Vrede.
jtoagsche Brieikn.
Van liet Westelijk ooitgstooneel,
{iet Oosteirk oorlogstooneel.
II.
DE OORLOG.
Oe algemeene toestand.
Maar welke andere bedoelingen Korniloi
De pol van het Belgische
leger nu 1
Onder het kanon en het schroot die voort
durend boven de overstroomingen bljjven don
aantal deelnemers is, naar wij vernemen, hier
voor reeds ingeschreven.
liet festival op Zaterdag belooft door de
medewerking van 8 muziekgezelschappen (een
Hink getal op een gewonen weekdag) iets goedst
zoo voor wat te genieten valt, als voor het
vreemdelingen bezoek.
Een paar draaimolens en enkele tenten
brengen nog meer afwisseling.
Keuze tot genieten is er dus genoeg.
Hopen wij, dat de Septemberzon de feesten
kleur zal geven.
Bij goed weder mag men op de drie feest
dagen, maar vooral des Zaterdags een druk
bezoek verwachten.
Dat zou goed wezen voor onze talrijke
neringdoenden, die in dezen tijd best een paar
voordeelige dagen kunnen gebruiken, het zou
ook eene voldoening zijn voor het werk door
de commissie verricht.
Hoe weinig oprecht de vredeswensch in
Duitschland, althans bij de machthebbers is,
blijkt telkens opnieuw.
Geene annexatie's, geen schadeloosstelling,
heette bet na de aanneming van de vredesresolutie
in den Duitschen Rijksdag
Maar er moesten waarborgen zijn, zeiden
de leidende staatslieden in Duitschland.
Welke waarborgen, vraagt ieder zich af.
Is waarborgen slechts een andere naam voor
annexatie's
Inderdaad, de bedoeling kan geen andere
zijn.
e waarborgen worden trouwens niet ge
noemd.
En nu bij den val van Riga blijkt opnieuw,
hoe sterk de veroveringszucht er bij Duitsch
land inzit.
Duitsche bladen schrijven over de rbevrjjding*
(niet verovering, let wel) van Riga, vereeni-
gingen van industriëelen en handelslui nemen
klinkende motie's aan, om de «bevrijde* plaats
te behouden, de Duitsche Keizer zelf sprak
bij zijn bezoek aan Riga van de «bevrijding*
dezer stad.
Daaruit blijkt ontegenzeggelijk, dat Duitsch
land, ook Riga wens. h te behouden, als
het maar eenigszins de kans er toe heeft.
En zoo vat opnieuw de overtuiging bij velen
plaats dat slechts de drang der omstandigheden
Duitschland zal doen afzien van een z.g. Duit
schen vrede, d.w.z. een vrede, die zooveel
mogelijk vergrooting van grondgebied en
milliarden schadeloosstelling brengt.
Wat heeft men aan woorden als «vrede
zonder annexatie 'sals men aan het bevrijden
trekt en «waarborgen* eischt, wat precies het
zelfde is als veroveringen.
Niemand zal zich door zulke phrasen zand
in de oogen laten strooien.
Maar voor ons ligt hierin het treurige be
wijs, dat de vrede zich op die manier nog
lang zal laten wachten.
Wij wenschen den vrede, maar een vrede,
die het oorlogsspook voor langen tijd, kan
het zijn voor immer, op den achterdrong
dringt.
Maandag j.l. bad hier ter stede in de Wil
lemskerk plaats de bijeenkomst, belegd door
de Nederlandsche aideeling van d?n Wereldbond
der Kerken ter bespreking van bet toenemend
vredesverlangen bij alle volken en de houding
door de Christelijke gemeente daartegenover aan
ten nem
Het lip.. i t in onze bedoeling daarvan een
verslag te g v maar wel willen wij in het
kort onzen du van deze samenkomst hier
weergeven.
Hoewel wij eenigen tjjd voor het aanvangs-
uur aanwezig waren, was niet alleen de kans
op een zitplaats geheel uitgesloten, maar konden
wij slechts door inschikkelijkheid een staan
plaats bemachtigen. En ondertusschen stroomden
steeds meer en meer meuschen binnen. Nooit
zagen wjj de Willemskerk, een der grootste
kerkgebouwen van Den Haag, zóó vol en zel
den zagen wij een groote menigte zóó onver
deeld aandachtig.
