Vrijzinnig Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
Jacht en Yisscherij.
hoogst ernstige
beschuldiging.
No. 2470.
Zaterdag 9 Mei 1914.
25e Jaargang
Gemeenteraad van Ter Nenzen.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per B maanden 76 cent voor binnen en buiten Ter Neuzen.
Voor België 95 cent bij vooruitbetaling.
Abonnementen worden aangenomen by alle
Boekhandelaren, Brievengaarders en den Uitgever.
Telef. Interc. No 15
ADVERTENTIE PR IJ 8:
Van 1 tot en met 6 regels 50 stent; olke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver»
minderd tarief. Grootere letters naar plaatsxuimte-
Redactie-adres: Noordstraat 10, Ter Neuzen,
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag - en Zaterdagmorgen bij den Uitgever M DE JONGE, te Ter Neuzen.
De Burgemeester van TER NEUZEN, brengt donr
deze ter kennis van de belanghebbenden in deze
gemeente dat op de werkdagen in Mei 1914 be
halve des Zaterdags van des voormiddags 9 tot
des namiddags 4 ure, op de gemeente secretarie
alhier voor een ieder verkrijgbaar zijn gesteld blanco
verzoekschriften, ter bekoming van Jacht- Visch-
en Hengelsikten voor het aanstaande seizoen
1914/1915.
Ter Neuzen, 4 Mei 1914.
De Burgemeester voornoemd,
J. HUIZINGA.
In ons vorig nummer deelden wij een en
ander mede over de interpellatie van den heer
Van Deventer over de pestbestrijding in Indië.
Wij drukten af hetgeen in eerste termijn
onze afgevaardigde in het midden bracht.
Onze afgevaardigde slingerde inderdaad een
zeer zware beschuldiging aan het adres der
Indische regeering, die in 1899 te Buitenzorg
zetelde. Zoowel de heer Van Deventer als de
Minister bleven het antwoord niet schuldig.
Ook de afgevaardigde van Breda de heer
Bogaardt trachtte de beschuldiging te ver
zachten. De heer Van Deventer en ook de
Minister bleken het niet eens te zijn met den
heer De Muralt omtrent de doktoreukwestie.
Beiden betreurden zeer, dat de doktoren niet
geneigd waren zich op te otferen om terwille
der menschheid naar Indië te gaan. Het trak
tement werd voldoende geacht en uit roeping
moesten de doktoren de pest opzoeken. Ook
werd medegedeeld, dat de pest eigenlijk niet
besmettelijk was van mensch op mensch en
dus niet gevaarlijk voor de doktoren. De
heer Van Deventer achtte het koude mate
rialistische, dat in de rede van onzen afge
vaardigde naar voren drong niet symphatiek.
Het moge zoo zijn Wij hebben getracht
onpartijdig uit de stukken onze umening te
vormen en zijn tot de conclusie gekomen dat,
hoe men de zaak ook beziet, men in dit ge
val veel verder komt met de materialistische
beschouwing van onze afgevaardigde dan met
de oogenschijnlijk zoo hoogstaande beweringen
van den heer Van Deventer. Het feit ligt er,
dat onze doktoren voor het salaris van 400
gld. per maand niet naar de pest willen. Het
is dus plicht der regeering nn meer te bieden.
De pestepidemie breidt zich uit. De ongeluk
kige lijders liggen zonder hulp. Hier breekt
nood wet. Wij drukken hieronder af hetgeen
onze algevaardigde in tweeden termijn in de
kamer deed hooreu.
De heer DE MURALTMijnheer de Voor
zitter Het is in overleg met den heer Minister,
dat ik de vrijheid neem nog even, vóórdat
Zijn Excellentie de sprekers nader beantwoordt,
het woord te voeren. Ik acht mij daartoe
toch verplicht na hetgeen is medegedeeld door
den geachten afgevaardigden uit Breda, den
heer Bogaardt, betreffende de pestbarakken
door mij indertijd in opdracht van de toen
malige Indische regeering in gereedheid ge
bracht op de Karimon-üjawa-eilanden. De
beschuldiging door mij geuit aan het adres
van de toenmalige Indsche regeering, die van
1899, is inderdaad zeer zwaar en treft mis
schien enkele ambtenaren en hoofdambtenaren,
die destijds met deze zaken te maken hadden
en waarvan er verschillende nog in Indië
vertoeven en die direct of indirect dus door
mij van nalatigheid zijn beschuldigd. Die
beschuldiging is, ik erken het nogmaals, in
derdaad zeer zwaar, maar ik heb die welbe
wust geslingerd naar de toenmalige Indische
regeering.
