Ter Neuzensche Courant Binnenland Buitenland De officieele opening van et nieuwe Raadhuis te Axel Woensriag 25 Jan. 1939. No. 9867. TWEEDE BLAD VAN PRINSELIJK GEZIN NAAR ZWITSERLAND. Naar de Tel. verneemt, koesteren H.K.H. Prinses Juliana en Z.K.'H. Prins Bemhard het voomemen, zidh begin Februari voor eenige weken naar Zwitserland te begeven, om daar o.m. de skisp-ort te beoefenen. Gelijk bekend komt het Vorstelijk Echtpaar met Prinses Beatrix binnenkort naar 's-Gra- venlhage, ten einde daar als gasten van de Komdnklij'ke Gtroatmoedlar d!en eensten ve-rjaar- dag van Prinses Beatrix te vieren. De be- doeling van het Prinselijk Paar zou zijn zich kort na 31 Januari naar Zwitserland te be geven, waarbij waarscfaijnlijk het Prinsesje haar ouders zal verge-zellen. DE SCHADE AAN HR. MS. „TROMP" VALT MEE. Omtrent Hr. Ms. flotieljeleider Tromp, die zooals men weet in de haven van Lissabon is aangevaren door het Duitsche vrachtschip Orinoco, kan nog worden gemeld1, dat na aan- komst van het schip in het dok gebleken is, dat de schade belangrijk meeviel. De reparatie zal te Lissabon geschieden. Verwacht wordt, dat daardioor het verblijf ter plaatse met zeven dagen zal worden verlengd. Wlaarsohijnlijk zal de reparatie 28 dezer zijn afgeloopen. Br is echter nog geen beslissing genomen, of de Tromp haar reis zal voortzetten vol- gens het oorspronkelijke reisplan, dan wel de reis zal bekorten of dadelijk naar Nederland zal terugkeeren. ZOMERPOSTZEGELS 1939. Verkrijlgbaar van 1 Mei tot 1 Juli. Ook dit jaar zullen er zomerpostzegels worden uitgegeven, waarvan de extra-op- brengst zal worden besteed voor cultureele en sociale doeleinden. De eene helft is bestemd voor cultureel werk, ter tegemoetkoming in den huidigen nood der cultureele werkers; van de andere helft komt 50 pet. ten goede aan de tuberculose-bestrijding; 30 pet. aan het werk van de A.V.O. (arbeid voor onvolwaardigen) en 20 pet. aan de kankerbestrijding. De postzegels zullen ver-krijgbaar zijn van 1 Mei tot 1 Juli en zij zullen de beeltenis dra- gen van Nicolaas Beets, Mathijs Maris, Anton Mauve, Peter Stuyvesandt en Gerard van Swieten. De frankeerwaarden der postzegels zijn: iy2, 3, 4, 5 en 12V2 cent, de prijzen met bijslag 3, 5, 6, 8 en 16 cent. Welke de juist-e verdeeling van de portret- ten over de verschillende postzegels zal zijn is nog niet met zekenheid vastgesteld. Er is een uitgebreid centraal-propaganda- comite gevormd, dat reeds met zijn werk- zaamheden begonnen is. Het secretariaat van dit comite is gevestigd: Riouwstraat 7, Den Haag. BELGISCH BEAD OVER ACCOORD TUSSCHEN ROTTERDAM EN ANTWERPEN. In een artikel onder den titel: ,,De kwestie komt weer op het tapijt', wijst de Echo de la Bourse op de herhaalde pogingen, die den laatsten tijd in Nederland in het werk worden gesteld, om te komen tot econo-mi- sohe verstandhouding met Belgie. Enkele jaren geleden, aldus het Brusselsche beursblad, waren het de Antwerpenaren en de Gentenaars, die op deze verstandhouding 'aandrongen; nu zijn het omgekeerd de Neder landers. Eenige jaren geleden wezen de Rot- terdammers en hun aanhang met beshstheid iedere overeenkomst van de hand en het pro- ces in Den Haag nopens het Albertkanaal en het Maaswater was wel een laatste manifes- tatie van deze vijanddge gezindheid op econo- misch gebied van Nederland ten aanzien van Belgie. iSedertdien zijn de bordjes verhangen. Des te beter! Het lijdt geen twijfel, dat een loyale overeenkomst den beide landen te goede zou komen, maar de Nederlanders zou den ons te dien einde, aldus het blad, dusda- nige concessies moeten doen, dat wij eraan twrjfelen of zij daartoe wel ooit bereid zullen zijn. Inzake de scheepvaart, zoowel de bin- nenscheepvaart als de scheepvaart op de Schelde, op de kanalen en rivieren zouden deze concessies aanzienlijk moeten zijn. Het ware bijv. niet voldoende om eenige voordeelen toe te kennen ten aanzien van wit- lof, aardappelen of bloembollen en ons dan met den status quo te laten zitten, die nadee- lig is voor Antwerpen, voor omze rivierscheep- vaart en onze betrekkingen met Duitschland. Het is