DE LONDENSOHE BLADEN AOHTEN DE
BALANS ONGUNSTIG.
sluit-
TERNEUZEN, 14 SEPTEMBER 1938
koninklijke waardeering. X
HET FEEST DER OPENBARE SCHOLEN.
fL/-C) J8
dat de eischen zoo ruim zfln, dat daarover
nog onderhamdeld kan worden. Laat (Hitler
dus voor de eerste dagen de mogelijkheid tot
bemiddeling open en wel op een wijze, welke
nog alle mogelijkheden inihoudt, tezelfdertijd
is hij voor de toekomst zeer agressief. Men
kan zeggen, dat hij izulks do en moest, omdat
anders van verdere eoncessies van (Praag
geen sprake izou zijn. Maar de toon waarop
de agressieve woorden werdan uitgesproken,
laat geen twijfel open, dat zij ook ten voile
gemeend zijtn. De wijze waarop over Eenesj
gesproken werd, herinnert te veel aan die
welke kort voor zijn val tegenover Schusch-
nigg werd gebruikt. Benesj en zijn ministers
zullen dit maar al te zeer besaffen.
'Zoo heeft Hitler's rede aan de onvriende-
lijke bejegening van tegenstanders en de
overdrijving van de onderdrukking der
Sudetenduitschers, ibeide geijkte stokpaard-
jes van het nieuwe Duitschland, zullen wij
maar geen tijd verspillen, aan de Euro-
peesche situatie eigenlijk maar weinig ver-
anderd. Men weet nu opnieuw een periode
van respijt te hebben, waarin getracht kan
worden een regeling te vinden. Men weet
evenizeer de consequenties, iwelke aan bet
uitblijven daanvan zullen zijn verlbonden.
Zonder twijfel zal nieuwe druk op Praag
hiervan bet gevolg zijn en zullen Engeland
en Frankrijk opnieuw trachten Benesj en
zijn landgenooten tot verdere eoncessies te
Ibewegen. Dit was ook het doel van Hitler's
rede. Hij wil druk oefenen, zoo groot moge-
lijik en ook voortgezetten druk,, zonder nocb-
tans het laatste woord te spreken. Nog
steeds hoopt hij, dat Runciman en zijn vrien-
den het eigenlijke werk zullen doen, zoodat
hij zonder veel moeite zal krijgen wat hij wil,
al schuwt hij die moeite niet. Hoe diep ver-
foeilijk deze methode ook is, hoe weerzinwek-
kend iedere vorm van aggressie, den ding
moet men helaas den Duitschers toegeven:
zonder druk zouden zij stellig niets bereikt
hebben. Dat is de tragiek van de democra-
tien, die een groot gevoel van verantwoorde-
lijkheid voor de gevolgen van wapengeweld
hebben.
Geweldige cijfers heeft Hitler opgenoemd
over de versterkingen aan de Westgrens.
Meer dan een half millioen menschen werken
daar in een koortsachtig tempo, bijna twee
millioen Duitschers zijn naar foetrouwbare
schattingen van Duitsche zijde onder de
wapenen gekomen. Nochtans heeft Hitler
verzekerd tegen Frankrijk als land niets te
hefbben. Mien mag aannemen, dat dit ook
volkomen gemeend is. Deze herhaling van
wat reeds ibekend was, maar onder de ge
geven omistandigheden als een antwoord op
de Engelsehe venklaring van Zondag zou
kunnen worden beschouwd, brengt ons ech-
ter niet veel verder. Wiant het is geenszins
zeker, dat Engeland onder de Fransche in-
tegriteit alleen de territoriale verstaat. Er
is reden om aan te nemen, dat de Engelsehe
integriteitsopvatting in dit geval zelfs ver
der reikt en dat de garantie met betrekking
tot den Elzas onvoldoende zou zijn om En-
geland's deelneming aan een oorlog te ver-
hinderen.
Maar voorloopig zijn wij nog niet zoover.
De groote besdissing zal vermoedelijk eerst
over eenige weken vallen. Het beslissende
oogenblik is dus uitgesteld, maar daardoor
blijft de situatie niet minder gespannen dan
zij reeds was. Sommigen, vooral in Engel
sehe kringen, hellen over tot de meening, dat
in deze weken de relletjes in het Sudeten
duitsche gebied zullen toenemen (welke
meening door de gebeurtenissen van Maan-
dagavond gestaafd schijnen te worden) zoo
dat Hitler (begin October een plebisciet zal
eischen, dat geweigerd zal worden, waarmee
dan het motief voor den aanval gegeven zou
zijn. Anderen echter zien in, dat het voor-
deel voor Hitler waarschijnlijk grooter is in-
dien de iSudetenduitschers in den Tsjechi-
schen staat blijven. Zij meenen, dat hij wer-
kelijk alleen op een wijziging van hun positie
binnen dien staat aanstuurt en de eigen
maatregelen slechts als een laatste noodzaak
achter de hand houdt.
