Ter Neuzensche Courant
Binnenland
Buitenland
De officieele opening van
et nieuwe Raadhuis te Axel
Woensriag 25 Jan. 1939. No. 9867.
TWEEDE BLAD
VAN
PRINSELIJK GEZIN NAAR
ZWITSERLAND.
Naar de Tel. verneemt, koesteren H.K.H.
Prinses Juliana en Z.K.'H. Prins Bemhard het
voomemen, zidh begin Februari voor eenige
weken naar Zwitserland te begeven, om daar
o.m. de skisp-ort te beoefenen.
Gelijk bekend komt het Vorstelijk Echtpaar
met Prinses Beatrix binnenkort naar 's-Gra-
venlhage, ten einde daar als gasten van de
Komdnklij'ke Gtroatmoedlar d!en eensten ve-rjaar-
dag van Prinses Beatrix te vieren. De be-
doeling van het Prinselijk Paar zou zijn zich
kort na 31 Januari naar Zwitserland te be
geven, waarbij waarscfaijnlijk het Prinsesje
haar ouders zal verge-zellen.
DE SCHADE AAN HR. MS. „TROMP"
VALT MEE.
Omtrent Hr. Ms. flotieljeleider Tromp, die
zooals men weet in de haven van Lissabon
is aangevaren door het Duitsche vrachtschip
Orinoco, kan nog worden gemeld1, dat na aan-
komst van het schip in het dok gebleken is,
dat de schade belangrijk meeviel.
De reparatie zal te Lissabon geschieden.
Verwacht wordt, dat daardioor het verblijf ter
plaatse met zeven dagen zal worden verlengd.
Wlaarsohijnlijk zal de reparatie 28 dezer zijn
afgeloopen.
Br is echter nog geen beslissing genomen,
of de Tromp haar reis zal voortzetten vol-
gens het oorspronkelijke reisplan, dan wel de
reis zal bekorten of dadelijk naar Nederland
zal terugkeeren.
ZOMERPOSTZEGELS 1939.
Verkrijlgbaar van 1 Mei tot 1 Juli.
Ook dit jaar zullen er zomerpostzegels
worden uitgegeven, waarvan de extra-op-
brengst zal worden besteed voor cultureele en
sociale doeleinden. De eene helft is bestemd
voor cultureel werk, ter tegemoetkoming in
den huidigen nood der cultureele werkers; van
de andere helft komt 50 pet. ten goede aan de
tuberculose-bestrijding; 30 pet. aan het werk
van de A.V.O. (arbeid voor onvolwaardigen)
en 20 pet. aan de kankerbestrijding.
De postzegels zullen ver-krijgbaar zijn van
1 Mei tot 1 Juli en zij zullen de beeltenis dra-
gen van Nicolaas Beets, Mathijs Maris, Anton
Mauve, Peter Stuyvesandt en Gerard van
Swieten. De frankeerwaarden der postzegels
zijn: iy2, 3, 4, 5 en 12V2 cent, de prijzen met
bijslag 3, 5, 6, 8 en 16 cent.
Welke de juist-e verdeeling van de portret-
ten over de verschillende postzegels zal zijn
is nog niet met zekenheid vastgesteld.
Er is een uitgebreid centraal-propaganda-
comite gevormd, dat reeds met zijn werk-
zaamheden begonnen is. Het secretariaat van
dit comite is gevestigd: Riouwstraat 7, Den
Haag.
BELGISCH BEAD OVER ACCOORD
TUSSCHEN ROTTERDAM EN
ANTWERPEN.
In een artikel onder den titel: ,,De
kwestie komt weer op het tapijt', wijst de
Echo de la Bourse op de herhaalde pogingen,
die den laatsten tijd in Nederland in het werk
worden gesteld, om te komen tot econo-mi-
sohe verstandhouding met Belgie.
Enkele jaren geleden, aldus het Brusselsche
beursblad, waren het de Antwerpenaren en
de Gentenaars, die op deze verstandhouding
'aandrongen; nu zijn het omgekeerd de Neder
landers. Eenige jaren geleden wezen de Rot-
terdammers en hun aanhang met beshstheid
iedere overeenkomst van de hand en het pro-
ces in Den Haag nopens het Albertkanaal en
het Maaswater was wel een laatste manifes-
tatie van deze vijanddge gezindheid op econo-
misch gebied van Nederland ten aanzien van
Belgie.
iSedertdien zijn de bordjes verhangen. Des
te beter! Het lijdt geen twijfel, dat een
loyale overeenkomst den beide landen te
goede zou komen, maar de Nederlanders zou
den ons te dien einde, aldus het blad, dusda-
nige concessies moeten doen, dat wij eraan
twrjfelen of zij daartoe wel ooit bereid zullen
zijn. Inzake de scheepvaart, zoowel de bin-
nenscheepvaart als de scheepvaart op de
Schelde, op de kanalen en rivieren zouden
deze concessies aanzienlijk moeten zijn.
