aldus Reuter, zullen de Fransch-Britsche
besprekingen te Moskou worden voortgezet.
De Duitsche zaakgelastigde heeft Dinsdag-
morgen een bezoek gebracbt aan het Foreign
Office maar hij heeft geen onderhoud gehad
met Halifax.
Von Ribbentrop zou volgens Havas Dinsdag-
middag am 12 uur per vliegtuig uit Salzburg
vertrekken op weg naar Moskou. Het toestel
zou te Koningsbergen dalen, vanwaar de
minister heden naar Moskou zou vertrekken.
Staatssecretaris Gaus, de 'rechtsgeleerde
raadsman van de Wilhetmstrasse, vergezelt
von Ribbentrop. Hij zal medewerken aan de
definitieve opstelling van het pact. Schmidt,
de particuliere tolk van Hitler, de chef van
de persafdeeling van het ministerie van bui-
tenlandsche zaken, die eveneens Schmidt heet,
legatieseceretaris Hewel en legatieraad Bru-
kelmayer maken eveneens deel uit van de
missie.
Duitsche politieke kringen geven te ver-
staan, dat de onderhandelingen over de plech-
tige onderteekening van het pact zeer snel
zullen worden gevoerd, daar alle kwesties
langs diplomatieken weg zijn geregeld.
De Russische zaakgelastigde te Berlijn,
George Astachov, die de ambassade beheert
wegens afwezigheid met verlof van den Rus-
sischen ambassadeur Merekalov, is uit Ber
lijn naar Moskou vertrokken voor de onder
handelingen met von Ribbentrop.
Londen voor een schier ongelooflijken
toestand.
De correspondent der N. R. Crt. te Londen
telefoneerde Dinsdagocbtend:
De commentaar in de Engelsche pers op de
aankondiging van het Duitsch-Russische niet-
aanvalsverdrag is Dinsdagochtend nog zeer
schaarsch.
De groote verantwoordelijke bladen zooals
Times, Daily Telegraph en Manchester Guar
dian schijnen wijselijk besloten te hebben
nadere details af te wachten, voor zij hun
meening over deze verrassende gebeurtenis
uitspreken, en alleen de volksbladen hebben
Maandagnacht nog tijd gevonden om er in
alle haast een kort hoofdartikel aan te wijden.
,,Met het oog op den ongehoorden inter-
nationalen toestand, welke nu geschapen is'',
schrijft de Daily Mail, „gebiedt de voorzich-
tigheid, dat wiji ons oordeel over de beteeke-
nis van deze gebeurtenis opschorten, maar
als het bericht gegrond blijkt, beteekent dit
het eind van het Fransch-Russische verdrag
van wederzijdschen bijstand", als ook van het
anti-Kommintemverdrag, dat Duitschland met
Italie, Japan en Spanje heeft afgesloten in
de campagne tegen het bolsjewisme. Het
nieuws moet dus een erven groote verrassing
voor Spanje en Japan zijn als voor de demo-
cratieen".
Ook de Daily Herald wil zijn uiteindelijk
oordeel opschorten tot meer informatie is
verkregen, maar het blad voegt daar dadelijk
aan toe: ,,dat de wereld, indien het bericht
juist is, voor een verbazingwekkende en
schokkende volte face is gesteld. Het is bijna
ondenkbaar, vervolgt het blad, dat Rusland
een vriendschapsverdrag met Duitschland
afsluit op het oogenblik, dat Duitschland den
vrede van Europa zoo zeer bedreigt en Rus
land zelf midden in onderhandelingen met
Frankrijk en Engeland is over de beste
methode om die dreiging het hoofd te bieden.
Een dergelijk verdrag kan voor Duitschland,
slechts een aansporing zijn am zijn campagne
tegen Polen voort te zetten, een grooter ver-
raad van den vrede en de Europeesche vrij-
heid dan zelfs Munchen is geweest".
Wat nu? Dat is de groote vraag, die het
kabinet vandaag zal moeten bezighouden. Het
ziet zich voor een schier ongelooflijke situatie
geplaatst, welker implicaties met geen moge-
lijkheid zijn te overzien. Tal van vragen
dringen zich onmiddellijk op: Heeft het nog
zin, ja, is het zelfs nog veilig de politieke en
militaire besprekingen met Moskou voort te
zetten? Het antwoord zal gedeeltelijk afhan-
gen van het rapport, dat den Britschen gezant
te Moskou Maandagnacht gevraagd is uit te
brengen over de beteekenis van Rusland's
onrverwachte wending. Men hoopte, dat dit
rapport nog voor de kabinetszitting van Dins-
dag zou zijn ontvangen.
Zou men daama besluiten dat Rusland voor
de coalitie verloren is, en dat Engeland zijn
streven naar een drievoudig verbond moet
opgeven, dan rijst onmiddellijk de vraag of
deze ingrijpende wijziging in de politieke con-
stellatie de bijeenroeping van het parlement
vergt.
