lijke overtuiging geeerbiedigd wordt en door
bet gemiddelde der Protestantsche en Katho-
lieke zieken in beide ziekenbuizen zeer dui-
delrfk blijkt, dat deze reden geen of bijna geen
invloed uitoefent.
Spreker heeft deze dingen gezocht, daar hij
de gegevens uit de stukken niet krijgen kon.
Hij acht bet een gevaarlijke ondememing.
Men dient over meer materieel te beschikken,
men Sent meer te weten, om als raadslid
bierover te oordeelen. Men zou als raadslid
moeten weten boeveel zieken de laatste jaren
in het ziekenbuis te Temeuzen verpleegd zijn.
Men zou van de ziekenbuisvereeniging moeten
weten boe bet er mee staat. Staat er nog
scbuld op deze ondememing Of is bet eigen.
Ook daarvan zou men een kleine berekening
moeten bebben. Indien de scbuld werd ge-
delgd door de subsidie, die van de gemeente
wordt genoten, zou deze al lang afgescbreven
moeten zijn, maar spreker meent, dat dit nog
niet beeft plaats gebad. En is bet dan niet
gevaarlijk, dat de gemeente nog eens borg is
voor rente en aflos van f 200.000
Hrj geeft toe en erkent, dat bet tegenwoor-
dige ziekenbuis niet aan de eiscben van den
tijd voldoet. E>ocb is bet dan ook niet zoO
als Dr. Van Bockstaele gescbreven beeft. Laat
de raad zicb er buiten bouden en volstaan
met een verboogde subsidie, waar spreker zijn
stem aan geeft.
Op financieele gronden en gezien de erva-
ring te Sluiskil, waar het werkelijk druk is,
waar soms 50 patienten liggen, en blijkens bet
rapport over 1937/1938 het gemiddelde slechts
16 patienten per dag was, kan spreker niet
voor dit voorstel stemmen.
En als bet zou zijn, zooals verloopen Maan-
dag, toen er 8 patienten lag en, dan mocbt
Sluiskil wel leeg loopen, en dan kwam men
nog aan geen 30 patienten per dag. Spreker
zou willen, alvorens zijn stem aan dit voorstel
te verbinden, dat men weet de voor- en
tegenstanders een commissie werd benoemd
om deze zaak te onderzoeken en de uitkom-
sten na te gaan over verschillende jaren, en
daama een rapport aan den raad uit te bren-
gen of bet verantwoord is, dat de gemeente
borg blijft voor een rente en aflossing van
f 200.000.
De beer VAN CA1DSAND wil bierover ook
een enkel woord zeggen, omdat de beeren
raadsleden zicb bij bun beoordeeling zouden
kunnen vergissen. Er wordt bij de bespreking
van dit voorstel altijd gesproken en
terecbt van bet voorstel van bet college
van Burgemeester en Wethouders. Doch net
is niet een voorstel van geheel bet college.
Deze zaak is in Burgemeester en Wethouders
wijd en breed besproken en overwogen. Waar
bet bier een financieele post betreft, acbt
spreker bet verkeerd, thans met dit voorstel
te komen, waarom bij dan ook in Burgemees
ter en Wethouders gezegd beeft, zijn stem
er niet aan te kunnen geven.
Mien loopt bet gevaar, dat ^de gemeente zal
moeten bijspringen, met pl.m. 10.000, mis-
scbien tenslotte wel met nog meer, en dat
dorst spreker niet voor zijn rekening te
nemen, om dit van de belastingibetalers te
gaan eiscben. Daarom beeft spreker in bet
college gemeend, zicb te moeten onthouden.
Hij beeft natuurlijk ook informaties ingewon-
nen en moet zeggen, dat, boe meer bij zijn
licbt opsteekt, boe duisterder het voor hem
wordt. Hoe meer informaties bij krijgt, boe
meer hem zijn bezwaren gewettigd voorkomen.
Naar aanleiding van de onderhandelingen die
door Burgemeester en Wethouders met Dr.
Maas gevoerd zijn, is gebleken, dat de be
zwaren die spreker aangevoerd beeft, niet
ongegrond zijn. Hij beeft daarom gezegd,
laat men eens aanzien, boe bet met bet Pro
testantsche ziekenbuis gaan zal. Spreker
meent dit te moeten blootleggen, opdat de
raad niet in de meening zal verkeeren, dat
het voorstel er een is van bet gebeele coJege
van Burgemeester en Wethouders.
De heer LAMBRECHTSEN VAN RITTHEM
meent, gehoord de verschillende sprekers, te
moeten opmerken, dat bij, boewel bij reeds
jaar te Terneuzen vertoeft, zicb liangzamer-
hand als Terneuzenaar gaat bescbouwen.
Soreker beeft omtrent deze aangelegenheid
ook iniicbtingen ingewonnen, en daaruit
blijkt dat bet ziekenbuis albier ongeveer 35
jaar bestaat. In die 35 jaar bebben de
meeste inwoners der gemeente, hetzij recht-
streeks, hetzrj zijidelings, met het ziekenbuis
kennis gemaakt.