volstrekt noodzakelijk, dat er in dit opzicht volkomen schoon schip wordt ge- maakt. Indien er onderhandelingen beginnen, (#an dient men aan hooger hand de zekerheid te hebben dat ons recht zal wedervaren voor en aleer als tegeniprestatie voordeelen aan Ned'erliamd warden toegekemid-. In de deside rata schijnen de Nederlanders een tegemoet- komende houding aan den dag te leggen en men heeft zelfs in de officieele vergaderingen gesproken van een verstandhouding tusschen de havens. Wjij vragen ons af, welk doel men beoogt met zulk een accoord tusschen de concurreerende havens Antwerpen en Rotter dam. Wenscht men, dat de beide havens de zelfde havenrechten, dezelfde tarieven, de zelfde werkwijize zullen hebben Zal Rotter dam bijv. ten aanzien van den werktijd dezelf de arbeidsvoorwaarden invoeren als Antwer pen? Zonder twijfel is niets onmogelijk, besluit het blad, maar als er sprake is van samen- werking tusschen de havens dan dienen de «mannan van de practijk z-ich af te vragen of deze plannen niet wat hersenschimmig zijn! MILITAIR VLIEiGTERREIN BIJ KATWIJK WORDT AANGELEGD. Op de schriftelijRe vragen van het Tweede- Kamerlid Krijger omtrent het aanleggen van een militair vliegveld in de omgeving van Katwijk heeft de minister van Defensie ge- antwoord In venband met de uitbreiding van de mili- taire luchtvloot bestaat nog dringende be- hoefte aan twee groote militaire vliegvelden, welke zoo mogelijk in de Vesting Holland moeten zijn gelegen. Een omvangrijk onder- zoek heeft aangetoond, dat daarvoor slechts enkele geschikte terreinen zijn te vinden, wanneer althans onevenredig hooge kosten zullen worden vermeden. Daarbij komt, dat de keuze van de plaats voor een militair vliegveld mede afhankelijk is van den afstand tot een burgerlijk lucht- vaartterrein met intensief luchtverkeer, zulks teneinde de veiligheid in de lucht zoowel voor de burgerlijke als voor de militaire lucht- vaart niet in gevaar te brengen en te voor- komen, dat in het bijzonder bij slecht zicht de militaire oefeningen op ontoelaatbare wijze zouden moeten worden ingeperkt Reeds geruimen tijd geleden werd in de nabijheid van Katwijk een terrein gevonden dat aan de gestelde eischen van bodemgesteld- heid voldoet. Echter moest, nadat de voor- bereidingen tot den aankoop der gronden wa ren getroffen, met de verdere uitvoering der plannen worden gewacht, zoolang niet zou zijn beslist over het aanleggen van een cen- traal vliegveld voor het internationaal lucht verkeer in de nabijheid van Leiderdorp. Be daardoor ontstane vertraging kan met het oog op de belangen van de landsverdedi- ging niet langer worden aanvaard, zoodat dan ook besloten is de plannen tot het aanleggen van een militair vliegveld bij Katwijk ten uit- voer te leggen. De ligging ten opzichte van Sohiphol is daarvoor geen beletsel. Wel zal, wanneer Schiphol niet tot centraal vliegveld voor het internationaal luchtverkeer zou worden bestemd, voor een ander centraal vliegveld dan niet meer een terrein in de na bijheid van Leiderdorp kunnen worden geko- zen, maar zou daarvoor een plaats moeten worden gezocht, op grooteran afstand van het militair vliegveld bij Katwijk gelegen. DE VESTIGINGSWET-KLEINBEDRIJF. Let komit nog al ©ens voor, dat aan ministe- rieele beschiiRkimgeni ter uitvoerinig van de Vestigdmigswet-klsinbedirijf moiet wondbn ge- sahaafd. Trouwens, die VeistdgSnigswet zelf heeft kont ma ihaair geboorte ook een wijlzaging moeten ondeirgaan om in bepaaldie igievsllen een istrafrechtelijike veroord'eeliixiig mogelijk te makem. Thianlsi is de nog igeen dlrie maianlden oude beschikkinig, waarbij een> voor loo pig vesti- ginigtsverbod voor kappersbedrijven word uit- gevaardigd, aan die beiurt gew'eest. In deze beschikkimig wend onider kappersbednijf ver- btaian ©en badirijif wiaar „die inavolgenidie wertk- zaamihedlen" wordlen vernilcht; er voUgde dan een opsomminig van verschillende kappers- en kiapsterswerkzaamheden. Thans is dieze beschikkinig gewijzigd; voortaami istaat er niet meer „dle navolgende werkzaambeden"maar ,,een of meer der niavalgiendie wenkzaamihedlen". Hieit zou