Vrijzinnig Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
GEM EENTER A A D.
No. 2396.
Woensdag 20 Augustus 1913.
24e Jaargang
Tentoonstelling 1913 te Ter Ueuzen.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per B maanden 76 cent voor binnen en buiten Ter Neuzen.
Voor België 95 cent bij vooruitbetaling.
Abonnementen worden aangenomen by alle
Boekbandelaren, Brievengaardere en den Uitgever.
Telef. Interc, No 15.
Van
ADVERTENTIEPRIJS:
1 tot en met 6 regels 60 cent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. Grootere letters naar plaatsruimte-
Redactie-adres: Noordstraat 10, Ter Neuzen,
Deze Courant yersch^nt eiken Woensdag- en Zaterdagmorgen b\) den Uitgever M. DE JONGE, te Ter Neuzen.
Zierikzee den 18en Augustus 1913.
Geachte Redactie
Als antwoord op uw schrijven j.l. diene
het volgende
Het komt mij voor, dat de heer Dr. Bos
(d. w. z. de concentratie) zeer juist handelde,
toen hij aan de Sociaal-democratische arbeiders
partij in het door hem te vormen ministerie
uit de geheele linkerzijde, drie portefeuilles
aanbood. Het spreekt vanzelf, dat het alleen
langs dien weg absoluut vast stond, dat de
sociaal-democraten in de kamer het ministerie
zouden steunen om staatspensioen en algemeen
kiesrecht tot stand te helpen brengen.
Jammerlijk hebben de socialisten, zooals u
bekend is, geweigerd aan de regeering deel te
nemen. Van hun standpunt is dit misschien
goed gezien, waar zij het partijbelang laten
gelden boven het arbeidersbelang. De tegen
woordige arbeiders schieten met die liefde voor
dat partijbelang intusschen niet bijster veel
op. Onbetwistbaar vast staat toch, dat in
dien een ministerie was gevormd zooals Dr.
Bos dat wilde, het staatspensioen en het al
gemeen kiesrecht zeker zou zijn ingevoerd.
Nu bestaat die kans ook nog, maar die kans
is minder geworden. De arbeiders zullen nu
misschien kunnen constateeren dat het partij
belang van de S. D. A. P. door de weigering
krachtig gediend ia, maar van het staats
pensioen blijven zij wie weet nu koud. Nu zal
dit alles voor de welbewuste sociaal-democraten
misschien zoo erg niet zijn, maar die
arbeiders onder de socialisten die gaarne een
dikkere boterham zien, zullen er anders
tegenover staan. Vooral zullen zich teleur
gesteld voelen dat deel van de 144.000 kiezers,
dat bestaat uit niet-socialisten. Het is u bekend
dat de heer Troelstra heeft medegedeeld, dat
inderdaad het aantal zetels door de socialisten
nu bezet, dubbel zoo groot is als de partij
eigenlijk volgens haar werkelijke sterkte in
het land moest hebben. Het staat dus vast
dat, laten wij zeggen een zeventig duizend
kiezers op socialisten stemden zonder socialisten
te zijn. Deze vooral zullen zeer ontstemd
moeten wezen dat de S. D. A. P. ze nu in
den steek liet. Die zeventig duizend kiezers
toch hebben niets met het partijbelang van
de S. D. A. P. te maken. De voorspelling
is niet gewaagd, dat bij de eerstvolgende ver
kiezing, al komt .die zelfs eerst over vier
jaren, de S. D. A. P. menige veer zal laten
zitten.
Het moet worden erkend, dat de S. D. A.
P. de verschillende meeningen die in haar
party voorkwamen niet onder stoelen en
banken heeft gestopt. Een eeresaluut komt
haar toe, dat zij alle vergaderingen in het
openbaar hield.
Zoo is ook de erkenning van den heer
Schaper royaal, waar hij beweerde, dat indien
de niet-socialisten onder de 144.000 kiezers
die op socialisten hebben gestemd, direct ge
stemd hadden op de liberalen, de liberalen
46 en de socialisten 10 zetels hadden ver
kregen.