Een andere vraag die onvermijdelijk naar
voren treedt is, of Engeland en Frankrijk ook
na Rusland's afvallen gebonden blijven door
hun verplichtingen aan Polen.
Juridisch schijnt het antwoord niet twijfel-
achtig. Engeland heeft Polen gegarandeerd,
lang voordat het met Rusland begon te pra-
ten. Er is in de termen, waarin de garantie
is vervat, niets dat Engeland het recht zod
geven de nakoming daarvan afhankelijk te
stellen van het krijgen van Russische hulp.
De verplichting is onvoorwaardelijk, en zal
dan ook, strikt juridisch gezien, onaangetast
moeten blijven door Rusland's schijnbare afval-
ligheid.
Maar wat is recht in dezen tijd? Wat
kunnen juridische overwegingen uitrichten
tegen strategische feiten?
In ieder geval is het duidelijk, dat Engeland
op een kritiek moment in een bijzonder moei-
lijike positie is geplaatst. A1 zijn berekenin-
gen van de laatste maanden schijnen plotseling
omvergegooid, alles staat weer op losse
schroeven en thans kunnen de berichten uit
Duitschland er nauwelijks twijfel meer aan
overlaten, dat het derde rijk klaar is om elk
oogenblik zijn slag te slaan.
Ter toelichting van de laatste opmerking
van onzen Londenschen correspondent diene,
schrijft de N. R. iCrt., dat de correspondent
van de Times te Berlijn Maandagavond meld-
de, dat Duitschland de laatste militaire voor-
bereidingen treft aan de Poolsche grenzen en
dat hij voorzag, dat reeds Maandagavond of
Dinsdagmorgen de troepen gereed zouden zijn
om zich op marsch te begeven.
Men gelooft in Duitschland, aldus de Ber-
lijnsche correspondent van de Times verder,
dat het Poolsche leger in zeer weinig tijd zou
kunnen worden overweldigd en buiten gevecht
wordendien gesteld. Men berekent, dat aleer
de diplomatieke betrekkingen zijn verbroken,
ultimata zijn afgeleverd en ontvangen en de
afkeer der democratieen voor den oorlog zal
zijn overwonnen, het verzet van Polen zal zijn
bedwongen. Het zou dan volgens tal van
Duitsche vooraanstaande personen mogelijk
zijn Engeland en Frankrijk. te bewijzen, dat
iedere hulp aan hun bondgenoot tot niets zou
dienen en dat het, daar Duitschland hun niets
vraagt, tijd zou zijn over vrede te' spreken.
Deze redeneering hoe vreemd zij ook schijnt,
werd onlangs door gezaghebbende personen
gevolgd en de correspondent van de Times
betwijfelt niet of zij wordt van hoogerhand
erkend.
De Daily Express geeft overeenkomstige
inlichtingen en zet uiteen, dat men te Ber
lijn van meening is, dat het Duitsche leger
in vijf dagen zou kunnen opmarcheeren tot
de grens van 1914, waar verdedigingswerken
zouden worden opgericht. Na dezen bliksem-
oorlog zou men den Westerschen mogend-
heden tegemoet treden.
Reuters' correspondent te Berlijn meent te
weten, dat de voorbereidende besprekingen
tusschen Berlijn en Moskou gelijktijdig met de
Engelsch-Fransch-Russische besprekingen zijn
verloopen.
EEN DUITSOH-RUSSISCH HANDELS
VERDRAG GETEEKEND.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit Ber
lijn:
De onderhandelingen, welke reeds geruimen
tijd tusschen Duitschland en de Sowjet-Unie
werden gevoerd over een uitbreiding van het
wederzijdsche handelsverkeer, zijn 19 Augus
tus met succes bekroond.
Het resultaat is een handels- en crediet-
overeenkomst, welke aan Duitsche zijde werd
onderteekend door Legatieraad dr. K.
Schnurre van het ministerie van buitenland-
sche zaken en aan Sowjet-Russische zijde door
den plaatsvervangenden leider van de Sowjet-
Russische handelsvertegenwoordiging te Ber
lijn Babarin.
De overeenkomst voorziet in een crediet
van tweehonderd millioen Mark, dat Duitsch
land verleent aan de Sowjet-Unie en dat ter
besehikking staat voor den aankoop van Duit
sche goederen. De Sowjet-Unie zal in de
komende twee jaar ter waarde van 180 mil
lioen Mark Sowjet-Russische waren aan
Duitschland leveren.
Het telegraafagentschap der Sowjet-Unie
foevestigt het bericht van het sluiten van een
handelsverdrag tusschen Duitschland en de
Sowjet-Unie en voegt hieraan toe, dat het
Duitsche crediet van tweehonderd millioen
mark is verstrekt voor den tijd van zeven jaar
met een rente van vijf procent. Het is be-
stemd voor den aankoop van Duitsche waren
toinnen twee jaar na dagteekening van de
overeenkomst.
De Prawda beschrijft den loop der onder
handelingen en geeft de hoofdzaak weer van
de op 19 Augustus onderteekende overeen
komst.