iniderdaad twijfelaohbig zijn ge w'eest of bij de oarispronikeilijke reidlactie een Ikjaippersbedrijf, wiaarilnl wel wondt geknipt en gesdhoren, maar bijv. niet geepilteerd, wel onder die baschikking zou vallen. Thans is dit twijfetpunit weggenomien. Uiit de opsomming van werkzaamheden is echter, zoowel 'ten aanizien van heeirem- alls van dlam'eSkappers, igeschiriapt ,,hoofdi- en ge- zichtismassage". Een bedlrtljf, waarin uiltislui- tend dezle massage en andere, ruiiet i!n die ber soMkkiiug genoemide iwerkzaamhed'en worden veprd'cht, valt Ithanis dluis nilst onidler het voor- loopige vestigimigisverbod. Bij de ooirspronke- lijlke redaotie zou dlit twijfelaehtig zijn ge- weesit. DE ZOMERTIJD IN BELGIE. De Zomertijd zal dit jaar in Belgie begin nen op 15 April om 23 uur en eindigen in den naoht van 7 op 8 October om 24 uur. DUITSCHE DIENSTBODEN DIE TERUGKEEREN. Het Duitsche consulaat-generaal bericht, dat op 1 Februari bij voldoende deelneming een extra-trein uit Amsterdam zal vertrekken voor het vervoer van Duitsche dienst'boden, die naar huis terugkeeren. De trein zal tot Dusseldorp loopen. EEN DUITSCHE HANDELSDELEGATIE NAAR MOSKOU. Havas meldt uit Moskou: Op het einde der maand zal een Duitsche handelsdelegatie te Moskou aankomen. Het handelsverdrag van 1938, dat voor den duur van een jaar is verlengd, is gebaseerd op ge- lijkheid tusschen de Sowjet-unie en Duitsch land. Het handelsverkeer is echter bijna tot niets teruggebracht. Toch sohijnt het niet, dat een delegatie noodig is om het volume van het handelsverkeer tusschen beide landen vast te stellen. Daarom gelooft men veeleer, dat de a.s. onderhandelingen meer zullen lig- gen op politiek dan op handelsgebied. Dit is eveneens het geval met de onder handelingen welke thans worden gevoerd tusschen" Polen en de Sowjetunie. Deze onder handelingen ihebben in een zeer hartelijken geest voortgang. Tenslotte is sprake van de komst van een Engelsche handelsdelegatie. HET HUWELIJK VAN PRINSES MARIA VAN ITAIJe. Zaterdagavond is op het Quirinaal een schitterende ontvangst gehouden ter gelegen- heid van het huwelijk van prinses Maria met prins Louis van Bourbon-Parma. Er waren 5000 genoodigden. De vorstelijke personen deden om half elf hun plechtigen intocht in de hel-verlichte zalen. De stoet werd ge- opend door koning Boris van Bulgarije met de Koningin van Italie, gevolgd door den Koning met de hertogin van Parma, het bruidspaar, de vorstelijke gasten en de leden van de hofhouding. Onder de gasten bevond zich ook Mussolini. Nader meldt Reuter, dat Maandagochtend het huwelijk is voltrokken in de Cappella Paolina van het Quirinaal in bij zijn van een schitterend gezelschap, waaronder zich, be- halve de vorstelijke personen, de Duce met zijn ministers en de leden van de Koninklijke Academie bevonden. Mgr. Beccaria, de hofkapelaan, heeft het bruidspaar in den echt verbonden. Na den dienst werd de huwelijksacte offi- cieel bekrachbigd door den voorzitter van den senaat, die fungeerde als ambtenaar van den burgelijken stand, in bijzijn van Mussolini als notaris van de Kroon. Hierbij waren de koning en de koningin, het bruidspaar, en de hertogen van Genua en Spoleto, de beide ge- tuigen tegenwoordig. Omstreeks half een begaf het jonge echt paar zich naar het Vaticaan om zijn hulde te betuigen aan paus Pius XI. De menigte op straat juichte de jonggehuwden hartelijk toe. ACTIE TEGEN DEN FAKIR VAN IPI. Men meldt, dat het dorp Hamlet in de Kazha-vallei (Noord-Waziristanwaar de fa kir van Ipi zich ophield, toen hij zijn volge- lingen aainiziette tot hum actie in B'annoe en Deraismailkhan, uit de lucht gebombardeerd is, nadat de bewoners 24 uur van tevoren ge- waarschuwd waren. Men gelooft, dat de fakir nog te Hamlet verblijf houdt, in strijd met de orders der regeering. Bij de lucbt'bombarde- menten wordt de grootste omzichtigheid be- tracht. HET GESCHIL OVER ROBERTSHOOGTE. Generaal Hertzog heeft het geschil over de wijziging van den naam Robertshoogte in Voortrekkershoogte geregeld. Voor het de- partement van defensie zal de naam luiden Vbortrekkershoogte, doch voor