De Londensche correspondent van de N. R.
Crt. meldt:
De Engelsehe bladen zijn gisterenochtend
vrijwel unaniem in hun meening over Hit
ler's groote rede. Zij trachten een balans
van de goede en kwade punten op te maken
en komen tot het eindresultaat, dat de span
ning niet verminderd is en de naaste toe
komst uitermate gevaarlijk blijft. Het beste
wat men op het oogenblik kan zeggen is,
dat oorlog nog niet geheel onvermijdelijk is
geworden. De teerling is nog niet geworpen.
Aan de creditzijde van de ibalans worden
de volgende punten gesteld:
1. De onderhandelingen tusschen Praag
en de Sudeten-Duitschers kunnen worden
voortgezet.
2. Hitler heeft vooralsnog geen plebisciet
geeischt.
Daartegenover staat aan de debetzijde:
1. De vechtlustige toon van de rede en de
fantastische waarheidsverdraailng en absur-
de beschuldigingen over de mishandeling en
de vemietiging van de Sudeten-Duitschers.
2. De verschillende dreigementen, dat
Duitschland de Sudeten-Duitschers te hulp
zal komen als Praag hen niet bevredigd.
3. De afwezigheid van eenige aanwijzing
dat Hitler (bereid is een oompromis-oplossing
te aanvaarden.
4. De toespelingen op het zelfbestem-
mingsrecht van de Sudeten-Duitschers, die
doen vreezen, dat ibinnenkort een plebisciet
zal worden geeischt.
Alles bij elkaar is er dan ook van den in-
druk van Maandagavond, dat de rede althans
een korte adempauze mogelijk bad gemaokt,
niet veel overgeibleven. De crisis is aller-
minst voorbij. Integendeel, zij schijnt zich
nog steeds toe te spitsen en men acht alle
reden aanwezig te gelooven, dat de climax
nog niet is bereikt.
De meeste bladen besteden veel angstige
aandacht aan de passages waarin Hitler
over het zelflbestemmingsrecht van de Su
deten-Duitschers spreekt. Zooals gezegd
vreest men deze passages te moeten opvat-
ten als een aanduiding, dat Hitler binnen-
kort een plebisciet zal eischen. Ik hefo reeds
uiteengezet, wat Hitler met een dergelijken
eisch zou hopen te bereiken. Praag zal zich
met hand en tand tegen een plebisciet ver-
zetten. Dat heeft d^Tsjechische gezant de
Engelsehe regeerin.;" e *-ds volkomen duide-
lijk gemaakt. Wfe paa' Praag echter een
evenltueelen eisch voor een plebisciet in te
willigen, dan komt Duitschland daardoor in
een relatief veel sterkere diplomatieke posi
tie. Het zou dan een gewelddadig ingrijpen
kunnen voorstellen als een noodzakelijken
maatregel om den Sudeten-Duitschers hun
zelfbestemmingsrecht te garandeeren.
Dat is, of liever gezegd dat lijkt iets heel
anders dan een onverfoloemde aanval op
Tsjechoslowakije en zou het daama den
westelijke regeeringen veel moeiljjker maken
hun volk tot militairen tegenstand te be-
wegen. Zoolang Duitschland drelgt Tsjecho
slowakije zonder meer aan te vallen, zooals
het in de laatste weken schijnt te hebben
gedaan, is het Londen en Parijs mogelijk
met de voile instemming van hun volken te
verklaren, dat zij een dergelijken aanval
zouden weerstaan. Zegt Duitschland echter:
als Praag den Sudetenduitschers htm zelf
bestemmingsrecht onthoudt, moeten wij hun
dat recht verschaffen, dan wordt een una
niem en preventief verzet honderdmaal moei-
lijker. De Westelijke regeeringen zouden dan
in de positie worden gemanoeuvreerd waar
zij, om Duitschland van een ingrijpen terug
te houden, Tsjechoslowakije van te voren hun
steun zouden moeten toezeggen voor de wei-
gering de Sudetenduitschers een plebisciet te
laten houden.
Het ligt voor de hand, dat zij in dit geval
aanzienlijke moeilijkheden met de publieke
meening zouden kunnen krijgen.
In diplomatieke kringen heeft de mogelijk-
heid, zoo niet de waarschijnlijkheid, dat Hit
ler een plebisciet zal eischen dan ook veel ibe-
zorgdheid gewekt. Men beseft volkomen, dat
het Hitler in werkelijkheid niet om een ple
bisciet te doen iis, maar om de taotische voor-
deelen, die uit het stellen van dezen eisch en
nog meer uit haar verwerping door Praag
zouden voortvloeien. Men ziet de manoeuvre
als een poging de Engelsehe en Fransche
publieke opinie onschadelijk te maken om
zoodoende Tsjechoslowakije te isoleeren en
aan den wil van Duitschland te onderwerpen.
