SCHUDT UW LEVER
WAKKER
Sport
Burgerlijke Stand
TERNEUZEN, 16 SEPTEMBER 1938.
Officieele opening der
Coop. Vlasroterij te Koewacht.
en U zult 's morgens „kiplekker"
uit bed springen.
VOETBAL.
LOOP DER BEVOLKING.
NEVILLE CHAMBERLAIN IN
OPGEWEKTE STEMMING VERTROKKEN.
Gm tien minuten over achten is Chamberlain
lain Donderdagochtend uit Do wningstreet
vertrokken. Een geweldige menigte juichte
hem toe toen de auto op Whitehall kwam.
Chamberlain was vergezelfl van Sir Horace
Wilson en Strang, den directeur der afdeeling
Midden-Europa van het ministerie van buiten-
landsche zaken. Aangezien Chamberlain geen
Duitsch verstaat en Hitler geen Engelsch kent,
zal Strang van Britsche zijde als tolk optre-
den. Toen Chamberlain uit Downingstreet
wegreed, lag er, naar Reuter meldt, een ge-
lukkige glimlach op zijn gelaat.
Lord Halifax, de minister van buitenland-
sche zaken, Sir Alexander Cadogan, de per-
manente onder-staatssecretaris, Lord Brocket,
Lord Londonderry en vertegenwoordigers der
Duitsche ambassade te Londen waren aan-
wezig bij het vertrek van Chamberlain van
het vliegveld Heston. Chamberlain nam plaats
in een der modemste vliegtuigen van de Bri
tish Airways, dat om 8.35 vertrok. Het toe-
stel wordt bestuurd door C. N. Pelly met Kling
als tweeden vlieger.
Voor zijn vertrek verklaarde Chamberlain:
Ik ga om den Duitschen rijkskanselier te
ontmoeten, daar de toestand mij zoodanig
voorkomt, dat persoonlijke besprekingen tus-
schen hem en mij nuttige resultaten kunnen
hebben. Mijn politiek is steeds geweest te
probeeren den vrede te verzekeren en de ge-
reede aanvaarding door den Fiihrer van mijn
voorstel moedigt mij aan te hopen, dat mijn
bezoek aan hem niet zonder resultaat zal zijn.
De Duitsche zaakgelastigde wenschte Cham
berlain geluk met zijn grootmoedig initiatief.
Toen Chamberlain in het vliegtuig plaats
nam, ontving hij uit handen van Lord Lon
donderry, die toen juist aankwam, een bood-
schap, waarvan hq glimlachend kennis nam.
(Het publiek werd door de politie op een af-
stand gehouden. Het juichte den premier toe
en riep: ,,Leve Tsjechoslowakije".
Neville Chamberlain is om half een per
vliegtuig te Miinchen aangekomen.
Bij zijn aankomst op het vliegveld Ober
Wiesenfeld werd Chamberlain ontvangen door
Sir Neville Henderson, de Engelsche ambas-
sadeur, minister von Ribbentrop, staatssecre-
taris Von Weiszacker, Von Domberg, de chef
van het protocol en Von Dirksen, de Duitsche
ambassadeur te Londen, en de Engelsche con
sul-generaal uit Mtinchen.
EEN BEDENKELIJK COMMUNIQUE
VAN DE SUDETENDUITSCHERS.
Naar het Duitsche nieuwsbureau meldt,
hebben de leiders van de Sudetenduitsche
party, die te Asch vereenigd zijn, het volgende
communique verspreid.
„(De Tsjechische democratie laat thans
haar huichelachtig masker vallen. Weerlooze
vrouwen en kinderen, bonder den dooden en
zwaar gewonden klagen aan. Onder den dek-
mantel van humanitaire frazen wordt ge-
moord en geplunderd. Wat thans in het hart
van Europa gebeurt, kan slechts vergeleken
worden met de bolsjewistische gruwelen in
Spanje. De Sudetenduitschers stellen tegen-
over de geheele wereld door middel van den
Leider van hun volk vast, dat men tot het
laatste oogenblik uit is geweest op een vreed-
zame oplossing. De Tsjechische regeering ech-
ter heeft alle eischen van Konrad Henlein af-
gewezen. Bij deze toestanden in het Tsjechi
sche staatsgebied is het vanzelfsprekend, dat
iedere Sudetenduitscher zijn leven en dat zijner
familie met alle middelen tegen de moordende
en plunderende horden verdedigt.
GEWELDIGE BELANGSTELLING
TE BERXJJN.
(De dagbladverkoopers te Berlijn kwamen
Donderdagochtend, naar Reuter meldt, handen
te kort, omdat iedereen popelde van verlan-
g-en het nieuws te lezen van Chamberlain's be
zoek aan Hitler. Voor den gewonen burger
scheen de groote ongerustheid van de laatste
dagen uitgewischt door het welkome nieuws,
dat in de middagbladen met nog grootere let
ters op de frontpagina werd vermeld dan in
ide ochtendbladen.