Het ware bijv. niet voldoende om eenige
voordeelen toe te kennen ten aanzien van wit-
lof, aardappelen of bloembollen en ons dan
met den status quo te laten zitten, die nadee-
lig is voor Antwerpen, voor omze rivierscheep-
vaart en onze betrekkingen met Duitschland.
Het is volstrekt noodzakelijk, dat er in dit
opzicht volkomen schoon schip wordt ge-
maakt. Indien er onderhandelingen beginnen,
(#an dient men aan hooger hand de zekerheid
te hebben dat ons recht zal wedervaren voor
en aleer als tegeniprestatie voordeelen aan
Ned'erliamd warden toegekemid-. In de deside
rata schijnen de Nederlanders een tegemoet-
komende houding aan den dag te leggen en
men heeft zelfs in de officieele vergaderingen
gesproken van een verstandhouding tusschen
de havens. Wjij vragen ons af, welk doel men
beoogt met zulk een accoord tusschen de
concurreerende havens Antwerpen en Rotter
dam. Wenscht men, dat de beide havens de
zelfde havenrechten, dezelfde tarieven, de
zelfde werkwijize zullen hebben Zal Rotter
dam bijv. ten aanzien van den werktijd dezelf
de arbeidsvoorwaarden invoeren als Antwer
pen?
Zonder twijfel is niets onmogelijk, besluit
het blad, maar als er sprake is van samen-
werking tusschen de havens dan dienen de
«mannan van de practijk z-ich af te vragen of
deze plannen niet wat hersenschimmig zijn!
MILITAIR VLIEiGTERREIN
BIJ KATWIJK WORDT AANGELEGD.
Op de schriftelijRe vragen van het Tweede-
Kamerlid Krijger omtrent het aanleggen van
een militair vliegveld in de omgeving van
Katwijk heeft de minister van Defensie ge-
antwoord
In venband met de uitbreiding van de mili-
taire luchtvloot bestaat nog dringende be-
hoefte aan twee groote militaire vliegvelden,
welke zoo mogelijk in de Vesting Holland
moeten zijn gelegen. Een omvangrijk onder-
zoek heeft aangetoond, dat daarvoor slechts
enkele geschikte terreinen zijn te vinden,
wanneer althans onevenredig hooge kosten
zullen worden vermeden.
Daarbij komt, dat de keuze van de plaats
voor een militair vliegveld mede afhankelijk
is van den afstand tot een burgerlijk lucht-
vaartterrein met intensief luchtverkeer, zulks
teneinde de veiligheid in de lucht zoowel
voor de burgerlijke als voor de militaire lucht-
vaart niet in gevaar te brengen en te voor-
komen, dat in het bijzonder bij slecht zicht
de militaire oefeningen op ontoelaatbare wijze
zouden moeten worden ingeperkt
Reeds geruimen tijd geleden werd in de
nabijheid van Katwijk een terrein gevonden
dat aan de gestelde eischen van bodemgesteld-
heid voldoet. Echter moest, nadat de voor-
bereidingen tot den aankoop der gronden wa
ren getroffen, met de verdere uitvoering der
plannen worden gewacht, zoolang niet zou
zijn beslist over het aanleggen van een cen-
traal vliegveld voor het internationaal lucht
verkeer in de nabijheid van Leiderdorp.
Be daardoor ontstane vertraging kan met
het oog op de belangen van de landsverdedi-
ging niet langer worden aanvaard, zoodat dan
ook besloten is de plannen tot het aanleggen
van een militair vliegveld bij Katwijk ten uit-
voer te leggen. De ligging ten opzichte van
Sohiphol is daarvoor geen beletsel. Wel zal,
wanneer Schiphol niet tot centraal vliegveld
voor het internationaal luchtverkeer zou
worden bestemd, voor een ander centraal
vliegveld dan niet meer een terrein in de na
bijheid van Leiderdorp kunnen worden geko-
zen, maar zou daarvoor een plaats moeten
worden gezocht, op grooteran afstand van het
militair vliegveld bij Katwijk gelegen.
DE VESTIGINGSWET-KLEINBEDRIJF.
Let komit nog al ©ens voor, dat aan ministe-
rieele beschiiRkimgeni ter uitvoerinig van de
Vestigdmigswet-klsinbedirijf moiet wondbn ge-
sahaafd. Trouwens, die VeistdgSnigswet zelf
heeft kont ma ihaair geboorte ook een wijlzaging
moeten ondeirgaan om in bepaaldie igievsllen
een istrafrechtelijike veroord'eeliixiig mogelijk te
makem.
Thianlsi is de nog igeen dlrie maianlden oude
beschikkinig, waarbij een> voor loo pig vesti-
ginigtsverbod voor kappersbedrijven word uit-
gevaardigd, aan die beiurt gew'eest. In deze
beschikkimig wend onider kappersbednijf ver-
btaian ©en badirijif wiaar „die inavolgenidie wertk-
zaamihedlen" wordlen vernilcht; er voUgde dan
een opsomminig van verschillende kappers- en
kiapsterswerkzaamheden.