Of de manoeuvre zou slagen hangt vooma-
melijk af van de vraag of men het de pu
blieke opinie tijdig duidelijk zou kunnen ma
ken, dat het inderdaad am een tactische ma
noeuvre gaat en dat het doel van die ma
noeuvre onveranderd blijft: n.l. Tsjechoslo
wakije te isoleeren en door diplomatiek of ge-
wapend geweld tot capitulatie te dwingen.
Het is in dit verband niet bepaald gerust-
stellend, dat zoowel de Times als de Daily
Mail in hun hoofdartikelen reeds laten door-
schemeren, dat de idee van een plebisciet
niet zoo maar mag worden verworpen.
AMERIKAANSOHE PERSSTEMMEN.
Havas seint uit Amerikaansche bladen ver
schillende uitingen ten gunste van het
EngelschFransche standpunt. Aan de Bal
timore Sun ontleent het Fransche persbureau:
,JDe Sudetenduitsche eisch van autonomie is
evenmin voor inwUliging vatbaar als wanneer
men aan de Regeering der Ver. Staten zou
voorstellen autonomie te verleenen aan de
Duitschers, die 'verspreid wonen in den
am trek van New-York". Voorts stellen ver-
schillenide bladen de vraag, waarom de Duit
sche Rijkskanselier wel ide Italiaansche
politiek in Zuid-Tirol kan aanvaarden, maar
tegenover Tsjecho-Slowakije zoo'n koppige
houding moet aannemen. De Washington Post
voegt eraan toe, dat Duitschland op het
oogenblik een zuiver agressieve bedoeling
heeft tegen een staat, waaraan het geen enkel
gunstig verwijt kan richten. De Philadelphia
Inquirer acht de huddige houding van het
Rijk te verklaren 'door een imperialistischen
droom van beheersching niet alleen van
Tsjecho-Slowakije, maar ook van Hongarije,
Zudd-Slavie en Roemenie.
Tenslotte maakt Havas nog gewag van het
artikel van Dorothy Thomson, dat in ver
schillende gifoote Amerikaansohe bladen is
verschenen en dat zegt: „Als er in het huidige
Europa een oorlog zal uittaarsten, schijnt alles
erop te wijzen, dat de volledige moreele en
oeconomische steim van de Ver. Staten
onmiddellijk zou gaan naar de Westersche
democratieen. De neutraliteitspolitiek is in
haar voordeel. De belangen van ibankiers van
de fabrikanten en van de groote massa zijn te
harer gunste. Dat zijn allemaal uitstekende
reden, waarom de fascistische landen goed
zouden ,doen geen oorlog van eenigen omvang
te ondememen.
DE HOUDING VAN ITALJE.
De correspondent der N. R. Crt. te Parijs
telefoneerde Zondagavond:
De correspondent van de Terns te Rome
trekt uit de bekende nota van de Italiaansche
regeering over het Tsjechische vraagstuk de
volgende conclusie: Italie spreekt zich niet
voor een herziening van de Tsjechische gren-
zen uit. Het verlangt geen territoriale ver-
anderingen in Midden-iEuropa, de aansluiting
van Oostenrrjk bij Duitschland is voldoende
De crisis moet in der minne geregeld wonden,
d.w.z. in de lijst van de Tsjecho-Slowaaksche
souvereiniteit. Qfschoon Italie zich naast
Duitschland schaart, verlangt het geen groot
succes van zijn bondgenoot. Het denkt aan
wat het zou wedervaren als Tsjecho-Slowakije,
evenals Oostenrijk, vendween. Wel ge'looft
het, dat als Tsjecho-Slowakije zijn baan rand
om de spil RomeBerlijn zou gaan beschrij-
ven, en zich aldus van Moskou en Parijs zou
losmaken, dit gunstig voor de Italiaansche
politiek zou zijn, want dan zou Praag ge-
makkelijker op Rome dan op Berlijn steunen.
Daarom heeft het geen enkel belang bij een
doorslaande overwinning van Duitschland.
Het geschil kan alleen vermeden worden als
Duitschland een gedeeltelijk succes behaalt.
Te Rome schijnt men overtuigd te zijn, dat
Duitschland niet zonder Italie ten strijde zal
trekken. De nota zou als een raad tot mati-
ging voor Neurenberg bestemd zijn. Door
verder te gaan zou Duitschland in strijd
komen met wat de Fixhrer te Rome met den
Duce besproken heeft.
Voor het eerst heeft Italie officieel zijn
meening over dit vraagstuk uitgesproken. Het
wenscht, dat Tsjecho-Slowakije de eischen
van Henlein in hun geheel aanneemt, maar
het wenscht dit om te voorkomen, dat de
crisis verergert. Men kan er ten slotte uit
afleiden, dat het ook de Hongaren en Polen
in het Tsjechische staatsverband wil zien
blijlven.