En, waar men bet oor ook te luisteren legt.
overal vemeemt men een toon van groote
aankbaarheid. Dit is het mooie, dat spreker
in tiezen naar voren kan brengen. Oorspron-
keliik is dit ziekenbuis opgericbt door per-
sontn uit de gemeente zelf, bet beeft jaren
van kommer en zorg meegemaakt, en bet
blijkt, dat bet meer en meer aan een beboefte
voldoet. Doch het is veel en veel te klein.
'Het is nog van zeer recenten datum, dat de
ruimte in bet ziekenbuis niet meer voldoen-
de was en de verpleegisters naar een afzon-
derlijke iwoning hefbben moeten verhuizen.
Verder dient men na te gaan, dat bet voor-
koont, dat patienten niet bier behandeld kun
nen worden, otmdat de inrichting niet aan de
te stellen eiscben voldoet. Dit is voldoende
bewijis, dat men er met een uitlbreiding niet
komen kan. Men kan niet uittoreiden door er
bier en daar een puist aan te bouwen, dan
krijgt men geen inridhting, die aan de mo-
deme eiscben kan voldoen. Spreker meent,
dat de raad dit goed beboort te overwegen,
alvorens een beslissing te nemen.
Voorts moet spreker er op wijzen, waarom
volgens zijn iniicbtingen het ziekenhuis wel
degalijk rendalbel kan Eijn. Het komt voor,
dat er 30 en meer patienten zajn, er zijn zelfs
tijden, dat er in dit kleine ziekenbuis 50 en
meer patienten verpleegd worden. Dit zijn
feiten. die men weet en als raadslid behoort
te weten. En dan moet men niet afgaan op
het oordeel ivan een arts en als men dan
hoort, dat er op een bepaalden dag 8 pa
tienten liggen, oordeelen, dat er gemiddeld
8 patienten zijn. Er zijn we'ken en maanden
voorgekomen, dat er groote tekorten aan
ligruimte izijn. Spreker kan het dan ook niet
anders zien, dat dat een nieuw ziekenbuis
boogst noodzakelijk is.
NogmaalLs moet bij onder de aiandacht
brengen, dat naar zijn oordeel een garantie
van f 175.000 voldoende is, daar blijkens de
overgeiegde Ibegrooting met dit bedrag kan
worden udtgekomen.
De VOORZITTE3R wijst er op, dat de ver-
eeniginig een garantie van f 200.000 vraagt.
De beer LAMBRECHTSEN VAN RITTHEM
verwijst naar de overgeiegde exploitatie reke
ning, waaruit (blijkt, dat met een bedrag van
f 175.000 volstaan kan worden. Men kan ook
teveel vragen. Spreker begrijpt niet, welk
motief men helblben kan om een garantie van
200.000 te vragen, als met een minder be
drag volstaan ikon worden. Men dient zicb
tocb te ricbten naar de mogelijkbeden, men
moet tocb met beide ibeenen op den grond
staan eni op grond van het motief, dat de ex-
ploitatierekening 175.000 aanwijst, zou
spreker willen voorstellen, thans een garan-
tiebesluit te nemen tot een bedrag van
f 175.000 en ndiet tot een van 200.000.
De heer DE VKJS wijst er op, dat, nu men
verschillende sprekers gehoord beeft, blijkt,
dat zij er alleanaal van overtuigd zijn, dat
een moderne inricbtinig voor zieken verzor-
ging noodig is. En dat is ook zoo. Het is dan
ook van bet bestuur van het ziekenhuis toe
te juicben, dat bet met dit plan komt,
alleen is het jammer, dat bet niet wat
.vroeger er mee gekomen is, temeer daar
fie leden alien weten, dat er nog andere
plannen In: overweging zijn. En de bee
ren mogen bet nu doen voorkomen, alsof ze
uitsluitend bet flnancieel aspect beoordeelen,
dit is een doen alsof, doch dat is niet zoo.
Spreker vinidt ook, dat het bedrag der ga
rantie groot is en dat welliobt de exploitatie-
rekening wat optimistisch is.
Er ztijn ook andere plannen en de beeren
weten alien, welken grondslag deze bebben.
Het staat voor spreker ecbter vast, dat in
dien deze tot stand zouden komen, men voor
bet gdval zou komen te staan, dat er 2 nood-
lijldende ziekenhuiizen in deze gemeente zou
den zijn. Men kan deze (zaak dus niet los
van elkaar uitsluitend uit financieel oogpunt
bezien, en de beeren weten ook heel goed, dat
dit zoo niet is.
Spreker vindt bet wel heel jammer, dat de
twee vereenigingen, n.l. de vereeniging van
bet bestaande ziekenbuis hier en de vereeni
ging voor Protestantsoh-Christelijke zieken-
verpleging niet tot overeenstemming zjjn ge
komen. Indien de bericbten, die men in de
pers daarover beeft gelezen juist zijn, en die
zullen wel juist zijn, want ze zijn niet tegen-
gesproken, dan is bet ook zoo, dat de be
staande vereeniging aan de eischen die gesteld
worden, niet kon toegaven. Als bet juist is,
was bet voor de bestaande vereeniging bier
niet mogelijk, dat aan die voorwaarden, die
gesteld werden, voldaan werd.
