ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN No 9787 tweede blad WOENSDAG 20 JULI 1938 78e Jaargang Binnenland Buitenland ■■■in i II 'i t jm»j—- n i ii ii i mi finri ii linn* 11 .■I'll I i!Mi«aMU«n»^ra^ga8»»Bak^M<Je»agraMB«aEaiw«Bi«igsSKgaasa!a.-si.^.->i.-i.-.-J-?f.^---- r latiw TER NEUZENSCHE COURANT BEPERRING VAN DE AFLEVERING VAN SPIJSOLIE. Een offioieelc regeling conform het spijsoliefabrikantensyndicaat. Van bevoegde zijde wordt aan de N. R. Crt. het volgende medegedeeld In de Nederlandsche Staatscourant is een regeling afgekondigd, waarbij de aflevering van spijsolie voor de directe consumptie wordt beperkt. (Deze regeling bevat in feite weinig nieuiws, aangezien het meerendeel der spijsoliefabri- kanten reeds gedurende drie jaar op vrijwil- lige basis hun aflevering aan spijsolie hadden beperkt door middel van het z.g. spijsoliefabri kantensyndicaat. Dit syndicaat heeft aan den (Minister van Economische Zaken verzocht aan deze onderlinge contingenteering een hechteren grondslag te verleenen door ten aanzien van de aflevering van spijsolie een wettelijke voorziening te treffen, waartoe het Crisis-Zuivelbesluit 1935 de mogelijkheid bood. Gezien het feit, dat het spijsoliebedrijf mede een deel van de voor de zuivel benoodigde hef- fingen opbrengt, waarvan de gang van zaken in dit 'bedrijf uiteraard den invloed ondervindt, heeft de Minister gemeend dit verzoek te moe- ten dniwilligen, ten einde voor de samenwer- king in dit bedrijf bete re voorwaarden te scheppen. iDoor den Minister is thans bepaald, dat de afleveringen aan spijsolie beperkt zullen zijn tot de gemiddelde afleveringen in de jaren 1936 en 1937. De mogelijkheid is echter open- gesteld voor degenen, die zich tot dusver nog niet bij het spijsoliefabrikantensyndicaat heb- ben aangesloten, dat deze gemiddelde afleve ringen verhoogd -warden met een hoeveelheid, welke in overleg met dit syndicaat onder goedkeuring van den Minister nader zal war den bepaald. TROMPENBURGH TE 's-GRAVENLAND AAN DEN STAAT DER NEDERLANDEN VERMAAKT. De heer Frans Ernst Blaauw, die als be- woner van Gooilust, groote bekendheid heeft verworven door de dier'en en planten, die hij op Gooilust heeft verzameld', heeft bij testa- mentaire beschikking de aangrenzende buiten- plaats Trompenburgh aan den 'Staat der Nederlanden vermaakt. Vooral op het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen heeft men met vreugde van deze beschikking kennis geno- men en sinds eenigen tijd zijn de administra- tieve voorbereidingen gaande, welke aan de overdracht zjjn verbonden. Het 'buiten dat door Comelis Tromp is ge- bouwd, wordt thans bewoond door den heer en mevrouw Middendorpgeboren Berg. De heer Middendorp is executair testamentair van den heer Blauw, mevrouw Middendorp is een nicht van den enflater. EEN NED. FIRMA LEGT TE HANSWEERT BESLAG OP MEXICAANSCHE BENZINE. Naar wordt gemeld, heeft een Nederland sche vennootsehap, na toestemming van den president van de rechtbank te Middelburg, beslag gelegd op een lading van ongeveer 10.000 ton Mexicaansche benzine, welke zich aan boord bevindt van den tanker W. R. Lund- gren, varende onder Zweed'sche vlag en thans liggende in de Scheide bij Hansweert. De benzine is in Mexico geladen en is af- komstig van een van de raffinaderijen van de Mexican Eagle oil-company, welke maat- schappij zooals bekend is getroffen door het onteigeningsbesluit van den president van Mexico van 18 April. De benzine was in Mexico geladen in op- dracht van het korten tijd geled'en opgerichte verkoopkantoor van de Mexicaansche regee- ring. Beslag