Vrijzinnig Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen,
h 15-
Gebrandmerkt.
persoonsVcrgoding.
0»H een hulde.
AANBESTEDING
No. 2258.
Zaterdag 6 April 1912.
23e jaargang
FEUILLETON.
ABONNEMENTSPRI.T8
Per 3 maaoden 7 6 cent voor binnen en buiten Ter NeuzeD.
Voor België 95 cent bij vooruitbetaling.
Abonnementen worden aangenomen bij alle
Boekbandelaren. Brievengaarders en den Uitgever.
Telef. Interc. No IS.
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1 tot en met 5 regels 50 oent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. Grootere letters nair plaatsvuimte-
Redactie-adres: Noordstraat 10, Ter Neuzen,
Deze Courant verschijnt eiken Woeiisdag- en Zaterdagmorgeii bij den Uitgever M DE JONGE, te Ter Neuzen.
Met het oog op de Paaschdagcn
verschijnt het „Ter Neuzensch
Volksblad" a. s. Woensdagmorgen niet.
Burgemeester en Wethouders van TER
NEUZEN, zullen op Maandag den 29
April 1912, des namiddags 3 uur, ten
Gemeentehuize, in bet openbare aanbesteden
Het bouwen van een School
gebouw voor middelbaar
onderwijs, met gymnastiek-
en teekenzaal te Ter Neuzen.
Het bestek met 4 teekeningen zal vanaf
18 April 1912 ter gemeente-secretarie ter
inzage liggen en aldaar tegen betaling van
f 2.50 verkrijgbaar zjjn. Nadere inlichtingen
worden alle werkdagen van 9—12 en van
2 6 uur ten gemeentehuize verstrekt door
den Gemeeute-Bouwmeester.
Ter Neuzen, 25 Maart 1912.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
A. VISSER, Lo. Burgemeester.
L. WABEKE, Secretaris.
Het vorig artikel over de H. B. S. was
reeds persklaar, toen ons ook het socialitisch
blad »Het Volk* onder de oogen kwam, dat
even als Vaderland en Algemeen Handelsblad
een stukje over de Ter Neuzensche kwestie
had. Wij laten het hier in zijn geheel volgen.
»Waarom »De Standaard« boos is.«
Men schrijft ons uit Zeeland
Voor wie de voor-geschiedenis kent van de
oprichting eener «Openbare* Hoogere Burger
school te Ter Neuzen, is het nijdige artikeltje
in een van de laatste nummers van De Stan
daard* meer dan begrijpelijk.
Immers tegelijkertijd dat het gemeentebestuur
van Ter Neuzen plannen had tot stichting
eener openbare H. B. S. (niet alléén voor Ter
Neuzen, maar tevens voor het verdere Oostelijk
deel van Zeeuwsch Vlaanderen) liep men óók
in kerkelijke kringen met het plan rond, een
«bizondere* H. B. S. voor hetzelfde deel der
provincie op te richten. Doch ondanks allen
21)
Roman van
Gr. BISS.
„Wat men 't diepst voelt, daar spreekt
men 't minst over," gaf Doris ten antwoord.
„Vergeten kan ik het nooit meer. Daarvoor
was het te ver gegaan."
„Eeoe reden te meer waarom w(j je moeders
oDscbuld moeten bewijzen", zeide mevrouw
Chichele, met eene poging tot opgewektheid.
„Maar, kom! Wy willen onzen laatste» avond
samen niet bederven met gesprekken over
p(jul(jke onderwerpen. Bedenk: overmorgen
reeds zal ik mjjn kind verliezen, om het aan
de werkelijke moeder af te staan."
„Ik zal toch altoos nog uw kind blijven,
tantelief", zeide Doris, zich dicht tegen haar
aanvljjend.
Een laatste woord van afscheid tot de
vrieodeljjke Liefdezusters, die haar geherbergd
hadden, en de zjjdeur van het Tehnis
sloot zich achter de eenzame vronw in het
donkergrfjze gewaad.
