Vrijzinnig Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen,
pc 5. p. ft. en
Kabiticts-crisis
pc herstemming in ftottcrilaiM.
j(«t Socialistencottgrcs-
pc laatste mop Van
den heer puijs
No. 2394.
Woensdag 13 Augustus 1913.
24e Jaargang
IIEIill\LIMISOM)ril\M.IS.
Telef. Interc, No 15.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 7B cent voor binnen en buiten Ter Neuzen.
Voor België 95 cent bij vooruitbetaling.
Abonnementen worden aangenomen bij alle
Boekbandelaren, Brievengaarders en den Uitgever.
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1 tot en met 5 regels 50 cent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver«
minderd tarief. Grootere letters naar plaatsruimte-
Redactie-adres: Noordstraat 10, Ter Neuzen,
Deze Courant verschat eiken W oen «dag- en Zaterdagmorgen bij dep Uitgeye^M. DE JONOE- te Ter Neuzen.
Burgemeester en Wethouders van TER NEUZEN,
maken bekeod dat zij, die aan den cursus voor het
herhaiingsonderwijs voor meisjes, aanvangende b
September a.s wenschen deel te nemen en de zes
leerjaren der lagere school hebben doorloopen,zich
moeten aanmelden voor 25 Augustus a.s voor de
kom der gemeente bij het Hoofd van school A,
en voor Sluiskil bij het Hoofd van school D. Bij
genoemde Hoofden kunnen tevens nadeie in
lichtingen omtrent het herhaiingsonderwijs worden
verkregen.
Ter Neuzen, 11 Augustus 1913.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. HUIZINGA, Burgemeester.
L. WABEKE, Secretaris.
Wanneer wij aandachtig alles volgen, wat
in het Volk en het daarbij behoorend weekblad
wordt geschreven over de kabinetscrisis en
wat daarmede direct samenhangt, dat treffen
ons twee dingen.
Ten eersteDe kalmte, waarmede het
Volk de situatie waarin de S. D. A. P. ver
keert, bespreekt.
Ten tweede: De kinderachtige wijze, waar
op de S. D. A. P. voorgeeft, niette begrijpen
waarom of de concentratie weigerde, zonder
het zitting nemen van socialisten in het
ministerie, de regeering te aanvaarden, of
daaraan motieven ten grondslag legt die niet
hebben gegolden.
Beide zaken geven aan elk mensch dat
nuchter denkt en voelt de overtuiging, dat de
S. D. A. P. danig in de war zit, en gedwongen
is in te zien dat schetteren en afgeven op
allies wat een ander doet veel gemakkelijker
is dan zelf de zaken eens aan te pakken.
Natuurlijk zal de S. D. A. P. vooral in eigen
kring verdeeld raken wanneer de socialisten
deel gaan nemen aan de regeering. Maar
nemen de socialisten geen zitting, ook dan
zal die verdeeldheid ontstaan. »Welmeedoen«
zal de arbeiderspartij doen inzien, dat de
critiek op dat »wel meedoen* haar schaadt.
»Niet meedoen* heeft diezelfde partij reeds
doen ervaren, dat de critiek op dat »niet
meedoen* haar inwendig verzwakt, (^ogen
schijnlijk »wel meedoen* maar door chicanes
zorgen dat een ander »niets doet* dat ver
sterkt de party van den klassestr'yd het meest.
Dit leerde de ervaring ruimschoots. Maar
tot dit laatste nu, zal de liberale partij de
S. D. A. P. ditmaal geen kans geven. Nog
nooit stonden de stukken aan dezen kant in
dit opzicht zoo mooi. Het Volk nu tracht
het te doen voorkomen, dat de concentratie
weigerde een ministerie te vornjen, omdat zij
hierdoor van hare vooropgestelde program-
eischen wenschte af te komen.
De concentratie wordt zoo hier en daar in
de artikelen, zoowel van Marxistische als van
revisionistische zijde, als onbetrouwbaar voor
gesteld. Maar in schier geen enkel artikel,
wordt flink weg medegedeeld dat de concen
tratie geen kabinet wil vormen omdat zij de
socialisten niet vertrouwt. En dit dient op
den voorgrond gebracht „De vrijzinnige con
centratie wil geen ministerie vormendat zou
moeten steunen op de socialisten, omdat zij deze
niet vertrouwt.''''