De dagbladen geven ook een voomame
plaats aan de verklaring, waarin Von Ribben
trop uiting geeft aan zijn voldoening en de
overtuiging, dat de ontmoeting tusschen de
twee regeeringshoofden van beteekenis zal
zqn zoowel voor het bereiken van een oplos
sing van het Sudetenduitsche vraagstuk als
voor de vorming van de Engelsch-Duitsche
betrekkingen.
HELEIN PROCLAMEERT DE
AFSCHEIDING.
Het Duitsche nieuwsbureau meldt uit Eger:
Konrad Henlein, de leider der Sudetenduit
sche partjj, vaardigt de volgende proclamatie
uit:
Mijne volksgenooten.
Als drager van uw vertrouwen en in het
bewustzijn van mijn verantwoordelijkheid, stel
ik voor de geheele openbare meening der
wereld vast, dat het onderdrukkingssysteem
van het Tsjechische volk met het inzetten van
machinegeweren, pantserwagens en tanks
tegen het weerlooze Sudetenduitsche volk zijn
hoogtepunt bereikt.
Daardoor heeft het Tsjechische volk voor
de oogen der geheele wereld getoond, dat een
samenleving in 6en staat definitief onmogelijk
is geworden.
De ondervindingen van een twintigjarige
heerschappij van geweld en vooral de zware
bloedige offers der laatste dagen verplichten
mg te verklaren:
1. In 1-919 werden wij met onthouding van
het ons plechtig toegezegde recht op zelfbe-
schikking tegen onzen wil in den Tsjechischen
staat gedwongen;
2. Zonder ooit te hebben afgezien van het
recht op zelfbeschikking, hebben wij onder de
zwaarste offers alles geprobeerd om in den
Tsjechischen staat ons bestaan te verzekeren:
3. Alle bemoeiingen het Tsjechische volk
en de dragers van zijn verantwoordelijkheid
te bewegen tot een eerlijk en rechtvaardig
vergeiyk zijn mislukt door een onverzoenlijken
wil tot vemietiging.
In dit uur van Sudetenduitschen nood wend
ik my tot u, het (Duitsche volk en de geheele
geclviliseerde wereld en verklaar:
Wij willen als vrqe Duitsche menschen leven.
Wij willen weer rede en arbeid in ons vader-
land. Wy willen in het Rijk opgenomen wor
den. God zegene ons en onzen gerechtvaar-
digden strijd.
HET GROOTE MOMENT.
Een feit van ongekende beteekenis vestig-
de gisteren, schrijft de N. R. Crt., de -aandacht
van de geheele wereld op zich. Donderdag-
morgen heeft Chamberlain, Engelands eerste
minister, zich naar Berchtesgaden begeven,
om daar in eigen persoon met Hitler naar een
oplossing voor de huidige situatie te zoeken.
Het is niet noodig de geweldige beteekenis
van dit bezoek te onderstrepen. Wij staan
hier voor een gebeurtenis, welke vrijwel zon
der precedent is, iets zoo ongewoons, dat
velen, die Woensdagavond het nieuws ver-
namen, het niet konden gelooven. Aller oogen
20 WEKEN THUIS MET RHEUMATIEK.
Vrouw (lacht, dat haar man nooit
meer zou kunnen werken.
Toen haar man 20 weken thuis was geweest
met rheumatische pijn in zijn rug, be-gon deze
vrouw te vreezen, dat hij nooit meer zou kun
nen werken. Ten einde raad probeerde hij
Kruschen en de /verandering was „als een
wonder"*. Dees haar brief: ,,Mij:n man heeft
rheumatiek en leed vreeselijke pijnen in zijn
rug. Eenigen 'tqd geleden was hij 20 weken
thuis. Ik dacht werkelijk, dat hij nooit meer
zou kunnen werken. We probeerden alles,
wat we maar bedenken konden en niets hielp.
Toen nam hij Kruschen en sindsdien weten
we, dat Kruschen zijn gewicht in goud waard
is. De verandering die het teweeg bracht is
als een wonder." Mevr. B.
Twee bestanddeelen in Kruschen zijn de
meest werkzame oplossingsmiddelen van
urinezuur, die de wetenschap kent. H-et urine-
zuur en andere schadelijke afvalstoffen wor
den door Kruschen Salts langs de natuurlijke
kanalen uit het lichaam verwijderd, waardoor
de pijnen spoedig zullen afnemen om tenslotte
geheel te verdwijnen. Kruschen Salts is uit-
sluitend verkrijgbaar bij alle apothekers en
erkende drogisten. (Adv.)
zijn op Berchtesgaden gericht. Komen de bei-
de staatslieden tot overeenstemming, dan is
het gevaar voor een wereldconflict geweken.