Naar Reuter uit Rome meldt, waren er
Maandagochtend nog geen officieele commen-
taren op de houding van Groot-Brittannie
beschikbaar. De langs niet-officieele weg uit
Donden ontvangen interpretatie der Britsche
politiek wordt echter van zeer groot belang
geacht, aangezien zij voor de eerste maal
definitief aantoont, dat Groot-Brittannie on
vermijdelijk met Duitschland in oorlog zou
geraken, indien geen vreedzame oplossing
voor de Tsjecho-Slowaaksche kwestie wordt
verkregen.
NIET NAAR PRAAG.
Naar Reuter uit Praag meldt, heeft
Duitschland op het laatste oogenblik zijn af-
vaardiging naar de internationale conferentie
voor statistiek, welke Dinsdag te Praag
werd geopend, ingetrokken.
SAMUEL WAARSCHUWT HITLER VOOR
MISREKENING.
Oud-minister burggraaf Samuel, de leider
van de Britsche liberalen, heeft op een ver-
gadering gezegd, dat Hitler dient te weten,
dat indien het onder de huidige omstandig-
heden tot een Europeeschen oorlog zou komen
daarbij bijna zeker kan worden aqngenomen,
dat een dergelijk conflict zijn land zou rulnee-
ren, een einde zou maken aan zijn regime en
al zijn ondernemingen zou vernietigen.
Burggraaf Samuel noemde vervolgens drie
mogelijkheden: 1. dat Hitler, na zich vergewist
te hebben van al hetgeen mogelijk is tot aan
de grens van een oorlog, de eoncessies zal aan-
kondigen als een triomf om eventueele verdere
maatregelen tot 'n later tijdstip op te schui-
ven; 2. dat Hitler er op uit is om een aanne-
melijk excuus te vinden voor zijn geleidelijke
voorbereiding voor een Europeeschen oorlog
welke zijn militairen mogelijk noodzakelijk en
onvermijdelijk achten; 3. dat Duitschland
rekenend op zijn bondgenootsehap met Italie
en den steun van anderen zichzelf in staat
gevoelt om zich tegenover de wereld met de
wapenen te weer te stellen.
Deze laatste mogelijkheid achtte de oud-
minister hoogst onwaarschijnlijk. Een derge-
lijke oorlog, zoo zeide hij, zou in Duitschland
zeer impopulair zijn. Het denkbeeld Van een
dergelijken oorlog zou in Italie volgens spre-
ker een nog ongunstiger onthaal vinden. Aan-
nemelijker is het, dat de Duitsche rijkskanse-
ier gelooft, dat een badreiging van Tsjecho-
Slowakije of het optreden met wapengeweld
tegen dit land niet tot een algemeen conflict
zou uitdijen. Dit zou echter een misrekening
zijn, aldus burggraaf Samuel.
Van de Britsche Zondagsbladen schrijft de
Sunday Times", dat er zeker genoeg waar-
schuwingen gegeven zijn in deze crisis. Enge
land bluft niet. Indien Duitschland een vrede-
lievende oplossing wenscht dan moet het daar-
toe bijdragen. Garvin, bekend om zijn sympa-
thieke houding tegenover Duitschland, richt
in de .Observer" een waarschuwing tot Hitler,
dat iedere poging om met geweld in de
Tsjecho-Slowaaksche kwestie een oplossing
te verkrijgen, alsmede iedere poging om dit
land te verminken, onvermijdelijk een wereld-
oorlog tengevolge zou hebben, waaraan Groot-
Brittannie deelneemt. Er is, gezien de eon
cessies van Praag, geen excuus voor een oor
log. Onder deze omstandigheden zou een ge-
wapende aanval van Groot-Duitschland op
Tsjecho-Slowakije ofschoon wij nog steeds
weigeren te gelooven, dat Hitler daaraan ooit
gedacht heeft de grootste misdaad van de
wereldgeschiedenis zijn. De zaken, welke dan
op het spel komen te staan, aldus het blad,
raken geheel Europa, de geheele wereld. Wan
neer Duitschland, alien eoncessies ten spijt,
zou pogen Tsjecho-Slowakije te vernietigen,
zoo besluit het blad, dan zou het in de geheele
wereld niet &5n bondgenoot vinden, waarop
het zou kunnen rekenen.
DE SUDETENDUITSCHERS STELLEN
PRAAG EEN ULTIMATUM.
Dinsdagavond, even over zevenen, kwamen
meldt de N. R. Crt. uit Praag uiterst
verontrustende berichten. Zij hielden in, dat
de Sudetenduitsche leiders de regeering des
mid dags olm vijf uur (plaatselijike tijd) een
ultimatum hebben gesteld van zes uur, waar
in intrekking van alle bijzondere maatregelen
geeiiscbt wordt. Het politiegezag moet wor
den toegekend aan de burgemeesters en de
staatspolitie moet uit streken met een Duit
sche meerderheid worden teruggetrokken. De
intrekking der maatregelen zou ook via de
radio bekend moeten worden gemaakt.
Indien de regeering het ultimatum niet
zou inwilligen, wijizen de Sudetenduitsche lei
ders alle iverantwoordelijkheid voor de ver
dere ontwikkeling af.