post- eri radio- doeleinden blijft de naam Robertshoogte, Roberts, heights, gehand'haafd, De minister-president voegde hieraan toe, dat de naam niet veranderd was om de her- innering aan lord Roberts weg te vagen, doch om het departement in staat te stellen, re- cru.ten voor den dienst aan te trekken. Voor trekkershoogte is n.l. het militaire centrum van de Zuid-Afrikaansche Unie. DE TERREUR IN PALESTINA. iZondagochtend is te Jerusalem een voor- aanstaand Joodsch koopman, Behor Moerasj, door Arabieren doodgeschoten. In verband hiermede wordt de oude stad doorzocht en mag de hevolking van Jerusalem gedurende 24 uur haar huizen niet verlaten. Een onbekende heeft Zondagmiddag sjeik Said Naboelsa, een poortwachter van de mos- kee, in de oude stad doodgeschoten. Een Britisoh troepencordon tracht de oip- standige elementen te omsingelen, die ope- reeren in het Noorden van Palestina. Tijdens de operaties zijn drie Arabieren, die poogden door d'e afzettingen heen te breken, bij Safed, gedood. HET KALIFAAT. De betooging, die dezer dagen te Kairo is gehouden, ten gunste van de toekenning van het kalifaat van den Islam aan koning Fa- roek, heeft, naar Havas uit Stamboel meldt, in Turkije eenigen commentaar gewekt. Het blad Idam schrijft, dat Turkije, „gediurende eeuwen gebukt onder de dictatuur van het kalifaat, slechts koel de eventueele wederin- stelling zou kunnen ontvangen van het kali- faatsgezag, dat het besehouwt als een ele ment van oneenigheid tusschen de Moham- medaansohe volken." Intusschen verneemt de Times uit Ka'iro, dat men ih de ,,meest verantwoordelijke krlngen" aldaar ontkent, dat koning Faroek zou streven naar het kalifaat. Dat de koning als imam is opgetreden in de moskee El Kusun was bedoeld als een compliment voor de Arabische vorsten en andere Arabis-che afgevaardigden, welke dien dag onder het ge- hoor waren, doch had verder geen bijzondere bedoelingen. Be zaak iwordt in Kairo druk besproken, en eigenlijk al sinds zijn troonsbestijging is de Koning telkens toegejuicht als Kalief. Zonder twijfel zijn er velen die gaame het kalifaat in eere hersteld zouden zien, maar in officieele kringen aoht men deze quaestie niet goed voor de belangen van Egypte en in) elk glevail zee'r voorbairig. Naar idle Times v©ndier <uit Jeruzalem meld't, herinnert men er daar aan, dat Egypte tijdens het Mohammedaansche congres te Jeruzalem in 1932 geweigerd heefd den titel te verleenen aan koning Ibn Saoed. Men houdt te Jeruza lem rekening met de mogelijkheid, dat deze nieuwe zet een sluwe manoeuvre is om een einde te maken aan de eenheid der Arabieren, door den appel der tweedracht in bun mid'den te werpen. Sommigen gelooven dat Engeland achter dezen zet zit, en anderen zijn van meening, dat het een spontane beweging in Egypte is. ledereen is echter .in de war gehracht, en wil afwachten hoe de zaak zich zal ontwikke- leni. Allen zijmi het erover ©ens, dat ide quaes tie niet opportuun is, en het is mogelijk dat d© Londensche Ronde-tafel-conferentie er nog langer door uitgesteld zal worden. DE DUITSCHE FIN ANT IEELE POLITIEK. .Nooit heeft er, zoo kan men schr. de N. R. Crt. in officieele Duitsche kringen overal ver- nemen, eenige tegenstelling bestaan tusschen de personen, die verantwoordelijk zijn voor den gang van het oeconomische leven in Duitschland en RijkSbankdirecteur Schacht. Er is geen reden om de juisbheid van deze verklaring ook maar in het minst in twijfel te trekken. Maar indien er dan zoo'n persoon- lijke harmonie heerschte, dan is er te meer reden om aan te nemen, dat de veranderingen in de leiding van de Rijksbank, waar met Schacht ook vrijwel alle overige leiders heen- gingen, moeten worden herleid tot een ver- andering in systeem. In het artikel, dat wij onlangs in dit blad aan de figuur van Schacht hebben gewijd, is het door hem verdedigde en toegepaste stelsel uiteengezet. Wat de binnenlandsohe circulatie betreft, wenschte Schacht geen in- flatie. Bij een bepaalde goederencirculati© past een nauwkeurig daarmede verband hou- dende geldcirculatie. Maar, zoo meende men, dit behoeft niet te beteekenen, dat