Vrijzinnig Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen,
Ceti mooi Voorbgcld.
pe drulj der itWocrmhtcn.
DRANKWET.
No. 2159.
Zaterdag 15 April 1911.
22e jaargang
Wc1K« school Voor onze Hinderen.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 cent voor binnen en buiten Ter Neuzen.
Voor België 95 cent bij vooruitbetaling.
Abonnementen worden aangenomen by alle
Boekbandelaren, Brievengaarders en den Uitgever.
Telef. latere, No 15.
ADVERTENTIEPRIJS:
Van 1 tot en met 5 regels 50 cent; elke regel meer
10 cent. Bij abonnement aanmerkelijk ver
minderd tarief. GrOotere letters naar plaatst uimte.
Redactie-adres: Noordstraat 10, Ter Neuzen.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag- en Zaterdag morgen by den Uitgever M. DE JONGE, te Ter Neuzen.
TER NEIMSC
Met het oog op de Paaschdageu
verschijnt het „Ter Ncuzensch
Volksblad a.s. Woensdagmorgen NIET.
Burgemeester en Wethouders der gemeente TER
NEUZEN brengen ter openbare kennis dat op 12
April 1911 bij hen is ingekomen een afschrift van
een aan Gedeputeerde Staten van Zeeland gericht
verzoekschrift om vergunning voor den verkoop
van sterken drank in het klein voor gebruik ter
plaatse van verkoop alleen aan logeergasten van
AUGUSTUS AUDENAERD voor de linkervoor
kamer en de rechterachterkamer van het perceel
plaatselijk gemerkt 39 en gelegen aan de Kerkhof
laan.
Binnen twee weken na de dagteekening dezer
bekendmaking kan een ieder tegen het verleenen
dszer vergunning schriftelijk bezwaren by Burge
meester en Wethouders inbrengen.
Ter Neuzen, 13 April 1911.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. A. P. GEILL, Burgemeester.
W. S. J. DIELEMAN, Secretaris.
In eene uitstekend bezochte vergadering van
Volksonderwijs, bjj afwezigheid van den Voor
zitter geleid door den Secretaris L. J. de
Vries, trad op Donderdag 13 April in 't Hotel
Centraal van den heer Visser te Ter Neuzen
als spreker op de heer L. C. T. Bigot uit
Arnhem.
Deze schetste op levendige, boeiende en
aangename wjjze, hoe een arbeid, die rustig
moest zgD, betrokken is geworden in de poli
tiek. Er schijnt in de laatste jaren een paci-
öceerende geest te wezen, maar 't is zaak dat
de voorstanders van de openbare school zich
niet in slaap laten wiegen, 't Vraagstuk der
opvoeding eischt onze toewijding, geheel ons
hart. 't Is alleen al belangrijk, omdat [een
zesde van de bevolking leerling is, verder
omdat uit de openbare kassen 39 millioen per
jaar voor onderwjjs besteed wordt, terwjjl van
particuliere zjjde nog zooveel gedaan wordt.
Maar behalve de financieële belangen zijn er
nog de ideëele, die heel wat zwaarder wegen.
Spreker zette uiteen wat de Wet verstaat door
openbaar onderwijs, dat wat bekostigd wordt
door Staat of gemeenten, en wat Volksonder
wijs er mee op 't oog heeft, voor welke ver-
eeniging bet te doen is om het karakter het
moet gegeven worden met eerbiediging van
ieders godsdienstige meeningen. Daartegenover
staat het confessioneel onderwijs.
Wjj leven in de eeuw van het kind, wat
met verschillende staaltjes wordt aangetoond.
Hoe zullen wjj het kind opvoeden tot mensch,
met helder verstand, goeden wil, eoz. De
eerste vraag is de godsdienstige opvoeding
dat is 't voornaamste, 't moeilijkste.
Dhr. Bigot wil den godsdienst niet weg,
die is een onmisbare factordaarom juist
stuurt hij zijne kinderen naar de openbare
school. Daar begiDt men met het allereen
voudigste en klimt op tot het abstracte,
't Kind leert in vader en moeder een hooger
gezag zien, waarvoor het met liefde buigt
het ziet, dat de ouders weer eene hoogere
macht voor zich zelf erkennen, aan wier leiding
zjj gehoorzamen, aan welker tuchtigingen zjj
zich onderwerpen. Dat is iets van groote be-
teekenis voor het latere leven. De confessio-
neele school begint bg de kinderen met de
groote vraagstukken op godsdienstig gebied,
b.v. de verlossingsbehoefte, eene moeilijke zaak,
met eerbied en aarzeling bier uitgesproken.