Men versta ons wel, niet omdat de personen
die de leiding hebben zoowel in als buiten de
kamer niet betrouwbaar zouden zijn, maar
omdat het, niettegenstaande de xconditio sine
qua non'swaarvan wij den laatsten tijd zoo
veel lazen, vast en zeker is dat van een rustige
samenwerking van socialisten en liberalen
althans volgens het voorstel Troelstra geen
sprake kan zijn. Staking van strijd tusschen
socialisten en liberalisten benadeelt de eersten.
Voor de vrijzinnigen is dit niet erg. Deze
toch laten door die samenwerking geen duim
breedte los van hun beginsel. Noch tijdelijk
noch voor altijd. Niet alzoo staat het met
de 3. D. A. P. Deze schort wel degelijk haar
beginselstrijd op Deze partij staakt tijdelyk
haar klassestrijd, wat ir, theorie misschien niet
maar in wezen wel degelyk gelijk staat met
tijdelijk opbergen van beginselen.
Een goed sociaal-democratische propagandist,
die niet af wil glijden naar de burgerlijke
hervormingspartij, speelt dan alleen eerlijk
spel, wanneer hij de kiezers vertelt, dat de
socialisten de burgerlijken zullen sturen en
drijven in de richting van hervormingen, hen
zullen dwingen die hervormingen tot stand te
brengen, maar zelf zich niet zal bezondigen
daadwerkelijk aan de tot standbrenging daar
van deel te nemen. Voor het dryven in de
goede richting hebben wij geen 18 S. D.
A. P's noodig in ons parlement.
Dergelijke eerlijke socialistische propagan
disten, zouden dan tevens ongeveer de helft
van de 140.000 kiezers die thans rood ge
stemd hebben, hun stemmen hebben doen uit
brengen op democratische vrijzinnigen. Dan
stond het met de concentratie niet 38 maar
46. Dan zou wel degelyk de concentratie
het vormen van een ministerie hebben aan
gedurfd. Wie kan in ernst ontkennen, dat
indien links bestond uit 46 vrijzinnigen 9
socialisten, het staatspensioen en het algemeen
kiesrecht er veel beter voorstonden dan nu.
De onbetrouwbaarheid van de S. D. A. P.
in haar oogenschijnlijk royaal aangeboden
hulp tot afwerking van het program Bos, zal
de oorzaak blijken te zijn dat rechts weer de
baas wordt. Want onbetrouwbaar is de S. D.
A. P. omdat zij door haar strijdwijze on
machtig is om betrouwbaar in dezen te zijn
zonder zelf tentfin te verliezen.
Reeds by eerste stemming in het Rotter-
damsche district spraken wij onze teleurstelling
uit, dat niet de unie-liberaal, de heer De
Klerk in herstemming kwam met den chr.-
hist. heer Gerritson, maar wel de socialist
De Zeeuw.
Ten eerste heeft de geschiedenis van den
jongsten tijd bewezen, dat men, om te kunnen
regeeren en werkelijk iets goeds uit te voeren,
beter is met candidaten der vrijzinnige con
centratie dan met socialisten.
Critici zijn er genoeg. Wat we noodig
hebben zijn werkers, menschen, die kunnen
en durven regeeren. Stopzetten is gemakkelijk,
maar wij willen vooruit.
Ten tweede vreesden we, dat door de houding
der S. D. A. P. de geestdrift aan het ver
flauwen was en dat ondanks de aanbeveling
door de vrijzinnige concentratie de lust om
op De Zeeuw te stemmen wel eens minder
groot kon zijn dan een vijftal weken geleden.
Juist die menschen, welke weinig aan politiek
doen, maar met het gevaar voor oogen van
voortzetting van het Christelijk bewind, wakker
naar links stemden, stemmen thans minder ge
makkelijk den socialistischen candidaat wegens
het optreden der S. D. A. P.
Wij vreesden dus, dat misschien de heer
Gerretson het zou halen.