Zal er van die zijde een ziekenhuis komen
dan is dat alleen mogelijk en verantwoord,
als bet bestaande ziekenbuis eveneens blijft
bestaan en uitigelbreid wordt. Doch ook dan
zullen ze alle twee noodlijdend zijn. Spreker
heeft niet de illusie van den beer Riemens,
dat bet Protestantscb-Christelijke ziekenbuis
ziobzelf zal kunnen bedruipen, doch is er
integendeel van overtuigd, dat bet ook zeer
spoedig den weg naar de gemeentekas zal
weten te vinden.
Er wordt nu gevraagd een jaarlijkscbe sub
sidie van 4500 en een garantie van 200.000.
Dit is heel hoog en spreker stond bier aianvan-
kelijk ook sceptisch tegenover. Hij staat aan
den kant van den beer Riemens, waar deze
wees op bet somhere beeld, dat Burgemeester
en Wethouders van de gemeentefinancien te
zien gaven, zoo zelfs, dat ze geen cent konden
missen. Hij heeft zicb bij de lezing van dit
voorstel ook afgevraagd of de toestand der
gemeentefinancien gunstiger geworden was.
Of bet kon ook zijn, dat Burgemeester en
Wethouders voor doeleinden, die hun na aan
het hart liggen, nog wel iets kunnen missen.
Men zal bet alien wel met hem eens zijn,
dat er in deze gemeente voor slechts ddn zie
kenbuis plaats is, en dan gelooft spreker ook,
dat gezien de zeer gemengde bevolking, dit
een neutrale inricbting moet zijn.
Hij is er van overtuigd, dat indien er naast
deze inricbting een sectariscbe zou komen,
deze tocb ook noodlijdend zou worden. En dan
komt men voor nog meer kosten te staan.
Want ook een Christelijk ziekenbuis zal tekor
ten bebben, die gedekt moeten worden en die
tekorten zullen dan veel en veel grooter zijn
dan wanneer er slechts den inricbting is en
hoeveel duizenden dit zou kunnen kosten,
waagt spreker niet zelfs maar te veronder-
stellen.
En dan zou men nog blijven zitten met een
ziekenbuis, dat slechts dient voor een deel der
bevolking bet geringste en een ander,
waarmede de rest zicb moet bebelpen.
Wanneer spreker dus nagaat de groote
kosten voor subsidie en garantie is het z.i.
beter, dat er komt een groote neutrale in
ricbting, dan dat er een is, dat bestemd is voor
de meerderheid, en een, die niet aan de eischen
des trjds voldoet en waarmede ,de meerderheid
der bevolking zich moet bebelpen.
Eh dit nog temeer, daar uit de voorwaarden,
die Burgemeester en Wethouders bij dit voor
stel stellen, blijkt, dat de begrooting aan goed-
keuring van gemeentewege is gebonden, en
dat een lid namens de gemeente zitting krijgt
in bet bestuur.
Dit zal by de Protestantscb-Christelijke in
ricbting niet het geval zijn, daar beeft men
geen invloed op de besteding der gelden, zelfs
al zou de gemeente na verloop van tijd steun
verleenen door middel van een subsidie.
Waar er hier ecbter wordt gewerkt met
gemeentegelden, dus geld van de belasting-
betalers, komt spreker bet voorstel van Bur
gemeester en Wethouders bet meest verkies-
fijk voor. Zijn fractie is dan ook bereid, voor
het voorstel van Burgemeester en Wethouders
te stemmen. Zij doet dit niet met overdreven
enthouisasme, doch zij is zich van de strek-
king van dit voorstel volkomen bewust en er
van overtuigd, dat alleen op deze wijze een
oplossinig kan worden verkregen, die bevre-
diging kan schenken. Ziji staat op het stand-
punt, dat bet beter is, dat er bier een groot
neutraal ziekenbuis komt, waarin de ge
meente iets te vertellfen beeft dan een, waarin
men niets te zeggen heeft.
Dit voorstel is van verstrekkende beteeke-
nis, en de belangen die er mede gemoeid zijn,
zijn groot. Eh nu mag er gezegd worden,
dat indien er een moderne, neutrale inricbting
gesticht zou worden, bet Protestantscb-Chris
telijke ziekenbuis toch ook geibouwd zal wor
den, spreker is zoo vrij, daaraan geen geloof
te becbten, want dan is de grondslag aan het
bouwplan ontvallen. Er moet in de eerste
plaats gestreefd worden naar een goed ge-
outilleerd ziekenhuis, dat in de beboefte van
de bevolking kan voorzien, en men zal dan
ook hopelijk inzien, dat er bier in de gemeente
slechts plaats voor 5en ziekenbuis, en dan nog
slechts voor een dat van gemeentewege zwaar
gesubsidieerd wordt.
De heer DEN HAMER deelt mede, dat hij
het, wat betreft het tegenwoordige, ingerichte
ziekenhuis, er roerend mee eens is, dat dit
niet meer aan de eischen voldoet en dat er in
dezen iets moet gebeuren.