Een oogenblik stond zjj stil als verloreD,
gelfjk een uit de kooi gelaten vogel, die de
vrijheid niet meer begrijpt en het vliegen
spoed, dien men van kerkelijke zijde achter
dit plannetje zette, was het gemeentebestuur
van Ter Neuzen den heeren te vlug af en nam
de in meerderheid liberale raad het beslnit om
tot de oprichting eener dergelijke inrichting
over te gaan.
Toen had men de poppen aan het dansen.
De oppositie tegen het gemeentebestuur werd
ingezet en geleid door het plaatselijk antirev.
blaadje «Luctor et Emergo« In allerlei arti
kelen en ingezonden stukken in dat blad moest
de raad het ontgelden. Dat alles gaf weinig
blijk van eerbied voor het «gezag* (wdar deze
heeren anders zoo mee dweepen) en van het
respekteeren van een raadsbesluit dat toch
volkomen wettig tot stand was gekomen.
Laten de kerkelijke heeren nu nietjamme-
ren over het brutale machtsmisbruik van dezen
liberalen raad, men behoeft maar even naar
Rotterdam te kijken om te weten, dat waar
zij zelf de meerderheid hebben, zij met nog
groote brutaliteit alles trachten neer te trappen
wat hun niet welgevallig is.
Naast de kritiek op het raadsbesluit in
genoemd kerkelijk blaadje, werd door de
oppositie ook een adres-beweging aan den
Raad op touw gezet, om het bedoelde raads
besluit te herroepen. Het was te begrijpen
dat daarop niet werd ingegaan. Nadat op het
eerste adres afwijzend was beschikt, werd
nog eens ten tweede male een adres aan den
Raad gericht. Bij de behandeling hiervan
was, zooals te begrijpen, een buitengewoon
groote belangstelling. Dit tweede adres onder
ging natuurlijk hetzelfde lot als het eerste.
Na afloop der raadsvergadering werd de
burgemeester (één der vertegenwoordigers
van het «goddelijk* gezag op dit aardsche
tranendalis het niet zóó, o «Standaard*
door een van de oppositieleiders voor «schoft*
uitgescholden, wat van weinig «christelijkheid*
en weinig «eerbied* getuigt.
Als laatste middel, om de totstandkoming
eener »openbare« H. B. S. te verhinderen,
werd toen nog eens aan de (in meerderheid
kerkelijke) Gedeputeerde Staten van Zeeland
geadresseerd om het besluit van den Raad
te vernietigen of tijdelijk te schorsen doch
door Gedeputeerden is geantwoord dat zij
hiertoe onbevoegd zijn.
Dr. Kuyper, die ook in dat zaakje zelf «ment*
geef nu in «De Standaard* aan den mini
ster den wenk, om de rijks-subsidie te weigeren.
verleerd heeft. Gretig ademde z(j de frissehe
lucht in van den vroegen Septembermorgen,
en zjj zou 't wel hebben willen uitschreewen
van genot. Zij wilde hare armen uitstrekkeu
naar de zon en den morgen begroeten. Haar
hart sprong op b(j het gevoel van vrijheid,
na jaren tusschen kerkermuren te hebben
gesmacht. De boomen, de velden, de gansche
natuur zou z(j hebben willen omhelzen. Vrjj 1
VrijVrijDit was het ééne woord,
dat in hare polsen, in haar hart, in hare
hersens klopte.
Zóó keerde, na vyftien jaren van opsluitiog,
HHena Jerningham tot de wereld terug.
Met een afscheidsblik nog van het gast
vrije huis, dat de laatste maanden harer ge-
vaugeneu8cbap had verzacht, wendde z(j zich
links en begon de laan af te gaan, naar men
haar gewezen had. B(j de eerste kromming
naar rechts zon een rytuig haar wachten,
met hare trouwe vriendin en hare dochter
Doris er in.
Doris Die naam deed baar trillen
van teeder verlangen. Haar gansche wezen
huukerde om haar kind te zien en in hare
armen te sluiten. De laatste maal, dat zy.
