Yaa hot Oostelijk oorlogstooneel.
Op Zes
De verscherpte duikbcotenocrlog.
BINNENLAND.
Van koude bezweken.
De duikbootoorlog.
De gezonken schepen.
De vernietiging van de „Gamma"
Voorzorgsmaatregelen in
Amerika.
De militaire actie van Amerika.
Nederland en de oorlog.
Een rcgeeringsverklaring;
Te Philippine kreeg een man bericht, dat
twee familieleden, twee oudjes, in een naburig
Belgisch grensdorp van koude bezweken waren.
Men had hen dood op bed gevonden.
't Eerste nieuws, 't Mocht verwacht worden.
En er zullen meer dergelijke tijdingen volgen.
Dat is de winter in al zijn barheid de winter
komend in den sfeep van den oorlog. Honger
kende men in Belgie al. Ziekten en kwalen
openbaarden f^ieh scherper. Ouden van dagen,
kinrferen, bloduarme meisjes bleken tegen de
ontbering niet bestand.
Nu heerscht ook de vorst, wreed en onbarm
hartig, en, al bezit het land rijke mijnen, ko
len zijn schaarscb, ontbreken op veel plaatser.
Van koude gestorven in Belgie, dat we zoo
welvarend, zoo weelderig zelfs gekend hebben
»Duitscbland, Duitschland moet de wan-
hoops en woedekreet zijn van velen, want wij
hebben 't ondervonden, hoe overmoedig en zeker
van de overwinning, het den oorlog ontketende
en ons land maakte tot zijn basis, zjjn schuur,
zijn kwartier, hoe het België schond, verwoestte,
uitplunderde, uitzoog, leeghaalde, verdrukte.
Dood, plundering, brand, gevangenschap, boe
ten, honger.En nu de koude, zoodat men-
schen dood vriezen! En hui verend denk ik aan
de afgesloten dorpen en aan de volkswjjkeu
onzer fabriekssteden,
En het volk zucht daarbij onder 't hatelijk
stelsel der deportatie.
WEENEN, 8 Febr. (Korr. Bnr.) Offici
eel Ten westen van Horowasyn heeft een
in de vijandelijke stelling doorgedrongen Duit-
sche kolonne den vijand aanmerkelijke ver
liezen toegebracht. Zij is zonder eigen ver-
1 ezen en met. éenige gevangenen terugge
keerd.
ST. PETERSBURG. 8 Febr. (P. T. A
OfficieelEen vijandelijk vliegtuig heeft bom
men geworpen op den omtrek van Jacobstadt,
zeven soldaten werden daarbij gedood, acht
gewond. Twee vliegers hebben bommen ge
worpen op het vijandelijk vliegkamp van Ko-
bylnik, beoosten het Narotsjmeer.
Ten N.O. van Kirli Baba hebben onze votfr-
hoedeafdeelingen een vijandelijke loopgraaf
aangevallen, die in onze linie vooruitsprong.
Onze troepen storten, door vuur en ontplof
fende floddermijnen ontvangen, voorwaarts in
de bressen, die de ontploffingen in het prik
keldraad hadden geslagen, Ze bezetten de
loopgraaf. Een aanval van twee vijandelijke
compagnieën ter herovering van de verloren
gegane loopgraaf, hebben wij gekeerd.
Uit het Oosten rij ksche oorlogsperskwartier
wordt aan het Beil Tageblatt geseind, dat
de uitwerking van den verscherpten duikboot
oorlog in Italië reeds duidelijk te zien is. Tul
van vrachtbooten zijn op orders, die draadloos
geseind werden, naar de havens, waaruit zij
vertrokken waren, terruggekeerd, zonder de
lading te hebben gelost. Andere booten kun
nen niet uitvaren, daar voornamelijk het ma-
chinepersoneel ten gevolge van het toegenomen
gevaar weigert dienst te doen. Een vloot van
kolenschepen, die Eugelsche kolen voor de
Italiaansche spoorwegen en schepen naar Italië
moest vervoeren, is onder sterk escorte van
Engelsche torpedojagers uit Cardiff vertrokken
en vereenigde zich voor Gibraltar om gemeen
schappelijk dwars door de Middeliandsche
Zee te varen. Slechts een vijfde van de vloot
slaagde er in de Italiaansche haven te bereiken,
het overige 4/6 gedeelte van de kolenvloot is
onderweg als offer gevalleD van Duitsche duik
booten, zonder dat de convoyeerende torpedo-
bootflotille zulks heeft kunnen verhinderen.