men de geldcirculatie eerst uitbreidt, indien de goede- rencirculatie dat noodig maakt. Men kan een aanzwengelingspolitiek toepassen, d.w.z. de geldcirculatie uitbreiden om daarmede de goederencirculatie te stimuleeren. Dat kan men doen, zoolang er nog ongebruikte pro- ductiecapaciteit is, welke op die wijze geacti- veerd wordt. Zou men met de schepping van geld steeds doorgaan, dan zou er inflatie ont- staan. Daarom moet deze uitbreiding worden gebreideld om geheel tot stilstand te komen, zoodra er geen productie-middelen meer werkeloos zijn. De inmiddels sterk toegeno- men goederenvoort'brenging zal uit zichzelf om een grootere geldcirculatie vragen en het geheim van bet stelsel, waardoor inflatie wordt voorkomen, is nu er voor te zorgen, dat de kunstmatig uitgebreide geldcirculatie op bet oiogentalik, dlat d'e natioraale productie- bronnen in vol bedrijf zijn, juist zoo groot is als hetgeen de goederen-circulatie* voor haar geldbehoefte vraagt Dan heeft de voor de aanzwengeling vergroote geldcirculatie op- nieuw een vaste en oeconomiscb gerechtvaar- digde basis verkregen. Nu is het duidelijk, dat dit stelsel met zich brengt, dat nadat de circulatie eerst is uitgebreid ten behoeve van de aanzwengeling in de tweede etappe deze uitbreiding wordt verminderd en met name blijft beneden het peil van de toeneming van de goederencircu latie. Men moet dus als bet ware gaan in- halen en het critieke punt komt op dat oogen- blik, dat geen ongebruikte productie-middelen meer aanwezig zijn., Dan most de inhaling vol- bracht zijn. Schstcht zelf heeft dezer dagen dit stelsel betiteld als een elastische methode maar met stugge grondslagen. Een karakteriseering, welke wel zeer treffend is. Hij heeft er bij die gelegenheid op gewezen, dat hij geen in flatie nog geldmanipulatie wenschte en dat slechts zooveel mag worden uitgegeven als er bespaard kan worden. De aanwezige hoeveel- heid kapitaal moet zuinig beheerd worden en geconcentreerd op de grootste opbrengst. Op grond van denzelfden gedachtengang betoog- ae tezelfder tijd de minister van financien, dat de credietverruiming moet ophouden, nu er geen werkloosheid meer is. Wij alien weten, dat Duitschland in de laat ste maanden dezen weg heeft willen bewan- delen, maar daarbij op vele moeilijkheden is gestuit. De financieele behoeften van de Duitsche regeering zijn zoo groot, dat zij niet kunnen worden bestreden uit de tot dusverre bestaande belastingen. De kapitaalmarkt heeft de laatste staatsleening nog wel op kun nen nemen, maar voor de particuliere kapi- taalbehoeften is reeds sinds lang geen ruimte meer. Nieuwe uitgaven zijri noodzakelijk, maar men weet nog niet deze te dekken.. Zij, die meenen, dat uitgaven slechts gedaan mdgen worden uit besparingen en die er van cvertuigd zijn, dat een nieuwe leening zoo kort na de voorgaande a*et onder te brengen is, hebben daarom de noodzakelijkheid van nieuwe belastingen c.q. een heffing verdedigd. De Duitsche regeering heeft dit niet aange- durfd. Zoo is de vervangmg van Schacht en de op- heffing van het laatste beetje autonomie van de Rijksbank meer een verandering van stel sel 'dan van personen. Het stelsel met de stugge grondslagen wordt losgelaten. Het heeft het moeilijkste punt als gevolg van de dringende behoeften van de schatkist niet kunnen overwinnen. De elastische methode blijft echter en dan verschilt het in principe nog maar weinig van wat men een gecon- troleerde inflatie pleegt te noemen. Men neemt er genoegen mede, dat de geldcircu latie grooter zal zijn dan die, welke op grond van de voortbrenging en circulatie van goede- ren wordt vereischt. Funk heeft duidelijk uiteengezet, wat de opheffing van de autonomie van de Rijksbank in dit verband beteekent. Hij heeft gesproken over verruiming van de credietpolitiek, zij het ook dat de waarde van de mark op peil moet blijven. Wat dit laatste zeggen wil, is geenszins duidelijk. De waarde van de mark is immers, omdat geen vrij geldverkeer met het buitenland bestaat, fictief. In het binnen land vindt die waarde haar uitdrukking in de prijzen, welke door de overheid