Van het Westelijk oorlogstooneel.
Yan het Roemeensche gevechtsterrein.
Op Zee
DE OORLOG.
De algemeene toestand.
Offtcieele communiqués'.
De mark beneden den franc.
De Oostenrijksche minister
president vermoord.
Aanvaring met een mijnenveger
zullen moeten bezoeken, gedwongen als zij
zullen zijn door de omstandigheden.
Het door den heer Eerdmans en spreker
ingediend amendement beoogt hieraan tegemoet
te komen.
De rede van den heer de Muralt werd meer
malen door applaus onderbroken en teD slotte
krachtig toegejuicht.
Ondergeteekende wil hieraan toevoegen,
dat de heer de Muralt sprak naar het hart
van vele voorstanders van het openbaar on
derwijs.
Mocht de politieke situatie den heer de
Muralt er toe brengen zijn stem aandefinan-
tiëele gelijkstelling te geven, wij hopen van
harte, dat hij en de heer Eerdmans het door
hen ingediende amendement onvoorwaardelijk
zullen handhaven. Velen in den lande zullen
hun daarvoor dankbaar zijn.
Intusschen, in de politiek is alles mogelijk
en het is te vreezen, dat de partijdiscipline,
die bij de evenredige vertegenwoordiging nog
meer hoogtij zal gaan vieren, den heeren in
den weg zal staan. Laat ons afwachten, wat
de toekomst brengt.
Met dank voor de plaatsing,
Uw dw. dn.
J. v. d. PE1JL
Onderwjjzer aan eene Openbare School
te Ter Neuzen.
De oorlog is begonnen met een moord op
Oostenrjjksch gebied En voor de tweede maal
is nu in de monarchie een politieken moord
geschied. Welken invloed dit hebben zal op
den verderen loop der gebeurtenissen is niet
na te gaan, doch het is niet waarschijnlijk,
dat deze bloedige daad, in tegenstelling met
de eerste, die het begin van den naderenden
strijd verklaarde, het einde van den oorlog
verhaasten zal.
Graaf Stürgkh stond sedert het laatst van
1911, dus ongeveer vijf jaren aan het hoofd
van de zaken in Oostenrijk. Hij was de op
volger van baron von Gautsch, na het aftre
den van diens derde ministerie. Aan de re
geering gekomen met de opdracht de steeds
krachtiger wordende botsing tusschen de
Duitsche en Slavische belangen tegen te gaan
en een verzoening te bewerken, tusschen de
Duitschers en Tsjechen in Boheme, zag hjj
zijn pogingen daartoe mislukken, aanvankelijk
door de toenemende verwijdering, en later
door den wereldoorlog, die in een strijd tus
schen Oostenrijk en den grooten Russischen
Slavenstaat zjjn oorsprong zag, en die voor
Oo9tenrjjk-Hongarije een stryd om het voort
bestaan der Monarchie geworden is.
De redenen, die den socialistischen schrijver,
dr. Friedrich Adler, bewogen hebben den mi
nister-president neer te schieten, zal hij voor
den rechter mededeelen, zeide hij. Tot dusver
zijn wij dus slechts wat vermoedens beperkt,
zooals trouwens uit de telegrammen uil Weenen
voldoende blijkt.
Wij weten echter dat graaf Stürgkh, die in
Maart 1914 zich genoodzaakt gezien had het
Parlement Daar huis te zenden, geweigerd had
mede te werken tot het bijeenroepen van den
Oostenrijkschen Rijksraad. Er zou te Weenen
een bijeenkomst van de partijlijders plaats
hebben, waartoe ook de minister-president was
uitgenoodigd. Zijn antwoord, wellicht een der
laatste stappen in deze richting door hem ge
daan, was een weigering hjj schreef, dat de
regeering aan bijeenkomsten der partijleiders
(Obmiinner) slechts kan deelnemen, wanneer
de Rijksdag bijeen is, en de bijeenkomst dient
tot bespreking van het arbeidsprogram van
den Rjjksdag.
Of de weinig tegemoetkomende houding,
die de minister tegenover den wensch tot het
bijeenroepen van het parlement toonde, een
geëxalteerde, als dr. Friedrich Adler blijkens
de Weener berichten is, heeft opgewonden, en
hem aanleiding gegeven heeft den minister
neer te schieten, is thans nog moeiljjk te
zeggen. Ook andere reaenen kunnen den dader
tot zijn ontzettende daad aanleiding hebben
gegeven.