Het blad besluit: De nieuwe handels- en
credietovereenkomst tusschen Sowjet-Rusland
en Duitschland, gebonen in een atmosfeer van
gespannen politieke betrekkingen, is er toe
bestemd deze atmosfeer te doen ontspannen.
Zij zou een belangrijke stap kunnen zijn voor
een verdere verbetering, niet alleen in de eco-
nomische, doch ook in de politieke betrekkin
gen tusschen Sowjet-Rusland en Duitschland.
Het Russische telegraafagentschap Tass
meldt uit Moskou:
De Izwestija en de Prawda wijden hoofd-
artikelen aan de Sowjet-Duitsche handels- en
credietovereenkomst.
De Izwestija schrijft: Molotow heeft in de
derde zitting van den oppersten Sowjet der
unie, sprekende over den intemationalen
toestand en de buitenlandsche politiek der
Sowjetunie, o.m. melding gemaakt van onder
handelingen over handels- en credietkwesties,
die toen gaande waren tusschen Duitschland
en Sowjet-Rusland. Deze onderhandelingen
waren begonnen op initiatief van de Duitsche
regeering en zij waren met verscheidene
onderbrekingen sinds begin 1938 voortgezet.
Thans zijn de onderhandelingen tot een gun-
stig besluit gebracht.
Er moet worden opgemerkt, dat tijdens de
voortgezette onderhandelingen een aantal
moeilijkheden gerezen is, hoofdzakelijk ver-
oorzaakt door de gespannen sfeer in de
politieke betrekkingen tusschen Duitschland
en Sowjet-Rusland. Niettemin zijn de onder
handelingen met succes besloten, daar van
beide zijden voldoende bereidheid werd be-
toond de handelsbetrekkingen te verbeteren.
Het was dit streven, dat er toe heeft bij-
gedragen alle problemen op te lossen.
De handels- en crediet-overeenkomst moet
ongetwijfeld op aanzienlijke ivijze een ver-
levendiging geven in het ruilverkeer tusschen
de beide landen. Bovendien moet in oogen-
sehouw worden genomen, dat in de laatste
jaren het Russisch-Duitsehe ruilverkeer tot
een uitzonderlijk laag peil is gedaald, zoodat
veilig kan worden verklaard, dat de nieuwe
overeenkomst een keerpunt vormt in de han
delsbetrekkingen der beide landen.
Inderdaad had Duitschland ten gevolge van
de gespannen politieke betrekkingen met Sow
jet-Rusland in feite de Sowjet-markt verloren.
Verscheidene jaren geleden bezette Duitsch
land de eerste plaats in den buitenlandschen
handel met Sowjet-Rusland. In 1931 bijv.,
toen de Duitsch-Russische handel zijn hoogte-
punt heeft bereikt, bedroeg de omzet tusschen
de beide landen ruw geschat ongeveer 1100
millioen rijksmark. Deze gunstige toestand
bleef tot 1935 bestaan. Later echter trad om
bovengenoemde redenen een plotselinge keer
ten kwade in. Duitschland moest de eerste
plaats in den buitenlandschen handel met de
Sowjet-Unie prijis geven. In 1938 kwam het
pas na de Vereenigde Staten, Groot-Brittannie,
Belgie en Nederland. Het feit, dat de Duitsche
handel van de eerste tot de vijfde plaats in-
zakte op een uitgebreide en stabiele markt
als die der Sowjets, kon in Duitsche handels-
en industriekringen en bij de Duitsche regee
ring slechts emstige bezorgdheid wekken.
Wat is de voornaamste in'houd der Sowjet-
Duitsche handels- en credietovereenkomst,
welke zoo pas te Berlijn is gesloten?
Duitschland verleent de Sowjet-Unie een
crediet tot een bedrag van 200 millioen Rijks
mark, voor den aankoop in Duitschland van
verscheidene producten, in hoofdzaak machine-
gereedschappen en andere machinerieen, bin-
nen een tijd van twee jaar na de onderteeke
ning der overeenkomst. Binnen deze periode
zal Sowjet-Rusland Duitschland goederen leve
ren tot een bedrag van 180 millioen Rijksmaik.
In verband met deze overeenkomst heeft
de Duitsche regeering een aantal verplich
tingen aangegaan. In het bijzonder heeft het
zich verplicht, de handelsvertegenwoordiging
der Sowjet-Unie in Duitschland biji te staan
bij het plaatsen van orders op de Duitsche
markt. Dit beteekent, dat de Duitsche regee
ring de Russische handelsvertegenwoordiging
zal bijstaan bij de onderhandelingen met indi-
vidueele firma's en er naar zal streven, voor
de iSowjet-Unie gunstige voorwaarden te
verzekeren voor de uitvoering der Russische
bestellingen en dat de af te leveren machines
en onderdeelen van hooge hoedanigheid zullen
zijn.