Zal het onderhoud eohter ongunstig verloopen,
dan is de oorlog onvermijdelijk. Op den Ober-
salzberg wordt over het lot van miljoenen
menschenlevens beslist.
Zij, die nog twijfelden aan de grootheid van
Chamberlains staatsmanschap, zullen Donder-
dag daarvan overtuigd zijn. Ziende, dat de
toestand meer en meer kritiek werd, heeft hij
begrepen, dat hier nog slechts een buitenge-
wone stap zou kunnen helpen. Wat wellicht
het meest zal bijdragen tot de verhooging van
Chamberlains prestige, is het feit, dat hij zelf
alle prestige-kwesties ter zqde heeft gescho-
ven. Hij heeft niet gevraagd wat uit prestige-
overwegingen al dan niet mogelijk zou zijn,
hij heeft slechts geoordeeld overeenkomstig
den emst der omstandigheden. Zoo kan alleen
een waarlijk groot staatsman handelen. Hitler
van zijn zijde heeft niet geaarzeld. Duitsch-
land weet welk een groote eer hiermee zijn
leider is bewezen en deze heeft zich gaame
bereid verklaard den Engelschen minister-
president te ontvangen, zoodat men mag ver
trouwen, dat beide staatslieden bezield zijn
met een gemeenschappeiyke gedachte: EUropa
te redden voor een dreigenden ramp, een oor
log, welke niet slechts. geheel Europa zou ver-
nietigen, maar bovendien een einde zou maken
aan Europa's positie in de wereld.
Met overdonderende snelheid hebben de fei-
ten elkaar de laatste dagen opgevolgd: Eerst
Hitlers rede, welke nog mogeiykheden open-
liet, maar een opzweependen invloed op de
Sudetenduitscher heeft gehad, daama vecht-
partijen en het afbreken van de onderhande-
lingen in Tsjechoslowakije, nieuwe eischen
van de Sudetenduitschers, waardoor het on-
weer met de minuut naderde en ieder oogen
blik dreigde los te -barsten: een geheel nieuwe
constellatie, waardoor de vooruitzichten ge
heel zqn veranderd. Men kan Engeland voor
dit nieuwe initiatief niet dankbaar genoeg
zyn.
DE MOEILIJKHEDEN MET DE
„MARID" OPGELOST.
Zooals wij reeds eerder hebben medegedeeld
is het Noorsche stoomschip ,,Marid" te Vlis-
singen onder politiebewaking gesteld, omdat
de Chineesche bemanning van boord wilde in
verband met het feit, dat -de reederij de
,,Marid" wenschte op te leggen en het schip
daartoe met een Noorsche bemanning naar
het vaderland wil doen terugkeeren.
Woensdagmiddag kwam het Noorsche s.s.
„Bust" op de reede van Vlissingen, welk schip
16 man van de 28 koppen tellende Chineesche
bemanning van de „Marid" heeft overgeno-
men. De menschen zijn per sleepboot naar
de ,,Bust" gebracht en -de sleepboot heeft van
laatstgenoemd schip een Noorsche bemanning
meegenomen die aan boord van de ,,Marid"
is gegaan.
Voor de overgebleven 12 Ohineezen heeft de
vertegenwoordiger van de reederij een vol-
doende cautie gestort. De menschen zijn
Woensdagmiddag per autobus onder politie
bewaking naar Rotterdam gegaan en daar ter
beschikking van de politie gesteld, die voor
het verder noodige zal zorg dragen.
Nu de moeilijkheden met de bemanning zijn
apgelost, is de politiebewaking van -de ,,Marid"
natuurlijk opgeheven. (Vliss. Crt.)
DE ROOFMOORD TE VLISSINGEN.
Bij de Keersluistorug (in welks nabijheid
zich het cafe bevin-dt waar indertijd het be-
jaarde echtpaar Lauwereins op zoo gruwe-
lyke wijze om het leven werd gebracht) is de
Rijkswaterstaat bezig met schoonmaakwerk-
zaamheden aan de sluisdeuren enz.
Nu men toc-h bezig is om verschillende
voorwerpen van den bodem van het kanaal
omhoog te halen, is op last van den rechter-
commissaris te Mididelburg een politiebeambte
bij de werkzaamheden aanwezig. Deze heeft
opdracht om nauwkeurig toe te zien, of soms
voorwerpen worden opgehaald die verband
kunnen houden met bovengenoemd misdrijf.
Tot dusjver is dit echter nog niet het geval
geweest. (Viss. Crt.)
NIEUWE VOORSOHRIFTEN VOOR DE
UITGIFTE VAN BELGISCHE TOERISTEN -
KAARTEN.