Zeker is het, dat de Oostenrijksche monar
chie moeilijke dagen tegemoet gaat. De onte
vredenheid is groot, de keizer oud, de regee
ring besluiteloos.
Wat Oostenrijk noodig heeft is een staats
man, die tegen de moeilijkheden van den
toestand opgewassen is, de politieke nood
zakelijkheid inziet om niet zonder en tegen
de uitinng van den volkswil, maar met ge
bruikmaking der parlementaire krachten te
regeeren, en die krachtig wil medewerken,
om de steeds sterker wordende verwijdering
tusschen de verschillende deelen van de mo
narchie tegen te gaan, verzoening en tege
moetkoming te brengen, en daardoor bijeen
te voegen en tot samenwerking te nopen, wat
anders wellicht als een inwendige vernietigende
kracht werken kan en de van buiten aange
wende pogingen om de monarchie ten val te
brengen niet zal tegengaan, doch bevorderen.
Wat inwendige verdeeldheid kan tot stand
brengen, zien wij in Griekenland, waar de
toestand feitelijk zoo wordt, dat de tweespalt
leiden moet tot den ondergang, de vernietiging
van een der beide partjjen. De partij van
Venizelos wint met den dag in aanzien eri
sterkte. Van alle zijden stroomen vrijwilligers
naar Saloniki, om zich aan te sluiten bij de
divisies, die de voorloopige regeering er bijeen
brengt, voor den strijd met de Entente troepen
tegen de Bulgaren.
Uit Londen komt reeds het bericht, dat de
voorloopige regeering een ultimatum tot Bul
garije heeft gericht.
In Athene wordt de regeering vau den koning
steeds meer afgescheiden van het land. De
pogingen om den Koning en zijn omgeving
geheel en al tot machteloosheid te brengen,
worden geregeld voortgezet. Het leger is ge
demobiliseerd, de vloot ontwapend en door de
geallieerden in beslag genomen. Nu komen
zij met den eisch, dat de koning de troepen
uit Thessalië zal terugtrekken en naar den
Peloponesus zal overbrengen. Thessalië ligt
geheel buiten het operatie-terrein der gealli
eerden, en het Grieksche leger in die streek
heelt alleen de taak te zorgen, dat Italië zjjn
veroveringspolitiek niet verder dan de zuide
lijke gedeelten van Noord-Epirus uitstrekt. De
koning heeft op dit verzoek van Sarrail, om
de troepen uit Thessalië terug te roepen, ge
antwoord dat hij gaarne wil toestemmen in
eiken maatregel om de traepen van generaal
Sarrail in den rug te beschermen, maar dat
hij de terugroeping der troepen uit Thessalië
onnoodig acht voor de bescherming der ge
allieerden. De koning zegt, niet te begrijpen,
welke redenen er bestaan, om dezen eisch te
stellen. Worden die hem duidelijk gemaakt,
dan zal hij die zeker overwegen.
De Fransche militaire attaché, die den wensch
der geallieerden overbracht, zeide, dat hjj de
opmerkingen van den koning aan zijn opdracht
gevers zou mededeelen.
De strijd aan de Somme wordt krachtig
voortgezet. De Franschen wonnen eenig ter
rein bij Sailly - Sallisel, de Engelschen in de
richting van Grandcourt - Pys. Op andere
punten werden aanvallen afgeslagen. Ten zuiden
van de Somme heroverden de Duitschers verder
eenige loopgraven tusschen Biaches en La
Maisonnette. Aanvallen op Chaulnes werden,
volgens het Fransche bericht, afgeslagen, volgens
het Duitsche duurt de strjjd in de bosschen
ten noorden van Chaulnes nog voort.
Aan het oosteljjk front duurt nog steeds
de strjjd voort, ten westen van Loezk, aan
het front Kiselin Swinjoechi, en meer naar
het zuiden tusschen Swistelniki en Skomoro-
chynowe, aan de Narajofka. Maar verandering
brengt dit in den toestand niet.