gelegd door B.P.M. Naar gemeld wordt is de naamlooze ven nootsehap, die beslag gelegd heeft op de lading Mexicaansche benzine aan boord van het tankschip ,,'W. R. Lundgren'", dat thans in de Scheide bij (Hansweert ligt, de Bataafsche Petroleum Maatschappij te Den Haag. De BjP.M. heeft het .management" voor Neder- land van de Mexican Eagle Oil Company (Aguila) en heeft zoowel uit dien hoofde als op andere gronden vorderingen op genoemde maatschappij. Tot verhaal van die vorderin gen heeft zij beslag doen leggen op 10.000 ton benzine, zijnde de inhoud van het 'Zweedsche s.s. „W. R. Lundgren"", omdat zij deze benzine beschouwt als eigendom van de Mexican Eagle en dus daarmede de onteigening door de Mexicaansche regeering niet erkent. (De Mexicaansche regeering is er, zooals be kend, eenigen tijd geleden toe overgegaan de eigendommen der buitenlandsche petroleum- maatschappijen in Mexico te onteigenen, met dien verstande echter, dat tot dusver niet de minste waarborgen zijn gegeven ten aanzien van de hoogte der schadeloosstelling noch zelfs ten aanzien van de zekerheid, dat een schadeloosstelling zal worden voldaan. Tegen deze beslissing van het Mexicaansche gouver- nemlent heeft Amerika verzet aangeteekend, terwijl de Engelsche regeering een zeer krach- tig protest te Mexico City heeft uitgebracht. Op 2® Juni heeft ook de Nederlandsche regee ring aan de Mexicaansche regeering dringend verzocht aandaeht te schenken aan de belan- gen der Nederlandsche belanghebberiden en dezen het voile recht te doen wedervaren. Bij de exploitatie der bezittingen van de buitenlandsche maatschappijen door de Mexi caansche regeeringsinstantie schuilt de groote moeilijkheid in het vervoer en den afzet van de gewonnen petroleumproducten, daar hier- voor de gewohe kanalen natuurlijk versperd zijn. Mexico heeft daarom getracht, o.a. door be- middeling van de Londensche firma Davis, petroleum te verkoopen buiten de gewone kanalen om. Als afnemers werden genoemd Zweden, Italie en vooral Duitschland. Eenige transacties schijnen inderdaad tot stand ge komen te zijn en eenige tankvaart-reederijen zijn bereid gebleken haar schepen naar Mexico te zenden om de olie te vervoeren. iOp de lading van een dezer schepen blijkt thans door een Nederlandsche maatschappij de Koninklijke voor de Mexican Eagle? - beslag te zijn gelegd. VOORZITTER EIBERALE STAATSPARTIJ. Zaterdag 24 September a.s. zal een buiten- gewone algemeene vergadering van de Libe- rale iStaatspartij worden gehouden in verband met het bedanken van Mr. W. C. Wendelaar als voorzitter dier partij. Men zal zich herinneren, dat op de jongste algemeene vergadering op den heer Wende laar 117 en op (Prof. Dr. B. M. Telders te Lei den 113 stemmen werden uitgebracht, waama Mr. Wendelaar verklaarde zijn benoeming slechts voorloopig te willen aanvaarden. In liberale kringen bestaat thans het stre- ven Prof. Telders als eenig candidaat voor het voorzitterschap voor te atellen. Prof. Telders, die o.a. Nederlandsch Rijn- vaartcommis'saris is, behoort tot de jongere leden in de partij. Hij is 35 jaar oud. DE NEDERLANDSOH-BELGISCH- LUXEMBURGSOHE COMMISSIE. Zaterdag is te "s-Gravenhage de derde ver gadering van de permanente economische Nederlandsch-Belgisch-Luxemburgsche com- missie gehouden, waarvan de Belgische af- vaardiging onder leiding stond van oud-minis- ter Van Isacker en de Nederlandsche onder leiding van oud-minister Posthuma. In deze vergadering zijn uitvoerig behan- <leld de betrekkingen op het gebied van den land- en tulnbouw^ de permanente commissie is van oordeel, dat