Nu heeft de heer Bogaardt te kennen ge
geven, dat hem de bouw van die pestbarakken
op de Karimon-Djawa-eilanden niet bekend
was Hij wist wel, dat er op Onrust een soort
van quarantaine-station bestond, maar hij
onderstelde, dat die pestbarakken op de Kari-
mon Djawa eilanden waren gemaakt, omdat
de mogelijkheid niet was uitgesloten, dat de
pest zou worden ingeeleept met het een of
ander schip uit Britsch-Indië of uit Penang,
waar toch een zware epidemie heerschte. Met
die uiting heeft de heer Bogaardt mijn be
schuldiging tegen de toenmalige Indische
regeering niet verzwakt, maar haar integen
deel zeer versterkt, want hij heeft daardoor
erkend, dat in 1899 de Indische regeering
reeds was gewaarschuwd en dit bewezen heeft
doordien zij quarantaine-inrichtingen deed
maken, omdat de mogelijkheid niet was uit
gesloten, dat de pest door een schip uit
Britsch-Indië naar Nederlandsche-Indië zou
worden overgebracht.
Het staat dus vast dat de Indische regee
ring in 1899 volkomen op de hoogte was
van het gevaar dat dreigde. Het kan en mag
hier niet worden ontkend. Ik zou dit kunnen
bewijzen uit de rapporten die ik toen heb
uitgebracht, en die ik nog in mijn bezit heb.
Het spreekt vanzelt dat in die rapporten, die
ik als ambtenaar heb uitgebracht, niet mag
publiceeren. Misschien wel met toestemming
van den Minister van Koloniën? Door ver
schillende ambtenaren werd in hun stukken
vermeld dat de pest in directeu aantocht was.
Ik heb het volle recht de zware beschuldiging
uit te spreken, dat de toenmalige Indische
regeering in gebreke is gebleven om de
noodige maatregelen te nemen. Nu kan men
zeggen wat had de regeering moeten doen
toen zij wist dat de pest komen kon? „C'est
eufoncer une porte ouverte." Wel, Mijnheer
de Voorzitter, dan had men moeten doen wat
hier te lande gebeurt ten aanzien van de
cholera en andere te verwachten epidemieën.
Wij weten ook wel, dat de cholera niet eiken
dag in ons vaderland kan binnentreden, maar
toch worden er zelfs op het platteland cho-
lerabarakken opgericht om in tijd van nood
te kunnen dienen Ik ben zelf lid van een
gezondheidscommissie geweest, dus weet ik
er alles van. Alle dokters zullen gereed staan,
in één woord, om het beeld dat de Minister
gebruikte te bezigen, alle koetsiers zullen op
den bok zijn om in dienst te treden als de
cholera haar intrede in Nederland mocht doen.
Men heeft te Rotterdam kunnen zien, dat,
toen de cholera daar haar intrede deed, men
de ziekte dadelijk heeft weten te localiseeren
dit kon men doen omdat alles in orde was.
Wanneer men te Rotterdam de Indische regie
ring van 1899 had gehad, dan waren de
menschen gestorven als ratten wij hebben
het zooveel over ratten gehad, dat ik dit
beeld nu nog wel eens gebruiken mag.
Nu heeft de heer Van Deventer gezegd:
kijk eens, mijnheer de Muralt vertelde, dat
hem in 1899 is opgedragen om op de Kari
mon-Djawa-eilanden pestbarakken op te rich
ten: dit is m i. juist een lof voor de Indische
regeering; hieruit blijkt toch dat ze deed wat
zij kon doen.
Ik erken dat dit een optreden was tegen
de pest, een optreden in „statu nascendi";
dit was het begin van het begin. Indien de
regeering van 1899 op dien weg ware voort
gegaan, dan zou ik niets gezegd hebben en
dan zou ik het eens zijn geweest met den
heer van Deventer, dat het optreden van de
regeering in 1899 en daarna hulde verdiende.
