Vrijzinnig Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen,
SchitrntonniHoog en nog wat.
grHcwttiwg, hoewel wat laat.
Ücflrcdigingscoitiiniftit.
GEMEENTERAAD.
No. 2652.
Woensdag 23 Februari 1916.
27e Jaargang.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 8 maanden 76 cent roor binnen en buiten Ter Neuzen.
Voor België 96 cent by vooruitbetaling.
Abonnementen worden aangenomen by alle
Boekhandelaren, Brievengaarders en den Uitgever.
Telefc latere. No 15.
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1 tot en met 6 regels 50 eent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelyk ver
minderd tarief. Grootere letters naar plaatsruimte
Redactie-adres: Noordstraat 10, Ter Neuzen
Deze Courant .erscb^nt el, er Woensdag - en Zaterdagmorgen bij den Uitgever M, DE JONGE, te Ter Neuzen.
Het gaat het bijzoader onderwjjs te Schier
monnikoog nog niet voor den wind.
Er waren duizenden guldens te kort. Te
Schiermonnikoog bleek de lust niet groot,
om dat tekort te dekken.
En daarom klinkt als een noodkreet door
het gansche landHelpt Schiermonnikoog.
Reeds een aantal malen heeft ook Luctor
et Emergo dien kreet aangeheven.
Er komt bijna geen nummer van uit of op
de voorste bladzijde is het een artikeltje over
bchiermonnikoog en eene opwekking om het
sectarisch onderwijs daar te steunen.
In een lang artikel werd dat eiland voor
gesteld als een bolwerk van het modernisme.
Aanhalingen werden gedaan om aan te
toonen, boe verschrikkelijk dat modernisme
daar heerschte.
En natuurlijk kon de diepbeproefde bevol
king van Schiermonnikoog alleen heul en
bate vinden bij eene bijzondere school.
Nog eene andere opwakkering tot geven
trof ons.
Geeft toch, broeders, geeft toch, klonk het,
want de tegenstanders van het bijzonder
onderwijs zullen leedvermaak gevoelen, als
wij ons doel op Schiermonnikoog niet be
reiken.
Men ziet het, de zaak moet sterk worden
aangezet, om de beurzen der voorstanders van
bijzonder onderwijs open te maken.
Reeds meer dan eens kon men in Christe
lijke schoolbladen en ook in andere Christe
lijke organen de klacht beluisteren, dat de
offervaardigheid onder de broederen vermin
derde.
Dat is eensdeels een gevolg van het sub
sidiestelsel.
Maar anderdeels is de oorzaak nog ergens
anders te zoeken.
Als wij ons de tijden van 20, 25 jaren
terug herinneren, dan denken we nog met
een gevoel van walging aan de wijze, waarop
toen het confessioneel onderwijs aan den man
moest gebracht worden.
Gevallen van zedeloosheid of van mishan
deling, de tuchteloosheid der jeugd, al wat
maar minderwaardig was of zoo genoemd
werd, het werd toegeschreven aan de open
bare school. Die was van alles de schuld.
De bijzondere school, die zou verbetering
brengen.
De beschuldigingen van toen zijn grootelijks
verdwenen.
Ze moesten verdwijnen, toen de bijzondere
scholen na jaren bestaan te hebben, niet brach
ten, wat beloofd was, integendeel, op vele
plaatsen het in aankweeken van gezag en tucht,
van zedelijke opvoeding moesten afleggen tegen
de veel gesmade openbare school.
De oude vergiftige wapenen van voorheen
worden weinig meer gebruikt, althans niet
openlyk, bevreesd als men is, het wapen tegen
r.icbzelven te zien keeren.
Maar dat »bolwerk van het modernisme*,
dat leedvermaak bij de tegenstanders »bet
herinnert toch weer aan die tijden, die pas
achter ons liggen.
Het zijn andere, nieuwe wapenen tegen de
openbare school, die nog maar niet verdwij
nen wil.
Maar bij sommige voorstanders van het
bijzondere onderwijs, moet toch wel de idee
bovenkomen, dat de strijd tegen de openbare
school vaak een onwaardige was en dat deze
school voor allen, niet zoo zwart was als ze
werd afgeschilderd.