er emstig naar moet wor den gestreefd de wederzijdsche moeilijkheden inzake den in- en uitvoer der land- en tuin- bouwproducten objectief onder oogen te zien en maatregelen ter voorkoming van markt- en afzetverstoringen te beramen. Deze overweging heeft er toe geleid, dat twee commissies zijn ingesteld, welke tot taak zullen hebben: le. het onderzoek naar den omvang en de oorzaken der verschuivingen in den in- en uit voer van de Belgische en de Nederlandsche land- en tuiinibouwproducten; 2e. concrete storende marktinvloeden te onderzoeken en zoo mogelijk terstond te voor- komen. De volgende vergadering, waarin bedoelde commissies omtrent haar bevindingen zullen rapporteeren, zal op uitnoodiging van den Luxemburgschen afgevaardigde te Luxemburg worden gehouden op 2t2 October. DE K.R.O. EN FRANCO. Het Tweede Kamerlid Wijnkoop heeft den Minister van Binnenlandsche Zaken de vol gende vragen gesteld: 1. Is het den Minister bekend, dat mej. M. Voogd op den avond van 5 Juli voor den radio- zenider van de K.R.O. een rede heeft gehou den ter verheerlijking van generaal Franco en diens medestanders 2. Acht de Minister dit optreden in de radio niet in strijd met de officieele vriend- schapsbetrekkingen die Nederland met de regeering van de Spaansche Republiek onlder- houdt; in strijd 66k met de houding van de radio-controle-commissie ten aanzien van de commissie hulp aan Spanje, die immer belet werd van de radio gebruik te maken, wijl men van meening was dat politiek in de redevoe- ringen in geen enkelen vorm toelaatbaar was 3. Is de regeering bereid thans zoodanige maatregelen te nemen dat niet wederom over den Nederlandsehen omroep de Spaansche regeering kan worden aangevallen? KAPOK ONDER DE WAKEN WET. Ook bedtlegoed onder de wet betrokken. iBij Kon. besluit is bepaald, dat in het ver- volg zullen worden besehouwd als ,,waren" in den zin der Warenwet: le. kapok, al of niet gebruikt en mengsels, welke kapok, al of niet gebruikt, bevatten; 2e kussens, bedde- goed zooals bedden, matrassen, peluws, dekens en voorwerpen voor het reddings- wezen, welke een vulsel bevatten. In verband hiermede zijn tevens verschil- lende wijzigingen gebracht in het ,,Kapok- besluit", dat voortaan Kapok- en beddegoed- besluit" zal heeten. Deze wijzigingen betreffen o.m. het volgende: De aanduiding kapok moet voor kapok, welke geheel of ten deele reeds als vulmate- riaal of voor eenig ander doel heeft dienst gedaan, worden voorafgegaan door het woord ,,gebruikte". De aanduiding vermendge kapok, gevolgd door het gewichtspercentage en den naam v£in elk der bestanddeelen, mag uitsluitend en moet worden gebezigd voor mengsels, welke ten deele uit kapok bestaan. De aanduiding vermengde gebruikte kapok, gevolgd door het gewichtspercentage en den naam van elk der bestanddeelen mag uitslui tend en moet worden gebezigd voor mengsels, welke ten deele uit gebruikte kapok bestaan. Kussens, beddegoed zooals bedden, ma trassen, peluws, dekens en voorwerpen voor het reddingswezen mogen niet zijn of worden gevuld met gebruikte kapok of vermengde gebruikte kapok en moeten zijn voorzien van den naam van het vulsel. Indien eenig vulsel van kussens, beddegoed zooals bedden, matrassen, peluws, dekens en voorwerpen voor het reddingswezen, bestaat uit een mengsel van stoffen, moet het gewichtspercentage en de naam van elk dezer stoffen zijn aangegeven; heeft het vulsel of een stof, die daarvan deel uitmaakt, reeds als vulmateriaal of voor eenig ander doel dienst gedaan, dan moet zulks uit de aandui ding blijken. De naam van het vulsel, alsmede de in de