Thans is dieze beschikkinig gewijzigd;
voortaami istaat er niet meer „dle navolgende
werkzaambeden"maar ,,een of meer der
niavalgiendie wenkzaamihedlen".
Hieit zou iniderdaad twijfelaohbig zijn ge
w'eest of bij de oarispronikeilijke reidlactie een
Ikjaippersbedrijf, wiaarilnl wel wondt geknipt en
gesdhoren, maar bijv. niet geepilteerd, wel
onder die baschikking zou vallen. Thans is
dit twijfetpunit weggenomien.
Uiit de opsomming van werkzaamheden is
echter, zoowel 'ten aanizien van heeirem- alls
van dlam'eSkappers, igeschiriapt ,,hoofdi- en ge-
zichtismassage". Een bedlrtljf, waarin uiltislui-
tend dezle massage en andere, ruiiet i!n die ber
soMkkiiug genoemide iwerkzaamhed'en worden
veprd'cht, valt Ithanis dluis nilst onidler het voor-
loopige vestigimigisverbod. Bij de ooirspronke-
lijlke redaotie zou dlit twijfelaehtig zijn ge-
weesit.
DE ZOMERTIJD IN BELGIE.
De Zomertijd zal dit jaar in Belgie begin
nen op 15 April om 23 uur en eindigen in den
naoht van 7 op 8 October om 24 uur.
DUITSCHE DIENSTBODEN
DIE TERUGKEEREN.
Het Duitsche consulaat-generaal bericht,
dat op 1 Februari bij voldoende deelneming
een extra-trein uit Amsterdam zal vertrekken
voor het vervoer van Duitsche dienst'boden,
die naar huis terugkeeren.
De trein zal tot Dusseldorp loopen.
EEN DUITSCHE HANDELSDELEGATIE
NAAR MOSKOU.
Havas meldt uit Moskou:
Op het einde der maand zal een Duitsche
handelsdelegatie te Moskou aankomen. Het
handelsverdrag van 1938, dat voor den duur
van een jaar is verlengd, is gebaseerd op ge-
lijkheid tusschen de Sowjet-unie en Duitsch
land. Het handelsverkeer is echter bijna tot
niets teruggebracht. Toch sohijnt het niet,
dat een delegatie noodig is om het volume van
het handelsverkeer tusschen beide landen
vast te stellen. Daarom gelooft men veeleer,
dat de a.s. onderhandelingen meer zullen lig-
gen op politiek dan op handelsgebied.
Dit is eveneens het geval met de onder
handelingen welke thans worden gevoerd
tusschen" Polen en de Sowjetunie. Deze onder
handelingen ihebben in een zeer hartelijken
geest voortgang.
Tenslotte is sprake van de komst van een
Engelsche handelsdelegatie.
HET HUWELIJK VAN PRINSES MARIA
VAN ITAIJe.
Zaterdagavond is op het Quirinaal een
schitterende ontvangst gehouden ter gelegen-
heid van het huwelijk van prinses Maria met
prins Louis van Bourbon-Parma. Er waren
5000 genoodigden. De vorstelijke personen
deden om half elf hun plechtigen intocht in
de hel-verlichte zalen. De stoet werd ge-
opend door koning Boris van Bulgarije met
de Koningin van Italie, gevolgd door den
Koning met de hertogin van Parma, het
bruidspaar, de vorstelijke gasten en de leden
van de hofhouding. Onder de gasten bevond
zich ook Mussolini.
Nader meldt Reuter, dat Maandagochtend
het huwelijk is voltrokken in de Cappella
Paolina van het Quirinaal in bij zijn van een
schitterend gezelschap, waaronder zich, be-
halve de vorstelijke personen, de Duce met
zijn ministers en de leden van de Koninklijke
Academie bevonden.
Mgr. Beccaria, de hofkapelaan, heeft het
bruidspaar in den echt verbonden.
Na den dienst werd de huwelijksacte offi-
cieel bekrachbigd door den voorzitter van den
senaat, die fungeerde als ambtenaar van den
burgelijken stand, in bijzijn van Mussolini als
notaris van de Kroon. Hierbij waren de
koning en de koningin, het bruidspaar, en de
hertogen van Genua en Spoleto, de beide ge-
tuigen tegenwoordig.
Omstreeks half een begaf het jonge echt
paar zich naar het Vaticaan om zijn hulde te
betuigen aan paus Pius XI. De menigte op
straat juichte de jonggehuwden hartelijk toe.
ACTIE TEGEN DEN FAKIR VAN IPI.
Men meldt, dat het dorp Hamlet in de
Kazha-vallei (Noord-Waziristanwaar de fa
kir van Ipi zich ophield, toen hij zijn volge-
lingen aainiziette tot hum actie in B'annoe en
Deraismailkhan, uit de lucht gebombardeerd
is, nadat de bewoners 24 uur van tevoren ge-
waarschuwd waren. Men gelooft, dat de fakir
nog te Hamlet verblijf houdt, in strijd met de
orders der regeering. Bij de lucbt'bombarde-
menten wordt de grootste omzichtigheid be-
tracht.