Er heerschen verschillende gedachten in den
raad, er zijn verschillende cijfers genoemd,
spreker zal deze niet aanvechten. Er is bij
spreker slechts ddn gedachtengang, nl. dat de
gemeente een ziekenbuis noodig beeft, dat kan
beantwoorden aan de behoeften voor de kom.
Men kan niet alle patienten naar Sluiskil
sturen en ze vandaar straks weer terug naar
Temeuzen gaan brengen. En het is ook niet
goed, dat men gedwongen is naar een Katho-
liek ziekenbuis te gaan, waar spreker er
kent dit gaarne ieders overtuiging geeer
biedigd wordt. Wat de stichting van een
nieuwe inricbting betreft, Temeuzen is een
kleine plaats en is het dan niet mogelijk, in
algemeene samenwerking tot 'de stichting van
een modern geoutilleerd ziekenbuis te komen.
Dit kan tocb zoo wezen, al is bet thans niet
zoo, Van beginsel uit gesproken is spre
ker in de eerste plaatft voor chris-
telijke verzorging van zieken, mits dit moge-
|Lijk en uitvoerbaar is. En dat moet ook, want
als anti-revolutionair moet men rekening hou-
den met de inrichtingen die er zijn. En dan
beziet spreker, dat de bestaande vereeniging
jaren zieken beeft verpleegd en er ook ver-
saheidene moeilijkheden zijn. Deze zijn ook
meermalen in den raad besproken, de leden
die langer lid van den raad zijn, weten meer
en beter dan spreker van die moeilijkheden.
Doch het zou toch onbillijk en hard zijn jegens
deze vereeniging, indien de raad van Temeu
zen nu zou zeggen, je hebt afgedaan en moet
je taak maar overgeven, een ander zal die wel
gaan drijven. Waar de vereeniging naar beste
weten haar kracbten voor de verzorging der
zieken heeft gegeven, dient haar naar spre
kers meening ook een kans gegeven te wor
den, om haar verlangens verder uit te werken.
Dit is een zaak van algemeen belang, zooals
ook de heer De Vos gezegd beeft. Indien er
algemeene samenwerking bereikt kon worden,
kon het naar sprekers inzien misscbien voor
elkaar komen en was bet misscbien ook uit
voerbaar.
Spreker heeft nog enkele vragen te stellen:
In de eerste plaats, is bet niet mogelijk, dat
de vereeniging bier er kan komen met een
verhooging van subsidie en dan misscbien de
zaak gedreven kan worden. Naar zijn oordeel
moet ook in dezen bet particulier initiatief
voorgaan.
Ten tiweede: Er is medegedeeld, dat er be-
sprekingen gevoerd zijn tusschen de twee
eenigingen. Op welke zaken 'zijn deze be-
sprekingen afgestuit? Uit de pers heeft men
omtrent de reden wel een en ander Vernomen
en spreker vertrouiwt ook wel, dat die in-
lichltingen juist zijn, doch het is niet zake-
lijk, daarop in te gaan. Spreker meent, dat
de raad het recbt heeft te weten welke voor
waarden gesteld zijn, dat daaraan door de
bestaande vereeniging;,,niet voldaan kon
worden.
Aldus ziende de situatie voelt spreker er
voor, dat indien er een nieuw ziekenbuis
komt, deze geexploiteerd zal worden door
onze vereeniging.
IDan is bet verder zijns inziens juist, dat
het moeilijk zal gaan, dat er twee inrich
tingen in deze gemeente geexploiteerd kun
nen worden.
De heer DE VOS: Zeer juist.
De heer DEES constateert, nadat bij de
verscbililende besprekingen heeft beluisterd,
dat in de eerste plaats de financieele zijde
van deze zaak zijn aandacbt beeft. Hij kan
zich best vereenigen met het voorstel van
Burgemeester en Wethouders, indien deze
venklaren de voile consequentie van het voor
stel aan te durven en verwachten, dat de ge
meente hieraan geen financieele strop beb
ben zal. Dat wil zeggen, indien Burgemees
ter en Wethouders verklaren, dat dit niet het
geval is bij een normaal verloop van deze
zaak.
Spreker beeft idee, voor het voorstel van
Burgemeester en Weth'uders te stemmen, te
meer daar men thans voor een voldongen
feit gesteld is.
Het valt verder niet weg te cijferen, dat,
ook al zou het nieuiwe protestantsche zieken
huis er niet kotmen, de verzorging in het be
staande ziekenbuis uit het oogpunt van hy
giene enz. niet Voldoet aan de eischen, die
gesteld mogen worden en een voorziening
daarin zeer izware offers zou vergen. Op
dien grond kan spreker dan ook over de zeer
zware zijde van de financien heenstappen.