LONDEN, 8 Februari (Reuter.) Een Duitsche
duikboot heeft de mailboot California in den
grond geboord. Van de opvarenden, ten getale
van 205, worden 28 leden van de bemanning
en 13 passagiers vermis!, die naar men vreest
zijn verdronken. Vier zijn door de ontploffing
gedood. De overlevenden verklaren, ^at geen
enkele waarschuwing is gegeven.
Een later bericht meldt Er waren 248
opvarenden aan boord van de California. Het
schip was voor verdediging bewapend, doch
heeft geen kans gebnd van zijn geschnt ge
bruik te maken, daar de duikboot in het ge
heel niet gezien is. Het schip zonk 9 minuten
nadat het getroffen was. De booten werden
snel gestreken en de opvarenden klommen er
in enkelen raakten te water maar werden op
gepikt. Er was geen paniek. Na korten tjjd
zijn de meuscben in de booten door een stoom
schip opgenomen en geland.
Een der ove.-levenden verteldeToen de
California door de torpedo werd getroffen, was
het alsof 't schip uit het water werd opgelicht.
Het begon dadelijk daarop aan den achtersteven
te zinken.
De ontscheping van de geredden was ont-
foereod. Velen waren onvoldoende gekleed voor
bet koude weer. Een geneesheer en verpleeg
sters hebben de gekwetsten naar een zieken
huis gebracht.
LONDEN, 8 Februari. (Lloyds.) Het Engel
sche s.s. Vedamore (6330 ton), de Russi^phe
schoener Bargpuhtis (259 ton), en de Ame-
rikaansche schoener Charles K. Schuil (884 tor.)
zijn in den grond geboord De Schuli was,op
weg van Gulfport naar Rotterdam en is Zondag
LONDEN, 8 Februari. (Lloyds.) Het Engel
sche stoomschip Saxonian (4855 ton) en het
Fraosche stoomschip Yvonne (123 ton) zijta in
den grond geboord.
LONDEN, 8 Februari. (Lloyds.) Het Noorsche
s.s. Sougelo is in den grond geboord de be
manning is gered bet Engelsche s.s. Hollin-
side (2682 tor,) is in der grond geboord, de
kapitein is onscheent, de bemanning in een
sloep gelaten. Het Engelsche s.s. Dauntless is
in den grond geboord van de 23 man van
de pquipage zjjn zes gered, vau wie twee sipds-
dieu gestorven zijn.
LONDEN, 8 Febr. (Reuter.) Het Engel
sche s.s. Turino (2702 ton) is door een Duit
sche duikboot in den grond geboord de be
manning is gered.
LONDEN, 8 Febr. (Lloyds.) Het Engel
sche s s. Boyne Castle (245 ton) en liet
Zweedsche s.s. Vaung zijn in den grond
geboord
LONDEN, 8 Febr. (Renter) Lloyds meldt
dat de treiler Rupell in den grond is geboord.
VIGO, 6 Feb'-. Het Nedetlaridsche stoom
schip »Samannda« van Rotteidain, kwam bier
gisfeieo aan. Hef bad de overlevenden r-an
ee? ige tot zinken gebrachte schepen aan böóid
n.J.89 leden van de bemanning en zeven
pa ssciers van het B/heehe stoomschip »tWt
Adelaï-lec, 27 *au het Noo'sehe schin »NoLg-
sangda*, 17 van de Noorsche bai k »Wasdaïe«
en 22 van het Noorsche vaartuig sRigelc.
De >S,imsrindac had in verschillende havens
schipbreukelingen ontscheept.
In verband met bovenstaand deelt de Brii-
sche admiraliteit mede, dat deze schepen niet
ter hoogte van de Braziliaanscha kust tot
zinken waren gebracht.
Het Zweedsche stoomschip Bravalla» is ge
torpedeerd door een duikboot, die op de beman
ning vuurde, terwijl deze in de booten ging.
De »Bravalla«, 1519 ton, behoorde aan de
Rederi-aktrieb Motalaström te Norrköping.
Ik ben iu staat de volgende bijzonderheden
mede te deeleu over de vernietiging van de
»Gammat door een Duitsche duikboot, die
zonder waarschuwing dit schip eerst beschoot
en daarna met bommen tot zinken bracht.