Tezelfder tijd zal de Duitsche regeering,
hoewel het de handelsvertegenwoordiging van
Sowjet-Rusland de mogelijkheid verschaft de
aan te koopen goederen contant te betalen,
het aan de Sowjet-Unie verleende crediet tot
een bedrag van *200 millioen rijksmark ten
voile waarborgen. iDit verleent het nieuwe
Duitsche crediet in feite de beteekenis van
een financieel crediet. Dit alleen maakt een
tastbaar Verschil tusschen het nieuwe Duit
sche crediet en dergelijike in het verleden
verstrekte credieten. Het crediet wordt ge-
geven tegen een jaarlijksche rente van 5 pet.,
hetgeen aanzienlijk lager is dan bij vroegere
credieten het geval was. Het nieuwe crediet
is voor langer tijd toegestaan dan vroegere
credieten. De gemiddelde termijn van het
nieuwe crediet is gesteld op 7 jaren, terwijl
30 pet. binnen 6% jaar zal worden betaald,
40 pet. in zeven jaar en de overige dertig
procent in 7% jaar.
Op deze wijze verbetert de Berlijnsche han
dels- en credietovereenkomst de credietvoor-
waarden in belangrijke mate. Het is duidelijk,
dat het daarbij de omstandigheden van den
Duitsch-Russischen handel in Zijn geheel ver
betert. De voorwaarden voor het crediet zijn
volkomen normaal en voor beide zijden
voordeelig. Het is niet noodig hier aan toe te
voegen, dat deze tastbare vertaeteringen der
credietvoorwaarden tevoren noodig maakten
de hinderpalen uit den weg te ruimen, welke
den weg tot een handels- en credietovereen
komst versperden.
Het is duidelijk, dat de Sowjet-Unie zonder
een dergelijke verbetering er niet in zou toe-
stemmen op groote schaal orders in Duitsch
land te plaatsen en van dat land geen credie
ten zou aanvaarden, omdat Sowjet-Rus
land niet langer is wat het nog slechts vijf
of tien jaren geleden was", zooals Molotow
in zijn boven aangehaalde mededeeling heeft
gezegd.
Verwacht kan worden, dat de nieuwe
Duitsch-Russische handels- en credietover
eenkomst op aanzienlijke wijze zal bijdragen
tot een verbetering der oeconomische betrek
kingen tusschen de beide landen en feitelijk
kan helpen nieuw leven te geven aan den
ruilhandel tusschen de beide landen.
DE HEAP NADERT.
Toen Duitschland en Rusland Maandag hun
eerste troefkaart, die van het handelsverdrag,
op tafel legden, twijfelden, schrijft de N. R.
Prt., velen nog aan de werkelijke beteekenis
van dien zet. Dinsdag is die twijfel wegge-
nomen. Ieder weet nu, dat de politieke betee-
kenis van het handelstractaat overwoog. Deze
beteekenis kan moeilijk worden overschat.
Fen niet-aanvalsverdrag tusschen Duitschland
pn Rusland is naar den geest volkomen onver-
eendgbaar met de doeleinden, welke Engeland
pn Frankrijk met hun vredesfront nastreefden.
Hoe kan men een belofte om Engeland en
Frankrijk te helpen paren aan een verdrag tot
non-aggressie tegenover dengene, tegen wien
die hulp gericht moest zijn?
Heeft Hitler zelf het niet-aanvalsverdrag
met Polen niet opgezegd, naar hij zeide omdat
hij een dergelijk verdrag onvereenigbaar acht-
J:e met Polen's deelneming aan de politiek van
het vredesfront? Men moet dus aannemen,
dat Duitschland zich wel zeer goed heeft over-
tuigd van de Russische bedoelingen voor de
naaste toekomst. Het moet er zich zeker van
yoelen, dat Rusland aan Engeland en Frank
rijk den rug heeft toegedraaid. Het moet
overtuigd zijn, dat Rusland geen lust gevoelt
die voornaamste strijdende partij te zijn in het
verbond van idrie en dat de Russen, wellicht
ter verdediging van hun eigen belangen in een
ander deel van de wereld, zich, op dit oogen
blik althans, van Europa afweniden en geen
re den zien ruzie te maken met de Duitschers.
Nog weten wij niet, welke bepalingen het ver
drag inhoudt. Maar de Russen weten op het
oogenblik even goed als ieder ander wat
Duitschland's bedoelingen met betrekking tot
Polen zijn. Hun toestemming in een non-
aggressie-pact beteekent derhalve, dat zij hun
fiat geven aan de Duitsche onderneming tegen
Polen. Heeft niet enkele maanden geleden een
leidende figuur uit de Russische kringen ver
klaard, dat de Engelschen en Franschen zich
vergisten, indien zij meenden, dat de Poolsch-
Duibsche grens de vooruitgeschoven grens van
(Rusland was en dat de Russische grens eerst
Joegint, waar Rusland zelf begint en dat de
(Poolsch-Duitsche grens. in werkelijkheid de
vooruitgeschoven grens van Polen is?