Het consulaat-generaal van Belgie te Am
sterdam deelt mede, dat volgens de nieuwste
voorschriften, ingaande op 15 September,
toeristenkaarten allddn zullen worden afge-
geven aan Nederlanders, die in het foezit zijn
van een verloopen paspoort of van een ver
loopen bewijs van Nederlanderschap. Voor
echtgenoote en kinderen gelden bovengenoem-
de papieren ten name van den man, verge-
zel-d van het trouwboekje.
Aanvragers van toeristenkaarten beneden
de 21 jaar moeten tevens overleggen een
schrifteiyke toestemming van vader of voogd.
De handteekening op deze toestemming moet
worden gelegaliseerd.
WATERBOUWKUNDIG OPZIOHTER.
Geslaagd voor waterbouwkundig op-zichter
aan het Zeeuwsch Technisch Instituut te Goes:
de heeren D. van Poelje te Vlissingen, J. A.
Brakman te Nieuwland, C. van Splunder te
Scharendijke, J. Butijn te Rilland, C. J. Goeree
te Driewegen en J. C. Maas te Temeuzen.
Afgewezen 2.
LUXOR THEATER.
„De tijger van Esohnapoer."
Een film van typisch Oostersche schoon-
heid draait deze week in het Luxor-theater,
een film, waarin monumientale scenes sterk
-de aandacht der bezoekers trekken.
,,De tijger van Eschnapoer" is een rolprent,
welke onder de meesterlqke regie van Richard
Eichberg is samengesteld, Kosten noch moei-
ten zijn gespaard om een imponeerend geheel
tot stand te brengen.
Temidden van Oostersche pracht troont de
vooruitstrevende Maharadja, die zijn land met
behulp van Westersche technici tot ontwikke-
linig poogt te brengen. In het geheim voert
zijn beste vriend tegen dit streven de krachten
van het verleden aan.
Doch meer nog wordt deze vriend bewogen
door zijn liefde voor de Maharina, die den
Maharadja wel zeer genegen is, doch geen
ware liefde voor hem koestert. Haar liefde
heeft ze bewaard voor een man, dien ze' in
Parqs heeft ontmoet en die in zyn eentje door
de wildemis trekt om haar terug te zien.
Een avontuurlijke ontvluchting brengt de
twee geliefden in Parijs, doch de Maharadja
rust niet voor hij haar gevonden heeft. Een
onbvoering volgt en er 'behoeft niet aan -ge-
twijfeld te worden, dat in het tweede gedeelte
van de film een hoogtepunt aan spanning en
sensatie zal worden ibereikt.
Van zeldzame schoonheid is de entourage,
waarin -de strijd om de liefde van de Maharina
"wordt gevoerd.
De prachtige residentie van den Maharadja,
de jungle, waarin op den tijger van Eschna
poer wordt gejaagd, het Oostersche feest in
het paleis, waarin het beroemde inlandsche
ballet optreedt en tenslotte de scenes in Parijs,
eindigend met de schitterend geregisseerde
brand van het KriStal Palace, het is alles met
zoo'n groot meesterschap verfilmd, dat men
reeds nu verlangt naar het tweede deel van
de rolprent, dat de ontknooping zal brengen.
Frits van Dongen speelt de Maharadja met
groot talent, van de overige aut-eurs en actri-
ces noemen wij vooral La Jaux, Kitty Jantzen,
Gustav Diessl Alexander Goling, terwijl Theo
Lingen zelfs in de meest adembenememde sce
nes voor de humor weet te zorgen.
J.l. Maan-dagmiddag werd de Cooperatieve
vlasroterij te Koewacht, gesticht door de
Vereemiging tot verbetering van de Vlasteelt
en Vlasbewerkinig in Zeeuwsch-Vlaanderen,
officieel geopend door de Comimissaris der
Koningin, Jhr. Mr. J. W. Quarles van
Ufford.
Daiartoe was het bestuur der vereeniging
met genoodigden saamgekomen in het R.K.
Patronaat.
On-der de aianwezigen waren ook het lid
van Ged. Staten, de heer J. A. van Rompu,
verschillende burgemeesters uit omliggende
gemeenten, de secretaris der Kamer van
Koophandel, vertegenwoordigers van het be
stuur van d-en N.C.B. en der vlassersver-
eeniging in West -Noord-Brabant eniz.
De burgemeester van Koewacht, de heer
A. Dieriek verwelkomde de gasten, verkla-
rende dat bet hem een voldoening was, dat
de vlasroterij in zyn gemeente is tot stand
gekomen. -De vlasindustrie is v-oor zijn ge
meente -van veel beteekenis. Er zijn geen
werkloozen. (Er is in teigendeel thans be-
hoefte aan werkkrachten.
Vervolgens nam het woord de heer C. L.