Zou ook deze gedachte geen afbreuk doen
aan de offervaardigheid
Toen de heer Wirtz hier dit jaar eene rede
hield voor het bijzonder onderwijs, trof het
ons, dat men aan die zijde de leuze »de school
aan d9 ouders* ging laten varen.
Wij hebben steeds gezegd, dat die leuze
eene onware was, dat ze in de practrijk juist
bij het bijzonder onderwijs gansch niet tot
haar recht kwam.
Want de afhankelijkheid van schoolhoofden
en onderwijzers van minder ontwikkelde school
besturen is daarvoor te groot.
Ook zou noodig zijn een hooger peil van
ontwikkeling dan de meeste ouders bezitten.
Het doet ons genoegen, dat in dit opzicht
aan onze argumenten recht is wedervaren.
Over de adresbeweging tegen vrouwenkies
recht, geleid door Mevr. J. Sterck—Proot,
uit Haarlem, die in een vijftal artikelen aan
getoond heeft en nog wel duidelijk »wat er
voor katholieken en in het algemeen voor
degenen die christelijk denken, pleit tegen
vrouwenkiesrecht*, zegt *Het Centrum* onder
meer
»Men kan tegen V. K. bezwaren hebben,
practische of politieke, maar daar is geen
Katholiek beginsel, dat het stegen* eischt.
Is het dan niet ongeraden, dat men nu weer
aan deze adresbeweging indertijd geschiedde
bij leerplicht, dienstplicht, enz., precies het
zelfde een principieelen, om te zeggen,
godsdienstigen grondslag tracht te geven en
allen oproept daaraan mede te doen, die Ka
tholiek zijn of christelijk denken.*
Wij nemen dankbaar nota van de erkenning,
merkt de Vaderlander op, dat het zoogenaamd
principieele verzet tegen de Leerplichtwet in
1901 beter achter wege ware gebleven, al komt
die erkenning dan ook wel wat heel laat. Maar er
mag toch wel eens aan herinnerd worden, dat de
Rechterzijde in 1901 met buitengewoon valsche
leuze ten strijde trok, toen de Leerplichtwet
door haar gebruikt werd om het anti-chris
teljjk karakter van het Kabinet Pierson—
Borgesius te bewijzen. Die leuze werd aan
geheven op het oogenblik, dat tal van Katho
lieke en christelijke onderwijzers zich innig
verheugden, dat die wet, waarvan zij de on
misbaarheid inzagen, tot stand was gekomen,
en de goegemeente ging er op in. Dr. Kuyper
vond uit, dat de Staat die de jongens van
de straat houdt om ze niet op te leiden voor
het spinhuis, en die de meisjes afhoudt van
de leerschool, die de openbare weg geeft, en
die tot erger leidt dan den dood, de heilig
heid des gezins aantastte, en dat heeft zijne
rente opgebracht, al wordt thans dan ook
erkend, dat die wet ons volk ten zegen is
geweest.
Men hcede zich tegen valscbe leuzen, want
ook op dit oogenblik werkt Rechts met een
zulke. En wel deze, dat een arbeider, die zijn
heele leven door noesten arbeid net even in
het onderhoud van zich en de zijnen heeft
voorzien, en die op 70-jarigen leeftjjd het
btaatspensioen aanneemt, een man is, wien
het ontbreekt aan eergevoel, maar dat lof
waardig is hij. die van een schamel loon nog
premie betaalde voor de verzekering van zijn
ouden dag, terwjjl het hem in den regel
onmogelijk zal zijn zoo lang dat premie-
betalen vol te houden, dat hij pensioensgerech
tigd wordt.
Het blijft een verblijdend iets, dat men van
katholieke zijde steeds doorgaat zich schrap
te zetten tegen de pogingen van Dr. Kuyper,
die het maar niet opgeeft om het werk der
Onderwijscommissie in discrediet te brengen,
zoo niet onmogeljjk te maken.