HET GESCHIL OVER ROBERTSHOOGTE.
Generaal Hertzog heeft het geschil over de
wijziging van den naam Robertshoogte in
Voortrekkershoogte geregeld. Voor het de-
partement van defensie zal de naam luiden
Vbortrekkershoogte, doch voor post- eri radio-
doeleinden blijft de naam Robertshoogte,
Roberts, heights, gehand'haafd,
De minister-president voegde hieraan toe,
dat de naam niet veranderd was om de her-
innering aan lord Roberts weg te vagen, doch
om het departement in staat te stellen, re-
cru.ten voor den dienst aan te trekken. Voor
trekkershoogte is n.l. het militaire centrum
van de Zuid-Afrikaansche Unie.
DE TERREUR IN PALESTINA.
iZondagochtend is te Jerusalem een voor-
aanstaand Joodsch koopman, Behor Moerasj,
door Arabieren doodgeschoten. In verband
hiermede wordt de oude stad doorzocht en
mag de hevolking van Jerusalem gedurende
24 uur haar huizen niet verlaten.
Een onbekende heeft Zondagmiddag sjeik
Said Naboelsa, een poortwachter van de mos-
kee, in de oude stad doodgeschoten.
Een Britisoh troepencordon tracht de oip-
standige elementen te omsingelen, die ope-
reeren in het Noorden van Palestina. Tijdens
de operaties zijn drie Arabieren, die poogden
door d'e afzettingen heen te breken, bij Safed,
gedood.
HET KALIFAAT.
De betooging, die dezer dagen te Kairo is
gehouden, ten gunste van de toekenning van
het kalifaat van den Islam aan koning Fa-
roek, heeft, naar Havas uit Stamboel meldt,
in Turkije eenigen commentaar gewekt. Het
blad Idam schrijft, dat Turkije, „gediurende
eeuwen gebukt onder de dictatuur van het
kalifaat, slechts koel de eventueele wederin-
stelling zou kunnen ontvangen van het kali-
faatsgezag, dat het besehouwt als een ele
ment van oneenigheid tusschen de Moham-
medaansohe volken."
Intusschen verneemt de Times uit Ka'iro,
dat men ih de ,,meest verantwoordelijke
krlngen" aldaar ontkent, dat koning Faroek
zou streven naar het kalifaat. Dat de koning
als imam is opgetreden in de moskee El
Kusun was bedoeld als een compliment voor
de Arabische vorsten en andere Arabis-che
afgevaardigden, welke dien dag onder het ge-
hoor waren, doch had verder geen bijzondere
bedoelingen.
Be zaak iwordt in Kairo druk besproken,
en eigenlijk al sinds zijn troonsbestijging is
de Koning telkens toegejuicht als Kalief.
Zonder twijfel zijn er velen die gaame het
kalifaat in eere hersteld zouden zien, maar
in officieele kringen aoht men deze quaestie
niet goed voor de belangen van Egypte en
in) elk glevail zee'r voorbairig.
Naar idle Times v©ndier <uit Jeruzalem meld't,
herinnert men er daar aan, dat Egypte tijdens
het Mohammedaansche congres te Jeruzalem
in 1932 geweigerd heefd den titel te verleenen
aan koning Ibn Saoed. Men houdt te Jeruza
lem rekening met de mogelijkheid, dat deze
nieuwe zet een sluwe manoeuvre is om een
einde te maken aan de eenheid der Arabieren,
door den appel der tweedracht in bun mid'den
te werpen.
Sommigen gelooven dat Engeland achter
dezen zet zit, en anderen zijn van meening,
dat het een spontane beweging in Egypte is.
ledereen is echter .in de war gehracht, en
wil afwachten hoe de zaak zich zal ontwikke-
leni. Allen zijmi het erover ©ens, dat ide quaes
tie niet opportuun is, en het is mogelijk dat
d© Londensche Ronde-tafel-conferentie er nog
langer door uitgesteld zal worden.
DE DUITSCHE FIN ANT IEELE
POLITIEK.
.Nooit heeft er, zoo kan men schr. de N. R.
Crt. in officieele Duitsche kringen overal ver-
nemen, eenige tegenstelling bestaan tusschen
de personen, die verantwoordelijk zijn voor
den gang van het oeconomische leven in
Duitschland en RijkSbankdirecteur Schacht.
Er is geen reden om de juisbheid van deze
verklaring ook maar in het minst in twijfel te
trekken. Maar indien er dan zoo'n persoon-
lijke harmonie heerschte, dan is er te meer
reden om aan te nemen, dat de veranderingen
in de leiding van de Rijksbank, waar met
Schacht ook vrijwel alle overige leiders heen-
gingen, moeten worden herleid tot een ver-
andering in systeem.