Martinet, voonzitter der vereeniging, die zqn
dank uitsprak, dat de Commissaris der
Koningin hier had willen komen om de vlas
roterij te openen en daardoor getuigt van
zijn1 belangstelling in de vlasteelt en -In
dustrie. Ook richtte hij een bijzonder woord
van welkom tot den heer 'Harte, secretaris
der Kamer van Koophandel, die in 1931 als
secretaris van het comitd voor het verkrij-
gen van steun voor de vlasteelt en -Industrie
omvermoeid werkiz-aam was tot het doel was
bereikt en verder tot den burgemeester van
Axel', den heer F. Blok, die als voorzitter
genoemid comitd heeft geleid. Ook was hem
aangenaam de tegeruwoordigh-eid van den
heer Mloors, voorzitter van den N.C.B., de
organisatie door wiens initiatief de vlasro
terij tot stand kwam.
(Hiji gaf daarop het woord aan den heer
A. E. Langenhorst, technisch adviseur der
vereeniging.
Deze deed enkele interessante mededee-
lingen omtrent de beteekenis der vlasteelt in
Zeeuwsch-Vl-aanderen. Hij zou dit niet doen
door een statistiek van cijfers, doch door
vergelijkingen. Cijfers zeggen feitelijk niets.
Een getal kan pas beteekenis krijgen, wan-
neer men dat met een ander cijfer kan ver-
gelijiken. Er wordt in Oostelijk Zeeuwsch-
Vlaanderen alleen tweemaal meer vlas ver-
bouwd dan in Noord-Brabant, of meer dan
in -Noord-Brabant en Friesland te samen.
Tot Groningen, de groote vlasprovincie ver-
houdt d-e teelt in Oostelqk Zeeuwsch-Vlaan-
deren zich tot 86 In Nederland wordt
2 i% van de cultuurgronden beteelt met vlas.
In Groningen is dat 2,7 in Friesland 4,3
in -Noord-Brabant met zijn zandgronden
0,10 doch in Oost. Zeeuwsch-Vlaanderen
10,7 Dat zij-n verhoudingscijfers die de
beteekenis der cultuur in Oostelijk Zeeuwsch-
Vlaianderen in het voile lioht plaatsen.
Tevens -bestaat hier ook een uitgebreide
vlasindustrie. De capaciteit der zwingel-
molens komt overeen met de helft van die in
geheel Nederland. Deze zijn geconcentreerd
in de gemeenten Clinge, St. Jansteen en
Koewacht. Om met het vlas te kunnen con-
curreeren komt het aan op kwaliteit. Daar-
om moest gestreefd worden naar verbete
ring der cultuur en der vlasbewerking, die
ook in Kortrijk meer en meer geperfectio-
neerd wordt. Men heeft daar de oude
methode van roten verlaten en moderne warm-
waterroterijen ingericht. Voor de vele
kleine vlassers die deze streek telt, was het
inrichten eemer zoodanige roterij onm-ogelijk.
Ten slotte is dit opgelost door d-en N.C.B.,
die een instelling heeft gevormd, om een
warmwaterroterij op cooperatieven grond
slag te exploiteeren. De bestuursleden zijn
garant voor het daarvoor benoodigd kapitaal
van- meer dan 25.000, terwijl de aandeelen
ter beschikking zijn gesteld voor de vlassers,
die van deze warmwaterrotery gebruik wen-
schen te maken. Deze hebben die aandeelen
ook alle genom-en. Zooals het zich laat aan-
zien, zal de gestichte roterij spoedig uitbrei-
ding moeten ondergaan. De N.C.B. heeft
die roterij ingericht op de zakelijke overwe-
ging, dat, indien het door het betere product
dat nu zal verkregen worden by de industrie
regent, daarvan ook druppels zullen terecht
komen ibij den teler.
iSpr. stipte ook nog aan, dat er naar ge-
s-treeft wordt ook een school te krijgen voor
opleiding van vlasbewerkers op grond van
het nfjverheidsonderwijs, zooals die opleiding
voor andere vakken bestaat.
Hij deed voorts enkele mededeelingen om
trent de oprichting der Toterij, hoe men aan-
vankelij-k had aangeklopt bij de Mlaatsohap-
pij voor Industrie-financiering, doch al spoe
dig had begrepen), dat men er langs dien weg
niet zou komen, doch trachten op andere
wijze kapitaal te verkrijgen. -Dit is door de
persoonlijke -garantie der bestuursleden ge-
lukt.
Alsnu verzoch-t de voorzitter den Com
missaris der Koningin de opening te willen
verrichten.
Z.Exc. deed dit met de volgende toespraak:
De uitnoodiging om deze warmwaterroterij
te komen openen heb ik ten zeerste op prijs
gesteld en dankbaar aanvaard, omdat ik daar
voor blij-k zou kunnen geven van mijne warme
sympathie voor tene belangrijke tak van
nijverheid in Zeeuwsch-Vlaanderen, de vlas
industrie, die voor velen in deze lan-dstreek
een middel van bestaan vormt.