Het begin was uitstekend, maar men heeft
het daarbij gelaten. Er werden barakken op
gericht, maar er was geen quaestie van dat
men er iets mede doen kon, en voldoende
behoorlijke medische voorzorg werd niet ge
nomen Ik was ambtenaar; ik kreeg de op
dracht om die barakken te bouwen en moest
dus gehoorzamenik werd er voor betaald.
De heer SCHaPER: En u hebt gezwegen
De heer DE MURALTDe heer Schaper
zegt: gij hebt gezwegen, maar de heer Schaper
moet weten hoe de toestanden in 4899 nog
in Indië waren. De heer Albarda, die ook bij
de Indische begrooting over de ingenieurs
sprak, kan daarover beter oordeelen. Thans
heeft men in Indië de vakvereeniging van
ingenieurs, waar alle zaken ter sprake kunnen
komen, terwijl men vroeger alleen in deze
stond.
De heer Bogaardt zeide betreffende het
doctorensalaris: moeten wij dan ambtenaren
koopen? Niet koopen, maar goed betalen.
Het spreekt vanzelf dat wij niet aan alle
doctoren die gewoon naar Indië gaan een groot
extra traktement moeten geven, wij staan hier
echter voor eer/ noodstand, en, zooals het oude
Hollandsche spreekwoord zegt: „nood breekt
wet." .Wij moeten zoodanig traktement geven,
dat wij de beste doetoren ku.nnen krijgen.
Men moet niet alleen de jonge doctoren naar
de peststreken zenden, maar in de eerste plaats
goede doctoren. Ik twijfel er niet aan, dat
de doctoren niet zullen ontbreken als men
ze maar goed betaalt. Dit moge onsymphatiek
klinken, maar het is de waarheid, dat over
het algemeen de doctoren niet naar Indië
willen gaan naar de pest omdat men
ze niet behoorlijk betaalt.
Er is nog iets dan ik gewoon schandalig
vind.
Dat is dit, dat jaren geleden toen de veepest
in Indië heerschte, men veeartsen heeft op
roepen en die dadelijk heeft gegeven f 500
per maand, wat zij ook waard waren. Dat is
geen praatje.
De heer VAN DEVENTER: Hoevelejaren
praktijk hadden die veeratsen?
De heer DE MURALT De heer Hoogkamer,
gepensionneerd majoor-veearts uit Indië, thans
wonende in den Haag, heeft mg het recht
gegeven om zijn naam te noemen en op zijn
gezag deel ik mede, dat de veeartsen die men
toen naar Indië zond, direct f 500 per maand
ontvingen. De geachte interpellant behoeft
mij dus hier niet te interrumpeeren. Hij kan
zich tot dien heer wenden.
Er, nu gaat het niet aan om de doctoren,
die men naar de peststreken wil zenden
al zijn dit dan geen idealistische doctoren
f400 per maand geven en daarbij nog uit te
rekenen, dat zij nog f3500 per jaar kuunen
overhouden. Jarenlang is door de wetenschap
volgehouden dat de pestbacil eigenlijk niet
kon aarden in een koel klimaat, maar de on
dervinding heeft geleerd, dat men niet altijd
te veel kan hechten aan hetgeen wordt vast
gesteld door de medische wetenschap. Het kan
eveuzoo gaan met de bewering dat de pest
niet besmettelijk is van mensch op mensch.
Daarin kan blijken dat de wetenschap zich
ook vergist, natuurlijk te goeder trouw. Zoo
is het ook gegaan met dat beweren, dat de
pestbacil niet kon aarden in een koel klimaat.
Want wat zien wij Dat juist in de koelere stre
ken van onze Oost, namelijk in Malang de pest.