In de Sudetenduitsche mededeeling wordt
gezegd, dat de regeering had toegeizegd, iede-
ren ibelangrijken stap, welke zou worden ge
daan in veriband met den toestand, met de
Sudetenduitsche leiders te zullen bespreken
en dat de regeering, hoewel deze leiders tot
elf uur (Dinsdagmorgen te Praag waren, hen
niet heeft geraadpleegd.
In het Sudetenduitsche hoofdkwartier, al
dus Reuter uit Praag, wordt verklaard dat
de acht punten van Karlsbad niet langer als
grondslag voor onderhandeling dienst kunnen
doen. Als reden daarvoor wordt opgegeven,
dat de toestand zich reeds te ver ontwikkeld
heeft. Ook wordt verklaard, dat de Sudeten
duitsche bevolking thans zoo opgewonden is,
dat nog slechts een volksstemming haar te-
vreden kan stellen.
Reuter meldde des avonds elf uur uit
Praag:
Na een toijeenkomst van twee uur heeft net
Tsjechoslowaaksche kabinet het Sudetenduit
sche ultimatum beantwoord.
Vemomen wordt, dat dit antwoord geen in-
williging van het ultimatum beteekent, maar
de deur niet voor verdere onderhandelingen
Volgens de inlichtingen, die welmgelichte
Tsjechische kringen te Parijs ontvangen heb
ben, aldus Havas om half twaalf uit Parijs,
zou de regeering te Praag den leiders der
Sudetenduitschers geantwoord helbiben, dat,
indien de in sommige districten genomen
veiligheidsmaatregelen op bezwaren stuiten,
de regeering te Praag ibereid is, hierover met
een delegatie der Sudetenduitsche partij,
welke naar Praag zou komen, te spreken.
IHieraan wordt toegevoegd, dat, indien de
Sudetenduitsche leiders bereid zijn een pro-
clamatie tot hun aanhangers te richten,
waarin deze worden aangespoord de wet en
de openbare orde te eerbiedigen, de regeering
er geen enkel bezwaar in zou zien, de ge-
troffen noodmaatregelen te herroepen. Het
antwoord der regeering is overgebracht aan
de Sudetenduitsche leiders, die nog geen me
dedeeling hebben gedaan van hun besluit.
bewoners van de grensplaatsen Wamsdorf en
Rumburg Maandag groote demonstraties ge-
houden. De Rumburgers trokiken naar de
Duitsche grens en hielden daar, nog juist op
Tsjechisch grondgebied betoogingen. Duizen-
den bewoners van Wamsdorf kwamen echter
over de grens. In Seifhennersdorf hielden drie
a vierduizend Sudetenduitschers op de Adolf
Hitlerplatz tezamen met de bewoners een be-
tooging. In de nabijtzijnde kerk werden de
klokken geluid en liederen op het orgel ge-
speeid.
Verder meldt het Sudetenduitsche pers
bureau uit Tachau, ten Zuiden van Eger, dat
aldaar, na de betooging op de markt, welke
volkomen rustig verliep, de gendarmerie zon
der Voorafgaande waarschuwing op de zich
naar hun woning begevende voetgangers
schoot, waardoor drie personen werden ge-
dood en een groot aantal personen zwaar
werden gewond. Dit ibericht zal wel overdre-
ven zijn, aangezien het Duitsche nieuws-
bureau inzake hetzelfde incident meldt, dat
Sen persoon gedood en vier zwaar werden
gewond.
Reuter meldt een ander ernstig incident
uit Falkenau, waar drie gendarmes werden
gedood door geweerschoten, afgevuurd door
Sudetenduitschers.
Uit Karlsbad wordt gemeld, dat de wegen
zijn geblokkeerd door het autoverkeer, ver-
oorzaakt door den uittocht van Tsjechen en
Joden. Ook uit Marienbad wordt gemeld,
dat aldaar de grootste Joodsche winkels zijn
gesloten en dat de eigenaars zich naar Praag
hebben begeven.
Dinisdagochtend om elf uur hadden de Hen-
leinisten het consigne gegeven, dat in deze
stad alle winkels moesten sluiten en het
werk in de fabrieken moest worden stopge-
zet. Aan de huizen werd de hakenkruisvlag
geheschen, burgers, een hakenkruisband om
hun arm, regelden gedurende twee uur het
verkeer in plaats van de politie.
Voorts meldde Havas nog de volgende
incidenten
Te Hasselibach heeft een inzittende van een
auto uit het buitenland, die moest stoppen,
geschoten op een gendarme. Te Nemanice
hebben inizittenden van een vrachtauto, die
moest stllhouden, op de gendarmerie gescho
ten. De politie beantwoordde het vuur, doch
moest zich terugtrekiken. Toen versterking
aanrukte, vond men in den auto het lijk van
den eigenaar. Tot degenen, die op de gendar
merie hebben geschoten, behoorde de burge-
meester van Miiznice. Te Perstein werd het
station ;bezet door iHenleinisten, die de ha
kenkruisvlag heschen. Op vele plaatsen zijn
(betoogingen gehouden. Te Bezdruzice zijn
schoten gelost op de gendarmerie en een
Tsjechischen amlbtenaar.