Twee partijen zijn naar Moskou gegaan met
den hoed in de hand. De wind scheen gunstig
yoor Engeland en Frankrijk, maar op het
jneeste kritieke oogenblik zijn de zaken ge-
keerd. Hitler heeft een groot succes gebdekt
hoewel, en dat moet men niet uit het oog
verliezen, dit nog niet het laatste en door-
slaande succes is en dat nog wel op het
meest beslissende uur van de huidige periode.
Op den dag, dat de Russen aan de Fransche
en Engelsche militaire delegaties demonstra-
ties van hun weermacht gaven, wisten zij
reeds, dat deze weermacht niet althans nu
nog niet in het veld zou treden voor de
beide westelijke verbondenen.
Groot is de verbijstering en de verwarring
in Londen en Parijs. Beide regeeringen besef-
fen, dat het te verwachten is, dat Hitler deze
of uiterlijk de volgende week zijn beslissenden
stap zal doen. Beide beseffen ook, dat uit
Londen het antwoord moet komen. Met ang-
stige blikken kijkt de Franschman naar de
Engelsche hoofdstad, te zelfder tijd hopend,
dat Engeland zich niet klaar zal achten en de
zaak maar aan haar lot over zal laten. Als
Polen in dit uur van beslissing rekent op zijn
bondgenooten, dan moet het van Londen
komen. Reeds in de achter ons liggende dagen,
toen dit groote nieuws nog niet bekend was,
mompelden de Franschen verwijten over de
Poolsche halsstarrigheid om te onderhandelen
en aan te geven,, wat men in Warschau aan-
vaardbaar achtte. Nu is het daartoe zonder
twijfel reeds practisch te laat.
De Engelschen staan voor een moeilijke be
slissing. Zij kunnen verwachten, dat Hitler
weldra toetast. Moeten zij nu met alleen
Frankrijk aan hun zijde voor een gegeven
woord vechten? Of zullen zij, gezien het falen
der berekeningen, uit dat feit de conclusie
trekken, dat de plannen ineengestort zijn, dat
zij bij het groepeeren der posities de verliezen-
de partij zijn en het geen doel heeft onder deze
omstandigheden ^e nieuw-opgebouwde mili
taire krachten te verspillen, ook al zouden zij
zidh sterk genoeg achten om tenslotte een zege
te bevechten?
Het antwoord wordt niet slechts beheerscht
door de verhouding van militaire machten;
het is meer nog een kwestie van mentaliteit.
Lang heeft het geduurd voor dat de Engel
schen deze verplichtingen hebben aanvaard,
zulks in tegenstelling tot de Franschen, die
reeds lang dit soort verdragen hadden. Maar
als de Franschen er al over denken hoe zij de
zaak kunnen keeren om de gevolgen te ont-
loopen, dan bijten de Engelschen zich eerst
goed vast, dan worden zij feller dan zij ooit
tevoren geweest zijn. De Engelschman heeft
den naam een slecht verliezer te zijn. De
kabinetszitting van Dinsdag was bestehid ge
weest om in een soort zegevierende stemming
te worden gehouden. In tegenstelling daarvan
zit men te midden van de scherven van het
verdrag, waarvan men alles verwacht had.
De Engelsche verbetenheid kan er slechts
grooter om worden. Het uitzicht moet al heel
slecht zijn voor dat Engeland nu zal besluiten
geen gevolg te geven aan zijn verplichtingen
en de Polen alleen tegenover de Duitschers te
laten staan, voor welke isolatie deze week
reeds verschillende Fransche diplomatieke
kringen, hebben gepleit.
Hoe reageerde het slachtoffer, i.e. Polen?
Officieel toont men zich in Polen niet ver-
baasd. Wij hebben het altijd al verwacht en
het verandert niets aan de militaire positie,
want wij hebben nooit op Rusland's steun ge-
rekend, aldus de Poolsche opvatting. Maar
achter deze officieele kalmte verbergt zich
een groote onrust. Het bericht van den Times-
correspondent, dat de Duitsche toepen gereed
zijn om zich op marsch te begeven, zegt vol
doende. Ook in Warschau moet men beseffen,
dat de tijd van bluffen voorbij is. Zoo ooit,
dan is nu in ieder geval het uur van emst
voor Polen geslagen. Wat Engeland en
Frankrijk besluiten, kan de zaak voor Polen
slechts in dier voege veranderen of de Polen
vechtend of door onderhandelingen toe moeten
gerven aan de Duitsche wenschen.
De verwarring, welke door het Russische
besluit is gestioht, is zoo overrompelend, dat
men zich niet kan voorstellen, dat Hitler nu
nog wachten zal. Hetzij met militair geweld,
hetzij door onderhandelingen, welke gesteund
worden door den druk van de bajonetten, zal
in de eerstkomende dagen, wellicht zijn het
slechts uren handelen. De Europeesche cri
sis op haar top punt gekomen.
ENGELAND HANDHAAFT ZIJN
GAR AN TIES JEGENS WARSCHAU.
Officieel wordt volgens een bericht van
Reuter te Londen bekend gemaakt, dat het
Britsche kabinet heeft besloten, d'at een
Duitsch-Russisch non-agressie-pact op gee-
nerlei wijze van invloed zou zijn op de Britsche
verplichtingen jegens Polen.