Krachtig zjjn ook de Russische pogingen,
om bij Dorna Watra, aan den Drielandenhoek,
door te breken, om de vereeniging met de
Roemeensche legers te bewerkstelligen. Een
bericht uit Petrograd meldt, dat daar hevige
gevechten geleverd worden, eenerzjjds met het
doel de Russische en Roemeensche legers te
scheiden, anderzijds om de vereeniging op
Hongaarsch gebied tot stand te brengen.
In Hongarjje zjjn echter niet veel Roemeen
sche troepen meer. Vooral in het noorden en
in de streek Kroonstadt Hermannstadt zjjn
de Roemeensche legers overal op de grens-
passen teruggeslagen, op menig punt, zooals
in den Predealpas en den Törzburger pas reeds
ver op Roemeensch gebied. Wel doen de Roe-
meniërs in het bergland hier en daar tegen
aanvallen, maar tegenhouden kunnen zij de
binnendringende Oostenrijk-Hongaarsch-Duit
sche troepen nog niet. En terwjjl zjj dus in
het westen van Roemenië doordringen, behaal
den de centralen in de Dobroedsja een groote
overwinning. De Roemeensche berichten zeg
gen slechts, dat door de krachtige aanvallen
der tegenpartij de Roemeensche troepen ge
noodzaakt waren om terug te trekken. Uit de'
Duitsche en Bulgaarsche legeiberichten blijkt!
nu, dat de troepen van Mackensen in de Do
broedsja zijn overgegaan tot de bestorming dei-
door de Roemeniërs bezette linie, achter den
zoogenaamden wal van Trajanus, tusschen
Rasova en Toezla. Op verschillende punten
drongen de aanvallers die stelling binnen, ver
dreven de verdedigers, namen de plaatsen Toezla.'
Topraisar en Cobadin en maakten eenige dui
zenden gevangenen. Het Bulgaarsche bericht
meldt, dat de vervolging van de Roemeensche
troepen, wier tegenstand gebroken werd, krach
tig wordt voortgezet, en dat de Bulgaarsche
rechtervleugel, die langs de Zwarte Zee oprukt,
reeds tot 10 K.M. van de Roemeensche haven
plaats Constandiza is aangekomen, welke uus
ernstig bedreigd wordt.
In Macedonië duurt de strjjd in de Tsjerna-
bocht nog voort. Tusschen Brod en Kenal?
strjjden de Serviërs om Monastir te bereiken,
maar het slechte weder beperkte de operaties,
ook aan den Vardar en aan de Stroema.
PARIJS, 23 Oct. (Havas.) Officieel bericht
van hedenmiddag:
De Franschen hebben gisteravond een plaat-
seljjke onderneming uitgevoerd, die volkomen
is geslaagd. Na een korte artilleristische voor
bereiding hebben de Fransche troepen in één
enkelen stormloop de geheele hoogterug 128
ten Noordwesten van Sailly-Saillisel genomen,
waarop de Franschen op 18 dezer vasten voet
hadden verkregen.
Ten Zuiden van de Somme hebbeD de Duit
schers, niettegenstaande een verwoede beschie
ting van de boschstreek ten Noorden van Chaul
nes, snachts hun aanvallen op de Fransche
stellingen niet hervat.
Meer naar het Zuiden is een Duitsche over-
rompeÜDgspoging, gericht op de Fransche stel
lingen bij den spoorweg, mislukt.
Het gezameljjke aaotal gevangenen, sedert
21 October door de Franschen gemaakt in het
vak van Chaulnes, is thans tot 450 geklom
men, waarbjj 16 officieren.
Tusschen de Avre en de Oise hebben de
Franschen een kleine post genomen en den
Duitschers verliezen berokkend.
In Champagne hebben de Duitschers een
mjjn laten ontploffen ten Zuidoosten van de
hoogte van Mestui. Een Fransche tegenaanval
wierp hen terstond uit den trechter, dien zjj
bezet hadden.
Vanochtend hebben Duitsche vliegtuigen
verscheidene bommen op Lunéville geworpen,
zonder slachtoffers te maken j de schade was
onbeteekenend.
Aan het Somme-front zijn gisteren twee
Duitsche vliegtuigen geveld en drie in ontred
derden toestand gedwongen te dalen.