Te Narz Nadohri zijn met stokken gewa-
pende Henleinisten de Tsjechische school en
het postkantoor binnengedrongen. Zij dwon-
gen het onderwijlzend personeel en de post-
ambtenaren den trein naar Praag te nemen,
zonder dat deze menschen zelfs eenige baga-
ge konden meenemen. De aanvailers
schreeuwden: Tsjechische honden hebben in
dit Duitsche land niets te maken"'. Te Ma
rienbad, te Karlsbad en in verscheidene an-
dere plaatsen waaien tallocze hakenkruis-
vlaggen.
Het Duitsche nieuwsbureau meldt, dat de
Sudetenduitseher Josef Bar door schoten van
gendarmes te Marienbad op den weg is dood-
geschoten. Senator Frank heeft bij den mi
nister van binnenlandsche zaken geprotes-
teerd. Zoowel te Purstein als te Chodau bij
Karlsbad zou een Sudetenduitseher zijn dood
geschoten. Te Weipert zou, nog steeds vol
gens het D.NJB., met machinegeweren op de
bevolking zijn geschoten. Hetzeifde persbu
reau meldt uit iGraslitz dat Tsjechische doua-
ne-ambtenaren en gendarmen op 200 Sudeten
duitsche arbeiders, die op rijksduitsch gebied
werkizaam zijn, bij het passeeren der grens
hebben geschoten. Verscheidene arbeiders
werden gewond.
Voorts wordt nog melding gemaakt van
een groot aantal betoogingen in vele Sude
tenduitsche plaatsen, zonder dat daarbij inct
denten zqn voorgevallen. In spreekkoren werd
geroepen: Wir wollen heim ins Reich. Ein
Volk, ein Reich, ein Fiihrer.
Volgens een officieel bericht, in Tsjechi
sche kringen te Louden ontvangen, hefbben
de incidenten van Maandagavond en Dinsdag
elf menschen het leven gekost. Zeven Tsje
chen en vier Sudetenduitschers zijn omge-
komen.
ERNSTIGE INCIDENTEN IN HET
SUDETENDUITSCHE GEBIED.
[De toestand in het Sudetenduitsche gebied
is thans, meldt de N. R. Crt., allerwegen zeer
ernstig. De bevolking blijkt uitermate opge1
wonden en uit vele plaatsen worden inciden
ten gemeld. Een der meest emstige heeft
zich te Gottesgabe (Bozidar) in Noord-Bo-
hemen afgespeeld. Volgens een bericht van
Havas hebben .Sudetenduitschers aldaar het
postkantoor bezet en verwoest. Alle tele-
foonkabels zijn daarna vernield.
•Verder meldt Havas, dat te Asch, het
hoofdkwartier van Henlein, 8000 personen
hebben betoogd. Tsjechische naamiborden
werden afgerukt, een agent werd van zijn
motorrijwiel geworpen, zoodat hij1 emstige
verwondingen opliep. In de omgeving van
Karlovy Vary (Karlsbad) werden telefoon-
leidingen doorgesneden. Te Boket zijn de ar
beiders in staking gegaan, de kinderen gaan
niet naar school en de winkels zijn gesloten.
Vier duizend personen hebben hier gedemon-
streerd. Te Perstein hebben 1500 menschen
betoogd. Van den kerktoren af werd op een
militaire afdeeling geschoten, waardoor een
soldaat om het leven kwam. Ook een Hen-
leinist werd hier gedood. Te Chab (Eger)
zijn de ruiten van Tsjechische en Joodsche
winkeliers vernield. Politie heeft de aanvai
lers met den gummiknuppel uiteengejaagd.
Drie gedarmes en een manifestant werden
gewond.
Te Wamsdorf hebben zesduizend personen
geeischt, dat de grensafsluiting geopend zou
worden. De douaneambtenaren moesten hier-
voor zwichten en 500 personen begaven zich
op Duitsch gebied. Het Duitsche nieuws
bureau meldt hierover het volgende. Uit
vreugde over de rede van Hitler hebben de
SIERHEK AANVAARD.
Gisterenvoormiddag is door het gemeenta
bestuur aanvaard het gesmeed ijzeren sierhek
dat door de Veneeniging Ambachtsschool voor
Temeuzen en Omstreken is aangeboden en jJL
jMaandag door de leerlingen om den Beatrix-
boam bij de J. Huizingabank is geplaatst.