De heer DE BRUIJN merkt op, dat ver
schillende sprekers reeds bet woord bebben
gevoerd over de ziekenhiuiskwestie. Er is
bier nu een neutraal ziekenbuis, dat bebben
we hier, en spreiker wil er ook graag voor
helpen zorgen, doch dit mag niet de belas-
tingen kosten. Aangiaande het Protestantsch
ziekenhuis, misscbien kan de Voorzitter wel
zeggen, of dit er komt, of niet, want, als het
er komt, dan kan men o,p veel kleiner schaal
werken. A1S er een nieuw neutraal zieken
huis zal moeten komen, dan zal het op de
gemeente af draaien. En men iweet toch,
dat de gemeente reeds zeer zwaar belast
ligt en door aarmeming van dit voorstel nog
veel verder belast zou worden. Burgemeester
en Wethouders zijn er voor, doch de gemeen
te moet het tocb kunnen dragen en spreker
zou niet graag ,de gemeente een strop aan-
doen, als b.v. iGoes te dragen heeft. Spreker
is er voor om dit voorstel nog eens aan te
bouden en af te watbten of bet Prote
stantsch ziekenbuis er zal komen of niet,
want spreker is er van overtuigd, dat, als er
eenmaal een nieuw neiftraal ziekenhuis is,
men uit een ander vaatje zal tappen.
Hij vraagt of niemand zijn voorstel, om
het voorstel van Burgemeester en Wethou
ders aan te bouden, wil ondersteunen.
De heer DE KiRAKER geeft te kennen,
dat men thans zoo 't een en ander gehoord
heeft. !Hij' is bet met den heer Van Cadsand
eens, dat een dergelijke onderneminig de
capaciteiten van de gemeente te boven gaat.
De gemeente Temeuzen is hiervoor niet
capabel. Daarom wil spreker in overweging
geven dit voorstel niet aan te nemen. Het
is naar zijn meening onverantwoordelijk. En
dit is pas bet begin van bet liedje. Hij is er
van oivertuiigd, dat indien dit voorstel tocb
aangenomen zou worden, de laatste tonen
zwaar zullen klinken.
De heer VERLINDE zegt, dat er reeds
zooveel aver gesproken is, dat bij er aanvan-
kelijk bet zwijgen wilde toe doen.
Spreker heeft natuurlijk ook zijn stand-
punt .hepaald en 'bij kan zicb geheel aanslui-
ten bij de woorden van de beeren De Vos,
Den Hamer en Dees, waar deze gezegd beb
ben, dat het tegenwoordige ziekenhuis niet
meer naar de eiscben des tijids is. En men
mag nu zeggen, dat we bet er 30 jaar mee
gedaan hebben, doch dit zegt nog niet, dat
bet thans op het peil staat, dat aan de ont-
wikkeling, gedurende die >30 jaar voldoet.
Spreker wil best zeggen, dat de plannen
am bet ziekenbuis te verbeteren, de laatste
jaren eigenlijk pas zijn opgekomen, doch dat
reeds langen tijd de overtuiging heerschte,
dat het ziekenbuis niet in orde was. De
plannen tot venbetering zijn tegengehouden
door interne aangelegenheden.
In de tweede plaats hebben de tijidsom-
standigheden de nieuwe vestiging tegenge-
werkt. Verschillende doiktoren bebben hier-
naar ook geluisterd en gezegd, no. 1 is de
financieele kwestie. Dit standpunt is ook
ingenomten bij het oplmaken van de begroo
ting, die getoetst is aan de werkelijkheid
der laatste jaren. En daarbiji is gebleken,
dat er in het ziekenhuis te weinig plaats-
ruimte was, hetgeen ook oorzaak is geworden,
fiat verschil'lenfde patienten naar een andere
plaats gegaan zijn. De inrichting van het
ziekenhuis was hiertvan de oorzaak. Het is
voorgekomen, dat eerste-klas patienten in de
tweede klas moesten liggen en tweede-klas
patienten derde klas, daar er niet voldoende
ruimte ,was en men met tweeen bij,v. moest
liggen in een ruimte, die slechts voor een
persoon bestemd was.
Indien de inrichting goed is, bestaat de
kans, dat er meer eerste- en tweede klas
patienten zullen komen en dit is een voor-
naam punt, daar men op de patienten in
de boogere klasse meer winst maakt dan op
die van een lagere klasse. De beantwoording
van de vragen die den heer Den Hamer ge
steld heeft, kan spreker gevoeglijk aan den
beer Geelboedt overiaten, die h'.ervan vol
komen op de hoogte is.
De beer De Vos beeft gezegd, dat het jam
mer is, dat men niet een jaar geleden met
dit voorstel is gekomen. Spreker voor zich
heeft er op aangedrongen, dat dit voorstel
toentertijd gedaan zou worden, doch bij had
den indruk dat dit werd tegengehouden, om
dat er gevreesd werd, dat dit van hooger-
hand niet zou worden toegestaan. Inmiddels
is gebleken, dat er van die zijde geen gevaar
te duchten is, dat er geen bezwaren zijn.
Wat de kwestie van het tweede ziekenhuis
betreft, de vraag is, boe zal dit loopen, zal
er een komen of niet.