het weligste tiert. De uitspraken van de z. g
wetenschap zijn dus hier niet juist gebleken. Zoo
kan ook haar beweren dat de pest niet wordt
overgebracht van mensch op mensch, maar
dat er een vloo tusschen moet zitten metter
tijd onjuist blijken te zijn. Ik wil wel zeggen,
dat ik de kunst niet versta om hetgeen ik
te zeggen heb, altijd op een sympathieke wijze
naar voren te brengen. Bij het nalezen van
mijn rede van gisteren, dit moet ik toch
zeggen, is mij gebleken, dat ik mij gisteren
iets heb laten ontvallen, dat ik beter op andere
wijze had gezegd. Dat betreft dat gedeelte
waar ik den Minister toevoegdezijt gij en
de anderen naar Indië gegaan uitsluitend
voor uw plezier of hebt gij daarvoor ook
andere drijfveeren gehad. Over die woorden
wensch ik mijn excuses den /Minister aan te
bieden. Er is door den heer van Deventer ge
zegd, dat men toch niet altijd om het geld
naar Indië gaat. Ik ben 5 jaren in Indië ge
weest ik heb wellicht niet in die kringen
verkeerd als de geachte afgevaaidigde maar in
de kringen waarin ik verkeerde ging het bijna
altijd over salaris, pensioen enz., d. w. z. over
het geld. Het ging altijd over het salaris dat
men verdiende, totdat men aan f1000 per
maand kwam dan werd er niet meer over
gesproken. Wanneer men op theevisite kwam
of waar dan ook, kwam nu en dan het
geldbezit naar voren. En wanneer ik dus
beweer dat men ook en vooral naar Indië
gaat ter wille van het geld, dan heb ik niets
te veel gezegd en ligt dit waarschijnlijk aan
de opvoeding die ik bij de burgerlijke open
bare werken in Indië heb genoten.
loch wil ik niet den indruk vestigen, alsof
nu iedereen alleen ter wille van het geld naar
Indië gaat. Dat is natuurlijk te sterk. Maar
dit staat toch vast, dat het bij het meerendeel
van de Nederlanders, die naar Indië gaan, wel
het geval is. Dat is niet alleen nu zoo, maar
ook in den tijd van onze republiek. Men
gaat er heen ter wille van het geld en om
er een beter materieel leven te hebben. En
nu wat betrelt die doctoren. Dikwerf hebben
dezen gestudeerd ten koste van velerlei opof
feringen van vader, moeder en zusters. Ik heb
jongelieden gekend die arts werden, doch waar
voor het geld was bijeengebracht op een wijze
die iemand de tranen in de oogen deden komen.
En als zij dan eindelijk dokter zijn de trots
van de geheele familie, dan zullen zij naar
Indië gaan om voor f 400 per maand de pest
te bestrijden. En zooals ik reeds zeide het
beweren dat de pest niet overgaat van den
eenen mensch op den anderen is nog niet
gebleken absoluut juist te zijn. Voor die f400
salaris loopt men wel degelijk ernstig gevaar.
De heer van Deventer heeft gezegd, dat
de medici niet willen, en dat de Minister nu
zooveel dokters te kort komt. Mijnheer de
Voorzitter! Dit alles betreur ik ook, en ik
vind het lamlendig, dat zij, die daarginds zooveel
kunnen leeren omtrent de pest en andere
ziekten, er niet heen willen. Maar naast dit
'betreuren constateer ik dat er een middel moet
worden gevonden en zelfs reeds is om die
pestlijders te helpen, en dat middel wordt nu
onsympathiek genoemd. Mijnheer de Voorzitter
De geachte interpellant moge een aangenamer
geluid hebben doen hooren dan ik, maar dat
neemt niet weg, dat ik evenveel voor die arme
pestlijders gevoel als hij en als ieder ander.
En dan herhaal ik, dat wij er met idealisme
niet komen. Als de dokters weigeren naar
Indië te gaan, dan zijn wij in die omstandig
heden verplicht, tot den Minister te zeggen
betaal dan de dokters meer. Probeer althans
zoo in den noodtoestand te voorzien. De
zieken daarginds kunnen niet wachten „geen
dag en geen nacht," omdat zij in een dag en
een nacht reeds dood zijn.
De pestlijders, Mijnheer de Voorzitter, heb
ben meer aan mijn omsympathiek voorstel
dan aan het sympathieke geluid van den
interpellant, die er over klaagt, dat de dokters
zoo weinig idealistisch zijn, en het aangeboden
salaris niet behoeft te worden verhoogd.
Zitting van 7 Mei 1914.
Voorzitter: de heer J. Huizinga, burgf-
meester.
Aanwezig: de heeren Visser, Dees, Moggré,
De Jager, R. Scheele, Lensen, De Feijter,
De Bruijne, Donze, Ejjke, Van Borssum
Waalkes en D. Scheele
Afwezig: de heer Wielaud.
Te behandelen is
1. De notulen der vorige vergadering wordt
goedgekeurd.