Het was bitter koud weer. Zij, die aan dek
vertoefden hadden juist de kust kunnen zien,
toen plotseling een schot gehoord werd en
een granaat ongeveer honderd meters van de
»Garfima« in zee viel. De zeelieden bemerk
ten op ongeveer een mijl afstand een onder
zeeboot, die niet vooraf gewaarschuwd had
en voortging met vuren Na het eerste schot
riep de Nederlandsche kapitein alle man aan
dek en maakte de papieren in orde. Terwijl
dit plaats greep, vuurde de duikboot nog
driemaal. De derde granaat viel vijftig meters
van de >Gamma« in zee. Een vierde vloog
over de brug waarop de kapitein stond. Hjj
beval de geheele bemanning in de redding-
booten te gaan, die gereed hingen voor eenige
onvoorziene gebeurtenis. De boot van den
eersten officier roeide met de helft der be
manning naar de duikboot De eerste officier
overhandigde den Duitschen kapitein descheeps-
papieren en de paspoorten van de bemanning,
die in een kleine doos gepakt waren. De on
derzeeër behield niet alleen de scheepspapieren
maar ook de paspoorten. Onmiddellijk nadat
de papieren waren overhandigd begaven de
Duitsche kapitein en twee man zich met bom
men gewapend in de sloep naar bet Neder
landsche schip. Den Nederiandschen zeelieden
werd gecommandeerd om een boot langszij
van hun schip te brengen, dat zij'-niet meer
mochten betreden. De Duitsche officier en
zijn twee mannen gingen gan boord van het
schip met vjjf bommen, waarvan twee blijk
baar gelegd werden aan bakboord- en twee
aan stuurboordzijde. Spoedig daarop kwamen
de drie Duitschers terug met de vijfde bom,
terwijl zjj tevens van de »Gamma« hadden
meegenomen een zak mee' van 98 pond, tien
pond boter, een groote tinnen broodtrommel.
(Er zat niet veel brood in, zei een van de
Hollanders met een schouderophalen), verder
een halve ham, een weegschaal, een chrono
meter en verschillend gereedschap van de ma
chinekamer van de »Gamma«.
De Hollanders moesten daarop naar de
duikboot, terugroeien. De drie Duitschers
gingen aan boord, alles medenemende wat zjj
van de »Gamma* hadden weggehaald. Daarop
werden de Hollanders alleen gelaten, om met
de tweede boot land te zoeken. Terwjjl de
duikboot verdween, toonde zij vlag noch
nummer, ofschoon het internationale recht
eischt, dat elk oorlogsschip de vlag ver
toont, wanneer het eenige oorlogsdaad ver
richt. De Hollandsche bemanning zag geen
vlag. De onderzeeër had de lengte van de
»Gamma« en had een kanon aan dek. De
Duitscher bood de Nederlandsche bemanning
geen sloep aan, ofschoon ze tien mijlen van
het naaste land verwijderd was bij een hooge
zee. Acht minuten nadat de bommen in de
»Gammac gebracht, waren, volgde een hevige
ontploffing, de »Gamma« helde over naar
bakboord en zonk spoedig. De bemanning
bemerkte, al roeiende, eerst op eenigen afstand
een Amerikaansch schip, dat haar blijkbaar
niet opmerkte. Na een half uur roeien zag
zij het Nederlandsche stoomschip »Vondel*
dat haar aan boord nam eti twee dagen uit
stekend behandelde. Toen zette het de be
manning te Brixham aan land, van waar deze
naar Dartmouth ging. Zij verblijft nu in het
Noorsche zeemanshuis. Zooals gewoonlijk ver
loor de bemanning al e persoonlijke bezittingen,
daar haar niet werd toegestaan om ieis mede
te nemen toen zij de >Gamma< moest ver
laten. Tel.
De »Dai!y Chron.« meldt uit New-York, dat
een bewijs hoezeer men de medewerking der
vrouwen weDScht, wel dat is, dat drie vrouwen
zijn uitgenoodigd om zitting te nemen in den
»nationalen raad van zeltveidedigingc Uit
bijua eiken staat zijn berichten ontvangen, dat
de vrouwen bereid zijn medewsrkit.g te vet-
leenen voor oorlog«diensten.