Als dit er komt, dan ontmoet men finan
cieele bezwaren, want dan is het zeker, dat
er minder patienten in het neutrale zieken
huis zullen kotmen, zoodat men dan voor het
feit zal komen te staan, dat hiervoor de sub
sidie verh'oogd zal moeten worden. Want
men zal bet spreker toegetven, dat men het
zonder dit neutrale zeiekenhuis in de ge
meente, met zijn zeer gemengde bevolking
niet zal kunnen doen. Spreker zal hierover
thans meer niet zeggen, de cijfers van den
heer Colsen zal hij niet aanvechten, hij is
niet in staat deze te oontroleeren. De ver
eeniging staat eivenwel op het standpunt,
dat bij den bouiwi van een nieuw ziekenhuis
de inkamsten zoodanig zullen verhoogen, dat
ongerveer met de gevraagde subsidie zal
kunnen worden toegekomen.
Spreker kan er 'zich mee vereenigen, dat
een garantie wordt verstrekt voor een be
drag tot een maximum van 175.000,men
kan het aan de vereeniging overiaten. dat
daze de gelden zoo goed en zoo g.iedkoop
mogelijk zal besteden.
De VOORZITTER geeft te kennen, voor
dit onderwerp in tweede instantie besproken
wordt, een korte toelichting te willen geven,
vooral naar aanleiding van de vragen, die de
laatste beeren die aan bet woord waren, ge
steld hetaben. Spreker zal beginnen in het
kort uiteen te zetten, hoe de wordingsgeschie-
denis in dezen geweest is. Zooals de heer
Verlinde gezegd heeft, bestonden er reeds
eenigen tijd plannen in de richting van den
bouw van een nieuw ziekenbuis en verkeerde
men in de meening, dat bieraan geen goedkeu-
ring gebecht zou worden. Het was bekend,
dat er een instelling bestond, die door de
regeering is ingesteld om het bouwen van zie-
kenhuizen te bestudeeren. Dit is de z.g. com-
missie-iFrederikse, aan bet hoofd waarvan
staat de secretaris-generaal van bet Departe-
ment van Binnenlandsche Zaken.
Deze commissie is belast met bet organi-
seeren van het ziekenhuiswezen en dient om
tegen te gaan, dat men in kleinere plaatsen
er toe zou overgaan, ziekenbuizen te bouwen,
die ten slotte zullen blijken niet exploitabel te
zijn. Deze commissie mist helaas wettelijke
bevoegdheid.
Toen bekend werd, dat er van 2 zijden plan
nen bestonden om een nieuw ziekenbuis te
bouwen, is een gecombineerde vergadering
gebouden van de vereenigingen, die onder lei-
ding stond van de Commissaris der Koningin,
en waarin ook tegenwoordig was de com-
missie-Frederikse, de inspecteur der Volks-
gezondheid en een accountant van bet Depar-
tement van Financien.
Deze bebben eerst een onderzoek ingesteld
bij het bestaande ziekenhuis. Daama is een
bespreking gehouden, eerst met ieder der ver
eenigingen afzonderlijk, later gezamenlijk, om
tot samenwerking te komen, teneinde zoo-
doende het verlangde doel, het bouwen van
een nieuw ziekenhuis, te bereiken.
Men was het er direct over eens, ook de
commissie-Frederikse, die het bestaande zie
kenhuis gezien had, dat het noodzakelijk was,
dat er een geheel nieuw ziekenhuis zou komen.
De pogingen, die werden aangewend om tot
samenwerking te komen, mislukten. Nadat
nog enkele vergaderingen zijn gehouden onder
leiding van den Commissaris der Koningin,
heeft spreker op diens verzoek de verdere ver
gaderingen geleid. Duidelijik bleek, dat er van
beide zijden geen samenwerking mogelijk was.
'Spreker herhaalt, dat dit van beide zijden
bleek. Het bestaande ziekenhuis is ontstaan
uit particulier initiatief en heeft gedurende
den tijd van zijn werkzaamheid in alle bevol-
kingsgroepen groote tevredenheid geoogst van
alien die er mede te maken hebben gehad.
Daamaast is ontstaan de Vereeniging voor
Protestantsche ziekenverzorging, die finan-
cieel gesteund wordt door de Diaconieen der
Ned.-Hervormde gemeenten, die in Zeeuwsch-
Vlaanderen een nieuw ziekenhuis wil stichten.
Dit is ook de reden, dat, zoowel wat bestuur
als leden betreft, geen katholieken zitting in
deze vereeniging mogen hebben, Dit is niet
mogelijk, omdat men anders het geld der
Diaconieen niet krijgt, daar deze zich niet ver
antwoord achten, indien zulks het geval is.
Van de andere zijde is het even begrijpelijk,
dat men die voorwaarde niet kon aanvaarden.
Men kon dan niet samenwerken met degenen,
met wie men dit al jaren gedaan had en kon
toch ook niet het katholieke deel van de be
staande vereeniging op zij' zetten en zeggen:
wij danken jullie wel. Op dat punt is dan ook
de samenwerking afgestooten.
Hiermede was het doolpunt bereikt en de
zaak dreigde te verloopen. Spreker heeft toen
gemeend, zich met het bestuur van het be
staande ziekenhuis in verbinding te moeten
stellen, toen, hoe jammer dit ook was, samen
werking niet mogelijk bleek.