De vlasindustrie in de grensstreek van
Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen is reeds van ouden
datum en hangt samen met die in het land
van Waes in Belgie. Perioden van bloei en
tijidperken van groot verval hebben elkander
in vorige eeuwen voortdurend afgewiskeld.
Na 1870 kwam er eene periode van nieuwe
opleving en breidde de industrie zich van uit
de grensgemeenten uit naar andere streken
als Axel, Hontenisse, Zaamslag, Graauw en
-Stoppeldijk. Hare levenavatbaarheid in die
gemeenten was slechts van korten duur. Dit-
zelfde was het geval tijdens den wereldoorlog,
toen in 1916 en 1917 in vele dorpen vlas-
industrieen werden opgericht, waarvan de
meeste wederom in 1-920 en 1921 zijn ver-
dwenen. Onkundigheid zoowel van de leiders
als van de arbeiders alsmede de te hooge las-
ten, welke op deze in dure tijden gebouwde
fabrieken rustten, maakten het onmogeiyk om
bq de lagere prijzen aan de concurrentie het
hoofd te bieden.
Alleen in het grensgebied met name vooral
in iClinge, St. Jansteen met Heikant, Koe
wacht en Zuiddorpe en hier en daar langs de
grens in West-Zeeuwsch-Vlaanderen heeft de
Zeeuwsch-Vlaamsche vlasnijverheid zich kun
nen handhaven.
Naar mij is medegedeeld worden er in Oost-
Zeeuwsch-Vlaanderen thans ruim 260 zwinge-
larijen aangetroffen, waarvan in St. Jansteen
140, in Koewacht ©2 en in Clinge 25.
Him totale capaciteit ligt tusschen de 3000
en 4000 H.A. vlas of gemiddeld 22.000.000 Kg.
gerepeld vlas, leverde een gemiddelde lint-
opbrengst van 45.000 ibaal lint.
Op deze zwingelarijen werken 210 loon-
arbeiders en ruim 450 man eigen volk, terwijl
men er 494 molens en 2 ziwingelmachines
aantreft.
Neemt men hierbij in aanmerking, dat de
vlasteelt en de vlasindustrie in deze landstreek
vrijwel geheel gescheiden zijn en voorts dat
de geheele Nederlandsche vlasindustrie een
zwingelcapaciteit van 60008000 H.A. vlas
heeft, dan blijikt uit deze cijfers duidelijk het
groote belang, hetwelk aan de Zeeuwsch-
Vlaamsrihe vlasindustrie moet worden toe-
gekend.
De zwingelarijen maken gebruik van mecha-
nische kracht. Het behoeft geen betoog, dat
sinds de P.Z.E.M. in Zeeuwsch-Vlaanderen
haar intrede deed, een groot aantal zwingela-
rqen op het net dier maatschappij zijn ajange-
sloten. Het trappen van den zwingelmolen
komt niet meer voor, terwijl de ouderwetsche
zwingelspaan reeds meer dan 70 jaar geleden
vervangen is door den Vlaamschen sterre-
molen.
Wat het roten betreft, aanvankelijk kende
men in Zeeuwsch-Vlaanderen alleen de z.g.
,putroot en wel uitsluitend in zoet water, in
tegenstelling met b.v. Dreischor.
Het dauwroten werd in deze streek inge-
voerd in 18961897, in navolging van hetgeen
te Kortrijk in het Leyewater geschiedde.
Bij voorkeur spreidt men het vlas uit over
niet al te vruchtbare gronden, zulks met het
oog d"e pachtkosten dier gronden, alsmede met
het oog op beschadiging door slakken en-z. Bij
deze roting is men'zeer afhankehjk van weer
en wind, het risico is vrij groot, terwijl de
kwaliteit van het product ook veel geringer
is dan bij) het w"aterroot.
In verschillende streken is men dan ook
langzamerhand tot de oprichting van warm-
waterroterijen overgegaan, zooals bv. in Klun-
dert en in Friesland.
Ook in de Leyestreek met het beroemde
Leyewater „de gouden revren" heeft men de
warmwaterroterij vrij algemeen in toepassing
gebracht.
Tot dusverre werd in Zeeuwsch-Vlaanderen
de warmwaterroterij toegepast op een bedrijf
in St. Jansteen met een capaciteit per week
van 7000 Kg. en op edn bedrijf te Koewacht,
dat ook twee rootputten heeft in Axel, met
eene totale capaciteit per week van 14.000 Kg.
Verder is er nog gebouiwd eeni warmwater
rotery) onder Koewacht en is er edn in aan-
bouw in Zaamslag.
Thans heb ik het voorrecht te mogen
openen een roterij- met een jaarcapaciteit van
±1% millioen Kg. vlas. Deze roterij, waar
van de kosten ruim f 25.000 bedragen en welke
zonder Rijkssteun is tot stand gekomen, gaat
uit van de vlassersbondsen in -deze landsstreek
in samenwerking met den N. C. B. Opgericht
is eene cooperatieve warmwaterroterij, waar-
bij de kleine vlassers hun vlas zullen kunnen
roten.