De Hagenaars zjjn op het gebied van bjjeen-
komsten en vergaderingen verwend en het
moet dus wel iets bijzonders zjjn wanneer zij
in jgroote getale opkomen. Welnu, dit over
volle kerkgebou w was al op zichzelf een mach-;
tige uiting van wat daar leeft in de harten
van duizenden het verlangen naar vrede.
Natuurljjk zullen er wel weer sceptici zijn,
die vragen wat geeft dat alles Och, zelfs al
gaf het niets, dan vinden wy het toch maar
heel wat beter, dat daar een deel van het volk
bijeenkomt om over den vrede te hooren spreken,
dan dat, geljjk aldus geschied is, men de
straten zou doortrekken om den oorlog te eischen.
Beter geeu resultaat, dan duizelden bloedige
gevolgen
an deze vredesbijeenkomst ging groote
wijding uit. Aangevangen werd met het zin
gen van Psalm 89, vers 7 Hoe zalig is het
volk, dat naar Uw klanken hoortc, hetgeen
in het stille avonduur ongemeen plechtig klonk.
Gelyk gezegd kunnen wij hier slechts iu het
algemeen iets mededeelen, een verslag zal
men elders moeten zoeken. Maar niet gaarne
zouden wij verzuimen te verm Iden, dat wij
met groote •instemming en voldoening de eerste
spreker, Dr. Cramer, hulde konden brengen
aan het initiatief van den Paas en hem met
sympathie hoorden spreken van dj couferentie
te Stockholm. Ziet, dat dted ons vrjjzinnig hart
goed, dat daar ter bereiking van een groot en
machtig ideaal den steun van andersdenkenden
op gods ienstig en politiek gebied niet alleen
niet werd afgewezen, maar bovendien op eenheid
van doel werd gewezen. Niet in splitsing en
verdeeldheid, maar in samenwerking en ver-
eeniging is kracht gelegen.
Het behoeft onze geestvei wanten in politieke
zin dan ook Diet te ontmoedigen, wanneer de
vrijzinnigen niet als zoodauig in deze tijden
van hunne gevoelens vooi don vrede blijk geven.
Wjj achteu het niet in de eerste plaats noodig
dat onze partij hierin naar voren treedtiedere
beweging welke het doel ten goede komt kan
worden gesteund. Zoo waren dan ook ver'
schillenden der ODzen in bovenbedoelde bijeer -
komst aanwezig. Meer nog, een der sprekers,
Prof. Pont, verklaarde dat niet gestreeld moest
wo'rden naar politieke macht hier op aarde,
dat de Christenen als zoodanig niet een poli
tieke groep moesten vormen. In de bespreking
van de groote waarde van het internationale
recht, hoe ook miskend in deze dagen, vond
de redenaar aanleiding om te wijzen op het
vele goede ten deze verricht door mannen als
Van Hamel en De Louter. Gevoelt men nu
dat, wanneer zoo van hen, die in poüiikie 's
onze geestverwanten zijn, de vrijzinnigen niet
beschaamd behoeven te zwijgen als over de
bevordering van de vredes-idee gesproken
wordt?
»De bergen zullen vrede dragen, do heuve
len heilig rechte met dezen slotzang werd de
samenkomst gesloten. Toen giugen allen heen,
sommigen weer naar het werk, dal zjj hadden
laten rusten om op te kunnen gaan waarheen
hun hart hen trok,
Liten wij de onderlinge samenkosten niet
achterwege doen blijven dit woord geldt
nog steeds tenvolle, zoowel op godsdienstig
als op maatschappelijk en politiek gebied.
Vrede, vrijheid en vooruitgang, zij behooren
tezamen. Mede aan ons vrijzinnigen de taal;
aan de verbreiding van deze denkbeelden krach
tig te arbeiden. Dit zal ods volk en de geheele
maatschappij tot zegen strekken.
J. B. AMENT.
Het Fransche ministerie Painlèvé is tot
stand gekomen met Ribot als minister van
buitenlandsche zaken, doch zonder de socia
listen. Het is gebleken, dat vooral hun haat
tegen Ribot zoo groot is, dat zij weigeren
samen te werken in een kabinet, waarin deze
minister zitting heeft. Paiuleve', die zeer sterk
naar links helt en als minister van oorlog iD
het kabinet-Ribot goed werk heeft verricht,
zou allicht den steun van de socialist n hebben
kunnen verkrijgen, wanneer hij met hunne
wenschen rekening had willen honden.