Op verzoek van het bestuur is toen een
commissie gevormd, om de plannen te ont-
werpen voor den bouw van een nieuw zieken
huis. Deze commissie stond onder sprekers
voorzitterschap en heeft die plannen met de
meest mogelijke zorg bestudeerd. Men heeft
zich in verbinding gesteld met een architect
die zijn sporen op het gebied van ziekenhuis-
bouw verdiend had, nadat spreker, niet alleen
van de zijde van de commissie-Frederikse,
doch ook van de zijde van de verschillende
gemeenten wenken had gekregen, zich vooral
niet te doen voorlichten door den eersten den
besten bouwkundige, die, hoe goed overigens,
van dit speciale onderwerp niet op de hoogte
kon zijn. Men heeft toen een keus gedaan en
na bepaalde ziekenbuizen te hebben bekeken,
een architect met ervaring opdracht gegeven
een project te ontwerpen voor een ziekenhuis
met een maximum-capaciteit van 50 bedden.
Dit is niet zoo maar gebeurd, doch na rijp
overleg. Men heeft dit niet alleen gedaan,
doch met de geneesheeren uit Terneuzen en
de omgeving een vergadering belegd, waar ook
de architect tegenwoordig was en waar de be-
trokken geneesheeren hun belangen en die van
hun patienten konden bepleiten en hierover
beraadslaagd. Dit besluit is genomen niet
alleen aan de hand van de cijfers, die door het
bestuur van het ziekenhuis werden verstrekt,
doch ook rekening houdende met de ervaring
van den architect en mede aan de hand van
de gegevens, die door de directrice van het
ziekenhuis zijn verstrekt. Zoo is niet alleen
het project voor een nieuw ziekenhuis, doch
ook de exploitatierekening tot stand gekomen.
Het is voor spreker heel moeilijk, deze thans
nader toe te lichten. Men kan er echter van
verzekerd zijn, dat deze cijfers niet alleen
mogelijk zijn, doch met vrij groote zekerheid
aangeven hetgeen bereikt kan worden. Het is
dan ook volkomen terecht, dat de vereeniging
dit aanvoert als een basis, waarop de garantie
aangevraagd wordt. Het bestuur van het zie
kenhuis is met die plannen en die exploitatie
rekening bij den gemeenteraad gekomen met
een request om een garantie voor een leening
van 200.000.
Ook dit bedrag is niet zoo maar klakkeloos
aangevraagd, doch er is rekening mee gehou
den, dat in den aanvang voor de exploitatie
een wat hooger bedrag noodig zal zijn.
De vraag van den heer De Bruijn of bet
Protestantsch ziekenhuis er al of niet zal
komen, kan spreker niet beantwoorden. Er is
geen enkele reden, waarom die instelling er
niet zou komen, als ze voldoet aan de bepa-
lingen van de Woningwet en de bouwverorde-
ning. En zooals gezegd beeft tot zijn grooten
spijt ook de reeds genoemde staatscommissie-
Frederikse geen andere taak dan van advies
te dienen.
Wat de samenwerking betreft, spreker zal
zeker de eerste, en zeer zeker niet de laatste
zijn, om die ten zeerste toe te juicben. De
heer Den Hamer zal, wat de samenwerking
betreft, gezien de hiervoren gedane mededee-
lingen, er wel van overtuigd zijn, dat dit niet
mogelijk was.
Indien er 2 ziekenbuizen zouden komen, dan
kan bet niet anders, dan dat zulks ten detri-
mente van beide zou zijn. Men zou dan voor
den toestand komen te staan, dat beide nood
lijdend worden. Of deze dan beide uit de kas
der gemeente geholpen zouden moeten worden,
kan spreker niet voorspellen. Wel is bet hem
bekend, dat hij mag wel zeggen in de ge-
heele wereld niet een ziekenbuis is, dat
zichzelf bedruipen kan.
Het is niet, dat de financien der gemeente
in ruime mate vloeien en ook niet omdat deze
aangelegenheid Burgemeester en Wethouders
zoo na aan het hart ligt, dat het college met
dit voorstel gekomen is. Spreker beschouwd
het als een duren plicht, dat er een mogelijk-
heid voor neutrale ziekenverzorging is in een
gemeente als deze, met een zoo verschillend
samengestelde bevolking. En hij acht het ook
rechtmatig, dat een beroep wordt gedaan op
de gemeentekas.
De verschillende besprekingen zijn met zorg
gevoerd, en het is ook geen onbescheidenheid
van spreker, indien hij verklapt, dat de cijfers,
zooals deze hier ter tafel zijn gebracht, slechts
tot stand zijn gekomen nadat hierover rijpe-
lijk is overlegd en na zeer rijp beraad.
Wethouder Van Cadsand heeft te kennen
gegeven, dat er geen eenheid van gevoelen zou
zijn in het college van Burgemeester en Wet
houders. In het begin was dit ook zoo, en
toen deze kwestie ter sprake werd gebracht en
een beginselhesluit werd voorgestelld, meent
spreker dat die eenheid van gevoelen ten aan
zien daarvan wel verkregen was, doch dat de
heer Van Cadsand zich daama het recht heeft
voorbehouden, nader op zijn stem terug te
komen. Spreker meende, dat aldus toch was
besproken in de vergadering van bet college.
