i
Vrijzinnig Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
De Standaard der ie coalitie.
JUt jndisch beleid.
MARC EL LA GRACE.
I
No. 2418.
Woensdag 5 November 1913.
24e Jaargang.
FEUILLETON.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 76 cent voor binnen en buiten Ter Neuzen.
Voor België 96 cent bij vooruitbetaling.
Abonnementen worden aangenomen bij alle
Boekbandelaren, Brievengaarders en den Uitgever.
Telef. Interc, No 15.
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1 tot en met 6 regels 60 cent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief, örootere letters naar plaatsruimte-
Redactie-adres: Noordstraat 10, Ter Neuzen,
Deze Courant Terschjjnt eiken Woensdag- en Z~at erdagmorgen bü den Uitgever M. DB JONDE. te Ter Neuzen.
We wezen er vroeger reeds op, hoe Dr.
Kuyper en de Standaard de tarietwet, nu deze
eene mislukking voor hen is geworden, naar
achteren gedrongen hebben.
Zelfs geschiedde het ongedachte, dat de
voorman der anti-revolutionairen zijn princi
pieel verzet tegen Algemeen Kiesrecht wilde
laten varen, mitsmaar de openbare
school aan de genade van hem en zijne partij
werd overgeleverd.
Een in onze oogen te dure prijs, om den
steun der anti-revolutionairen te koopen.
Toch bleek uit deze uitlatingen, dat de
Juni-verkiezingen, niet alleen wat de zetels
betreft, maar bovenal voor de linksche begin
selen een beslist succes zijn geweest en dat
op een programma als dezen zomer, ook in
de gedachten kring van de Standaard een nieuw
succes bij de stembus voor de linkerzijde ver
zekerd zou zijn. De andere uitlatingen over
de zwakheid der concentratie, het wijten van
den uitslag aan betere verkiezingskas bij links
en meer van die kleine opvattingen kunnen
dien indruk bij ons niet verzwakken.
Wp weten wel, dat in verschillende organen
van rechts beweerd wordt, dat eene nieuwe
stembus-campagne de zege rechts zou brengen,
dat de linksche campagne aan onedele strijd
ter linkerzijde (hoe durft men rechts zoo iets
beweren te danken is, maar wij zijn van het
tegendeel overtuigd.
Merkwaardig is een driestar in de Standaard,
in hetzelfde blad, dat zoo afgaf op de wrak
heid der vrijzinnige concentratie, dat het had
over de verdeeldheid der linkerzijde, dat een
spoedig einde der linksche regeering profeteerde.
Merkwaardig in hooge mate is die driestar,
omdat daar thans in verteld wordt, niet dat
de vrijzinnige concentratie op haar einde
komt, maar dat de coalitie op haar laatste
beenen loopt.
Dat dit zelfs voor niemand meer een geheim
is.
Eene bekentenis van de Standaard, die niet
na zal laten op velen een' verbluffenden indruk
te maken.
Het Centrum, het bekende R -Kath orgaan,
heeft een artikel gewijd aan het algemeen
kiesrecht en de partijen en daaruit blijkt
Een roman uit Ierland.
ROSA MULHOLLAND.
i)
HOOFDSTUK I.
Hare moeder was eene dame.
In dat gedeelte van Dublin, 't welk onder
den naam „The Liberties' bekend staat, woonde
een oude tnaD, Grace genaamd, met zijne
dochter Marcella. De vader had, hoewel h(j
een man uit bet volk was, betere dagen ge
kend hij had zelfs eene weverij gehad en was
getrouwd geweest met iemand uit den booge-
ren stand. Maar de dochter had het nooit
beter gehad hare moeder was gestorven nog
vóór de kleine kon loopen en de goede dagen
waren voorbij, vóór zij er besef van had, dat
zij ooit bestaan hadden. De oude man was
in de laatste jaren langzamerhand weer tot
de behoeftige omstandigheden zijner jeugd ver
vallen en moest zich nu troosten met ééoe
enkel weefgctoow en met zijne pijp en de
dochter was, terwijl zij hare dagen doorbracht
met de kleeren baars vaders te verstellen en
aan de Standaard, dat het Centrum niet zoo
maar het algemeen kiesrecht w 1 afwijzen en
dat het, zoo er evenredige vertegenwoordiging
bijkomt, het onderwijsvraagstuk daar niet
met alle geweld aan wil verbinden, zooals"
De Standaard zoo gaarne wilde.