In het artikel, dat wij onlangs in dit blad
aan de figuur van Schacht hebben gewijd,
is het door hem verdedigde en toegepaste
stelsel uiteengezet. Wat de binnenlandsohe
circulatie betreft, wenschte Schacht geen in-
flatie. Bij een bepaalde goederencirculati©
past een nauwkeurig daarmede verband hou-
dende geldcirculatie. Maar, zoo meende men,
dit behoeft niet te beteekenen, dat men de
geldcirculatie eerst uitbreidt, indien de goede-
rencirculatie dat noodig maakt. Men kan een
aanzwengelingspolitiek toepassen, d.w.z. de
geldcirculatie uitbreiden om daarmede de
goederencirculatie te stimuleeren. Dat kan
men doen, zoolang er nog ongebruikte pro-
ductiecapaciteit is, welke op die wijze geacti-
veerd wordt. Zou men met de schepping van
geld steeds doorgaan, dan zou er inflatie ont-
staan. Daarom moet deze uitbreiding worden
gebreideld om geheel tot stilstand te komen,
zoodra er geen productie-middelen meer
werkeloos zijn. De inmiddels sterk toegeno-
men goederenvoort'brenging zal uit zichzelf
om een grootere geldcirculatie vragen en het
geheim van bet stelsel, waardoor inflatie
wordt voorkomen, is nu er voor te zorgen,
dat de kunstmatig uitgebreide geldcirculatie
op bet oiogentalik, dlat d'e natioraale productie-
bronnen in vol bedrijf zijn, juist zoo groot is
als hetgeen de goederen-circulatie* voor haar
geldbehoefte vraagt Dan heeft de voor de
aanzwengeling vergroote geldcirculatie op-
nieuw een vaste en oeconomiscb gerechtvaar-
digde basis verkregen.
Nu is het duidelijk, dat dit stelsel met
zich brengt, dat nadat de circulatie eerst is
uitgebreid ten behoeve van de aanzwengeling
in de tweede etappe deze uitbreiding wordt
verminderd en met name blijft beneden het
peil van de toeneming van de goederencircu
latie. Men moet dus als bet ware gaan in-
halen en het critieke punt komt op dat oogen-
blik, dat geen ongebruikte productie-middelen
meer aanwezig zijn., Dan most de inhaling vol-
bracht zijn.
Schstcht zelf heeft dezer dagen dit stelsel
betiteld als een elastische methode maar met
stugge grondslagen. Een karakteriseering,
welke wel zeer treffend is. Hij heeft er bij
die gelegenheid op gewezen, dat hij geen in
flatie nog geldmanipulatie wenschte en dat
slechts zooveel mag worden uitgegeven als er
bespaard kan worden. De aanwezige hoeveel-
heid kapitaal moet zuinig beheerd worden en
geconcentreerd op de grootste opbrengst. Op
grond van denzelfden gedachtengang betoog-
ae tezelfder tijd de minister van financien, dat
de credietverruiming moet ophouden, nu er
geen werkloosheid meer is.
Wij alien weten, dat Duitschland in de laat
ste maanden dezen weg heeft willen bewan-
delen, maar daarbij op vele moeilijkheden is
gestuit. De financieele behoeften van de
Duitsche regeering zijn zoo groot, dat zij niet
kunnen worden bestreden uit de tot dusverre
bestaande belastingen. De kapitaalmarkt
heeft de laatste staatsleening nog wel op kun
nen nemen, maar voor de particuliere kapi-
taalbehoeften is reeds sinds lang geen ruimte
meer. Nieuwe uitgaven zijri noodzakelijk,
maar men weet nog niet deze te dekken.. Zij,
die meenen, dat uitgaven slechts gedaan
mdgen worden uit besparingen en die er van
cvertuigd zijn, dat een nieuwe leening zoo
kort na de voorgaande a*et onder te brengen
is, hebben daarom de noodzakelijkheid van
nieuwe belastingen c.q. een heffing verdedigd.
De Duitsche regeering heeft dit niet aange-
durfd.
Zoo is de vervangmg van Schacht en de op-
heffing van het laatste beetje autonomie van
de Rijksbank meer een verandering van stel
sel 'dan van personen. Het stelsel met de
stugge grondslagen wordt losgelaten. Het
heeft het moeilijkste punt als gevolg van de
dringende behoeften van de schatkist niet
kunnen overwinnen. De elastische methode
blijft echter en dan verschilt het in principe
nog maar weinig van wat men een gecon-
troleerde inflatie pleegt te noemen. Men
neemt er genoegen mede, dat de geldcircu
latie grooter zal zijn dan die, welke op grond
van de voortbrenging en circulatie van goede-
ren wordt vereischt.