Wjj kunnen er niet mee bg het kind komen
wg brengen woorden aan, geen begrippen. De
confessioneele school moet spreken tot de
kinderen over >in zonde ontvangen en geboren»,
wat van paedagogisch standpunt geheel ver
keerd is voor kinderen van 12 jaar of daar
beneden. Hoogstens is dat klankniet dat
diepe schuldbesef wat er aan ten grondslag
moet liggen, dat innig gevoel, kan er door
gewekt worden. Het versje »Weest rein van
handen, rein van hart", door Calvinistische
onderwijzers wel eens veroordeeld, wordt op
de openbare school vaak gezongen wg trachten
op te wekken tot reinheid.
Wg verzetten ons tegen het opplakken, het
etiketeeren onze neutrale paedagogie gaat het
om den inhoud.
Spreker voert zijn gehoor de hoogste klasse
der openbare school binnen, veraanschouwelijkt
keurig mooi hoe godsdienstig opvoedend eene
les in natuurlijke historie kan zijn hij doet
evenzoo mtt d9 aardrijkskunde, wijst er op,
dat het met vele andere leervakken zoo kan
gaan, en oordeelt, dat op die wjjze diep ge
voel, stemming kan worden gekweekt, maar
wg vallen de jeugd volgens Kant niet
lastig met wat voor haar onbegrijpelijk is,
met vraagstukken van de andere wereld. Ge
rust wachten wg 't oordeel af over de Open
bare school. De spreuk boven den ingang van
enkele bijzondere scholen »Leer den jongen de
eerste beginselen naar den eisch zijns wegsc
staat daar eigenlijk verkeerd ze moest staan
boven de Openb. school, wat nader wordt
toegelicht. Eene ernstige overtuiging wordt
niet opgelegd de ware levensovertuiging ver
werven wg onszelf, temidden van het leven,
door lyden en strijden vaak.
In de tweede plaats is daar eene andere
kwestie: »Hoe zien wij op de openb. en de
bijz. school het kind naast zjjue makkers?
Wij staan voor 't feit van verschillende ge
loofsovertuiging, maar moet de scheidingslijn
doorgetrokken worden in de kinderwereld
Wij Nederlanders hebben zoo weinig waar
wij ons allen om kunnen vereenigen, ons
koningschap en odzo moedertaal. Wij moesten
hebben onze school, eene school voor alleu.
Dat kan. Er is in alle geloofsbelijdenissen
iets veel gemeenschappelijkser is een
Christendom boven geloofsverdeeldheid, volgens
de groote les »Hebt uwe naasten lief als
uzelvem. De openb. school neemt allen op
ze kweekt teere, mooie, goede gevoelens wij
spreken niet zooveel over den godsdienst wij
doen dieD.
Wij richten 't zóó in, dat niemand zich
kwetsen kan. De bepalingen daaromtrent
bestaan al sinds 1857. Op al die tienduizenden
onderwijzers is in al die jaren door misschien
2 of 3 gezondigd't i3 dus geen heksen
toer.
Er is al heel wat in school veranderd. Met
da nieuwe wet op 't onderwijs is de splijt
zwam gaan werken. Pakkeod wordt in het
licht gesteld hoe de subsidies aan tal van
schooltjes werken tot schade van het onder
wijs en de financiën, en hoe weinig in één-
mansschooltjes van de opvoeding terecht kan
komen. Er is afgegeven op de schoolmen
schold op den vloek der neutraliteitde heer
B. spreekt van den zegen der neutraliteit. De
voorstanders der confessioDeele school beweren,
dat het onderwjjs niet neutraal kaD zijn her
innerd wordt aan oeue uitspraak van 't kamer
lid Lohmau eu aan Schaper's antwoordde
scholen staan open, het tegendeel is dagelijks
te zieD.
Nu hebt gij, ouders, de keus tusschen
Openb. of Bijz. school. De Bjjz. school zet
een kunstbloem in een vaasje, de Openb. strooit
een zaadje in den grond, dat het kan op
groeien tot eene levende plant.