Toen echter bleek, dat hij zich niet van
Ribot wilde scheiden, maar dezen niet alleen
als minister van buitenlandsche zaken wilde
behoudeD, doch feitelijk de geheele combiratie-
Ribot onder anderen naam wilde overnemen,
weigerde Albert Thomas zij u verdere mede
werking, De socialisten namen een besluit, dat
het nergens voor dient een of meer hunner
leden in een mininsterieele combinatie te doen
opnemen, waarvan Ribot deel uitmaakt, met wien
zij om verschillende redenen niet kunnen en
willen samenwerken. Zjj willen het ministerie
stenneD, wanneer het blijkt te kunnen komen
tot de actie, welke onmisbaar is voor het krach
tig voortzetten van den oorlog en voor het
voorbereiden van een duurzame vrede.
Het zal nu te bezien zijn, als de Kamer
bijeenkomt, hoelang hit kabinet-Painlevé- Ribot
het zal uithouden.
De toestand in Rusland is zoo buitengewoon
verward, dat uit de berichten die van alle
zijden behalve uit Rusland worden ontvan
gen, geen denkbeeld van den loop der ge
beurtenissen te vormen is. Een ding slechts
staat vastde burgeroorlog staat voor de deur,
is wellicht reeds uitgebroken. Kerensky heeft
de troepen, die trouw zijn aan de voorloopige
regeering en be.t garnizoen van Petersburg
onder de wapens geroepen, en gesteund door
de Sovjets en de Bolsjewiki, die bjj voor zich
heeft weten te winnen, rukt hij op, om Kor-
nilof te ontmoeten, wiens Rgers tusschen Loega
en Petersburg staan. Men verwacht een ont
moeting, een botsing, een strjjd, in het gebied
tusschen Petersburg en Loega.
heeft, om zich meester te maken van de macht,
om Kerensky te verdringen, en zelf als dicta
tor op te treden, is nog niet duidelijk. Is bjj
de leider der contra-revolutie of de uitvoerder
van de plannen der reactionnairen Is hij
voornemens te tsaren-regeeriog te herstellen,
of wil hij zelf als heerscher optreden in Rus
land Wie zal het zeggen
De «Iimes* oordeelt aldus over den toe
stand
Dit is niet eenvoudig een conflict tusschen
een man, die militair dictator wil zjjn en de
voorstanders van een civiel gezag van grond-
wettelijken aard. Er is op het oogemblik in
Rusland in het geheel geen regeeririg er zijn
twee wedijverende dictatoren Kornilot en Ke
rensky. En de aanhangers van den krjjgsman
schjjnen de aanprjjzers te zjjn van een terug
keer tot de grondwettelijke methoden».
Let blad zet dan uiteen, dat Kerensky tot
dusver geen enkelen generaal van bfteekenis
aan zjjn partij vei binden kon, en meer dan
ooit steunt op de Sovjets, de raden van Arbei
ders en Soldaten, die onophoudelijk zjjn wan
hopige pogingen hebben tegengewerkt om de
orde in Rusland te herstellen.
De «Daily Telegraph* betreurt daarentegen
het gebeurde en zegt
»Het optreden van Kornilof was van zjjn
persoonljjk standpunt wellicht onvermijdelijk,
maar het is in zijn wezen noodlottig voor de
openbare orde. Kornilof is een man van een
vastbeloten koppig type, eigenmachtig eu hard
nekkig.*
De Daily News* meent, dat Morniloi geen
bewust of onbewust werktuig der reactionairen
is, doch waarljjk zelf de zaak der reactie is
ti egedaan.
Maar het blad vergeet daarbij, dat Kornilof
een der eerste generaals was, die na het uit
breken der Maart-revolutie zijn steun en zjjn
degen aan de voorloopige regeering aanbood.
De strjjd, die thans in Rusland wordt ge
voerd, moet iuvloed hebben op de gebeurte
nissen aan het front. Wel wordt nog dage
lijks het officieele Russische legerbericht uit
gegeven, maar de gebeurtenissen zjjn zeer on
belangrijk. De Duitschers schjjnen ook geen
gebruik te maken van den Russischen burger-
oorlog, maar blijven toeschouwers.