Zoo nu weer het »Buisgezin« in haar
nummer van 14 Februari 1.1., dat het volgende
artikeltje ten beste geeft
»De Bevredigingscommissie slaagt of zij
ft niet. Indien zij niet slaagt, zetten
wij den schoolstrijd, dien we nu al een
halve eeuw gevoerd hebben, onverdroten
voort. Indien zij slaagt, 't ministerie zich met
haar ontwerp vereenigt en de beide Kamers
het bekrachtigen, is er bevrediging. Waar
toe anders de naam der commissie en haar
arbeid
Is met de bevrediging ook de schoolstrijd
uit Neen, zegt »De Standaard*, al werd de
subsidie ons ook voor het volle bedrag verstrekt,
d. w.z. evenveel als aan de staatsschool wordt
ten koste gelegd.
TVjj moeten, meent »De Standaard*, ook
bij de meest ongedachte subsidie-verhooging
onzen strijd, zonder verpoozing zelfs, doorzet
ten om 't veel hooger en edeler doel te berei
ken. Dit doel is de vrjje school de regel,
de staatsschool uitzondering, of wil men, aan
vulling.
Ziet »De Standaard* niet voorbij, dat het
geen zij na de financiëele gelijkstelling blijft
nastreven ook wij streven het na zich
niet door wet en voorschrift Iaat afdwingen
Zoolang de openbare school financieel bevoor
recht en de bijzondere school financieel ach-
teruitgesteld wordt, is er geen vrije concur
rentie. jMaar is die ongelijkheid weg, kan de
bijzondere school zich even gemakkelijk en
zonder geldelijke zorg ontplooien als de open
bare, dan is er pas voor heel het volk de
onbelemmerd vrije keuze. Dan zal, als ge
volg daarvan, de bijzondere school zich verder
ontwikkelen en de openbare Dog meer inzinken.
Tot hoever die inzinking zal gaan, kunnen
wij voorhands niet zeggen. Het is zeer goed
mogelijk, dat niet alleen alle Christelijke ouders
dan hun kinderen in de bijzondere school zullen
zien onderwezen en opgevoed, maar dat ook
vele andersdenkenden aan de vrije school boven
de staatsschool de voorkeur zullen geven.
De inrichting der persoonlijkheid der onder
wijzers, de wensch naar medezeggenschap
over het onderwijs, kunnen factoren zijn, die
bij de keuze grooten invloed uitoefenen. Maar
het kan ook zijn, dat tienduizenden en tien
duizenden ouders aan de openbare school
wenschen trouw te bljjven, en van die trouw
kan geen wetsartikel hen aftrekken, daartegen
zou ook het Grondwets-artike! van Minister
Heemskerk machteloos hebben gestaan. Slaagt
de bevredigings-commissie, dan zal, zien wij
wel, de politieke schoolstrijd uit hebben en
zal het een paedagogische strijd worden om
de beste school, de school die aan het inzicht
der ouders beantwoordt.
Ziedaar gezónde taal. Na de financieele ge
lijkstelling zullen wij den den paedagogischen
wedstrijd krijgen, en wij voor ons durven
dien gerust aan, overtuigd als wij zijn, dat
dan meer dan ooit alle voorstanders van het
openbaar onderwijs hun best zullen doen,
om dat aan de hoogste eischen te doen be
antwoorden. Die strijd wordt echter niet aan
gedurfd door Dr. Kuyper, die dan eerst het
bjjzondere onderwijs veilig acht als het open
baar onderwijs door wettelijke bepalingen zal
zijn lamgeslagen.
DE OORLOG.
De algemeene toestand.
Thans is ook de Duitsche kolonie Kame
roen in handen der Engelsche gevallen. Een
telegram van 17 Februari van generaal-majoor
Dobell meldt, dat de gouverneur-generaal van
Fernando-Po hem verzocht had, een telegram
over te zenden van den vroegeren gouverneur
van Kameroen, Ebermaier, aan den minister
van koloniën te Berlijn, waarin medegedeeld
wordt, dat hij door gebrek aan ammunitie met
zijn troepen op Spaansch gebied moest over
gaan, en dat zij waarschijnlijk op Fernando-
Po zullen worden geïnterneerd.