Het parlement zal Donderdag bijeenkomen.
Beide huizen zullen dan in alle stadia een
wetsontwerp behandelen betreffende crisis-
defensievolmachten, ten einde de regeering in
staat te stellen, zonder tijdverlies alle noodige
maatregelen te nemen, wanneer de toestand
dit zou eischen.
Intusschen worden voorzorgsmaatregelen
genomen zooals het oproepen van bepaalde
groepen personeel van vloot, leger en lucht-
macht, van de luchtafweerdiensten en de
civiele defensie.
Voorts worden regelingen getroffen betref
fende den uitvoer uit Engeland van essentieele
materialen en producten.
De regeering is van meening, dat niets in
de Duitsch-Poolsche moeilijkheden een recht-
vaardiging zou vormen voor het gebruik van
geweld, dat een Europeesche oorlog met zich
zou brengen. Er zijn geen kwesties in Europa,
die niet vreedzaam kunnen worden opgelost,
wanneer het vertrouwen wordt hersteld.
Be Britsche regeering is, zooals dat steeds
het -geval is geweest, bereid bijstand te ver-
leenen om dusdanige omstandigheden in het
leven te roepen. Wanneer echter, al haar
pogingen ten spijt, anderen er aan vasthou-
den geweld te gebruiken, is zij bereid en vast-
besloten om daaraan tot het uiterste weer-
stand te bieden.
Het bovenstaande vormt een samenvatting
van een officieel communique, dat werd ge-
publiceerd na de kabinetszitting van gister-
middag, die drie uur en twintig minuten heeft
geduurd.
Toen de ministers Downingstreet verlieten
zagen zij er opgewekt uit. Zij werden toege-
juicht door de buiten wachtende menigte,
vooral de ministers der defensiediensten.
De kabinetszitting werd bijgewoond door
alle kabinetsleden, met uitzondering slechts
van Lord Maugham, die zich in Canada be-
vindt.
FRANKRIJK GELOOFT NIET AAN
OORLOG
schrijft het Handelsblad. Havas seint aan dat
blad uit Parijs dat Dinsdag eenige minuten na
vijf uur de Fransche regeering is bijeen-
gekomen.
De kabinetsraad heeft bijna twee uur ge
duurd. De ministers zijn bijeen gebleven tot
kwart voor zeven Dinsdagavond.
Na de bijeenkomst is een communique uit-
gegeven, waarin werd gezegd: ,,Be kabinets
raad is vanavond te vijf uur op het ministerie
van oorlog bijeen gekomen onder voorzitter-
schap van minister-president Daladier. De
internationale toestand is besproken, in het
bijzonder de rapporten, welke door de ver-
tegenwoordigers van Frankrijk in het bu'iten-
land aan de regeering zijn gezonden. De raad
heeft de instructies, welke aan de Fransche
ambassadeurs in het buitenland zijn gezonden,
goedgekeurd. Na de vergadering heeft minis
ter Daladier zich langen tijd onderhouden met
generaal Gamelin. Doriderdagochtend zal een
ministerraad op het Elysee bijeenkomen."
De bijeenkomst van den kabinetsraad heeft
korter geduurd1 dan men verwachtte en heeft
voornamelijk ten doel gehad een ministerraad
op Donderdagochtend vOor te bereiden.
Op een vraag hun na afloop der bijeen
komst gedaan, antwoordden de ministers, dat
er geen enkele beslissing was genomen over
een eventueele bijeenroeping van het parle
ment.
Onze correspondent te Parijs telefoneerde
later:
Het is duidelijk, dat de aanstaande sluiting
van een non-agressie pact tusschen Duitsch
land en Rusland zeer ernstige gevolgen kan
hebben voor den intemationalen toestand voor
het geval Duitschland daarin aanleiding mocht
vinden na het vervallen van de Russische
dreiging zijn eischen ten aanzien van Polen nu
krachtig en zoo noodig met geweld door te
zetten. Daarom neemt Frankrijk op het
oogenblik de noodige maatregelen om uit een
militair oogpunt op alle gebeurlijkheden voor-
Jaereid te zijn.
Overal in de buurt van Parijs ziet men
troepenbewegingen; het aantal militairen is
alom zeer vermeerderd en de noodige mididelen
tot afweer met name van luchtaanvallen wor
den snel in volkomen gereedheid gebracht.
Ook de conferentie die minister-president
Daladier na afloop van den kabinetsraad van
heden met den opperbevelhebber generaal
Gamelin gehad heeft, wijst er op, dat alles
wordt voorbereid, alsof het nieuwe feit in
korten tijd de ernstigste gevolgen moest heb-
pen. In het oordeel echter, dat men, nu het
eerste effect van verrassing voorbij is,, over
het feit zelf van een verdrag tusschen het land
der Nazi's en dat der Sowjets uitspreekt, komt
veel meer optimisme tot uiting dan Dinsdag
morgen waarschijnlij'k leek.