De Manch. GuardiaD meent dat Kornilof,
met behulp van Duitschland en Rusland, de
reactionaire regeering wil herstellen en wel
licht een tsaar op den troon wil plaatsen.
Het blad redeneert aldus
'Rusland staat thans voor de keuze tusschen
de republiek en het tsarisme. Het oude tsaris
me heeft zich zelf zwak getooud en is geval
len door zjjn eigen onbekwaamheid. Het nieu
we tsarisme zal mogeljjk nog zwakker zjjn
en hat is onmogeljjk aan te nemen, dat het
zici door eigen kracht en eigen hulpmiddelen
staande zal kunnen houden. Het zou zich al
leen veilig kunnen.gevoelen, door op vreemde
hulp te steunen en het zou onvermjjdeijjk op
Duitschland moeten steunen. Derhalve zouden
wjj, in plaats van een bond der democratiiëu
van de wereld, met inbegrip van het uitgebreide
Russische rjjk, de autocratie weer het hoofd
zien opsteken en het getij van de vrjjbeid der
volkeren zou dan voor goed weer verloopen
zjjn. Het is ijdel te verondeistelleD, dat Kor
nilof uil eigen beweging de revolutionaire
krachten zou aanvallen en overwinnen, tenzij
hy niet eenigermate door Duitschland werd
begunstigd. De Duitscherï zjjn dagenlang op
verdachte wjjze werkeloos gebleven. Het is
niet de gewoonte van Duitschland gratis guu-
sten te verleeuen. Of er een feiteljjk overleg
bestaat, doet niets «ter zake. Komilof'tJ optre
den wordt klaarbljjkeljjk door de Duitscheis
welwillend gadegeslagen. Het is zeer goed te
begrjjpen, dat, zoo al het overige mocht falen,
Duitschland zjjn welwillende neutraliteit zal
laten varen en vervangen door een meer actief
optreden. Of Kornilof het el dan niet beseft,
hij is de vjjand van Rusland*.
Aan het westeljjk front wordt hevig ge
vochten, maar zondw dat veel wjjziging in. den
toestand komt evenmin als aaD het Roemeensche
en Macedonische front.
In de «Legerbode* vertelt een correspondent
wat thans de rol is van het Belgische leger
»ln de eeuwige misten van Vlaanderen ge
dompeld, verdronken in de moerassen, wegge
zakt in het sljjk, houden de Belgische soldaten
stand, zonder zwakheid, en in de nabjjheid van
hun Noordzee, over een sector van ruim 30
kilometer, waarvan Dixmuiden nagenoeg het
middelpunt vormt. Op sommige plaatsen doi r
onafzienbare watervlakte van de Duitschers
gescheiden, waarboven de loopgraven zich als
dijken en de forten zich als eilandjes verhef
fen, zjjn zij elders weer, zooals in den sector
van Dixmuiden het geval is, er nog geen tien
tal meters van verwjjderd.
deren, onder den doodelijken granatenregen,
die 7cm tdurend neerkomt op de loopgraven,
die zich het dichtst bij den vijand bevinden,
bieden zij weerstand op ewonderenswaardi»e
wyze en zij houden vol, omdat zjj weten dat
als le Duitschers hun liniën moesten door
breken, heel het noordelijk front van de En-
gelschen noodlottigerwijze zou ineenstorten,
t Is een ondankbare sector waar men zich
door de voortdurende verliezen uitput, zonder
ooit op de begeestering van het voortrukken,
zonder omt op de glorie van de zegevierende
legerberichten te mogen hopen het is een
ondankbare sector, waar de stoffelijke voor
waarden het pijnlijkst en het meest ongezond
van heel het froDt zijn een ondankbare sector.
Wj,ar de eantonigheid van het landschap gelijk
.8 met do eentonigheid van het krijgsbedrijf,
c!at steeds blijft voortduren en steeds even
kostbaar is.