vorige alinea bedoelde aanduidingen moeten voor den kooper duidelijk zichtbaar en legs- baar zijn aangebracht op het voorwerp zelf, of op een daaraan vastgenaaiden label, en mogen door vegen niet zijn uit te wisschen. Het besluit treedt in werking met ingang van 1 September 1938. DISTRIBUTIE VAN RUNDVLEESCH IN 111,1 K. De Minister van iSociale Zaken heeft aan de gemeentebesturen berieht, dat in een aan- tal gemeenten een proef is genomen met de distributie van rundvleeseh in blik; de resul- taten hiervan hebben den Minister aanleiding gegeven met de algemeene distributie van dit artikel voort te gaan. Ten behoeve daarvan wordt in 40 vleeschconservenbedrijven in den lande een hoeveelheid rundvleeseh in blik ver- vaardigd, met de beschikbaarstelling waarvan per 28 Augustus een begin zal worden ge- maakt. De goederen worden rechtstreeks aan de gemeenten toegezonden, dus niet recht streeks aan de slagers en grossiers. De in- koopsprijs van rundvleeseh in blik, bestemd ter distributie aan werkloozen (en daarmede gelijkgestelden) bedraagt voor de gemeente, alwaar de distributie plaats vindt door bemid- deling van de slagers en c.q. grossiers of al- thans de beschikbare marge tusschen in- en verkoopsprijs geheel of ten deele aan den han- del wordt uitgekeerd, 34 cent per bus en die van het rundvleeseh in blik, bestemd ter dis tributie aan ondersteunden volgens de Armen- wet of daarmede gelijkgestelden onder gelijke omstandigheden 35 cent per bus. De inkoops- prijs van rundvleeseh in blik bedraagt voor de gemeenten, alwaar de distributie recht streeks van gemeentewege geschiedt, althans zonder dat de beschikbaTe marge tusschen in- en verkoopsprijs geheel of ten deele aan den handel wordt uitgekeerd, 36 cent per bus. COLORADOKEVER EN GEMOEDSREZWAREN. In Zeeland blijken, naar gemeld wordt, aardappeltelers te zijn, die om gemoedsbazwa- ren weigeren, de voorschriften tot bestrijding van den Coloradokever op te volgen. Ze staan meestal als Staatkundig Gereformeerd bekend. In de gemeenten St. Maartensdijk, St. An- naland, Oud-Vossemeer en Tholen zijn veel van deze menschen bekeurd. In de gemeente Woudrichem is tegen 4 per- sonen proces-verbaal opgemaakt wegens het niet voldoen aan een bevel van den burge- meester tot het bespuiten van de aardappel- velden met loodarsenaat ter bestrijding van den Coloradokever. HET MEXICAANSCHE PETROLEUM- CONFLICT. Men meldde Maandagavond uit New York: Berichten uit Mexico City bevestigen, dat president Cardenas heeft aangekondigd, dat hij nog v66r het einde van deze week zal be- slissen, welke bedragen de Mexicaansche staat als schadeloosstelling aan de petroleum- mijnen zal uitkeeren. Zooals bekend, zal deze in tien jaar worden uitgekeerd. Intusschen is een nieuw ruilprogramma tusschen Duitsch land en Mexico tot stand gekomen betreffen- de 500.000 vaten ruwe petroleum. HELIUM IN DEN STAAT SAO PAULO. De directeur van het geografisch en geolo- gisch bureau van den Braziliaanschen staat Sao Paulo heeft verklaard, dat boringen in het gebied van Sao .Paulo de aanwezigheid van helium hebben aangetoond. BEPERKEVG VAN HET BENZINEGEBRUIK IN MANTSJOEKWO. Uit Moekden wordt gemeld, dat de regeering van Mantsjoekwo er bij alle eigenaars van auto's op aandringt, dat zij zoo zuinig mogelijk omgaan met hun benzine. Als een gevolg van dezen oproep zijn de rickshaws, welke gelei- delrjk aan het verdwijhen waren, thans weer in grooter aantal in gebruik gesteld. De meeste regeeringsambtenaren en gemeente- ambtenaren, hebben hun auto in de garage geworpen en laten zich naar en van him werk brengen