In de commentaren wordt allereerst opge
merkt, dat het verdrag nog niet gesloten is en
dat, mocht het daartoe komen, er heel veel
van afhangt welke bepalingen het bevatten
zal. Volgens een bericht uit Rome zouden de
drie voornaamste bepalingen zijn:
1. Dat geen der beide landen het andere
zal aanvallen.
2. Dat de partijen niet verplicht zijn elkan-
der, indien ze door een derde aangevallen
worden, te hulp te komen.
3. Dat elk land het recht zal hebben het
verdrag zonder eenigen termijn op te zeggen,
indien het andere een aanslag op een derde
land onderneemt.
Onider deze omstandigheden blijkt de waar
de er van dadelijk gering en is het er ver
yandaan, dat de voorstelling die door den
Duitschen propagandist van de zaak gegeven
wordt, als zou men te doen hebben met een
soort van bondgenootschap tusschen Duitsch
land en Rusland juist zou zijn. In werkelijk
heid is er niet zooveel veranderd en het Rus
sische standpunt, dat heel goed met de onder
handelingen met Engeland en Frankrijk zou
kunnen worden voortgegaan, is heelemaal zoo
dwaas niet.
Velen zijn hier van oordeel, dat de sensatie-
daad van Hitler vooral bestemd is om uit een
situatie te geraken die hem tenslotte geen
andere keus overliet: terugkrabbelen of oor
log maken.
Het verdrag wordt gesloten op initiatief van
Duitschland, nadat Rusland al vroeger aan-
biedingen in dezen geest gedaan had, die toen
niet door Duitschland aanvaard werden. Maar
bovendien is het een tweesnijdend zwaard.
Hitler gaat thans weer even volkomen over-
stag als toen hij de theorie van het ras ver-
wisselde voor die van de ,,levensruimte".
Nadat jarenlang ,de ideologische strijd tegen
het bolsjewisme was voorgesteld als het essen
tieele doel van Nazisme en Fascisme, nadat
heel de Duitsche en Italiaansche interventie
in Spanje daarop gebaseerd was, nadat het
anti-Komintem pact de drie autoritaire lan
den zoogenaamd tot een onverbreekbare as
had samengesmeed, wordt dit alles overboord
gegooid en wordt men plotseling met den ge-
haten en verachten bolsjewiek frere et com-
pagnon.
Het vraagt zich hier af of zelfs de groote
volgzaamheid van het Duitsche volk zijn ge-
woonte om redeneeringen die het van boven
af opgelegd krijgt als het evangelie te aan-
vaarden, in staat zal zijn, deze algaheele
frontwijziging te verwerken en te billijken. En
hoe onwelkom de ommezwaai is aan Japan, is
uit de berichten van hedeni uit Tokio reeds
afdoende gebleken!
Dit voert tot de conclusie van meer opti-
mistischen aard die wij releveerden. Wat Hit
ler gedaan heeft, zoo meent men, ziet er op
het eerste gezicht geweldig belanigrijk uit en
de bazuinen der Duitsche propaganda zullen
er zeker uithalen wat er inzit. Maar evenals
piet de annexeering van Tsjecho-'Slowakije
verzwakt hij anderzrjds zijn positie tenzij hij
besloten heeft nu ook onmiddellijk Polen aan
te pakken hetgeen den Italiaanschen bond
genoot zeker weinig aangenaam zal zijn.
EEN DIPLOMATIEKE OVERWINNING
VAN DE EERSTE GROOTTE.
De correspondent der N. R. Crt. te Berlijn
telefoneerde Dinsdagmiddag:
Gisteren hebben onderscheidene Engelsche
dagblad-correspondenten Duitschland weer
eens verlaten. Zij wisten op dat oogenblik nog
niet van het niet-aanvalspact tusschen Rus
land en Duitschland. Hier wordt gevraagd:
Als zij het geweten hadden, zouden zij dan
niet kalm te Berlijn zijn gebleven? Zouden
zij zich hebben gezegd: Nu is het afgeloopen,
nu moet Engeland de consequenties van dezen
diplomatieken maatregel aanvaarden en om
der wille van den vrede aan de Polen zeggen.
dat Engeland in de veranderde omstandig
heden zich niet kan houden aan zijn garantie
en dat Polen dus niets overblijft dan over de
geheele linie zoo spoedig en volledig mogeliik
toe te geven?
In een gedeeltelijk Duitsch, gedeeltelijk
buitenlandsch milieu in de buurt van Berlijn.
waar ik gisteravond vertoefde, hoorde men
zulke prognoses als zooeven aangeduid. Het
bericht sloeg in als een bom. Engeland kan
niet anders doen, dan nu maar het tooneel van
de Europeesche continentale politiek ver
laten! Polen in zijn tegenwoordigen vorm en
beteekenis is, wat het ook doet, verloren!