LONDEN, 23 Oct. (Reuter.) Officieel be
richt van hedenavond
Bjj een onderneming aan den rechtervleugel
van ons front ten Zuiden van de Ancre hebben
wij onze linie ten Oosten van Guendecourt en
Lesboeufs vooruitgebracht en meer dan 10000
yards van de vjjandelyge loopgraven genomeD.
Er zjjn, behalve de gisteren vermelde, nog
66 gevangenen aangebracht uit het gevecht
bjj de Schwabenschans en bij Le Sars.
De Duischers hebben gisteravond twee in
vallen in onze loopgraven bjj Gommecourt
beproefd. De eene werd door ons vuur gestuit,
waarbij zjj zware verliezen leden bjj den an
deren inval drongen zjj een buitenpost bin
nen, doch werden er door een tegenaanval ter
stond weer uit verdreven.
Gisteren hebbeu onze vliegtuigen twee sta
tions achter de vjjandeljjke linies gebombardeerd,
een rjjdenden trein getroffen en veel schade
aangericht aan gebouwen en rollend materieel.
Zeven vijandelijke vliegtuigen zijn neerge
schoten, vele andere hebben met averij moeten
landen.
Acht onzer vliegtuigen zjjn niet teruggekeerd.
ZURICH, 21 October. (Havas) Voor de
eerste maal sedert het begin van den oorlog
heeft de koers van de mark hier een lager
peil bereikt dan die van den Franschen franc.
De franc noteerde 90.70, de mark 90.50.
WEENEN, 23 Oct. (Wolff.) Officieel: Front
aartshertog KareiIn de gevechten bij Predeal
zijn 6 Roemeensche officieren en 555 man gevan
gen genomen. De algemeene toestand is on
veranderd.
SOFIA, 23 October. (Buig. Ag.) Officieel
Langs den Donau is het rustig.
In de Dobroedzja hebbeu de verbonden
troepen gisteren de vervolging van den vjjand
voortgezet. Om 1 uur 's middags trok onze
ruiterij de stad Konstanza binnen en 's avonds
bereikten en bezetten afdeelingen van onzen
rechtervleugel de linie Islisine Tepe(16 K.M.
ten N.W. van Konstanza) Alekep (Alacapa,
vlak bij den spoorweg), terwijl de troepen van
den linkervleugel de linie Idris Koejoes hoog
tepunt 127, 6 K M. ten Zuiden van Medjidié
de hoogten 5 K.M. ten Noorden van Koe-
Mameot hoogtepunt 158 bezetten,
Een Russisch smaldeel, dat met zjjn artillerie
uit de Zwarte Zee aan het gevecht deelnam,
heeft zich teruggetrokken en is in Noordeljjke
richting verdwenen.
Een Duitsch zeevliegtuig is achter het vy-
andeljjk front in het vliegkamp hjj het dorp
Karaksura geland en heeft daar twee vjjande
ljjke vliegtuigen vernield, na de schild wachten
van het kamp te hebben gedood. Het vliegtuig is
onbeschadigd teruggekeerd.
ST. PETERSBURG, 23 Oct. (P. T. A.) Offi
cieel In het. Trotuz-, Oituz- en Slanic-dal is
de vijand, door de Roemeniërs aangevallen,
gedwongen een weinig terug te trekken. Aan
de Westeljjke grens van Moldavië duren de he
vige gevechten in het voordeel der Roemeniërs
vooit.
In de Dobroedzja trekken de Russen en
Roemeniërs onder den aanhoudenden druk van
den vjjand terug. Zjj bieden echter verbitterden
tegenstand.
BOEKAREST, 23 Oct, (Roem. Ag.) Noor
delijk en N.W. front: Bjj Tulghes en Bicaz
geschutgevechtün. In het Trotus-dal trekt de
vjjand terug hjj heeft het dorp Brusturoasa
in brand gestoken. Iu het Uzuldal hehben wjj
afgeslagen. In de dalen van de Ortuz en de
Slawic is de vijand bloedig teruggeslagen. Aan
de grens is de nacht betrekkelijk kalm geweest
voor het eerst sedert 13 dagen is hier 's nachts
niets gevochten.
In het Buzeu-dal, bij Tabla Butzi Bratocea,
Predelus geschutvuur de toestand is onver
anderd.
Bjj Predeal hebben wij een zeer hevigen aan
val van den vjjand afgelagen.