Onze vrees is bewaarheid.
Bij de herstemming is de heer Gerretson
gekozen.
Toch was de chr.-hist. candidaat niet zooveel
vooruit gegaan vergeleken bij de herstemming
op 25 Juni, maar 142 stemmen, maar aan de
linkerzijde waren er 1335 minder uitgebracht.
Ons spijt deze uitslag, daar we niet graag
eenige verzwakking der linksche partijen zien.
De partijverhouding is na de herstemming
in Rotterdam geworden 54 links tegen 46
rechts.
De Statenverkiezing te Rotterdam, de ver
kiezing van een unie-lib. te Hoogezand en
thans de herstemming in Rotterdam zijn
leerzame aanwijzingen, voor wie ze wil ver
staan.
Ons volk, dat de coalitie meer dan moede
was, kan zich blijkbaar ook niet vereenigen
met de onverantwoordelijke houding der S. D.
A. P.
ft et heeft, de dreigende gevaren van de
coalitie helpen bezweren.
Thans verwacht het ook positieve resultaten.
Onze hoop is er op gevestigd, dat een
ministerie tot stand komt uit de concentratie
of niet, maar dat in ieder geval op zijn
programma zet algemeen kiesrecht en staats
pensioen.
Wij meenen, dat daarvoor de gelegenheid
ondanks het gescharrel der socialisten niet
ongunstig is en dat rechts zich wel tweemaal
zal bedenken om te groote hinderpalen hieraan
in den weg te leggen.
Het congres der S. D. A. P. is atgeloopen,
zooals de berichten over stemmingen in de
afdeelingen in de laatste dagen deden ver
wachten met 375 tegen 320 stemmen (15
blanco) heeft de partij verklaard, dat het uit
zonderingsgeval, waarin socialisten van een
burgerlijke regeering deel mogen uitmaken,
niet aanwezig was.
Op dit oogenblik is deze beslissing niet
van practisch belang, zou men haar eenigs-
zins academisch kunnen noemen. Immers, de
kabinetsformeerder, die thans aan het werk
is, zal wel geen pogingen doen om onder de
sociaal-democraten ministers te vinden. Toch
zullen er zonder twijfel, ook onder de liberalen,
velen zijn, die het besluit betreuren, niet ter
wille van de S. D. A. P., evenmin, zooals
vriendelijke socialistische uitleggers hebben
gezegd, omdat de vrijzinnigheid met hare
weigering om zonder de sociaal-democraten
de regeering te aanvaaren, bedoeld zou hebben
de socialisten tot een gewone parlementaire
partij te maken, maar omdat zij in de on
zekerheid ol mr. Cort van der Linden in zijn
pogingen tot Kabinetsformatie slagen zal,
hoopten dat eventueel een vrijzinnig-socialis
tisch Kabinet, dat het concentratieprogram
zou uitvoeren, nog een oplossing van de crisis
zou kunnen vormenwellicht zelfs hoopten
sommigen dat reeds nu de mogelijkheid dezer
oplossing het eerst zou worden overwogen.
Nu is dus ook dit mogelijk verschiet niet
meer open en daarmee zijn de kansen, dat de
thans gegeven opdracht tot een oplossing zal
leiden, natuurlijk gestegen.
Een merkwaardig feit, dat trouwens reeds
uit de namen onder de beide resoluties was
gebleken, is dat men onder de socialisten, die
vóór de aanvaarding waren, allen aantreft die
reeds in de Tweede Kamer gezeten hebben,
terwijl de minderheid bestond uit mannen, die
daarin eerst thans gekozen zijn of die nog
geen parlementaire functie hebben bekleed.
De parlementaire sfeer schijnt toch wel deze
uitwerking te hebben, dat wie er in verkeert,
zoowel de macht van het ministerschap als
de verantwoordelijkheid van parlementaire
partijen gaat gevoelen. Beiden zullen wel
hun invloed doen gelden, ook al is wie ze
ondergaat, zich daarvan niet bewust. Men
behoeft nog niet persoonlijk een minister
portefeuille te begeeren om toch te voelen,
dat zetels in een ministerie een invloed ver
zekeren, die Kamerleden buiten het Kabinet,
ook bij de behandeling van zeer principieele
kwesties, niet hebben.