Ford, die zijn fabrieken in geval van oorlog
ter beschikking der legeerir.g stch, verklaarde
dat hij duizend kleine duikbooten dageljjks kau
bouwen. De duikboot is twintig voet lang en
wordt bestnmd door ten man.
De »Daily News* verneemt uit Washington
De eigenaars van motorbooten te New-York
bebben zich tot een korps vereenjgd om pat
rouille-werk te doen zoowel overdug als's nachts.
Het Roode 'Kruis kondigt de mobilisatie aan
van 10.000 doktoren en 7100 verpleegsters.
Voortdurend doen groote ffma's aanbiedingen
aan de regeering tot overneming van al hun
fabrieken in geval vön nood. Da arbeid zal
worden bespoedigd en de noudige laciliteiten
zullen worden aangeboden door de gioote fa
brieken, zoodat binnen een half jaar een ge
weldige voorraad voor eventueel oorlogsgebruik
•kan worden opgeslagen. Er zul geen moeilijk
heden zijn om het noodvge geld'te verschuif-n
voor een en ander, want niet alleen zjjn de
New-Yorkscbe banken bereid elke uitgifte van
schatkistbiljetten op te nemen, maar de fioan-
tieele commissie is bezig plannen te ontwerpen
voor nieuwe belastingen alleen de oorlogs-
winstbelastiug zal bonded millioen p.st. op
brengen.
Alle groote schouwburgen en vele groote
winkelzaken hebben de Aroerikaansche vlag
ui'gestokec het publiek juicht elke toespeling
op de huidige gebeurtenissen toe. De bladen
versieren hun pagina's met vluggen en toepBS-
seljjke teekeningen.
De »Morning Post* verneemt uit Washington:
Da miliiaire bijstand, welken Amerika den ge
allieerden zal geven, is feitelijk door den pre
sident vastgesteld na besprek ng met de minis
ters van oorlog en marine. Voor hét oogenblik
zal die medewerking Z'cb bepalen tot zuiver
maritieme actie, daar men inziet, dat Amerika
niet eerder in staat is een expeditie naar
Europa te zenden dan over eenige maanden.
Amerika zal den patrouilledienst op zich nemen
in den noordelijken en zuidelijken Atlantischen
Oceaan en die zeeën vijj houden van kapers
van duikbooten, aldus beveiligende de schepen
uit de Amerikaaiscbe en Canadeesche havens,
waardoor de Engelsche en Frarische kruisers,
belast met het toezicht voor de Amerikaan-che
kust, vrij komen. De marineautoritciteu zjjn
van oordeel, dat zij schepen genoeg te hunner
beschikking hebben om huu havens te bescher
men zoowel als den Amerikaanscben en geal
lieerden handel en dat zy bij behooHijke in-
deeling van de vloot aan de handelsschepen
voldoende bescherming kunnen geven totdat
zjj in volle zee zjjn, terwijl dan de verantwoor
delijkheid voor hun veiligheid verder moet
worden overgenomen door de vloot der ge
allieerden.
De mogelijkheid van convoyeeren is be
sproken, maar de betrokken autoriteiten achten
dit niet uitvoerbaar, terwijl deze methode vol
gens hen niet een even groote baschsrmiug
geeft als het stationneeien van schepen op
zekeie vaste punten. Behalve de thans io dieust
gestelde schepen stelt het marinedepartement
voor koopvaarders over te nemen en deze uit
te rusten als hulpkruisers en maatregelen te
nemen voor de indienststelling van een cneuigte
snelvarende motorbooten en ander klein materiaal
als steun voor de torpedobootjageiflottiljes en
patrouillebooteu bjj bun taak,
Bij den aanvang van de gehouden vergade
ring van de Tweede Kamer heeft de tijdelijke
voorzitter van den ministerraad, de heer Cort
van der Linden, de volgende verklaring
afgelegd
Ik ben thans in staat, de Kamer eenige
nadere mededeelingen te doen betreffende de
ernstige gebeurtenissen van den jongsten tjjd.
De regeering heeft tot dusver in de moei-
ljjke omstandigheden tijdens den oorlog hare
houding zelfstandig bepaald. Zjj heeft geen
reden gevonden, anders te handelen naar aan
leiding van den verscherpten duikbootenoorlog,
door Duitschland aangekondigd.
De regeering heeft zich gedurende den oorlog
stipt gehouden aan het internationale recht.