Nu deze zaak zoover besproken is, rest nog
de vraag van den heer Lambrechtsen van
Rittbem, omtrent het oorspronkelijk garantie-
besluit en de kwestie van 200.000 of f 175.000.
Spreker meent, dat deze bij de besprekingen
reeds beantwoord is.
Hij gelooft, met deze beantwoording in
eerste instantie te kunnen volstaan.
De heer VAN CADSAND merkt op, dat
vanzelf blijkt, dat ook voor het nemen van
een beginselhesluit er gegronde motieven
kunnen bestaan om er tegen t.e zijn. Als
kosten en opzet bekend zijn. blijft men staan
voor dezelfde motieven en indien men eenmaal
voor een beginselhesluit beeft gestemd en er
zijn geen andere, nieuwe, motieven, is er ook
geen motief om tegen een definitief besluit
te stemmen.
'De heer COLSEN merkt op, dat bij natuur
lijk wel wist, dat er meer patienten in het
ziekenhuis zijn dan hij noemde, doch omdat
er geen cijfers beschikibaar zijn, was het
spreker ook niet mogelijk, deze zaak meer
in den breede te bespreken. Daarom zou
spreker het ook op prijs stellen' over de
cijfers te bescbikken. Hij geeft toe, dat, toen
hij het cijfer van 8 patienten noemde, hij ook
wel wist, dat het voorkomt, dat er meer zul
len geweest zijn. Men zal echter toch wel
begrijipen, dat hiji wil weten, wat er in het
verschiet ligt, wat er te voorzien is en daar
om zou het ook zoo goed zijn, als de raads
leden konden beschikken over de cijfers en de
verslagen der laatste 3 jaren van het aan-
fcal bedden, dat gemiddeld bezet was en de
ziekendagen die er geweest zijn. Misscbien
was het dan mogelrjk, dat spreker tot een
andere conclusie zou komen. Spreker vindt
het ahsoluut noodig, dat hiervan cijfers ge
noemd worden. Spreker heeft 'gezegd, dat er
Maandag 1.1. 8 patienten lagen, dat is na
tuurlijk het aantal, dat er op een zekeren
datum! lag, het kan ook best zijn, dat er op
'een anderen dag 40 liggen.
Dan twill spreker nog iets zeggen over de
financieele zijde. Verschillende heeren heb
ben zich afgevraagd, indien er hier een Pro
testantsch ziekenhuis zou komen, hoe de
gang van' zaken dan zou zijn en hebben er op
gewezen, dat zij daarover dan niets te ver-
tellen zouden hebben. Indien echter de pro-
testanten hier een ziekenhuis bouwen, zijn zij
er toch zelf bij en spreker vindt, dat zij daar
dan de gevolgen van zullen moeten dragen.
Hiji onderschrijft niet de woorden, dat het er
dan van zal komen, dat de gemeente 2 niood-
lijdende zieikenhuizen te onderhouden zal
krijgen. Dit is voor spreker een hard punt.
Doch de raad behoeft het dan toch ook niet
te helpen alls hij niet wil. Als het protestant
sche ziekenhuis er komen zou, dan is het van
de protestantsche zijde zelf, dat men de ge
volgen van' die daad zal moeten dragen. Doch
dit zegt evenmin, dat de gemeente borg moet
zijn, om voor die f 200.000 die thans ge
vraagd worden, een garantie te geven. Ieder
zal het met spreker onderschrijven, dat, als
het protestantsche ziekenhuis er komt, het
voor beide ziekenbuizen gevaarlijk gaat wor
den en dat is het harde punt, waar het voor
spreker om gaat.
iStrakis in zijn antwoord heeft de voorzit
ter laten doorschemeren, dat de raming in de
eerste jaren niet zou kloppen. Waar moet dan
het geld vandaan komen? Moet dan de ge
meente de rente en aflos niet betalen? Spre
ker sag liever, dat nog vandaag geen besluit
genomen werd, doch dat werd afgewacht, tot
men de beschikking had over de cijfers van
de laatste 8 jaar.
'Spreker heeft dat gevaar, dat er bestaat,
niet willen noemen, doch is blij dat het van
die zijde zelf genoemd werd, dat n.l. als er
een protestantsch ziekenhuis zou komen, het
gevaar grooter wordt, dat het zoover komen
zal, dat het neutrale ziekenhuis een ge-
meenteziekenhuis, een gemeentebedrijf zal
worden. Spreker kan geen beslissing nemen
ails hier geen rapport ligt. Goes dankt aan
zijtn z&ekenbuiskwestie zijn reuzentekorten.
De wethouder van Goes heeft het in' de laat
ste ibegrootingsvergadering Eelf gezegd, dat
de toestand der financien zoo treurig is ten
gevolge van de zi ekenhu iz e nkiwes tieEn
spreker vreest, dat men in Temeuzen in de
zelfde schoenen zou komen te staan.
Spreker wil zijn stem geven aan een voor
stel tot verbetering van het ziekenhuis, des-
noods nog voor meer subsidie. Moet nu het
ziekenhuis de gemeente er aan wagen om
voor 200.000 borg te teekenen. Spreker is
van oordeel, dat een dergelijk beroep nooit
gedaan mocbt worden.