Het bleek zells uit een zoo eigenaardige
uiting als die van den heer Duys, die op
merkte, dat sedert hij wethouder van Zaan
dam is, de bourgeois ook in het college van
B. en W. er van langs krygen.
En een party, die eenmaal parlementair
is geworden, en die in de eerste plaats door
hare actie by verkiezingen bare propaganda
voert, kan zich ten slotte aan de zijde van
het parlement niet onttrekkenhet spreekt
van zelf dat wie zelf van het parlement deel
uitmaakt, dat het eerst voelt.
Merkwaardig is zeker ook de uitslag van
het congres, wat betreft de eenheid waarvan
de S. D. A. P. ten slotte blijk heett gegeven.
Hoe scherp men tegenover elkaar stond, bleek
uit de woorden van den heer Van der Goes,
aan het slot der vergadering, toen alles reeds
beslist was en peis en vree scheen, dat minis-
teriëelen en niet-ministerieelen niet in een
party zouden kunnen blijven, een opmerking,
waarover schande werd geroepen maar die
toch geen verdeeldheid bracht. De tucht is,
ondanks alle vrijheid van spreken, wel sterk
in de socialistische partij. En al zijn de leiders
in de laatste weken zonder twyfel de leiding
kwijt geweest, het is wel duidelijk dat zij, al
vertegenwoordigt op het belangrijk punt van
de ministersportefeuilles de Kamerfractie niet
de meerderheid der party, wel de aanvoerders
zullen blijven.
Wat ten slotte de invloed van het votum
zal zijn op de politiek en de partijverhou
dingen Met zekerheid valt er niets van te
zeggen, maar dat die gunstig zal zijn voor
het liberalisme verwachten wij zeer zéker.
De socialisten hebben zich aan hun parlemen-
mentaire verantwoordelijkheid onttrokken en
daardoor bewezen, dat zij in het parlement
niet de rol willen spelen, die zij verplicht
zouden zyn te vervullen, waaraan een parle
mentaire partij zich nu eenmaal niet ont
trekken kan. Het zal ons verwonderen, als
de niet-socialisten, de meer dan honderdduizend
kiezers, die geen lid der partij, toch op hen
ais meest vooruitstrevende partij gesteund
hebben, hen in het vervolg voor vol zullen
aanzien. En door deze overweging kunnen
de vrijzinnigen, die getoond hebben dat zij
bereid waren samen met hen het programma
uit te voeren, dat by de verkiezingen tot de
gezamenlijke overwinning had geleid, slechts
winnen.
Het is bekend dat op het groote socialistisch
congres te Erlürt o.a door den bekenden
Bebel de meening werd ondersteund dat de
socialisten eischen moeten stellen die geen
enkele andere partij kan stellen. De heer
Duijs heeft wederom getoond dat hij eigenlijk
een van de weinigen onder de klassenstrijders
is die daaraan goed de hand houdt.
Het blijkt namelijk uit het door hem mede
gedeelde in het Volk van 8 Augustus j.l.
dat hij zich wel kon vereenigen met de aan
vaarding van de ministerszetels door zyn party,
echter alleen dan
»indien onze mannen (zoo schrijft de
heer Duys), die zitting nemen, de be
voegdheid krijgen, telkens als zy dit
wenschen van hun minderheidsinzichten
te doen blijken.*
Wat wordt hiermede bedoeld? Bedoelt de
heer Duys hiermede dat hij als minister zal
voorstellen het privaatbezit af Je schaffen
Of de militie naar huis toe sturen Of
wordt met dat »doen blijken* bedoeld dat
de sociaal-democratische ministers zoo nu en
dan redevoeringen zullen houden over het
socialisme
Misschien bedoelt de heer D. dat in de
ministerraad ook de socialistische ministers
mogen mede discussieeren. Maar dan is zyn
opmerking onzinnig. Wij kennen geen college
waar de minderheid niet mag laten hooren
hoe zij over de voorstellen denkt. Althans
geen ernstig college. Het komt ons inderdaad
TM
v.