Funk heeft duidelijk uiteengezet, wat de
opheffing van de autonomie van de Rijksbank
in dit verband beteekent. Hij heeft gesproken
over verruiming van de credietpolitiek, zij
het ook dat de waarde van de mark op peil
moet blijven. Wat dit laatste zeggen wil, is
geenszins duidelijk. De waarde van de mark
is immers, omdat geen vrij geldverkeer met
het buitenland bestaat, fictief. In het binnen
land vindt die waarde haar uitdrukking in
de prijzen, welke door de overheid worden
gecontroleerd en voorgeschreven. Tegenover
het buitenland is de waarde van de mark niet
anders dan een verrekeneenheid voor de
clearingen, welke bovendien niet in alle ver-
dragen op dezelfde hoogte is vastgesteld.
Maar de groot© tegenstelling tusschen
Schacht en Funk blijkt uit de eerste doelstel-
linig. Meer geld iMtgeven, al'dus Schacht, mag
alleen als er meer is en aan de besparingen
kan worden onttrokken, hetgeen beteekent
dat als zulks niet meer gaat, op de gelduit-
gaven bezuinigd zal moeten worden. Deze
laatste consequentie wordt door Funk ver-
worpen. De uitgaven kunnen niet beperkt
worden, het particuliere bedrijfsleven gaat
reeds gebukt onder den last van de bedragen,
welke tot dat doel aan de kapitaalmarkt zijn
onttrokken. Dus moeten wij de circulatie wel
uitbreiden. Verruiming van de credietpoli
tiek, d.w.z. het gelijktijdig beantwoorden aan
de financieele behoeften van den staat en van
het bedrijfsleven, zal de taak zijn, welke van
nu af op de schouders van de Rijksbank rust.
Dit beteekent, dat definitief wordt gebroken
met de pogingen om de met bet doel der aan
zwengeling aanvankelijk bovenmatig uitge
breide geldcirculatie wee'r te doen rusten op
dien gezonden grondslag van de goederenbe-
hoefte. Duitschland slaat een anderen weg
in, nu als gevolg van de te groote staatsbe-
hoeften het overbruggingsstelsel gefaald
heeft.
SPANJE'S GOUDVOORRAAD
MET RUIM 2 MILLIARD GESLONKEN.
Nadat de burgeroorlog 30 maanden ge-
duurd heeft, is Franco thans, naar United
Press meldt, in het bezit van 90 procent van
den mineralen rijkdom van Spanje en feitelijk
van alle .kolen-, koper- en pyrietmijnen en
van 90 procent van de ijzermijnen. Door de
verovering van Tremp kwam deel van de
electrische centrales in rechtsch bezit. Onder-
tusschen heeft Franco kans gezien om het
rijke erts- en industriegebied van Biscaje
weer op voile kracht te laten werken.
Van hun kant hebben de republikeinen de
groot-industrie van Catalonie ten dienste van
de munitie-fa'bricage gesteld. Terwijl Franco
't Werd voor ons in verband met bet uiter-
ste tijdstip waarop met afdrukken van ons
blad moet worden begonnen jl. Maandag kort-
dag, wilden wij onzen lezers nog zooveel
mogelijk denzelfden avond met dit gewichtige
feit laten meeleven. Wel is waar had'den we
zooveel mogelijk voorbereidingen getroffen
en begon de plechtigheid precies op tijd, doch
het programma werd ten slotte te uitgebreid,
om nog verwerkt te kunnen worden, terwijl
ook nog enkele correcties over het hoofd
werden gezien.
Zoo is o.m. verzuimd onder de tegenwoor-
dige uit te lichten de namen van d'en rijks-
iarchivaris, die van den direoteur der P.ZjEM.
en die van den directeur van het P.T.T.-
kantoor te Axel, die bericht van verhindering
hadden gezonden.
De rede van den Commissaris der
Koningin.
Zooals reeds gemeld, ving de Commissaris
der Koningin Jhr. Mr. Quarles van Ufford,
zijn openingsrede aan, met het gevien van een
historisch overzicht. Hij ving zijn rede na een
woord van dank voor het welkom en ter be-
groeting aldus aan:
In den loop der laatste ja-ren heb ik meer-
dere malen het voorrecht gehad een nieuw
raiadhuiis eener Zeeuwscbe gemeente te openen.
Ook thans beb ik aan de daartoe strekkende
uitnoodiging met veel genoegen igevolg ge-
geven.
Axel, het centrum eener landstreek, welke
in dien loop der eeuwen zoovele malen door
zware rampeni ©n slagen is ge-teisterd, maar
wier energieke bewoniers zich steeds man-
moeddg en met taaie volhardiug staande heb
ben gehouden in den strijd, hetzij tegen den
vij'and, hetzij itegen de machtige golven, hetzij
tegen de oeconomische omstandighed'en, eene
landstreek, alwaar thans .die -stoere landbou-
wer met het hoofd omhoog zijn zoo dierharen
grond beploegd en bewerkt en. alwaar ook
in iden loop van deze eeuw de industrie meer
en meer tot ontwikkeling is gekomen, Axel
is niet alleen eene gemeente, die, wat belang-
rijkheid betreft, in de rij der Zeeuwsche ge-
meenten eene hooge plaats imneemt en wier
bevolking in aantal een voortdurend stijgende
lijn vertoont, maar ook eene gemeente, wier
inwoners uitblinken, naast noeste vlijt en
werkkracht, door trouw, liefd'e en aanhanke-
lijkheid jegen® ons Vorstelijk Hulls en alwaar
het uit dien hoofde steeds zoo aangenaam is
er eenigen tijd te mogen vertoeven.