worden gecontroleerd en voorgeschreven. Tegenover het buitenland is de waarde van de mark niet anders dan een verrekeneenheid voor de clearingen, welke bovendien niet in alle ver- dragen op dezelfde hoogte is vastgesteld. Maar de groot© tegenstelling tusschen Schacht en Funk blijkt uit de eerste doelstel- linig. Meer geld iMtgeven, al'dus Schacht, mag alleen als er meer is en aan de besparingen kan worden onttrokken, hetgeen beteekent dat als zulks niet meer gaat, op de gelduit- gaven bezuinigd zal moeten worden. Deze laatste consequentie wordt door Funk ver- worpen. De uitgaven kunnen niet beperkt worden, het particuliere bedrijfsleven gaat reeds gebukt onder den last van de bedragen, welke tot dat doel aan de kapitaalmarkt zijn onttrokken. Dus moeten wij de circulatie wel uitbreiden. Verruiming van de credietpoli tiek, d.w.z. het gelijktijdig beantwoorden aan de financieele behoeften van den staat en van het bedrijfsleven, zal de taak zijn, welke van nu af op de schouders van de Rijksbank rust. Dit beteekent, dat definitief wordt gebroken met de pogingen om de met bet doel der aan zwengeling aanvankelijk bovenmatig uitge breide geldcirculatie wee'r te doen rusten op dien gezonden grondslag van de goederenbe- hoefte. Duitschland slaat een anderen weg in, nu als gevolg van de te groote staatsbe- hoeften het overbruggingsstelsel gefaald heeft. SPANJE'S GOUDVOORRAAD MET RUIM 2 MILLIARD GESLONKEN. Nadat de burgeroorlog 30 maanden ge- duurd heeft, is Franco thans, naar United Press meldt, in het bezit van 90 procent van den mineralen rijkdom van Spanje en feitelijk van alle .kolen-, koper- en pyrietmijnen en van 90 procent van de ijzermijnen. Door de verovering van Tremp kwam deel van de electrische centrales in rechtsch bezit. Onder- tusschen heeft Franco kans gezien om het rijke erts- en industriegebied van Biscaje weer op voile kracht te laten werken. Van hun kant hebben de republikeinen de groot-industrie van Catalonie ten dienste van de munitie-fa'bricage gesteld. Terwijl Franco 't Werd voor ons in verband met bet uiter- ste tijdstip waarop met afdrukken van ons blad moet worden begonnen jl. Maandag kort- dag, wilden wij onzen lezers nog zooveel mogelijk denzelfden avond met dit gewichtige feit laten meeleven. Wel is waar had'den we zooveel mogelijk voorbereidingen getroffen en begon de plechtigheid precies op tijd, doch het programma werd ten slotte te uitgebreid, om nog verwerkt te kunnen worden, terwijl ook nog enkele correcties over het hoofd werden gezien. Zoo is o.m. verzuimd onder de tegenwoor- dige uit te lichten de namen van d'en rijks- iarchivaris, die van den direoteur der P.ZjEM. en die van den directeur van het P.T.T.- kantoor te Axel, die bericht van verhindering hadden gezonden. De rede van den Commissaris der Koningin. Zooals reeds gemeld, ving de Commissaris der Koningin Jhr. Mr. Quarles van Ufford, zijn openingsrede aan, met het gevien van een historisch overzicht. Hij ving zijn rede na een woord van dank voor het welkom en ter be- groeting aldus aan: In den loop der laatste ja-ren heb ik meer- dere malen het voorrecht gehad een nieuw raiadhuiis eener Zeeuwscbe gemeente te openen. Ook thans beb ik aan de daartoe strekkende uitnoodiging met veel genoegen igevolg ge- geven. Axel, het centrum eener landstreek, welke in dien loop der eeuwen zoovele malen door zware rampeni ©n slagen is ge-teisterd, maar wier energieke bewoniers zich steeds man- moeddg en met taaie volhardiug staande heb ben gehouden in den strijd, hetzij tegen den vij'and, hetzij itegen de machtige golven, hetzij tegen de oeconomische omstandighed'en, eene landstreek, alwaar thans .die -stoere landbou- wer met het hoofd omhoog zijn zoo dierharen grond beploegd en bewerkt en. alwaar ook in iden loop van deze eeuw de industrie meer en meer tot ontwikkeling is gekomen, Axel is niet alleen eene gemeente, die, wat belang- rijkheid betreft, in de rij der Zeeuwsche ge- meenten eene hooge plaats imneemt en wier bevolking in aantal een voortdurend stijgende lijn vertoont, maar ook eene gemeente, wier inwoners uitblinken, naast noeste