Waarom zijn er toch zooveel bijz. scholen
Och, er gaat eene groote kracht uit van vele
predikanten een jong dominé wordt dikwyls
beoordeeld naar 't oprichten eener christ.
school. Twee fouten worden dan wel begaan
men vraagt niet of de behoefte levendig is,
en men richt een school op met hulp van
buiten.
't Is dikwijls de schuld van het drjjveu van
de rechtzinnigen in den lande. Op eene jaar
vergadering van eene Christ. Onderwijzers
vereniging in Groningen werd onomwonden
gezegd, dat men door de school straks goede
anti-rev. kiezers wilde kweekeu. Al wat
onderwijzer is in ons, protesteert daartegen.
Welke school zullen wij kiezen Moeten
wij geloof hechten aan wat gezegd wordt
over de »moderne sekteschool*, het »kind van
het bijwijf?* volgen nog tal van andere
scheidbenamingen vraagt eens aan de
ouderen onder ons hoe slecht de school vroeger
was ingericht en ziet wat zij nu isvraagt
het uwen kinderen, wien het spjjt als ze ziek
zijn Dat heeft de Openb. school gedaan daar
mee wordt niet beweerd, dat het op de Bijz.
anders is; deze maakte ervan de tegen
woordige hoogstaande paedagogische instelling.
Zestig jaar lang hebben wij gehoorzaamd aan
den grondregel. Waar zijn de onderwijzers,
die zich misdragen hebben De belangen der
openb. school - de school van Art. 192
Grondwet worden u op 't hart gedrukt;
't is de taak der Afdeelingen van Volksonder
wijs ervoor te waken. Veol kau nog ver
beterd, op 't gebied van samenwerking tusschen
school en huis, schoolreisjes, enz wg zijn
niet blind voor de gebreken, maar 't beginsel
is ons lief.
In debat kwam de ZEerw. heer Karstens,
pastoor, op de hem eigen kalme, bezadigde
wijze Dankende voor het toelaten van met-
ledeu en het verleenen van het debat, sprak
hij waardeerend over de schoone rede, maar
had eenige aanmerking op den vorm. Scheld
woorden ten opzichte der openbare school zijn
niet van katholieke zijde afkomstig, of 't moest
zijn van een enkel blaadje hem onbekend.
Veel lezende, zelfs de Bode, denkt hij nog al
op de hoogte te zijn 't scheen hem toe dat
bjj eene stem gehoord heeft uit het verre
verleden. Thorbecke's uiting over een Chris
tendom boven geloofsverdeeldheid is gedaan
onder andere omstandigheden. De onderwijzers
van toen waren afkomstig uit geloovige krin
gennu zijn er, die een plat ongeloof ver
kondigen, die absolute neutraliteit noemeG on
zin, idiotisme. Ieder kan zijne eigen meenin
gen hebben omtrent opvoeding. Thorbecke's
ideaal was niet de openbare maar de parti
culiere school. Het standpunt van de openbare
school als de school voor allen is overwonnen
de grappige Roodhuyzen, de ernstige knappe
Dr. Bos, geven het toe. De Staat heeft zich
niet te meDgen in den strijd; wel heeft hij 't
reebt van controle, hij kan maatregelen nemen
tegen mogelijke slechte gevolgen van de sub
sidies, maar subsidie is billijk, rechtvaardig;
de Grondwet verzekert gelijk recht voor allen.
Vrees voor verdeeldheid is een schrikbeeld,
't Anti-papisme heeft wel wat van hare kracht
verlorende verdeeldheid zal Diet verder
doorwerken, als men kinders positief gods
dienstig opvoedt. Ter Neuzens katholieken zijn
verdraagzaam. Van moreelon drang der gees
telijken is hier geen sprake de Kath. school
komt er door drang uit den boezem der be
volking. Pleit het voor de Openb. school, dat
hier nog nooit een katholiek in den Raad kon
gebracht worden, schoon de katholieken meestal
de liberalen helpen
Zijn Eerwaarde is voor vrijheid elke rich
ting hebbe zjjn eigen school, zelfs eene re-
publikeinsche. 't Onderwijs aan kleine scholen
behoeft niet schadelijk te wezen debater be
roept zich op eigen ervaring.
De heer J. van der Peijl, hulde brengende
aan de aangename debatvoering, waarop hij
niet wenscht in te gaan, meent, dat de heer
Bigot niet genoeg met Neuzens toestand op
de hoogte is om te kunnen antwoorden op de
verkiezingskwestie van een katholiek raadslid.