Ook nsimens het Colleig© van Ge'depiuteerde
Staten zeg ik U, mijhheer de Burigemeester,
hartelijk dank voor de ontvangen luibnoodiging,
die e'en bewljs is van de goede samenwerking,
welke er tusischen het provinciaal en igemeen-
telijik beistuur bestaat.
Moge die aangename samenwerking ook in
de toekomst steeds bestenddgd blijven.
Bij. de opening van dit nieuwe staidhuis gaian
onze gedacbten onwillekeurig terug naar
langvervlogen tijden en verwijlen zij bij het
geen zicih in vroeger eeuwen alhier als rnerk-
waardigs heeft voorgedaan. Geen wonder,
want de bouw van een hieuw raadhuis in Axel
was id'estijidls teven® het begin van een nieuw
t.ijdperk in hare gesichiedenis. Ik mcge daar
om eenige grepen doen uit de rijke historic
van deze gemeente. Voor de waardevolle en
interessante bijizond'erheden, welke mij dien-
aamgaande zijn verstrekt door den heer J. R.
de Jonge, leeraar aan een© bijizomdler© school
alhier, die daartoe verschillende bromnen in
het archief dezer gemeente heeft geraad-
pleegd, breng ik hem hierbij nogmaala mijn
hartelijken dank.
Axel wordt vermeld lin de kronieken vrn
thans in staat is den oorlog met den export
van ertsen enz. te betalen, zijn de republikei
nen voor het grootste deel op den invoer van
grondstoffen aangewezen.
De goudreserve van Spanje, welke bij het
uitbreken van den opstand1 2258 mUlioen goud-
peseta bedroeg, zou bijna geheer verdwenen
zijn. Er worden geen officieele balansen van
den goudvoorraad uitgegeven, maar uit de
groote sommen Sipaansch .goud, welke op de
beurzen te Parijs, Londen en Amsterdam zijn
ver.handeld en de goudverschepingen welke
naar Rusland zijn gezonden om het oorlogs-
materiaal door de Sovjet-iUnie aan Spanje ge-
leverd te betalen, kan opgemaakt worden,
dat meer dan 2 milliard goudpeseta's Spanje
voor goed hebben verlaten. Thans is de re-
publikeinsehe regeering begonnen den zilver-
voorraad van Spanje aan te spreken, ten
einde oorlogsmateriaal in het buitenland te
koopen. Zoo zijn bijv'oorbeeld momenteel 2
zendingen van Barcelona naar Parijs onder-
weg, bestemd voor de Vereenigde Staten.
Het goud wat nog in Spanje is, is uitslui-
tend in handen der republikeinen en ligt in de
kelders van de bank van Spanje te Barcelona,
in Cartagena en Valencia opgeborgen.
Al bet goud1 werd, toen Franco's troepen
de Manzanares-rivier, waaraan Madrid ge
legen is, naderden, naar elders overgebracht.
Volgens berichten van de grens zou de
republikeinsche regeering besloten zijn te
voorkomen, dat het in Catalonie achterge-
bleven goud in handen van Franco valt en dat,
indien de rechtschen Barcelona naderden, het
goud per schip of vrachtauto naar Frankrrjk
zal worden gezonden teneinde in de kelders
van de bank van Frankrijk in veiligheid te
worden gebracht.
In verband bihrmede heeft Franco reeds
een waarschuwing aan het adres van Frank
rijk gericht, waarin dit land duidelijk wordt
gemaakt, dat, indien hij wint, hij het goud dat
daar door de Spaansche republikeinen werd
verborgen, zal opeischen en dat hij zijn ver-
zoek, indien noodig, van politieke pressie zal
doen vergezellen. Frankrijk die zijn grenzen
reeds van twee zijden bedreigd ziet, zal dan
hoogstwaarsohijnlijk niet over het bezit van
het Spaansche goud redetwisten.
GRAPE-FRUITS VOOR CHAMBERLAIN.
De correspondent van de .Times" te Kaap-
stad meldt, dat de fruitkweekers van de Hex
River Valley het plan hadden opgevat, elk
afzonderlijk, Chamberlain iedere week een
kist grape-fruits te zenden, uit waardeering
voor zijn pogingen voor den vrede. Dit voor-
stel werd met zulk een enthousiasme toege
juicht, dat volgens dengenen van wien het
plan is uitgegaan, de familie Chamberlain niet
in staat zou zijn al de grape-fruits op te eten,
als alle aanbiedingen geaccepteerd ^zouden
worden. De kweekers van 'Hex River hebben
zich dientengevolge gewend tot een vooraan-
staand agentsohap te Londen, dat thans eens
per week een speciaal uitgekozen kist met
grape-fruits in Downing Street 10 zal bezor-
gen.