Te 11 uur waren ter plaatse tegenwoordig
de burgemeester en wethouder Geelhoedt,
•bestuursleden, directeur, leeraren en leerlingen
der Ambachtsschool en vele belangstellenden
De burgemeester, de heer Mr. P. Tellegen
ibegon met de opmerking, dat hij daar in dub-
bele functie was. Hij had als voorzitter van
de Ambachtsschoolvereeniging aan te bieden
en als burgemeester voor de gemeente te
aanvaarden. Hij zou zich tot het laatste be-
ipalen, en sprak zijn voldoening uit, dat de
Ambachtsschooldit sierlijke door de leerlin
gen vervaardigde hek voor den Beatrix-boom
heeft willen aanbieden. Hij ziet waar dit
door de jongeren is vervaardigd een sym-
jbool voor de toekomst. H. M. de Koningin
(heeft in de laatste dagen juist een beroep
gedaan op de jongeren. De groote schare
jongelieden die hij hier tegenwoordig ziet,
volgen de lessen aan de Ambachtsschool, ten
einde zich voor hun verder leven in de maat-
schappij met de noodige kennis toe te rusten.
(Hij verwadht, dat zij daarvan de vruchten
zullen plukken, want eenmaal zullen toch de
donkere wolken die over het eoonomisch leven
hangen toch wel worden weggevaagd, en zal
Ide zon weer schijnen. Hij1 aanvaard gaarne
voor de gemeente dit geschenk der Ambachts
school, onder belofte dat deze voor een goed
onderhoud zal zorg dragen, den wensch uit-
sprekende, dat de leerlingen der school die
dit vervaardigd hebben .vele jaren dit werk
met jgenoegen zullen kunnen aanschouwen en
dat het ook nog voor (hunne kinderen een mo
nument zal zijn getuigende van het werk dat
thans is voltooid.
Op zijn uitnoodiging namen enkele leer
lingen het omhulsel weg, dat het hek nog
verborgen hield, en kon men het fraaie hek
bezichtigen. In het hek is aangebracht den
(iaam „Beatrix" en de datum 31 Jan. 1938.
De Ambachtsschool heeft hiermede een. fraai
werkstuk toegevoegd aan die welke daa,r tot
dusver vervaardigd zijn. Het is een sieraad
voor de omgeving waarin het geplaatst is.
Naar men ons mededeelt heeft dte heer L.
Pynnaert, directeur van de Koninklijke politie-
harmonie te Gent een schrijven ontvangen
van den partioulieren secretaris van H. M. de
Koningin, met de mededeeling, dat H. M.
heeft opgedragen aan den heer Pynnaert
Haren dank over te brengen voor de aanbie-
ding van zijn .Koningin Wilhelmina Jubel-
marsdh".
LUXOR-THEATER.
Het Biac-programma van deze week ver-
meld't een uitgebreide Polygoon-reportage van
de waterfeesten te Terneuzen op Zaerdag j.l.,
benevens een smalfilm-opname van den heer
But.
Het is Vrijdag j.l. een onvergetelijke mid-
dag geworden voor de leerlingen onzer beide
openbare scholen in de kom, een waardig slot
voor de kinderen van de hoogtijdagen random
het 40-jarig regeeringsjubileum onzer ge-
eerbiedigde Koningin.
Tegen 2 uur trokken de leerlingen in op-
tocht naar het gebouw ..Emmanuel", dat door
de goede zorgen van ouderoommissie en per
soneel fees'telijk was versierd.
De opening geschiedde door den voorzitter
der Oudercommissie van school A, den heer
P. Fijn van Draat, met een hartelijk welkomst-
vvoord, in het bijzonder gericht tot onzen Bur
gemeester voor zijn blijk van meeleven met
het openbaar onderwijs. Later voegde zich ook
de secretaris, de heer Zonnevijlle bij de gasten.
Na bet zingen van bet Wilhelmus word een
aanvang gemaakt met het afwerken van bet
eigenlijke programma, waartoe was uitge-
noodigd de heer A. van Oorschot (prof. Has
san Ben Ali) uit Vlissingen, die vergeizeld
iwas van den pianist den beer J. Adriaanse
en zijn assistent.
Wat hebben alien, groot en klein genoten
van de prachtige goocheltoeren van den prof.
Hoe handig had hij den heer Weststrate diens
oranjespeldje ontfutseld en weggeborgen in
een groot ,pak kranten. Hartelijk applaus
weerklonk na iedere Bamberg-prestatie.
Ook de sprekende pop was een waar succes
en oogstte grooten bijval.
Tot slot kregen we de aloude doch steeds
weer nieuwe en boeiende vertooning van het
Jan Klaassenspel. Hoe leefden vooral de
kleintjes mee met de lo'tgevaLlen van de beide
onsterfelijke figuren Jan en Katrijn.
Na het zingen van een potpourri van Vader-
landsche liederen met begeleiding van den heer
Adriaanse, werd het idankwoord voor dezen
gezelligen middag uitgesproken door den leer-
ling Piet Brans. Op verzoek van den heer
Weststrate werden daama door alien staande
twee coupletten van het Wilhelmus gezongen.
Verheugd to gen alien huiswaarts. Ouder
commissie en personeel kunnen met voldoe
ning op dezen middag terugzien en bij de
leerlingen zal deze feestdag ter eere van
H. M. de Koningin lang in de herinnering be-
waard blijven.