Het is naar aanleiding van dit artikel, dat
de Standaard hare merkmaardige zinsneden
uit de pen laat vloeien.
Het anti-rev. hoofdorgaan schrijft o. a.
„Dat de Coalitie op haar laatste beenen loopt,
is voor niemand meer een geheim. Althans
bij de Stembus. Ook al mocht ze in de Staten-
Generaal, gelijk wij hopen, blijven en zich
sterken."
„Evenredige vertegenwoordiging is op 't
komen, en dan natuurlijk stelt elke partij bij
de stembus haar eigen mannekens iets wat
vooral in de R. Kath. Staatspartij reeds nu tot
berekening van de dan vermoedelijk te ver
wachten uitkomst uitlokt."
„Het is dan ook te verstaan, dat men vooral
van die zijde de revisie van art. 80 met zekere
ingenomenheid inwacht, mits met even
redige vertegenwoordiging. Ver
moedelijk toch dat men van Roomsche zijde
alsdan, zonder eenige hulp van buiten, houdt
wat men heeft, herwint wat men in Juni ver
loor, en nog vier nieuwe zetels ojT den koop
toe kan bezetten."
„Naar het schijnt, gaf dit schoon vooruitzicht
nu reeds aan de redactie van het Centrum
zekere aanleiding, om liefst, wat er ook ge-
beure, zonder veel oponthoud, op dit doel aan
te sturen, en desnoods het onderwijsgeding er
tijdelijk voor in de steek te laten."
De Standaard veroorlooft zich geen enkele
aanmerking hierop. Ze wenscht geen critiek
op hare bondgenooten te oefenen.
Tevreden blijkt het blad evenwel niet.
Men zie maar, hoe het voortgaat.
„Alleen maar wil 't ons voorkomen, dat het
Centrum dan toch, eer ze verder hiertoe over
gaat, wel zou doen, met van zijn vroegeren
bondgenoot een eenigszins hartelijker afseheid
te nemen, en het niet af te doen met wat ten
slotte lijken kon op een kaartje met p. p. c.
Bij ons primeerde steeds, en primeert nog,
de onderwijsquaestie boven de electorale. Liefst
hem zoowel mogelijk het leven te veraange
namen, langzamerhand een volwassen meisje
geworden.
Zij woonden in een eigenaardig oud gedeelte
van „The Liberties", dat onder den naam van
Wevers "Plein bekend stond het was eene
plek, die deed denken aan een vervallen hoek
van eene oude buitenlandsche stad, want de
huizen, van een donkere steensoort, waren
gebouwd mot hooge puntige gevels en smalle
vensters zij hadden alle iets bijzonders, dat
hun gunstig onderscheidde van de ruwer en
onaanzienlijker woningen die heo omringden.
De plek was reeds door popeline-wevers be
woond, sedert in den ouden tijd Fransche uit
gewekenen, die tot de partij de<" Hugenooten
behoorden, dat vak in Engeland inheemsch
hadden gemaakt. Het weven van moirée en
popeline, eerst in Ierland een bloeiende tak
van nijverheid, gaat nu hard achteruit en dreigt
zelfs geheel op te houden. Michael Grace
was met zijn vak mede ondergegaan en ging
nu dagelijks nog meer achtPruit door de steeds
toenemende gebreken van den ouderdom.