De warmwatervlassers besommen een aan-
zienlijk hoogeren prijs dan het dauwgeroote
vlas. Thans verschilt dat wel 15 en meer
per baal. Met Kortrijk verschilt het nog meer.
Toch zal men, zelfs als deze roterij in werking
is, nog niet de hooge prijzen, welke men in
Kortrijk maakt, kunnen besommen. De oor-
zaak daarvan ligt niet uitsluitend in de betere
kwaliteit van het vlas te Kortrijk, maar ook
in meerdere vakkennis en betere vlasbewer
king aldaar. Men zwingelt daar tegenwoordig
algemeen machinaal en zwingelt v6<5r het
opmaken even met den sterremolen na. De
kwaliteit van aid us behan-deld vlas blijikt beter
dan van geheel met den molen bewerkt vlas.
Dat nazwingelen vereischt groote vakkennis.
Met het oog op de concurrentie met het
buitenland is het voor de vlassers in deze
lan'dstreek een eerste eisch om zorg te dragen
voor een prima product en daarvoor zal het
noodzakelijk zyn, dat de voordeelen, welke
eene warmwaterroterij opleveren boven het
dauwroten, nog worden aangevuld door uit-
breiding van vakkennis. Minderwaardig pro
duct zal door landen met lager cultuurpeil
wel altijd- goedkooper -kunnen worden gepro-
duceerd dan door ons, maar daarom moeten
wij zorgdragen om die kwaliteit van het pro
duct zoo hoog mogeiyk op te voeren.
Welnu, mijne heeren, in de overtuiging, dat
deze warmwaterroterij een groot belang voor
de vlassers in deze landstreek beteekent, moge
ik alien, die hunne medewerking aan de op
richting daarvan hebben verleend, van harte
mijne gelukwenschen aanbieden en daarby de
hoop udtsprekem," dat deze inrichting eene
krachtige ontwikkeling onzer vlasindustrie
met zich zal medebrengen en het levenspeil
van velen in deze landstreek in ruime mate
ten goede zal komen.
Met den wensch bovenal, dat God's Zegen
op deze industrie en deze inrichting zal rus-
ten, verklaar ik deze roterij voor geopend.
Vervolgens werd nog het woord gevoerd
door -den heer Moors, namens de -N.C.B. en
door den heer Sweere namens den vlas-sers-
bond in Westelijk Noord-Brabant.
Nadat een aangeboden verversching was
gebruikt, werd de bijeenkoms-t door den voor
zitter gesloten en noodigde hij hen uit tot
het bezichtigen der roterij, die nabij het dorp
is gesticht.
Dit bleek een warmwaterroterij geheel
volgens de moderne inrichtingen die men
ZONDER SCHADELIJKE LAXEERMIDDELEN
Iederen dag moet Uw lever minstens een liter gal in
Uw ingewanden doen stroomen. Wanneer deze st room
Ian gal onvoldoende is, verteert Uw voedsel niet, het
ederft. U voelt U opgeblazen, U raakt verstopt. Uw
lichaam is vergittigd en U bent humeurig, voelt U el-
iendig en ziet alles somber in.
De meeste laxeermiddelen zijn slechts lapmiddelen. U
poet CARTER'S LEVERPILLETJES nemen om een
iter ga! vrij te doen stroomen en U zult weer geheel
!it zijn. Onschadelijk, plantaardig. zacht, onovertroffen
>m de gal te doen stroomen. Eischt Carter's Lever-
pilletjes bij apothekers en drogisten. f. 0.75.
(Ingez. Med.
ook te Kortrqk vindt geibou-wd en ingericht
en daarom geheel aflwy-kend van de warm-
waterroterijen die eertijds in deze omgeving
zijn gesticht. Er behoort ook een ruim ter-
rein bij voor het uitzetten van het gerote
vlas, doch zoowel roterij als terrein blqken
nu reeds te beperkt voor de ter roting aan
geboden hoev-eelheid.
Na het bezichtigen der inrichting ging het
gezelscihap uiteen.
Het voetbalseizoen 1938/1939 wordt thans
volledig ingezet en zullen de elftallen moeten
toonen dat de in hen gestelde verwachtingen
niet beschaamd worden. 'Het spreekt vanzelf,
dat er nog geen enkele voorspelling met
eenige grond kian gedaan worden want het
zal nog moeten blijken of de samenstelling
van de vertegenwoordigende elftallen juist
is gezien en of niet enkele spelers zullen
moeten vervangen worden.
In de Zuideiyke Eerste Klasse ontvangt
Juliana de club van de Brabantsche hoofd-
stad BW, terwyi LONGA als tegenstander
op bezoek krijigt Bleqerheide. Van eenig
krachtsverschil zal in beide wedstrijden nog
moeten blijken en het kan evengoed kruis
als munt voor hen zqn.