De vrijzinnigen zoo merkte de heer
Schaper op hadden dan een ministerie
moeten vormen en het algemeen kiesrecht
en het staatspensioen zou zijn gekomen. Deze
woorden en denkbeelden, reeds door mij ver
kondigd in de verkiezingsdagen, dienen door
ons goed onthouden te worden. Natuurlijk
zullen de socialisten debaters nu en later daar
wel andere citaten tegenover stellen, maar het
gaat om de innerlijke waarde van de uitspraken
en die is hier zeer groot.
Toen de S. D. A. P. weigerde de portefeuilles
te aanvaarden hetgeen u bekend is uit de
correspondentie tusschen de heeren Bos en
Troelstra heeft de concentratie geweigerd
een ministerie te vormen uit haar midden.
Deze weigering geschiedde op dezen grond,
dat men meende dat het wel' heel mooi klonk
»dat de socialisten zoo'n cabinet zouden
steunen* maar dat de praktijk zou toonen,
dat men aan zulk een steun niets had.
Uitvoerig is deze zaak besproken in de concen
tratie en waar wij op het congres hebben
vernomen, dat zelfs verschillende nieuw ge
kozen kamerleden onder de socialisten, het
partijbelang lieten gelden boven het directe
arbeiders-belang kan ik eenigzins begrijpen, dat
er concentratieleden waren, die voor de samen
werking huiverig waren. Intusschen vond ik
persoonlijk het besluit om geen concentratie
ministerie met steun van de socialisten te
vormen zeer verkeerd. Mijn redeneèring was
de volgende
De mogelijkheid is niet uitgesloten dat de
socialisten het 't gevormde concentratie
ministerie zoo lastig maken, dat zij het oijltje
er bij neer moet leggen. Maar in zoo'n geval
zou het staatspensioen en algemeen kiesrecht
gevaar loopen en de geheele verantwoordelijk
heid voor de mislukking op de S. D. A. P.
vallen. Ik voor mij kan me niet voorstellen,
dat de S. D. A. P. de aangeboden steun niet
ernstig zou hebben gemeend en daarom, het
zij herhaald, achtte ik het besluit om geen
concentratie-ministerie te vormen beslist ver
keerd.
Meent intusschen niet, dat ik hiermede
de S. D. A. P. schoon wil wasschen. Zij
blijft in mijn oog de schuldige, indien er
niets van het staatspensioen of algemeen
kiesrecht terecht komt. Deze kromme zaak
praat zij niet meer recht, hoe groot de schuld
voor eventueele mislukking ook voor andere
partijen zij.
Nu is mr. Cort van der Linden bezig een
ministerie te vormen, dat genoemd zal worden
een »extra parlementair* kabinet. Hoe het
heet kan me weinig schelen, maar dat weet
ik wel, als de naam moet dienen om het
staatspensioen van de baan te schuiven, dan
kunt u er vast van op aan, dat een dergelijk
ministerie niet op mijn steun kan rekenen.
Elk ministerie, dat het niet ernstig meent
met de invoering van staatspensioen en alge
meen kiesrecht, moet bestreden, hoe of het
ministerie ook heeten moge. Zoo hier en
daar verneemt men, dat indien de beloofde
hervormingen niet tot stand komen, men
even goed rechts aan het bewind had kunnen
laten. Een ieder die even nadenkt voelt wel
dat die opmerking kant noch wal raakt.
Immers, met verjaging van rechts is de
tariefwet van de baan, de openbare school
behouden en ook de dwangwet-TL&lma., voor
zooverre de premiebetaling betreft, onschadelijk
gemaakt. Nu is het nog mogelijk hoewel
ik mij zulks moeilijk voorstellen kan dat
het a.s. ministerie alleen komt met een voorstel
voor algemeen kiesrecht en de staatspension-
neering geheel of gedeeltelijk opschort. Na
tuurlijk komt er dan van uit de kamer een
voorstel voor staatspensioen, dat onze mannen
hebben voor te stellen of minstens te steunen.
In dezen hebben wij de troonrede af te wachten,
alvorens te weten hoe de zaak eigenlijk staat.
Waar ik de kiezers beloofd heb te zullen
werken tot verkrijging van staatspensioen en
algemeen kiesrecht, daar denk ik er niet
aan, een ministerie te steunen, dat deze zaken
ontloopt. Al maakt men mij nog zoo duidelijk,
dat de politieke constellatie die ontlooping
eischt, aan dergelijke politiek doe ik niet
mede. Dan maar liever zoo gauw mogelijk
de kamer weer uit.