in rickshaws. De autoriteiten te Hisingking opperen de mogelijkheid om aan- zienlijk te besparen op het benzineverbruik door de motoren te voeden met een mengsel van alcohol en benzine. Voor duurdere auto's geeft dit echter bezwaar in het gebruik. ARABISCH DORP VERWOEST. Kortgeleden werd gemeld, dat het Jood- sche dorp Masha verwoest en de bewoners gedood zouden zijn. Volgens thans ingewon- nen inlichtingen gaat het in werkelijkheid om het dorp Dabbarita, ten Westen van den berg Thabor. Het werd door Arabieren, niet door Joden bewoond en werd verwoest tijdens een strafexpeditie na een gevecht tusschen troe- pen en terroristen. Het aantal slachtoffers blijft onzeker. In leidende extremistisdhe Ara- bische kringen verklaart men, dat er dertig dooden en 85 gewonden vielen. Aan de operatie was een gevecht vooraf gegaan, waarbij een Joodsche hulpagent werd gedood, terwijl een Britsch officier en een Britsdhe soldaat, benevens een Joodsch hulpagent emstig werden gewond. De troe- pen vervolgden de rebellen tot in het dorp, waar het weerstandscentrum was en gingen over tot een zuiveringsoperatie, ter verdrij- ving van de terroristen, die de streek onvei- lig maakten. DE ELECTRISCHE ENERGIE ONVOLDOENDE VOOR OORLOGSTMDEN. De minster van openbare werken, Fros- sard, heeft tijdens een rondleiding langs de in aanbouw zijnde electriciteitsfabriek, die door het water van de Dordogne zal worden gedreven, verklaard, dat op het oogenblik de totale capaciteit van alle electriciteitsfabrie*- ken in Frankrijk ongeveer twintig milliard kilowattuur bedraagt, hetgeen voor oorlogs- tijden te gering is. Men moet zich daarom de watertkracht van het land ten nutte maken, waardoor de electriteitsvoorziening in elk op- zicht zeker is. Er moet een nationaal pro- gramma voor electrische energie worden op- gesteld en men moet nauwkeurig weten over welke bronnen men beschikt. REDE VAN MINISTER SPAAK. De Belgische minister van buitenlandsche zaken, Spaak, heeft te Berctiem een rede ge houden ter gelegenheid van den 50sten ver- jaardag der plaatselijke sooialistische organi- satie. Hij betoogd'e, dat de buitenlandsche politiek van Belgie sedert 1936 niet gewijzigd is. De regeering wil op goeden voet leven met haar naburen. Wij moeten de consequen- ties hiervan aanvaarden, aldus Spaak. Men spreekt van een „verschumng", doch er is er geen. Naar aanleiding van de kritiek„, die gele- verd is op het feit, dat de jongste manoeuvres nabij de Fransche grens zijn gehouden, ver klaarde Spaak, dat het leger manoeuvres houdt om het geheele land te leeiren kennen. Het gemotoriseerde korps heeft manoeuvres gehouden in Vlaanderen, omdat dit de eenige mogelijkheid vormde, een terrein te vinden dat op voldoende afstand van Beverloo is ge- legen. EEN PARALLEL MET 1914. De Frankfurter Ztg. trekt in een hoofd- artikel een parallel tusschen Juli 1938 en Juli 1914 en voorspelt daarbij, dat een zeker aan tal vitale eischen van Italie en Duitschland stap voor stap verwezenlijkt zullen worden, zonder dat de politieke strijd leidt tot een ramp. Het blad veroordeelt de politiek van den Keizer, die in 1914 zoomin heer van Duitschland als van de Duitsche politiek was. Het blad schrijft de politieke onzekerheden in Europa toe aan de onbevredigende antwoor- d§n, die sedert Versailles gegeven zijn. Tegen- woordig zijn die antwoorden iets bevredigen- der. De verklaring hiervan is te vinden in den druk, welke door de macht van Italie en Duitschland wordt uitgeoefend. De Frank furter besluit met te zeggen, dat het Duitsche rijk geen ander doel heeft dan zich de