Op een kaart in de kist zal zoowel in het
Engelsch als in het Zuid-Afrikaansch ge-
schreven staan: ,,Met de groeten van de
boeren van Hex River Valley."
Om Chamberlain de verzekering te geven,
dat zijn werk zoowel door het Hollandsch
als door het Engelsch sprekend gedeelte der
Zuid.-Afrikaansehe bevolking wordt gewaar-
deerd, heeft men ook Zuid-Afrikaansch op de
kaart geschreven.
St. Bavo te Gent in 936 en heeft dus, als een
der oudste Zeeuwsche steden, een 1000 jaren
oude geisichiedendis, ial was het aan het begin
barer historic miaar een dorpje, misschien wel
door die Noormamnen gesticht.
Ben drietal eeuwen later, in 1201, lezen wij
van een zekeren Filipsvan Axel, heer van
Axel, die hfter zijn kasteel bezat, terwijl enkele
jaren later Axel' stad is geworden, waar
markt wordt gehoudeni en waar op .die Zater-
dagmjairkt of op de Vrijmarkten, diie er ge
houden werden idleu len dag van Augustus of
de eerste dagen van October, de koopwaren.
die te land waren aangevoerd of per seykirt
(iklein scheepje) over de traag vloeiende
wateren van die toen al ondiep wordende Gent-
sche V'aart werden aangebracht, ter markt
kwamen.
Axel was toen een stad' met stadsrechten,
ihaar door den graaf 'gesehonken. We lezen
immers in het prmleigieboek, berustende in
het Axelische istadsarchief (afd. A no. 1), wat
ook in het werk van Jan Scharp te lezen is,
dat Karel V in 1532 aan Axel de stadsrechten
bevestigd, die in 1213 haar gegeven of beves-
tigd zijn door Ferdinand en Johanna van
Konstantiinjopel, graven van Vlaandieren.
Zoo komt Axel iuit idle nevelen der Middel-
eeuwen op als een stad1 met stadsrechten en
recht van markt te houden rn zien we haar
in bloei toenemen door den levendigen handel,
die er werd ge-dreven, zoowel als door de zout-
verwerking iin de 49 zoutkeeten, die er aan
weerszijden d'er Gentsiche Vaart stonden, welk
zout werd gestookt uit de asch vain derrie en
waarvan de afgewerkte grondstof als keet-
ach nog wel wordt gevonden.
Het Stadsbestuur werd uiitgeoefend door
Schout en Schepenen en zetelde in een gebouw,,
harer waardig: Het Schepenhnis, staande op
.die ZmvelmarUt in het Westend dier sitad
(de tegenwoordiige Oude Wijk) welk pieim
uit zidh t gaif op de Farochiekerk en op het
kasteel der heeren van Axel.
Hoe het Schepenhuis er in het eerst uitzag,
kunnien we uit het Axelsehe archief niet op-
diepen, want d'e stad iis in 1248 gieplunderd
en verbrand door de krijgsbeniaen van Jan van
•Avenne® in zijm twisten met zijin moeder
Zwarte Margriet, terwijil iin 1456 in de twisten
tusschen Fillip® de Goede en ds Gentemaren
.het ook geplunderd en verbrand werd. Eerst
in 1492 had dit stadje zich in zooverre weder
hersteld van zijn ram-pen, dat het stecSelijik
bestuiur weer geregeld zijn rekeningen bijhiel'd
en daarom is het oudiite S'tuk in het archief:
de istadisrekeniing van 1492.
Uit d'e stadferekening van 1494 zien we, d >t
van Lieven de Scootelaere te Gent aange-
kocht werd-ein 6200 nieuwe cooroeelsiteenen em
van Jan Brandt 3400 coorceelsteenen om in
het Schepenhuis verwrocht te word-en, terwijl
er 60 ispiarren en 400 bossen riet werden aan
gevoerd voor het dak. Ook de toenmaiige
stadsbestuurders wilden een waardig ge-
meen'tehuiS' bezitten.
Uliit de rekeniinig van 149798 blijkt, dat
Margaretha van Raveschoct, de vi-uv/ van
Jocbt van GdisteMe, aan de stad een ,,o-rloy"
echonk, het eerste -uurwerk der stad Axel.
Hoemeer Axe.l in welvanrt toenam, hoe-
meer die Magiistraal; d'it wild© .laten r'en door
het schepenhuis te verfraaieu. Zoo kwam
omstreeks1 1519 can zeker-e Mr. Lievc l van
Maale, mr. wercman te Gent, hier, om te
visitorem d^ toren v n het srhsperr-uia, om.
te weten, of die sterk genoeg was, om d'aarop
een B elf root te boivwen. Axel w.Ue toonen,
dot zij haar ei'igen rschtspraiak had. haar eigen
uit poorters der stad gekozen, schepenen, dat
zij stedie vain wet was. Het crrderzo:'.: van