NAiC ontvangt -op haar terrein NOAD,
waarbij de beste kansen wel aan NAC
mogen worden toegekend, terwijl Eindhoven
bq Willem II op bezoek komt. De verwach-
ting is dat Eindhoven zich de meerdere zal
toonen. Roermond krqgt het direct op te
nemen tegen de kampioensclub van vorig
seizoen PSV en ook hier moet men de beste
kansen wel aan het bezoekend elftal toe-
denken.
De behaal-de resultaten van deze week zul
len wellicht eenige meerdere zekerh-eid bie
den voor de daarop volgende week te spelen
wedstrijden.
In de Tweede Klasse is het programma
van dien aard, dat wij aan alle er op uit trek-
kende clubs de meerderheid zouden geven,
ware het niet dat ook hier nog moet blqken
hoe de elftallen zijn geformeerd. Aan de
hand van de resultaten van vorig seizoen
gelooven wqt niet al te ver te zullen mis-
tasten zoo wij de veronderstelling uiten, dat
de meeste nederlagen zullen geleden worden
door de clubs die op eigen terrein zullen uit-
komen.
In de Derde Klasse verwachten wij een
overwinming van Sluiskil op de Com Boys.
(Hulst en Breskens zullen elkander niet veel
toegeven, wellicht komt het hierbq tot een
puntenverdeeling. De Temeuizensche Boys
krijgen al direct een sterke tegenstander op
bezoek want Axel heeft al eenige jaren ach-
tereen getoond tot de sterkste ploegen in
deze afdeeling te behooren. Van haar te
verliezen behoeft dus voor de Boys geens-
zins een teleurstelling te zijn. Het komt er
slechts op aan op welke wijze zij party zal
weten te geven. Tusschen verliezen en ver
liezen is nog een groot verschil. Hoofdplaat
krijgt eveneens een harde noot te verwerken
want, al zal d-it nog bewezen dienen te wor
den, met Temeuzen krijgt zij wel de sterkste
ploeg in deze afdeeling tegenover zich. Vorig
seizoen was het echter juist Hoofdplaat die
haar een punt wist afhandig te maken, ten-
gevolge waarvan Temeuzen langen tqd in de
onzekerheid verkeerde of zij dan wel Bres
kens de kampioenstitel zou behalen. Oost-
burg ontvangt Biervliet, twee clubs die het
vorig seizoen zich met een zeer bescheiden
plaatsje in de ranglijst moesten tevreden
stellen. Wellicht dat het ook hier tot een
gelijk spel zal komen.
Het tweede elftal van Terneuzen krqgt
Burgh op bezoek. Al vertrouwen wij, dat de
Terneuzensche reservisten geen slecht figuur
zullen maken, wij weten niets van de kracht
van de bezoekende club, zoodat wq maar
zullen hopen, dat wanneer de strijd zal gestre-
den zijn, dit een succes voor onze stad-
genooten zal opleveren.
ZEEUWSCHE VOETBALBOND.
De reserves van de Com Boys moeten
slag leveren tegen Ria en vermoedeiyk zal de
overwinning wel naar Westdorpe gaan. Het
derde elftal van Temeuzen komt ook al voor
een zware partij te staan want BKW zal
ook dit jaar wel tot de kampioenscandidaten
gerekend kunnen worden. Axel 2 deelt ver-
moedelijik het lot van Temeuzen 3, nu zij
Hontenisse als eerste tegenstander te ver
werken krijgt. SVO(Philippine is niet zoo
makkelijk te voorspellen- want deze clubs
zullen wel het heele seizoen dicht in elkaars
gezelschap blijven, tenzij een van beiden een
versterking mocht hebben gekregen.
In de tiweede klasse van den ZVB komen
tegen elkaar uit Axel 3Hontenisse 2, waar-
over wij niets vermogen te voorspellen,
BKW 2 ontvangt een nieuweling in deze
Afdeeling, n.l. Hoek, dat voor de eerste maal
zich bij den ZVB heeft doen inschrqven.
Rla 2 ontvangt op haar terrein het vierde
elftal van Terneuzen. Ook deze kamp be
hoort tot die waar nog een achter ge-
plaats moet worden,
Hiermede is het geheele programma ten
einde. De bal gaat aan het rollen.
SAS VAN GENT.
iHuwelijkis-aangiften. 7 Sept. Josephus Jo
hannes Claessens, oud 29 j. en Johanna Hen-
drica Nelen, oud 25 j.
SA-S VAN GENT.
In de week van 4 tot en met 10 Sept. j.l.
heeft zich in deze gemeente gevestigd:
G. Derks, cirous-directeur, van Heerlen.
Vertrokken:
I. I. Wauters, zonder, naar St. Nicolaas.