plaats te verzekeren, welke het natuurlijkerwijze in Europa toekomt. IN FRANKRIJK GEEN SPRAKE VAN DEVALUATIE, ALDUS MARCHANDEAU. In een Znodagmiddag gehouden radiorede heeft de Fransche minister van financien Marchandeau, een beroep gedaan op de vader- landsliefde der Franschen en hen uitgenoo- digd in het teekenen op de uitgifte van schat- kistbiljetten der autonome kas voor de natio- nale verdediging, waartoe Ma an dag de gele genheid werd opengesteld. Hij herinnerde eraan, dat de bijeengebrachte gelden uitslui tend gebruikt zullen worden voor uitgaven ten behoeve van de nationale verdediging. Tevens gaf hij een uitzeenzetting van den financieelen toestand van Frankrijk. Nadat deze regeering aan het bewind is ge komen, aldus Marchandeaue, zijn groote hoe- veelheden goud in het land teruggekeerd, het geen o.a. tot uitdrukking kwam in de verla- ging van den rentevoet van geld op korten termijn. De regeering heeft nog geen centime brj'zondere voorschotten aan de Fransche bank gevraagd. Noch voor de behoeften der schat- kist, noch voor de particuliere ondernemingen werd overgegaan tot eenige wijze van infla- tie. Sedert geruimen tijd zijn de verleende nieuwe credieten, die vaak als een gevaar- lijke inflatie besehouwd worden, niet zoo be- scheiden geweest als tegenwoordig, en dit niet tengevolge van de toenemende bloed- armoade van onze oeconomie, doch doordat de teruggekeerde kapitalen op gelukkige wijze de plaats hebben ingenomen van de door de emissiebank ter beschikking van de onder nemingen gestelde gelden. De toeneming der in omloop zijnde bankbiljetten is echter sterk beneden de gemiddelde prijsstijging der laat- ste twee jaren. Er is dus in deze lichte toe neming niets ongezonds, de gouddekking is zelfs sterk verbeterd. Wat de loopende be- grooting betreft, de ontvangsten in Mei heb ben 57 millioen francs meer bedragen dan de schatting. Het is van zeer veel belang, dat de normale uitgaven van het land door nor- male ontvangsten gedekt worden. Behoef ik, aldus Marchandeau, na dit alles en na de verklaringen der regeeringen, waar- mede wij de drievoudige overeenkomst heb ben gesloten, nog te bevestigen, dat er geen sprake is, en ook niet kan zijn, van devalua- tie? VAN MA XIM1 LI A A VIA DE VitlJHEID, NAAR GOERING. Het sierlijke plein voor de fraaie Votivkirche met haar ranke torens, dat aan de vermaarde Weensche Ringstrasse gelegen is, heeft weer eens een nieuwen naam gekregen. Voor en gedurende den wereldoorlog heette het Maximilianplatz, naar keizer Maximiliaan van Mexico, die de Vitovkirche had laten bouwen ter herinnering aan het feit, dat op deze plaats een mislukte aanslag op het leven van zijn broer, keizer Frans Jozef was ge- pleegd. Na de omwenteling van 1918 was het plein herhaaldelijik het schouwtooneel van socialis- tische en communistische volksbijeenkomsten. Het woord Freiheit was niet van de lucht en werd weerkaatst door de steenen gevels van de omliggende gebouwen. Was het een won der, dat men het plein in Freiheitsplatz her- doopte Andere tijden braken aan. Na den moord op den Oostenrijkschen bondskanselier dr. Engelbert Dollfuss in 1934 werd de naam in Dr. Dollfussplatz veranderd. Nauwelijks was het systeem van Schussnigg gevallen, of ook de naambordjes van het Dollfussplein werden weggenomen. Een paar maanden lang had het plein in het geheel geen naam. Thans heeft de burgemeester van Weenen bepaald, dat het plein voortaan Herrmann Gdringplatz zal heeten! ZWOEL EUROPA. Gedurende het verloopen weekeinde heeft in West-Europa het woord mobilisatie weer eens de ronde gedaan. Het