Doris had gezien, was het kind een kleuter
tje en nu moest z(j een volwassen meisje
wezen Nauweljjks kon zjj het zich
voorstellen, en ze verhaastte har9 schreden
in haar ongeduld om met eigen oogen zich
er van te overtuigen.
Dan komt de «openbare* H. B. S. er niet, de
plannen voor een «christelijke* H. B. S. kun
nen weer op de proppen komen en zonder
twijfel zou deze instelling de noodige subsidie
wèl krijgen.
Nu men de geschiedenis kent, begrijpt men
tevens de allesbehalve onvervaschte verontwaar
diging van «De standaard*.
Men had reeds zoo lekker gehoopt, op een
«bizondere» H. B. S. om zoodoende met rijks-
steun, wat kerkelijke propagandisten in
Zeeuwsch Vlaanderen te krijgen. Doch men
verloor het spel, en is nu bevreesd dat de
propagandisten niet «kerkelijk», maar «vrij
zinnig zullen zijn.c
De geschiedenis is weer bizonder leerzaam.
De heele schoolkwestie is voor de kerkelijke
partijen niet van belang om «het onderwijs»,
maar om «de politieke propaganda» die de
onderwjjzers kunnen maken.
Ook hier dus weer dezelfde juiste gedachte,
het raden van den oorsprong der tegenwer
king.
Het moet èn Luctor en Standaard wel
wee worden om het hart, dat ieder zoo goed
hunne bedoelingen begrijpt.
En waar ieder dit zachtjes aan gaat be
grijpen, zal de afkeuring steeds meer alge
meen worden.
Zoo zal op het lest ook hier de waarheid
zegevieren.
Moedgevend voor de stembus van 1913 vindt
de Standaard het, dat aan dr. Kuyper door
de anti-rev. te Groningen en te Leeuwarden
niet alleen op de vergaderingen (niet voor de
pers toegankelijk), maar vooral bij aankomst
en vertrek aan de stations zoo'n geestdriftige
ontvangst ten beurt viel.
Door mannen en vrouwen werd aan deze
demonstratie deelgenomen.
Dr Kuyper werd ontvangen als een vorst.
De Standaard juicht dit toe.
Eerlijk gezegd begrijpen wij die goedkeuring
van het anti-rev. blad niet. Wij hebben ons
steeds diets laten maken, dat de anti-rev.
partij uit kracht van haar beginsel niet aan
persoonsvergoding deed.
De meer dan menschelijke vereering aan
dr. Kuyper ten deel gevallen, en dit na her-
De tijd had Helena Jerningham gespaard,
ODdanks haar zoo zware beproeving: en de
laatstverloopene drie maanden in de zuivere
lucht van Cornwallis, by het eenvoudige en
gezoude leven in het Tehuis, hadden weer wat
kleur gebracht op bare wangen. De donkere
oogen teekenden nog moêbeid, en lydenstrek-
ken hadden zich gegroefd in het nog altijd
schoone gelaat. Maar het pleitte wel zééi
voor hare geestkracht en haar weerstandsver
mogen, dat deze vrouw op acht en-dertigjarigen
leeftijd en na al wat zjj had doorstaan, nog
betrekkelijk jong er uitzag en hare schoonheid
niet verloren had.
Na vyf minuten gaans had zy de kromming
van den weg bereikt, en daar zag zy op eenigen
afstand reeds het rytuig met tweespan starn.
Dichter bij nog stond een meisje-
Dat moest Doris wezen En ja
reeds sprong het meisje op haar toe met
den kreet: „Moeder!" en een oogenblik
daarna waren de beiden één geworden in
eene omarming, met tranen en kussen zonder
einde. Al het opgekropte gevoel van vijftien
jaren brak nu los, eu de sluizen der vreugde
werden geopend.
Het duurde eenigen tijd vóór zy konden
spreken.