Hij verklaart zich bereid daarop te antwoorden,
als de vergadering het wenscht. Beter zou 't
zijn daarmee te wachten tot er zich eene poli
tieke gelegenheid opdoet. Deze laatste zienswijze
wordt ^blijkbaar door de vergadering gedeeld.
Daarop weerlegt de heer Bigot stuk voor
stuk de verschillende argumenten van den
pastoor. Hij doet dat op krachtige wgze, en
steeds boeiend voor het gehoor. Hij eindigt
met eene vurige lofspraak op de Openbare
school.
Zij, die gelooven, haasten nieteens zal er
zijn ééue, algemeene volksschool.
De loco-Voorzitter sloot met woorden van
oprechten dank aan den spreker voor zijne
hoogstaande rede, aan den debater voor ziine
humane bestrijding, aan dhr. Van der Peijl
voor zijoe bereidwilligheid, aan de gansche
Vergadering voor de betoonde aandacht. Hg
wekte op tot aansluiting bij Volksonderwijs,
waaraan eenige personen gevolg gaven.
Het was werkelijk een schoone avond.
Het mag als bekend verondersteld worden,
dat bg vele verkiezingen van lauwheid en
onverschilligheid bij de kiezers blijkt. Dikwijls
is door sommigen dit zelfs al3 een argument
tegen Algemeen Kiesrecht aangehaald.
Dubbel genoegen doet het ons daarom uit
Sluiskil te vernemen, dat bi) de laatste stem
ming voor den Gemeenteraad van Ter Neuzen
in het kiesdistrict Sluiskil de oudste inwoner
dezer gemeente zijn stemplicht kwam vervullen.
Als men weet, dat deze kiezer den leeftijd
van 97 jaren heeft bereikt, dau moet men
eerbied gevoelen voor dit medeleven op dien
hoogen leeftijd in de maatschappij.
Ongeacht op wien deze kiezer zijne stem
uitbracht, breugen wij hem volgaarne deu tol
ODzer bewondering. Zulke kiezers beschamen
tal van jongeren. Moge zijn voorbeeld tot
navolging strekken, en algemeen ingaog vinden,
de idee stemrecht sluit in zich stemplicht.
Volgens de meening van protectionistische
Kamerleden, zouden de industrieëlen, die premie
te betalen krijgen voor de sociale hervormingen,
daarvoor vergoeding vinden in den hoogeren
prijs, dien zij door de protectie voor hunue
waren zullen kunnen bedingeu.
Dat inderdaad de stelling der vrjjhandelaren,
dat een invoerrecht in het algemeen den prijs
der waren met dat recht verhoogt, volkomen
waar is, werd dezer dagen van on vei dacht
protectionistische zijde uitgesproken.
Frankrijk straft, evenals Duitschland, zijn
bevolking met graanrechten. Door een slechten
tarweoogst is in het land van Liberié, Frater-
nité en Egalité de prijs der tarwe zeer hoog.
Minstens 29 millioen H. L tarwe zullen uit
het buitenland moeten worden ingevoerd, om
iu de behoefte te kunnen voorzien. Dat be-
teekent voor de Fransche schatkist een buiten
kansje van 75 millioen aan invoerrechten. Voor
het Fransche volk beteekent het, dat het
behalve deze reuzensom, welke het te beta!' n
krijgt voor het buitenlandsche graan, nog een
cjjns van ettelijke millioenen te offeren Heeft
aan de groote grondeigenaren en de graan-
speculanten, die voor het ia Frankrijk ver
bouwde graan natuurlijk ook den hoogen prijs
vragen. In de Fransche Kamer werd aange
drongen op opheffing der invoerrechten.
De regeering weigert en in haar antwoord
aan den interpellant schrijft zij, naar de be
kende econoom Wibaut mededeelt, de volgende
passage
»Waar eenerzjjds moet worden erkend,
dat de schatting van den oogst wijst op
een tekort van ongei eer 20 millioen
centenaars, daar blijkt anderzijds, dat de
wereldproductie ruim voldoende is, om
zonder eenige moeite dit tekort te dekken
tot een prijs, welke, verhoogd met invoer
rechten en transportkosten, nog niet hooger
zal zijn dan de marktprjjs van de inlandsche
tarwe.
