiming voor de onbewoonbaar ver
klaarde woning Javastradt no. 19 opnieuw
te verlengen. We hebben daarin maar weer
toegestemd. Wat zullen we anders? We
kunnen de menschen toch niet onder den
blooten hemel laten zetteu en we zijn overtuigd
dat ter geen hokje leeg is. Het bouwen van
volkswoningen wil hier nog maar niet vlotten.
Het schijnt dat onze gemeente op dat gebied
geen particuliere ondernemers meer telt. En
nu er een huurcommissie is, die ook een
woordje komt meepraten, die wel zal zorgen
dat de huisheer niet te veel opstrijkt, maar
jammer genoeg niet over de noodige
kracht of middelen zal kunnen beschikken,
om te voorkomen dat hij ook niet te weinig
krijgt» Z&1 ctat de lust tot het bouwen van
huurwoninigeu zeker niet vergrooten. In elk
geval, we hebben besloten om De Rijke nog
maar eens 6 maanden te laten wonen. Dan
kunnen we weer verder zien. Een gelukje is
het voor die periodieke verzoekers, dat zij
deze verzoeken niet op zegel behoeven te stellen,
't Werd voor hen anders ten slotte nog een
duur zaakje. Want ik voorzie nog is het einde
niet
Aan F. J. Verlinde en K. H. Wieland ver
leenen we vergunning voor aansluiting op het
gemeenteriool, eerstgenoemde voor het afvoeren
van overtollige vochtdeelen uit zijn paarden
stal en hemelwater, de tweede voor afvoer van
huis en hemelwater.
Op een verzoek van D. van Wijck en een
aantal andere ouderwijzers en -essen om hen
voor het volgen van een cursu3 in de Fransche
taal van gemeentewege een lokaal beschikbaar
te stellen meenden B. en W geen toestem
ming te kunnen verleeneu. Het lokaal op
Java is thans niet beschikbaar en tegen
het geven van een schoollokaal bestaat blijk
baar overwegend bezwaar. De Voorz. was
eerlijk genoeg te erkennen", dat bjj het vorig
jaar, ondanks het afwijzend votum van deu
Raad om een lokaal van de H. B. S. te geven,
stikum de verzoekers heeft laten beschikken
over eeu lokaliteit van het Raadhuis, 't Mag
wel een wonder heeten, dat geen der raads
leden daarover ooit gekikt heeftHij gaf te
kennen dat te hebben gedaan, ir. het idee,
dat er toch wel een einde aan zou komen,
door een te verwachten vertrek van den in
de nabijheid wonendeu leeraar naar Goes.
Nu woont deze ver weg, en wil toch nog les
komen geven. Maar nu was de Voorz. ook
niet meer te vinden voor een op eigen gezag
afstaan van een lokaliteit. Dhr. De Jager
brak nog een lans voor adressanten en vroeg
of er geen mogelijkheid was, tegen vergoeding
van vuur en licht, een lokaal van de H B. S.
De Voorz. deed hem al spoedig inzien, dat
daar heelemaal niets van komen kon, want
dan moet voor een lokaal, de geheele centrale
verwarming in tact blijven,althans de kachel
worden onderhouden, en met de brandstof is
het maar schaarsch, dat weet men Dhr. De
Jager was al gauw tevreden gesteld, toen dhr.J
Waalkes er nog aan toevoegde, dat B. en W.
met het oog daarop zelfs den directeur der
H. B. S. en het hoofd der M'. U. L. O. hebben
aangeschreven dat 1 uur na afloop der lessen
de school moet gesloten worden. De be
doeling die bij dit gebod heeft voorgezeten
moge goed zijn, maar toch mag gevraagd
worden, of dit niet wat ver gegaan is. Er
is ook buiten het lesgeven werk te doen in
het belang van het onderwijs. Kunnen nu
B. eu W. eenvoudig decreteeren, dat dit een
uur na het beeindigen der lessen moet afge
loopen zijn? Er is wel eens opgemeikt dat
in het kamertje van een der betrokkenen zelfs
in den zeer laten avond, dus uren nadat de
lessen geëindigd waren nog licht brandde.
Waar toen uren noodig waren zal dan al dat
administratieve of correctiewerk op één enkel
uur kunnen worden verrichtMisschien hooren
we hierover nog wel eens wat.
In plaatst van den heer P. J. Eijke, die als
landstormer onder de wapens is, hebben we
tot onderwjjzer bjj het herhalingsonderwjjs aan
school A tijdelijk benoemd de heer Kohier,
het hoofd dier school.
Gewoonlijk zijn we het geheel eens met
voorstellen tot wijziging der begrootiog och,
meestal betreft dat gedane zaken, die toch
geen keer meer kunnen nemen. Zelfs toen
we een viertal jaren geleden ons standpunt
als Raad eens tegenover B. en W. wilden
handhaven en hun (in de zaak-Godee Mols-
bergen) met hun gebakken peren (een niet
aan de gemeente te preseuteeren kwitantie)
laten zitten, heeft de Voorz. ons ten slotte
(althans de kleinst mogelijke meerderheid) tot
toegeveD weten te bewegen, toen de aange
vallen post in een wijzigingsbesluit was opge
nomen.