Mocht het uwe bedoeling zijn mijn antwoord
te publiceeren in uw blad, dan heb ik hierin
geen bezwaar.
Groetend en achtend,
uw dienstwillige
DE MURALT.
Dit schrijven ontvingen wij van onzen af
gevaardigde naar aanleiding eener vraag onzer
zijds, hoe hij dacht over de tegenwoordige
constellatie en wat zijne meening was over
de verwezenlijking van de punten, die volgens
onze meening dringend om oplossing vragen
t. w. de zaak van het Algemeen Kiesrecht en
van Staatspensioen.
Onnoodig te zeggen, dat zijn antwoord ons
alleszins bevredigt.
Wij, die hem hebben leeren kennen in de
dagen, die voorbij zijn, hadden ook niet anders
verwacht.
En we zijn er thans meer dan ooit ver
zekerd van, dat hij den strijd, door hem in
de dagen van propaganda gevoerd ook in
's lands vergaderzaal met kracht zal voortzetten.
Wij hebben er reeds eenige malen op ge
wezen, dat het jammer was, dat de concentratie
niet 46 zetels bezat.
Dan ware regeeren voor haar mogelijk ge
weest, ook daar, waar de groep socialisten
sLchts noode hun steun kunnen verleenen.
Toen de socialisten weigerden zitting te
nemen, had het ook ons toegelachen, dat de
concentratie het gewaagd had ook zonder dat,
de regeering te aanvaarden, al ontveinzen wij
ons de groote moeilijkheid niet, hieraan voor
de concentratie verbonden.
Vergeten mag evenwel niet worden, dat de
uitspraak der kiezers zeer beslist is geweest,
waar ze 55 stemmen aan links gaven en
bovendien nog eenige rechtsche kamerleden
kozen, buiten de coalitie.
En ze hebben, zooals onze afgevaardigde
te recht opmerkt, wel duidelijk partij gekozen
tegen wat het ministerie-Heemskerk in zijn
schild voerde.
Reeds dit negatieve resultaat is zoo belang
rijk, dat men het niet licht te hoog kan aan
slaan.
Aan de drie punten door onzen afgevaardigde
genoemd, de tariefwet, de dwangwet-Talma
en de aanval op de openbare school had hij
de vrees voor wijziging van artikel 171 (t. a.
van de Hervormde Kerk) nog kunnen toevoegen.
Het is dus thans reeds een onwaardeerbaar
geluk, dat links gewonnen heeft.
Maar op verwezenlijking van Algemeen
Kiesrecht en Staatspensioen moet ook worden
aangestuurd.
En het doet ons in hooge mate genoegen,
dat de heer De Muralt daarvoor zal opkomen
met al de kracht, waarover hij beschikt.
Hoe het nieuwe ministerie er moge uitzien,
ook wij zijn van meening, dat het dien weg
uit moet, hoe dan ook.
Deze tentoonstelling, waarvan wij bij de
opening reeds een en ander hebben medege
deeld, is voor het Bestuur een groot succes
geweest. De geheele week was het bezoek
van dag tot dag stijgende en de belangstelling
voor het tentoongestelde bleek werkelijk groot
te zijn. Er was ook veel schoons ingezonden.
Op het gebied van huisvlijt waren door
bekende en nieuwe liefhebbers- inzendingen
gedaan, die blijk gaven van veel geduld en
kunstvaardigheid, terwijl op het gebied van
curiosa zeer interesante voorwerpen waren
ingezonden.
Ook voor reclame hadden verschillende firma's
mooie stands ingericht.
De feestavonden, die onafscheidelijk aan alle
tentoonstellingen verbonden worden, trokken
ook hier veel bezoek. lederen avond was er
feest bestaande uit muziek, voordrachten,
komedie, goochelen, mysterieuze zaken enz.
enz., het eene ai mooier dan het andere.
Onze plaatsruimte laat niet toe van iedere
feestavond eene beschrijving te geven, maar
voor de Zaterdagavond meenen wij toch een
uitzondering te moeten maken.