Het huis, waarin vader en dochter woon
den, stond aan het begin van het plein en
wc grooter dan de overige; boven de deur
was het met ruw uitgebeitelde steenen versierd
en de vensters waren van massieve kozijnen
voorzien. Waarschijnlijk was het een buiten
verblijf eener adellijke familie geweest, waar
later omheen was gebouwd, totdat het inge
zien we beiden in 't span loopen. Maar gaat
dit niet, en komt 't tot een niet af te weren
botsing, dan schijnt ons 't afspannen van de
electorale merrie voor bet oogenblik geraden,
en gaan we alleen met onzen schoolhengst
desnoods door.*
Toch houdt De Standaard nog een achter
deurtje open, voor het geval de bondgenooten
niet op haren wensch mochten ingaan.
»A1 wat dusver uit de pen kwam, kon niet
anders dan conditioneel zijn.*
De Standaard kan dus later gemakkelijk
weer een zwaai nemen, waarin het blad zoo
goed thuis is.
De voorbereiding daartoe heeft ze reeds
zachtkens gemaakt.
Wat niet belet, dat het artikel van het
Centrum als een koud waterstraal heeft gewerkt.
De verklaring van de Standaard, dat de
coalitie op hare laatste beenen loopt, is daarvan
eene kostelijke uiting.
»De Wereld* schrijft:
»Zooals men weet heeft de nieuwe minister
Van Koloniën kort na zijn optreden verklaard,
dat er voor hem geen enkele reden bestond
om een vervroegd aftreden van den gouver
neur-generaal Idenburg te bevorderen. Naar
aanleiding dezer verklaring is thans in het
voorloopig verslag der Tweede Kamer over
de Indische begrooting de vraag gesteld »of
met den landvoogd over de te volgen ge
dragslijn is onderhandeld.* Zoo ja, dan zou
men gaarne de hieromtrent gewisselde tele
grammen overgelegd zien.
Wij weten niet, of de minister van Koloniën
telegrammen met den heer Idenburg heeft
gowisseicl over de door dezen in de laatste
jaren gevolgde schoolpolitiek waarom 't
eigenlijk gaat. Maar wel kunnen wij de
aandacht vestigen op een feit waaruit men
zou kunnen afleiden dat de heer Idenburg
inderdaad rekening houdt met den bij de
laatste verkiezingen gebleken volkswil. Het
ministerie-Cort van der Linden trad eind-
Augustus op. In het te Semarang verschij-
sloten was door een netwerk van morsige
straten, laDg nadat de oude bewoners het
verlaten hadden.
Door de zware kozijnen en de vochtige stre
pen op de muren zag het zoo somber uit,
alsof het zijne vroegere grootheid betreurde.
In zijne goede dagen bad Grace bet oude huis
gekocht en op eene in zjjne oogen schitterende
wijze gemeubeld hier had hij zjjne vrouw
gebracht, die deze buurt nooit van te voren
gezien had, die er zich waarschijnlijk niet
te huis in voelde en er spoedig gestorven was.
Marcella was hier geboren, en er was iets
in het voorkomen van bet huis, dat met bet
karakter van het meisje in overeenstemming
scheen te zjjn. Ondanks het droevige, ver
laten voorkomen, had het toch iets bevalligs,
het stond in dezelfde verhouding tot de an
dere huizen als Marcella tot hunne bewoners
evenals zij, behoorde het er bjj, hoewel het
op zich zelf stond, en wel voor een groot
deel de trots der buren was, maar toch ook
eenigszins bunne wangunst opwekte. Zijn
luister behoorde tot het verleden, evenals de
goede dagen der Graces, en nu was het zoo
bouwvallig, dat de wever en zijne dochter
nog slechts met moeite een klein gedeelte
bewoonbaar konden maken.