„Mijn kind Mijn lieve, lieve kindmur
melde mevrouw Jerningham door hare tranen
en zy hield Doris op armslengte van zich af,
om n»8r aan te kijken.
haaldelijk gebleken menscheljjke zwakheden,
wekt ieders verbazing.
Wij weten evenwel, dat aan de zuiverheid
van het anti-rev. beginsel heel wat ontbreekt,
en dat nergens de persoonsvergoding zich
sterker openbaart, dan bij die party, die er,
als men haar gelooven mag, zoo afkeerig
van is.
Naar aanleidfng van het 40-jarig jubileum
van «De Standaard* en de daarmede onaf
scheidelijke Dr. Kuyper bevatten verschillende
bladen artikelen ter herdenking. Dat in de
coalitiebladen de noodige hulde gebracht
wordt en «oude veeten* voor deze gelegen
heid «worden vergeten*, behoeft geen betoog.
Teekenend is het artikel door de R. K.
«Residentiebode* aan het jubileum gewijd,
teekenend, omdat er ondanks de hartelijkheid,
andere klanken in doorklinken, dan by het
25-jarig jubileum, hiermede afwijkende van
Het «Centrum*, dat het woord van Dr.
Schaepman van voor 15 jaren herhaalt,
teekenend, omdat de Residentiebode voelt niet
geheel van de fouten van den grooten jour
nalist te mogen zwijgen.
De Residentiebode schrijft o. a. het volgende
«Wat wij destijds schreven (d. w. z. by
het 25-jarig jubileum, Red.) kan niet alleen
geschreven blijven, doch kunnen wij ook op
dezen feestdag herhalen
«Wel zijn er sindsdien gebeurtenissen voor
gevallen, die niet alle ertoe hebben bygedragen
den glans, welke van den naam Kuyper uit
gaat, te verhoogen. Maar die feiten wisscheu
toch het beeld niet uit, door ons in 1897
geschetst.*
«Men zal het misschien niet fijngevoelig
vinden, zoo wij met een enkel woord op die
feiten zinspelen bi) het brengen van een
feestgroet. Het verzwijgen ervan maakt ze
echter niet ongedaan zelfs niet in de her
innering der beste vrienden. En men behoort
eerlijk te zijn ook bij het uitspreken van lof
vooral wanneer die aan een historisch figuur
gegeven wordt*.
«Maar toch raag men niet uit het oog
verliezen, dat alleen hij, die niets doet, kans
heeft aan het gevaar te ontkomen in het
openbaar mis te doen.*
„Moederzeide het meisje eenvoudig,
gauscli opgaaude iu de melodie van dit éénige,
heilige woord.
„Op dit geluk had ik nooit meer durven
hopen, mjjn lieveling," zeide mevrouw Jer-
niügbam. „Als je wist boe ik al die jareu
naar mijne kindertjes verlangd eu gebunkerd
hebEn nu vind ik een volwassene dochter,
om mjj lief te hebben Dat alleen ver
goedt mij bijna al het geledene 1"
üoris' glimlach straalde haar toe.
„Nu ik eenmaal terug heb, moeder, zal ik
u nooit weer verlaten," zeide zy, met iets
jubeiends in hare stem. „Ik wil mjjn best
doen om u schadeloos te stellen voor al wat
n hebt doorstaan."
En hand in hand gingeD zy naar het ry
tuig, dat, oudauks de zonnigheid vau den
morgen, discreet gesloten was. Mevrouw
Chichele vatte Helena's hand en hielp haar
instappen. Doris zette zich tegeoover hare
moeder, en terstond sloegen de flinke paarden
in den draf.
Door eenzelfde gevoel bewogeD, omhelsden
de beide oudere vrouwen elkander stil, de
eene geroerd door deernis, de andere door
de innigste dankbaarheid. En daarop sprak
Helena, met trillende stem
„O, lieve, lieve vriendiD, die voor my méér
is geweest, dan eene zuster zou hebben
kunnen zjjn Wat zou er zonder van
mjj geworden »ijn - II hebt rojjne hoop
TER AEIM1SCH VOLKSBLAD.