vlijt en werkkracht, door trouw, liefd'e en aanhanke- lijkheid jegen® ons Vorstelijk Hulls en alwaar het uit dien hoofde steeds zoo aangenaam is er eenigen tijd te mogen vertoeven. Ook nsimens het Colleig© van Ge'depiuteerde Staten zeg ik U, mijhheer de Burigemeester, hartelijk dank voor de ontvangen luibnoodiging, die e'en bewljs is van de goede samenwerking, welke er tusischen het provinciaal en igemeen- telijik beistuur bestaat. Moge die aangename samenwerking ook in de toekomst steeds bestenddgd blijven. Bij. de opening van dit nieuwe staidhuis gaian onze gedacbten onwillekeurig terug naar langvervlogen tijden en verwijlen zij bij het geen zicih in vroeger eeuwen alhier als rnerk- waardigs heeft voorgedaan. Geen wonder, want de bouw van een hieuw raadhuis in Axel was id'estijidls teven® het begin van een nieuw t.ijdperk in hare gesichiedenis. Ik mcge daar om eenige grepen doen uit de rijke historic van deze gemeente. Voor de waardevolle en interessante bijizond'erheden, welke mij dien- aamgaande zijn verstrekt door den heer J. R. de Jonge, leeraar aan een© bijizomdler© school alhier, die daartoe verschillende bromnen in het archief dezer gemeente heeft geraad- pleegd, breng ik hem hierbij nogmaala mijn hartelijken dank. Axel wordt vermeld lin de kronieken vrn thans in staat is den oorlog met den export van ertsen enz. te betalen, zijn de republikei nen voor het grootste deel op den invoer van grondstoffen aangewezen. De goudreserve van Spanje, welke bij het uitbreken van den opstand1 2258 mUlioen goud- peseta bedroeg, zou bijna geheer verdwenen zijn. Er worden geen officieele balansen van den goudvoorraad uitgegeven, maar uit de groote sommen Sipaansch .goud, welke op de beurzen te Parijs, Londen en Amsterdam zijn ver.handeld en de goudverschepingen welke naar Rusland zijn gezonden om het oorlogs- materiaal door de Sovjet-iUnie aan Spanje ge- leverd te betalen, kan opgemaakt worden, dat meer dan 2 milliard goudpeseta's Spanje voor goed hebben verlaten. Thans is de re- publikeinsehe regeering begonnen den zilver- voorraad van Spanje aan te spreken, ten einde oorlogsmateriaal in het buitenland te koopen. Zoo zijn bijv'oorbeeld momenteel 2 zendingen van Barcelona naar Parijs onder- weg, bestemd voor de Vereenigde Staten. Het goud wat nog in Spanje is, is uitslui- tend in handen der republikeinen en ligt in de kelders van de bank van Spanje te Barcelona, in Cartagena en Valencia opgeborgen. Al bet goud1 werd, toen Franco's troepen de Manzanares-rivier, waaraan Madrid ge legen is, naderden, naar elders overgebracht. Volgens berichten van de grens zou de republikeinsche regeering besloten zijn te voorkomen, dat het in Catalonie achterge- bleven goud in handen van Franco valt en dat, indien de rechtschen Barcelona naderden, het goud per schip of vrachtauto naar Frankrrjk zal worden gezonden teneinde in de kelders van de bank van Frankrijk in veiligheid te worden gebracht. In verband bihrmede heeft Franco reeds een waarschuwing aan het adres van Frank rijk gericht, waarin dit land duidelijk wordt gemaakt, dat, indien hij wint, hij het goud dat daar door de Spaansche republikeinen werd verborgen, zal opeischen en dat hij zijn ver- zoek, indien noodig, van politieke pressie zal doen vergezellen. Frankrijk die zijn grenzen reeds van twee zijden bedreigd ziet, zal dan hoogstwaarsohijnlijk niet over het bezit van het Spaansche goud redetwisten. GRAPE-FRUITS VOOR CHAMBERLAIN. De correspondent van de .Times" te Kaap- stad meldt, dat de fruitkweekers van de Hex River Valley het plan hadden opgevat, elk afzonderlijk, Chamberlain iedere week een kist grape-fruits te zenden, uit waardeering voor zijn pogingen voor den vrede. Dit voor- stel werd met zulk een enthousiasme toege juicht, dat volgens dengenen van wien het plan is uitgegaan, de familie Chamberlain niet in staat zou zijn al de grape-fruits op te eten, als alle aanbiedingen geaccepteerd ^zouden worden. De kweekers van 'Hex River hebben zich dientengevolge gewend tot een vooraan- staand agentsohap te Londen, dat thans eens per week een speciaal uitgekozen kist met grape-fruits in Downing Street 10 zal bezor- gen. Op een kaart in de kist zal zoowel in het Engelsch als in het Zuid-Afrikaansch ge- schreven staan: ,,Met de groeten van de boeren van Hex River Valley." Om Chamberlain de verzekering te geven, dat zijn werk zoowel door het Hollandsch als door het Engelsch sprekend gedeelte der Zuid.