Het Bestuur had voor dien avond de mede
werking verkregen van de heeren A. Besseling
en J. W. N. v. d. Kun uit 's Gravenhage.
Deze heeren gaven verschillende zangstukken
ten beste, die werden gezongen op een wijze
ver boven onzen lof verheven. Het publiek
begreep direct, dat hier twee zangers van
beteekenis optraden. Het telkens losbrekend
applaus bewees dat er werd genoten.
Heel lief werden eenige trio's voor viool
en violoncel door de jonge dames Kramer,
met aan de piano mejuffr. S. de Kok, uit
gevoerdterwijl een zeer goed strijk-orchestje
onder leiding van den heer L. Goudstikker
uit Gent, mooie muziek ten beste gaf. Het
was een kunstavond zooals er, jammer genoeg,
in Ter Neuzen zeldzaam voorkomen.
Maandag was de tentoonstelling toeganke
lijk aan verminderden prijs. Van die gelegen
heid werd tamelijk druk gebruik gemaakt.
's Avonds werden onder zeer groote belang
stelling de bekroningen bekend gemaakt.
Daarbij werd door mevrouw Spruitenburg,
presidente, een woord van dank gericht aan
allen die hadden meegewerkt tot het welslagen
van deze tentoonstelling. Verder deelde
spreekster mede, dat de jury naar recht en
geweten over het ingezondene had geoordeeld.
Zij hoopte dat de bekroningen aanleiding
zullen geven, aan de mededingers op den in
geslagen weg voort te gaan.
De heer J. A. van Rompu, dankte in wel
gekozen woorden, allen die bij het Bestuur
een zoo werkzaam aandeel hadden, ook bracht
spreker een woord van dank aan het muziek
gezelschap »De Vereenigde Werklieden* voor
hare gewaardeerde medewerking en feleciteerde
het tevens met de Zondag in den muziek-
wedstryd te Hulst behaalde louweren. Hij
hoopte dat meerdere zullen volgen. Na nog
eenige zaken en inzendingen in herinnering
te hebben gebracht, verklaarde ZEd. deze zoo
welgeslaagde tentoonstelling voor gesloten.
Door het Ter Neuzensch gemengd koor,
onder directie van den heer C. A. van
Fraeyenhove, werden uitgevoerd de cantate
»Zij zullen het niet hebben* van H. Snel en
de cantate >Nederland en Oranje* van G. J.
Oldeman, die door het talrijk aanwezige
publiek met aandacht werden gehoord.
Het muziekgezelschap >De Vereenigde
Werklieden* luisterde het geheel met vroolijke
muziek op.
En hiermede zijn de onafhankelijkheids
feesten in onze gemeente voorbij.
De volgende bekroningen werden uitgereikt
Afdeeling Huisvlijt.
Een bronzen medaille van H. M. de Koningin
aan A. A. Guequierre voor een locomobiel
met brandspuit.
Een verguld zilveren medaille van de Ge
meente Ter Neuzen aan Th. J. Bauwens,
voor beeldhouwwerk.
Een zilveren medaille van dhr. P. F.
Fruijtier, van A. D. Berwald, voor schepen.
Een zilveren medaille van de Zeeuwsch-Vl.
Tramweg Mij. aan O. van Damme, voor een
electrische centrale.
Een verguld zilveren medaille van dhr Jhr.
R. R. L. de Muralt aan A. A. van Wijck,
voor schilderwerk.
Een bronzen medaille van het Bestuur der
Tentoonstelling aan G. Bruning voor ver
zameling gedroogde planten.
Verder werden diploma's uitgereikt aan
G. J. Verhage te Vlissingen, K. Speetjens, H.
van Beek te Deventer, mej. C. Andriessen,
mej. Germ. Warrens te Sas van Gent, G.
Timmerman en Joh. Deij Lz. te Axel.
TER NEUZEN
VOLK
Do Burgemeester der gemeente TER NEUZEN
maakt bekend, dat Openbare Vergadering
van den Gemeenteraad zal worden gehouden op
Donderdag den 21 Augustus 1913, des voormiddags
ten 10 ure.
Ter Neuzen, den 18 Augustus 1913.
De Burgemeester voornoemd,
J. HUIZINGA.