En toch, ondanks alle moeielijkheden, slaagde
Marcella, door eene haar aangeboren gratie
eriD, het vervallen huis er anders te doen uit
zien dan zulke woningen gewoonlijk doen.
nend dagblad >De Locomotief* van 17 Sep
tember d. a. v. lezen wij
»De landvoogd heeft naar de bestuurs
hoofden in de Buitenbezittingen een
circulaire laten uitgaan, waarin op be
perking van de subsidieëring van het
zendingsonderwijs wordt aangedrongen.
Ook zonder eenige politieke flair te ver
moeden, kan het voor den landvoogd
slechts eene gelukkige omstandigheid
heeten, dat de noodzakelijkheid van deze
circulaire juist nn werd gevoeld. Een
samenloop der dingen, welken wij overi
gens niet betreuren.
Iets anders is het, of misbruiken, welke
door dit rondschrijven worden vastgesteld,
niet reeds veel vroeger tot Buitenzorg
hadden moeten doordringen, of, zoo zij
er reeds vroeger bekend waren, niet
dadelijk naar buiten hadden moeten
worden gebracht.
In de circulaire zegt de regeering
welke, men kan nooit weten, nog eens
mededeelt, in beginsel tegen subsidiëering
van het zendingsonderwijs niet het minste
bezwaar te hebben dat er bg die
subsidiëering uit de landschapskassen
volkomen stelselloosheid heerscht niet
alleen, maar dat het zelfs is voorgekomen
dat de subsidies hooger waren dan de
kosten van het onderwijs en, nog erger,
dat soms ook de bestuurder van eenig
landschap zich schriftelijk verbond tot
het 9ubsidiëeren van scholen, waaraan
in het geheel geen behoefte bestond.
Zoo staat het er letterlijk.*
De heer Idenburg nam alzoo reeds een
maatregel om het opdringen van specifiek
christelijk onderwijs aan de inlanders te
temperen. En er blijkt uit de circulaire,
hoe ver men in de buitenbezittingen reeds
was gegaan in de richting door de kerstenings-
politiek der laatste jaren aangegeven
Thans, na de verkiezingen van Juni en
na het optreden van den nieuwen minister
van Koloniën heeft de heer Idenburg plotseling
ontdekt dat zijne ambtenaren verder waren
gegaan dan hij bedoeld had. Is deze ont
dekking, op dit moment toeval, of houdt zij
verband met de veranderde omstandigheden
Stukken ond, amberkleurig moirée, verschoten
door het wasschen, hingen voor de vensters,
en nog eenige andere dergelijke versierselen
gaven de kamer, waarin zjj woonden, een
eigenaardig karakter.
Zij ontzegde zich baar ontbijt om eenen
ruiker van eenen stuiver te koopen en in de
bruine kan op den hoek van het oude don
kere weefgestoelte te zetten, waar jnist de
zon op viel, als deze door bet raam scheen.
De vloer was altijd zorgvuldig met zand be
strooid en de haard glom steeds als een spiegel.
De buren, die dikwijls raad of hulp bij baar
kwam vragen, wisten niet, wat het toch was,
dat die kamer vaD den ouden wever zoo ge
zellig maakte. De muren waren even zoo
bouwvallig als bij hen, de zolder even donker
door ouderdom en rook, het licht even spaar
zaam, want Grace woonde op zijnen ouden
dag niet in een van de fraaiere kamers van
zijn huis en evenmin had hij eenig mooi meu
belstuk bewaard om te toonen, dat hij achter
uit was gegaan in de wereld.
De knapste huisvrouwen waren er verbaasd
over als zij weder huiswaarts gingen. Er was
iets in de kamer van den ouden Grace, dat
zij niet konden beschrijven, maar dat zij in
hare eigen buizen niet zagen.
Ook van buiten gezien zou Marcella's venster,
vooral wanneer zij er zelf bij stond, eenen
vreemdeling, die toevallig een kijkje in de
oude straat kwam nemen, hebben getroffen
NAAR HET EnGELSCH VAN