I e Mora hebben een compagnie inlandsche
troepen, met drie of vier Duitsche officieren,
den strijd tegen een Engelsch-Fransche troepen
macht anderhalf jaar uitgehouden. Zjj waren
op een ontoegankelijke hoogte geblokkeerd en
van de buitenwereld afgesloten.
De »Times« voegt hieraan toe Dat is alles
wat is overgebleven van Duitschlands dertig
jarigen arbeid en de groote bedragen die daar
voor zijn uitgegeven. In de districten Victoria
en Buca alleen zjjn een milloen Pd. St. uit
gegeven voor ontwikkeling der cacao-, rubber-,
en andere plantages.
De besprekingen tusschen graaf Bernstorff
den Duitschen gezant te Washington en den
Amerikaanschen minister Lansing over de
»Lusitai>ia«-quaestie en de daarmede thans
nauw samenhangenden duikbootenoorlog wor
den voortgezet.
De Amerikaansche regeering stelt den eisch
dat de Duitsche duikbooten zich volgens de
wettige bepalingen zullen gedragen, voordat
een regeling van de »Lusitania"-quaestie door
de er. Staten kan worden goedgekeurd.
Graaf Bernstorff sprak er, volgens het »Times"
bericht, twijfel over uit, of Duitschlaud dien
eisch der Vereenigde Staten wel kan aanvaarden
De positie van graaf Bernstorff is niet ge
makkelijk geworden in de V. S. Sedert het
vertrek van Dumba, von Papen en Boy-Ed
richten zich de aanvallen der Engelsch-Ame-
rikaansche pers tegen den Duitschen gezant,
die beschuldigd wordt, van de Duitsche am
bassade een bureau te hebben gemaakt, om
de openbare meening in de V. S. te leiden
in pro Duitsche richting.
Mag men de »Tribune* gelooven wij
wezen er reeds herhaaldelijk op, dat de Reuter-
benchten uit de V. S. zeer sterk gekleurd
zjjn dan zou de regeering te Washington
zijn voorbereid op een ernstige crisis met de
Centraal-Europeesche mogendheden. Wilson
schijnt het in het belang zjjner herkiezing te
achten, een meer krachtige houding tegenover
Duitschland aan te nemen. Hij wil de duik-
booten-quaestie zonder langer uitstel oplossen,
en nam tegen Bernstorff een houding aan,
die volgens de >Tribuna* er toe moet leiden,
dat de Duitsche gezant of zijn taktiek moet
wijzigen, of zijn ontslag moet Demen.
De geheele Engelsch-Amerikaansche pers
juicht het krasser optreden van Wilson toe,
zoowel tegenover Bernstorff als tegenover
Duitschland want daarvan verwacht zjj klaar
blijkelijk veel voor de successen der Entente,
wanneer de V. S. de diplomatieke betrekkin
gen met de Centraal-Europeesche mogendheden
afbreken.
De Associated Press* verneemt, dat de
Ver. Staten protesteert tegen de in beslag
neming van de Amerikaansche waarden, die
uit neutrale landen naar de Ver. Staten worden
gezonden. De Engelsche regeeriDg wijst op
het voorbeeld van de regeering der Noorde
lijke staten in den Burgeroorlog, die alle
waarden van de Zuidelijken in beslag namen,
en die als contrabrande behandelen. Hieruit
leidde de Engelsche regeering, volgens de
ïTimes*, het recht af, alle Amerikaansche
waarden, ook uit neutrale staten, in beslag te
nemen, daar het voordeel van den verkoop
?ou komen ten gunste van Duitschland,
TER MMEMM VOLKSBLAD
De Burgemeester der gemeente TEIi NEUZEN
maakt bekend, dat Openbare Vergadering
van den Gemeenteraad zal worden gehouden op
Donderdag den 24 Februari 1916, des voormiddags
ten 10 ure.
Ter Neuzen, den 21 Februari 1916.
De Burgemeester voornoemd,
J. HUIZINGA.