was de Duitsche pers, welke zich daarvan bediende om de aan daeht te vestigen op troepenbewegingen in Tsjeohoslowakije, troepenverplaatsingen, welke naar door dezelfde zijde gemeld wordt al weer grootendeels ongedaan zijn gemaakt. Wat het doel daarvan ook geweest moge zijn de wetenschap daarvan moet tot enkelen be perkt blijven in ieder geval had de zaak in geenen deele een omvang, welke het ge bruik van het woord mobilisatie zou wettigen. Het politieke aangezicht van Europa vertrok dan oOk geen spier. Men heeft al zooveel wer- kelijk kraken gehoord, dat geruchten daarom- trent niet meer den geringsten indruk ver- mogen te maken. Want aan niets gewent men zoo snel als aan met vrij groote regelmaat terugkeerende verontrustingen. Dit gewennen moge zekere voordeelen heb ben, onmiskenbaar zijn daaraan ook gevaren verbonden. Te gemakkelijk toch wordt ver- geten, idat men op een vulkaan leeft, welke heel dikwijls kan rommeien zonder tot uit- barsting te komen, maar waarvan iedere be- weging evengoed een explosie kan beteekenen. Het Europa van dit oogenblik is een vul kaan, blootgesteld aan geweldige spanningen. Door de groote aandaeht, waarmede wij steeds de rookpluimen uit de kraters als zoodanig treden Spanje en Tsjechoslowakije op volgen, schenken wij wel eens te wei nig aandaeht aan de ontwikkeling van de innerlijke spanningen, hun karakter en hun hevigheid. Voor het lot van Europa zijn zij echter van veel grooter beteekenis. Het gaat er nu niet om, of een Engelsch schip in een Spaansche haven wordt gebom- bardeerd, dan wel of een bepaalde bevolkings- groep in een staat met verschillende nationa- liteiten meer of minder rechten heeft. Dat zijn onderwerpen, welke onder gegeven om standigheden de directe aanleiding van een conflict zoulden kunnen zijn, de diepere oor- zaak zijn zij, zeker niet. Die schuilt in een machtsconflict, in den strijd over de vraag, wie in de komende jaren zal heerschen over continentaal Europa. Met de grootst moge- lijke inspanning wordt deze strijd op oecono- misch en diplomatiek gebied gestreden en een kleine verschuiving in de verhoudingen zou voldoende kunnen zijn om den strijid op mili- tair terrein te doen overslaan. Want aan alle kanten leeft hetzelfde besef: aan de eene zijde het bewustzijn, dat niets meer mag gebeuren of de bestaande hegemonie is verloren, aan de andere zijde de overtuiging, dat het getij keerende is en dat een kleine beweging vol doende is om de kansen op doorbreking van oude banden voorgoed verloren te doen gaan. Wij moeten ons bewust zijn, dat Europa is gekomen in een stadium, waarin de kleinste verschuiving voor de groep, te welker nadeel zij geschiedt, de aankondiging van de neder- laag kan beteekenen en met deze overtuiging zal men bereid zijn zoo noodig met de wape- nen iedere ongunstige verplaatsing te voor- komen. Dit en dit alleen is ook het cri- terium, of een eventueel conflict, bijv. over Tsjechoslowakije, tot een Europeeschen oor- log zal leiden. Na 1918 hebben Engeland en Frankrijk lei ding aan Europa gegeven; zij bezaten de macht am in groote lijnen hun wil te doen zegevieren. Toen het tegenwoordige bewind het bestuur over Duitschland aanvaardde Duitschland is een voorbeeld, dat duidelijker spreekt dan eenig ander heeft het de taak aangevat deze kluisters te verbreken. Stap voor stap heeft het afgelegd op een langen en moeilijken weg. Het heeft beseft, dat slechts hij in een conflict meester van Europa kan worden, die beschikt over de grondstoffen en de natuurlijke bronnen. Engeland bezit de zee, het beheerscht de wateren en in die