In de streek van Dragoslavele hebben wij
den berg Prisaca hernomen, gevangenen ge
maakt en dr.e machinegeweren vermaesterd.
Op onzen linkervleugel hebben aanvallen en
tegenaanvallen elkaar alwisseld. Wjj hebben
al onze stellingen behouden.
Wjj hebben een vijandelijke afdeeling, die
van den Scara-pas door het Topoloz-dul op
rukte, teruggedreven 122 gevangenen gemaakt
en 3 machinegeweren vermeesteid.
In het Jiul-dal is de toestand onveranderd.
In de streek van Orsova hebben wjj een
vijandeljjken aanval, gericht tegen hut dorp
Bersa aigeslagen.
Zuidelijk front: Langs den gehoelen Donau
wisseling van vuur.
In de Dobroedzja duurt de hevige strjjd
voort. Onze troepen zijn tot vlak ten Zuiden
van den spoorweg TsernawodaKanstanza te
ruggetrokken.
Minister president graat S ürgkh is Zaterdag
het slachtoffer van een aanslag geworden. Toen
de graaf in hotel »Maissl uud Scöadn* dineer
de, kwam plotseling de schijjver Friedrich
Adler op de tafel toe en loste snel achtereen
drie schoteD op een miDister-presideut. S ürkgh
werd in het hoofd getroffen en was dadeljjk
dood.
Over den aanslag heeft de Weiner Allgem.
Zeitung* de volgende bijzonderheden vernomen
van een ooggetuige Graaf S ürkgh zat zooals
iederen anderen dag, in de eetzaal van »Meissl
und Scbadnc, dit keer in gezelschap van ba
ron Aehrental, broer van den overleden minis
ter van buitenlandsche zaken. Drie tafeltjes
verder zat de Weener schjjver dr. Friedrich
Adler zoon van den rijksraad-afgevaardigde dr.
Viktor Adler. Plotseling stond Adler op, deed
drie stappen iu de richting van het tafslija
waaraan Siütkgh zat en loste op dezen drie
revolverschoten. De graat zonk dadeljjk, doo-
delijk getroffen, ineen. Eén schot miste en trof
baron Aehrental in den voet. De baron ving
graaf Siürkgh dadeljjk op.
Toen de schoten vielen stormden de aanwe
zige Oostenrjjksche en Duitsche officieren da
delijk op den aanvaller toe en trokken zjj hun
sabels. Dr. Adler noemde dadeljjk zjjn naam
en zei: »Paidon mijne heereD ik weet wat ik
gedaan heb ik laat mjj kalm arresteeren*.
Op een vraag van een officier waarom hjj deze
daad gepleegd had, antwoordde hjj »Dat zal
ik zelt voor de rechbank hebben te verantwoor
den.*
De inmiddels verschenen inspecteur van den
geneeskundigen dienst kon slechts den dood
van het slachtoffer constanteeren. Eenige mi
nuten later kwamen de directeuren van de de
partementen van binnenlandsche zaken en han
del, de Stadthaler Bleyleben, de Landmaat
schall Prins van Lichtestein en het hoofd der
Gorup.
De dader werd in hechtenis genomen.
Overal wekte het bericht van de aanslag
groote verontwaardiging.
De dezer dagen met eene lading koffie voor
de Reliefcommissie te Rotterdam binnengeko
men Nederlandsche kof »Cuncurrent", kapi
tein Kajuiter, is op de Theems aangevaren
door een Britschen mjjnenveger, waarbjj de
boegspriet verloren ging.
Omtrent deze aanvaring verneemt men te
IJ muiden nog het volgende: De koftjalk
»Concurrent" vertrok 10 October van Londen
doch moest nabjj het Sunk-vuurschip ankeren
omdat de loods nog aan boord was en de
loodsboot reeds naar binnen was gegaan. Het
werd stormweer, waardoor men aan boord
van het schip hard te verantwoorden had en
reeds de volle lengte ketting was gestoken.
Des nachts sloeg een in de nabjjüeid geankerde
mijnenveger door den storm van zjjne veran
kering en dreef met volle vaart tegen de tjalk,
waarbjj de boegspriet afbrak. Hevig stieten
beide schepen tegen elkander, waardoor het
anker met ketting van de tjalk eveneens af
brak en het schip op drift geraakte. Er be-