Nu gaf het voorstel tot wjjziging der be
grooting voor 1917 aanleiding tot een uitge
breid dispuut, en het was weder eene vermoedde
miskenning vau de rechten 'des Raads die
daartoe aanleiding gaf. Er werd nl. voorge
steld opening eener geldleening voor de nieuwe
begraatplaatst. Die was voorloopig betaald
met geld bestemd voor het bouwterrein, maar
dit bedrag was thans noodig voor de daar
voor aangekochte straatklinkers, die voor de
voltooiing dier bestrating zijn aangekocht.
BIjjkens de toelichting hadden B. en VV. ge
meend, thans die s eenen te moeten aankoopen,
daar wegens de beperking van het werk der
steenbakkerijen die ook al duurder zullen
worden. Ze hebben er nu 100 000 gekocht,
omdat die in de toekomst toch noodig zijn.
't Was dhi. D. Scheele, die de kat de bel
aanbond. t Was daar voor een paar weken
zoo 'n vreemd gescharrel geweest in de nabij
heid van Z.Ed.'s woning, en van af zijn
uitkijk en luisterpost, aan de Marktzijde, waar
hij gaarne zoo eens eeu oogeublikje uitblaast,
had hem dit natuurlijk terstond in het oog
moeten valleu. Daar waren daar opeens op
zekeren dag een groot aantal karren over de
Markt komen rijden, alle geladen met steenen
en die werden voor en naast de H. B. S.
uitgestort en vliegensvlug ging het terug en
steeds kwamen er meer karren, er scheen geen
eind aan te komen. Niet lang duurde het
of daai' werden ook ladingen geworpen op
het macedamplein op de Markt, dat voor een
deel ook weer al spoedig vollag. In het al
gemeen vonden de ingezetenen die dat zagen
het vreemd, 't Was juist in de feestweek en
men vond dit een vreemde wijze om de stad
zyn bjj zoo'n golegeuheid noodig Zondags
pakje aan te tiekkeu. Echter de belangstel
lenden in het volksfeest, werden al spoedig
gerustgesteld. De steenen werden weer met
karren weggehaald eu door gerequireerde mi
litairen netjes opgestapeld. Er is toen wel
eens gevraagd of zoete lieve Gerritje dat be
talen zou, maar die wist van het zaakje niets
al hoor! Dhr. D. Scheele had blijkbaar nog
iets anders geneusd. Hij had er de lucht van
gekregen, dat B. en W. voornemens waren
op de Oostzijde van de Markt de keisteeneu
te laten uitbreken en daar de Markt te laten
beklinkeren en dat zij daarom maar alvast de
steenen daar hadden laten neerwerpen. De
Raad heeft tot het uitvoeren van dat werk
nog geen toestemming verleend, het is zelfs
nog niet eens voorgesteld en nu gaat toch
zoo'n vooruiiloopeD op 's Raads beslissing z.i.
niet op. Ook heeft de Raad goedgekeurd, dat
in de 2e Kortestraat een klinkerpad ter breedte
van 1 M. tusscheu ds keibestratiug zou wor-
deu gelegd, maar niet dat de bestrating ter
volle breedte zou worden uitgebroken en be-
klinkerd. Dat die steenen eerst op de Markt
zijn geworpen en later weer weggehaald, zal
aan de gemeente toch allicht een honderd
gulden aan werkloon hebben gekost, die z.i.
hadden kunnen bespaard worden.
Dhr. De Jager gaf als lid der Commissie van
Fabricage hierover eenige inlichtingen. Daar
uit bleek, dat er werkelijk sprake is van
verandering der bestrating op de Markt, wat
volgens hem dringend noodig is. De Com
missie beeft daarom B. eu W. aangeraden te
trachten daarvoor te beschikken over de noodige
steenen, en dan met de daaruit en de Zandstraat
komende keien de weg naar de begraafplaats
te Sluiskil te verharden. Zeker een loffelijk
doel» daar dan de kombewoners en die der
buurt Sluiskil geholpen worden. De Voorz.
sloot zich bij de woorden van dhr De Jager
aan. Hij voegde daar alleen aan toe, dat het
werk niet zou worden uitgevoerd alvorens de
Raad er over beslist had. B. en W. wilden
met hun voorstel wachten tot de Raad de be
grooting voor 1918 onder de oogen had. Het
neerwerpen der steenen op de Markt is geschied,
omdat de steenen vlug moesten worden gelost
en de gemeentebouwmeester er anders geen
weg made wist. B. en W. hebben hem te
kennen gegeven, dat die handeling niet ge-
wenscht was, daar bij nu den schijn op hen
laadde, alsof zij op de beslissing van den Raad
wilden vooruitloopeu. Dat- de bestrating der
Kortestraat overde gebeelebreedteis veranderd,
was het verlangen var. B. en W. om over al
die straatkeien- te kunnen beschikken voor
den weg te Sluiskil.