be- heersching schuilt zijn potentieele macht de mogelijkheid van een wurging op oecono- misch gebied van zijn tegenstander. De direc te aantasting van die macht is een taak, welke vrijwel onmogelijk is te volbrengen. Kan men die overheersching ter zee dus niet omver werpen, dan moet men haar waarde ondermijnen. Wat niet van zee kan komen, moet landinwaarts worden gehaald. Dit was de grondslag voor den nieuwen strijd. Duitschland drong voorwaarts. Hongarije en de Balkan moest het oeconomisch beheer- schen om zich aan de hegemonie van Enge land en Frankrijk te kunnen onttrekken. Steeds krachtiger werden zijn oeconomische banden met het Nabije Oosten. Was de zee een eenzijdig bezit, dan moest de waarde van dat bezit worden verkleind en moest een even exclusief bezit daartegenover worden gesteld. De tijd, dat bij dit streven lijdelijk werd toegezien, is voorbfj- Steeds intensiever wor den de pogingen, in ,de laatste jaren vooral door Engeland ondernomen, om den Balkan op oeconomisch gebied aan een Duitsche over heersching te onttrekken. Met koortsachtige haast werken Engeland en Frankrijk op diplomatiek en oeconomisch terrein om Zuid- Oost Europa voor zich te behouden. Niet lun ger versterkt men de eigen middelen, ook actief tracht men den tegenstander bij diens mogelijke bronnen den voet dwars te zetten. Lukt het Engeland Oost-ETuropa voor zich en Frankrijk te behoulden, dan sluit zich de keten om Duitschland, dan blijft het beroofd van de bronnen der grondstoffen en gedoemd iederen nieuwen oorlog te verliezen. Zege- viert het echter niet, dan is de voorsprong, welke den zeeen het Empire gaven, verloren, dan staan twee tegenstanders van gelijke kracht en met gelijke hulpmiddelen tegenover elkaar. Verscheidene jaren heeft deze strijd om de hulpmiddelen in bedekten vorm geduurd; in den laatsten tijd is hij openlijk geworden. Dat niet alleen, maar ook beginnen zich resultaten af te teekenen. De ontwikkeling in Roeme- nie, waar nog een regeeringswisseling voor de deur staat en dat dan politiek gesproken zal zijn teruggekeerd in den staat van voor de bewogen laatste maanden, is slechts een der duidelijke voorbeelden. De oplossing van de kwestie Alexandrette nl. door de wijze, waarop Frankrijk heeft toegegeven is een ander, dat nog met verschillende te vermeer- deren zou zijn. Hoe lang kan dit nog stand houden? In een werelddeel, waar de overtuiging heerscht, dat iedere vooruitgang, hoe klein ook, voldoende is om de balans naar deze of gene zijde te doen omslaan, hangt de vrede aan minder dan een zijden d'raad. Telkens weer kan men ver- nemen, dat vrede gewenscht wordt, maar niet tot iederen prijs. Hoe angstwekkend snel nadert Europa het punt, waarop de in ge- dachten gestelde prijs zal worden bereikt, ja zelfs overschreden, want hoe hoog is de inzet de hegemonie over Europa van het diplomatieke spel, dat nu gespeeld wordt. Laat ons nimmer zeggen, dat een directe oor- logsaanleiding niet te zien is of dat bepaalde detailproblemen de oorzaak al dan niet kun nen zijn. De ervaring heeft geleerd, dat de vonk, welke het kruitvat morgen tot ontplof- fing kan brengen, kan komen uit een richting waar vandaag nog geen vuur te bespeuren is. Wie dat beseft, zal begrijpen, hoezeer con- centratie van alle kraohten noodig is om den vrede te handhaven en hoe zeer gevoelens moeten worden uitgeschakeld op een moment, dat slechts het koel verstand mag leiden.

Krantenbank Zeeland

Ter Neuzensche Courant / Neuzensche Courant / (Algemeen) nieuws en advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen | 1938 | | pagina 5