De verzekering van de Duitsche „Lebens-
raum dat is van de Duitsche hegemonie in
Oost-Europa en dus in Europa, is nog slechts
een kwestie van tijd, zei men verder. Enge
land heeft zich in het Verre Oosten laten ver-
dringen, om in Europa sterker te zijn. Het zal
blijken daar ook niet sterk te zijn en dus het
Verre Oosten min of meer moeten prijsgeven.
Dit opent voor het koloniale bezit van alle
Europeesche staten in die buurt sombere
vooruitzichten.
Als de eerste reactie reeds zoo ver op de
toekomst vooruitloopt dan is dat een bewijs,
dat een bericht geweldigen indruk maakt.
Toen wij op den terugweg naar Berlijn even
stilhielden, werd ons gevraagd: Weten de
heeren het al Von Ribbentrop gaat Woens-
dag naar Moskou een niet-aanvalspact onder-
teekenen. Nog laat in den nacht vonden de
extra-edities van de bladen In de stad gretig
aftrek. Een man maakte nog de volgende op
merking: hij zal meteen wel afspreken welk
stuk van Polen voor ons en wellj deel voor
Rusland is. Dat was wat boud gesproken,
maar het klinkt ons nu niet meer zoo vreemd
in de ooren als in het voorjaar nog het geval
was.
In de lente van dit jaar hoorde men reeds
van verschillende eenvoudige lieden, die den
Sehiilungs-cursus van de partij volgden: Er is
geen reden tot ongerustheid, althans kan men
erop rekenen, dat Rusland ondanks alle onder
handelingen met de democratische mogend-
heden aan onze zijde tegenover Polen zal
staan. Dat Rusland voor Polen zou ingrijpen,
is in ernst niet te vreezen! Toenmaals moest
dat nog een ongefundeerde veronderstelling
schijnen, later werd echter gesproken over
geheime onderhandelingen tusschen Duitsch
land en Rusland. Deze geruchten zouden dan
zijn verstomd, indien Rusland, hetwelk gedu-
rende zoo langen tijd voorgesteld was als de
wereldvijand nr. een (het is nog niet zoo lang
geleden, dat de Fiihrer in den Rijksdag ver-
klaarde met alle landen niet aanvals-pacten
te willen sluiten, met uitzondering alleen van
Rusland) wederom in de Duitsche propaganda
een plaats zou hebben ingenomen.
Dit gebeurde niet en zoo lang kon men ver-
nemen: er wordt iets geprobeerd, men spreekt
van neutraliteit van Rusland, zoo mogelijk
van de welwillende neutraliteit van Rusland,
te verzekeren, dwars door de onderhandelin
gen van Moskou en Londen en Parijs been.
Maar dat dit zoo volledig en op zulk een be-
slissend oogenblik zou gelukken, werd in offi
cieele kringen nauwelijks voor mogelijk ge
houden, sedert de militaire missies in Moskou
waren aangekomen.
Naar aanleiding van zekere aanduidingen
in een Italiaansch blad werd Maandag nog
geschreven, dat een keuze van Rusland tegen
Polen en de Westelijke mogendheden het
werk van het z.g. vredesfront tegen den grond
zou leggen, en dus een niet-aanvalspact tus
schen Rusland en Duitschland zoowat het
ergste zou zijn, wat men zich te Londen en
,te Parijs zou kunnen voorstellen. Hieruit volgt,
dat het zoowat het beste is, wat men zich te
Berlijn kan voorstellen. Dat Berlijn een
diplomatieke overwinning van de allereerste
kracht heeft behaald, behoeft nauwelijks
betoog.
Men schreef bij het aftreden van Litwinow,
dat eerst de tijd zou leeren wat dit te bedui-
den had. De tijd heeft het ons nu geleerd,
en dat wel zeer duidelijk: de geweldige diplo
matieke overwinning van Duitschland zal
door velen geweten worden aan de besluite-
loosheid en halfslachtigheid van de diploma-
tie van Londen en Parijs, en dat maakt het
succes van Duitschland niet geringer, onver-
schillig- wat verder de gevolgen zullen zijn.
Dat zal afhangen van de reactie van Enge
land, en wat hier ter plaatse daaromtrent ook
in internationale kringen wordt gezegd, be-
rust louter op veronderstellingen en vermoe-
dens. Deze mogen min of meer waarschijn-
lijk zijn, weten doet men omtrent de wijze
waarop Engeland zal reageeren op de wel
zeer droevige figuur, die het thans heeft ge
slagen, nog niets. Of het nog een tweede
droevige figuur, bestaande in de liquidatie
van de tot dusver ten opzichte van het Pool
sche vraagstuk gevolgde politiek op den koop
toe zal nemen, dan wel deze ondanks alles
zal trachten voort te zetten, is nog niet uit-
gemaakt.
Dat men nu zeer binnenkort een initiatief
van Duitschland in de Poolsche kwestie ver
wacht, spreekt vanzelf. Ook in gezagheb
bende kringen wordt deze overweging thans
niet meer ongegrond genoemd.
De Duitsche bladen publiceeren de totstand-
koming van het niet-aanvalspact met zeer