Wat recht is blijft naar hare meening recht,
ook al wordt het door anderen geschonden.
De regeering hééft niet nagelaten, waar de
belangen van Nederland werden benadeeld,
ernstig te protesteeren tegen handelingen van
verschillende belligerenten, wanneer die naar
hare meening niet volkomen in overeenstem
ming waren met liet volkenrecht. Met naine
heeft zjj het beginsel van de vrjje zee hoog
gehouden.
Tegenover den thans door Duitschland aan-
gekondigden maatregel heeft de regeering,
haar onpartjjdig standpunt handhavend, met
nadruk geprotesteerd, zoowel wat betreft de
belemmering van de vrjje vaart als het voor
genomen gebruik van de duikbooten, niet in
overeenstemming met het internationale recht
(bravo's)
Evenmin als bjj andere gebeurtenissen, waar-
bjj liet internationaal recht geschonden werd,
heeft de regeering thans aanleiding gevonden
verandering te brengen iu hare internationale
politiek.
Zjj houdt vast, uie.t beslistheid, aan de
steeds door de Staten-Generaal goedgekeurde
politiek van strikte onzijdigheid tegenover elke
partij.
Zjj laat niet af van haar voornemen, elke
schending van ons grondgebied of van onze
souvereiniteit, van welke zjjde ook, met de
wapenen te keeren.
De moeiljjkheden, gevolg van den nieuwen
internationalen toestand, hoopt de regeering
met vastberadenheid en beleid te boven te
komen. (Luide teekenen van instemming).
De meening
wan oud-minister1 Treub.
In de »Haagsche Crt is een verslag ge
publiceerd van een interview over den inter
nationalen toestand, dat de redactie heeft
gehad met prof. mr. M. W. F. Treub, oud
minister.
Wij ontleenen daaraan om. het volgende:
«Duitschland's houding beschouw ik als een
indirecte erkenning van eigen zwakheid van
Duitschland's positie. Voor Duitschland's re
geering zal het tegenover bet volk gemakke
lijker zjjn om in te gaan op vredesvoorwaarden,
die voor Duitschland anders weinig aannemeljjk
zouden wezen, wanneer bljjkt ten eerste, dat
het wapen, waarover althans een deel der
militaire partjj nog meende te kunnen be
schikken, het directe gevolg heeft, dat men
zich er bjj op den hals haalt, een nieuwen,
grooten vjjand, die wel op militair maritiem
gebied de beslissing niet zou kunnen geven,
maar waarvan de vijandschap uit economische
overwegingen, ook voor de toekomst des lands
hoogst bedenkeljjk wezen kan. Inderdaad be
schouw ik den laatsten Duitschen maatregel
als het begin van het einde, dat hiermede
wordt ingeluid.
Omtrent de positie van ons land, vond
mr. Treub het wenscheljjk, zich niet tot in
bjjzonderheden uit te laten. Wel vestigde hjj,
toen wjj hem omtrent dit punt een vraag
stelden, er de aandacht op, dat, wanneer men
aauneemt dat er geen daden gebeuren, waar
door Ameiika ten oorlog gedwongen wordt,
het niet denkbaar is, dat Duitschland den
maatregel tegenover Amerika niet zou door
voeren en tegenover de andere neutrale staten
wel. Mr. Treub verklaarde zich overtuigd,
dat men in dit geval den graan-aanvoer niet
meer moeiljjkeden zal in den weg leggen dan
hjj nu reeds ondervindt door den duikbooten
oorlog, zooals die tot dus-ver wordt gevoerd.
In het tweede geval dus wanneer er wel oorlog
met Amerika komt kunnen de levensmiddelen,
die wy van daar betrekken, beschouwd worden
als contrabande, komende uit een vjjandeljjk
land, m^ar het is niet waarschjjnljjk, dat
Duitschlau-d principieel wat 't practisch zal
doen, bljjve in het midden - zuike schepen
met graan, geconsigneerd aan de Nederlandsche
regeering, stelselmatig in den grond zal boren,
ten eerste omdat het provisie betreft voor
Nederland -- en dit geldt ook voor andere
neutralen en het een uitlokken van de
mogelijkheid van conflicten met de Europeescbe
neutralen zou beteekenen ten tweede acht ik
't niet waarschjjnljjk, omdat uit 'n zuiver