-Afrikaansehe bevolking wordt gewaar- deerd, heeft men ook Zuid-Afrikaansch op de kaart geschreven. St. Bavo te Gent in 936 en heeft dus, als een der oudste Zeeuwsche steden, een 1000 jaren oude geisichiedendis, ial was het aan het begin barer historic miaar een dorpje, misschien wel door die Noormamnen gesticht. Ben drietal eeuwen later, in 1201, lezen wij van een zekeren Filipsvan Axel, heer van Axel, die hfter zijn kasteel bezat, terwijl enkele jaren later Axel' stad is geworden, waar markt wordt gehoudeni en waar op .die Zater- dagmjairkt of op de Vrijmarkten, diie er ge houden werden idleu len dag van Augustus of de eerste dagen van October, de koopwaren. die te land waren aangevoerd of per seykirt (iklein scheepje) over de traag vloeiende wateren van die toen al ondiep wordende Gent- sche V'aart werden aangebracht, ter markt kwamen. Axel was toen een stad' met stadsrechten, ihaar door den graaf 'gesehonken. We lezen immers in het prmleigieboek, berustende in het Axelische istadsarchief (afd. A no. 1), wat ook in het werk van Jan Scharp te lezen is, dat Karel V in 1532 aan Axel de stadsrechten bevestigd, die in 1213 haar gegeven of beves- tigd zijn door Ferdinand en Johanna van Konstantiinjopel, graven van Vlaandieren. Zoo komt Axel iuit idle nevelen der Middel- eeuwen op als een stad1 met stadsrechten en recht van markt te houden rn zien we haar in bloei toenemen door den levendigen handel, die er werd ge-dreven, zoowel als door de zout- verwerking iin de 49 zoutkeeten, die er aan weerszijden d'er Gentsiche Vaart stonden, welk zout werd gestookt uit de asch vain derrie en waarvan de afgewerkte grondstof als keet- ach nog wel wordt gevonden. Het Stadsbestuur werd uiitgeoefend door Schout en Schepenen en zetelde in een gebouw,, harer waardig: Het Schepenhnis, staande op .die ZmvelmarUt in het Westend dier sitad (de tegenwoordiige Oude Wijk) welk pieim uit zidh t gaif op de Farochiekerk en op het kasteel der heeren van Axel. Hoe het Schepenhuis er in het eerst uitzag, kunnien we uit het Axelsehe archief niet op- diepen, want d'e stad iis in 1248 gieplunderd en verbrand door de krijgsbeniaen van Jan van •Avenne® in zijm twisten met zijin moeder Zwarte Margriet, terwijil iin 1456 in de twisten tusschen Fillip® de Goede en ds Gentemaren .het ook geplunderd en verbrand werd. Eerst in 1492 had dit stadje zich in zooverre weder hersteld van zijn ram-pen, dat het stecSelijik bestuiur weer geregeld zijn rekeningen bijhiel'd en daarom is het oudiite S'tuk in het archief: de istadisrekeniing van 1492. Uit d'e stadferekening van 1494 zien we, d >t van Lieven de Scootelaere te Gent aange- kocht werd-ein 6200 nieuwe cooroeelsiteenen em van Jan Brandt 3400 coorceelsteenen om in het Schepenhuis verwrocht te word-en, terwijl er 60 ispiarren en 400 bossen riet werden aan gevoerd voor het dak. Ook de toenmaiige stadsbestuurders wilden een waardig ge- meen'tehuiS' bezitten. Uliit de rekeniinig van 149798 blijkt, dat Margaretha van Raveschoct, de vi-uv/ van Jocbt van GdisteMe, aan de stad een ,,o-rloy" echonk, het eerste -uurwerk der stad Axel. Hoemeer Axe.l in welvanrt toenam, hoe- meer die Magiistraal; d'it wild© .laten r'en door het schepenhuis te verfraaieu. Zoo kwam omstreeks1 1519 can zeker-e Mr. Lievc l van Maale, mr. wercman te Gent, hier, om te visitorem d^ toren v n het srhsperr-uia, om. te weten, of die sterk genoeg was, om d'aarop een B elf root te boivwen. Axel w.Ue toonen, dot zij haar ei'igen rschtspraiak had. haar eigen uit poorters der stad gekozen, schepenen, dat zij stedie vain wet was. Het crrderzo:'.: van

Krantenbank Zeeland

Ter Neuzensche Courant / Neuzensche Courant / (Algemeen) nieuws en advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen | 1939 | | pagina 5