«Het is inet een diepe ontroering dat ik
dien sector heb weergezien, die aan geen ande
ren gelaat, dien tractische sector, getuige van
den reuzenstrijd, waarvan bjj het tooneel was
bij den ontzettenden Duitschen stormloop op
Duinkerken en Calais dien vreemden sector,
waarin de lorpgraven boven de oppervlakte
van den grond gebouwd zijn, in plaats van
zoo als elders, diep in den bodem zjjn gedolven
waar de versterkte stellingen gelijken op
vreemde op palen gebouwde dorpen, waar men
aan de hiannec in de eerste linie het eten in
bootjes brengeu moet, en waar des nachts, de
pogingen tot overrompeling per bootje gedaan
worden
«Stevig vastgeklampt aan deze laatste strook
vau hu.i vaderland, te midden van de puinen
en de verwoesting, bljj ven de piotten, de Bel
gische jassen, aan de Duit3cLers een m'et te
overkomen dam opwerpen. Ik heb ze gezien,
die dappere kleine piotten, kalm en weemoedig,
maar ontembaar in hun vastberadenheid, pal
achtei hun zakken met grond, zonder beschut
ting tegen de bombardementen, nauwelijks be
schermd tegen de scherven schroot, '>ezield
door denzelfden stoeren haat tegen den over
weldiger van het vaderland. Sedert drie jaren
lang zjjn zij reeds daar, zonder eenig nieuws
van de hunnen, die daar achter gebleven zijn
onder het Duitsche juk. Wat is er geworden
van hun ouders, van hun aangebeden vrouw,
van hun geliefde kinderen
«Sedert drie jaren hebben zjj niets meer
vernomen.
«Weet men, dat al de jonge lieden, die
iederen dag de rangen vau het Belgische leger
komen aandichten, met hun haat in het hart,
honderd malen het leven hebben gewaagd om
te ontsnappen uit het bezette ge'ied, terwijl
zij de kogels der Duitsche gendarmen en de
patrouilles moesten braveeren. terwijl zjj weg
vluchtten over den geëlectriseerden draad, die
gansch de Hollandsche grens afteekent, en dan
verder de kans loopen om op zee getorpedeerd
te worden, ten einde het een of ander punt
van de Fransche kust te bereiken en van daar
zoo spoedig Jgeiijk tot aan de eerste linie
te geraken. Een zeer groot getal reeds is
komen dienstnemen in dergelijke voorwaarden
oc aan de zyde h nor makkers hun plicht
te d Hoewel anderen, hoeveel talrijker
nog i 'isschien, zjjn onderweg gevallen als
slachtoffer van bun v rige vaderlandsliefde.-*
PELRUGRA 13 Sepi. In de hoofdstad
bljjft v .k~m n rust heerschen. Te Moskou en
in de p.cviocie is het volgens de inkomende
berici ten algemeen rustig. e Sovjet te Pe-
tr grad Despreekt de vrij lating vau de maxi
malisten, gevangen genomen tijdens de gebeur
tenissen van ld tot 18 Juli, De «Novnya Dzjisn*
pubiceert een brief van maximalistische officie
ren, die thans gevangen zitten, waarbij zij hun
diensten aanbieden ter bestrjjding van de Kor-
mlofixweging. De gouverneur van Petrograd,
Baviuk f, heeft de publicatie van de proclama
tie van K «rnilof verboden. Het proces-Soechom-
linof is ve'daagd tot rus'iger tjjdeo. In de ar
beiders wjjken te Petrograd worden arbeiders-
detachementen gevormd voor de verdediging
tegen Kornilof; zij worden in aller jjl geoefend
in het schieten. De arrestaties doren voort,
vo ral van officieren, leden van den officierstand,
o. w. kolonel Clergé, bekend militair schrjjver
en voorzitter van de commissie voor de mili
taire censuur. De militaire gouverneur heeft
alle politieke bjjeenko'osten eu meetings ver
boden.
Si iCKUOLM, 12 Se t. «Stockholms Tid-
ninge.";* verneemtit r. parunda: Lerens'y deed
aan do Dolrjzwikr verse lleude beloften, waar
door deze v -erensby gewonnen zjjn.
Hetzelfde ola verneemt uit Tornea, dat daar
een proclamatie is aangepakt van Kerensky en
den c maudaot van Tornea, waarin de solda
ten wc-'de opgeroe jn de v c loopige legee-
ring tp 8teu en, als gc wapind optreded tegen
de contra-re voloti uaireu n rLig wordt.
«Dayens Njjkeier* veneemt uit Haparaoda
In Tornea is een telegram uit Petersburg ge
publiceerd, dat Kornilof met zjjn leger naar
Petersburg oprukt om Kereüsky ai te zetten,