DISTRICTS-ARBEIDSREURS VOOR
ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
Bij de organen der anbeidsbemiddeling in
Eeeuwsch-Vlaanderen stonden gedurende de
maand Augustus het volgende aantal werk-
zoekenden ingeschreven:
Aajjdenburg Axel 54, Biervliet Bres-
kens 16, Cadzand Clinge 14, Eede
GraauW e.a. 11, Groede Hoek 59, Honte-
nisse 33, Hoofdplaat 3, Hulst 39, Koewacht
iNieuwvliet Oostburg Overslag
Philippine 13, Retranchement Sas van
iGen't 36, Schoondijke St. Jansteen
St. Kruis 1, Sluis 2, Vogelwaarde 30, Water-
landkerkje Westdoripe 27, LTzendijke
Zaamslag 21, Zuiddorpe Zuidzande Ter
neuzen 430; totaal 789, waaronder 171 land-
arbeiders. -
X HET ZILVEREN FEEST DER H. B. S.
In ons vorig nummer stipten wij aan, dat
de amanuensis-concierge, de heer A. L B.
Schirris de eenige van het personeel is, die
van af de opening aan de school verbonden
is en deze dus ook zijn zilveren jubile als
izoodanig viert.
Het was gisteren juist 25 jaar geleden, dat
hij toij de school in dienst was getreden. De
directeur der school, de beer Ir. Westerbof,
de verdere leerlaren en leerlingen, wenschten
pan dat feit aandacht te wijden en te getui-
gen van bun groote waardeering voor den
jubilaris.
Na afloop van de voormiddagschooltijd ver-
eenigden zich op uitnoodiging van den direc
teur de leeraren met hunne dames en de leer-
Lingen zioh in de gymnastiekzaal, waarheen
de directeur ook de echtgenoote eii kinderen
van den beer Schirris had genoodigd. De
laatste is inmiddels geen groentje meer in 't
leven, en begreep toen hij de iaatsten zag wefl,
dat er „iets ging gebeuren".
Toen alien Ibijieen waren, nam de heer Ir.
Westerhof het woord. Hij herinnerde aan het
25-jarig besbaan der H. B. S. Dat wordt
morgen openibaar gevierd, doch thans had hij
het gepast geacht om in den intiemen kring
van leeraren en leerlingen den amanuensis-
concierge, den heer A. Schirris te huldigen,
in welke hulde spreker ook diens echtgenoote
betrok, die hem door haar zorgen en mode-
werking in staat heeft gesteld zijn werkzaam-
heden met ijver en opgewektheid te verrichten.
Aan mevr. Schirris werd een bloemenhulde
aangeboden.
Spreker vervolgde hierop met woorden van
waardeering voor de wijze waarop de beer
Schirris zijn taak aan de school vervulL Het
is hem niet voldoende dat hij zijn werk ver-
richt, maar hij streeft er steecfe naar om dit
met voile toewijding beslist goed te doen, en
steeds ibereid om de leeraren zoowel als de
leerlingen ten dienste te zijn. Hij sprak de
hoop uit, dat de inrichting van de diensten
van den heer Schirris tot zijn 65e jaar zal
mo.gen blijven genieten.
Namens directeur, leeraren en leerlingen
bood hij hem als iblij'k van waardeering een
goudten horloge met inscriptie aan, de hoop
uitsprekend, dat de jubilaris daar zeer veel
jaren genot van zal mogen onderviniden.
Van particuliere zijde ontving de heer
Schirris nog een bloemenhulde.
Getroffen door de hem bewezen waardee
ring dankte de julbilaris den directeur voor de
gesproken woorden en de leeraren en leerlin
gen voor het hem aangeboden geschenk,
waardoor aan een bij hem sinds lang bestaan-
de wensch is vol'daan. Hij verklaarde, dat zijn
werk aan de school hem steeds gemakkelijk
is gemaakt door ide hulp en welwillendheid
van directeur en het leerarenpersoneefl, waar-
van hij steeds veel vriendschap heeft genoten.
Dat alles heeft zjjn werk steeds verlicht en
het volbrengen zijner taak aan de school tot
een aangename gemaakt. Hij hoopt dit ook
in de toekomst te blijven doen.
Door de leerlingen waren de hul'd'ebetuigm-
gen met luid applaus begroet.
Door een persoonlijke relatie yan ^en
laris, die bij dit intiem samenzijn was uitge-
noodigd, werd nog aangestipt de benoeming
van den jubilaris, die niet onbestreden was
gebleven, omdat hij geen vakman was. Zij
die hebben getracht zijn benoeming te bevor-
deren, zoowel als de meerderheid van ien
gemeenteraad die dit deed, hadden destijds
van den ambitieuzen jongen man goede ver-
wacbtingen, dat deze het werk spoedig onder
de knie zou hebben. Zij wenschten hem ook
voor het maatsohappelijk leven dezer stad te