ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
No 9787 tweede blad WOENSDAG 20 JULI 1938 78e Jaargang
Binnenland
Buitenland
■■■in i II 'i t jm»j—- n i ii ii i mi finri ii linn* 11 .■I'll I i!Mi«aMU«n»^ra^ga8»»Bak^M<Je»agraMB«aEaiw«Bi«igsSKgaasa!a.-si.^.->i.-i.-.-J-?f.^---- r latiw
TER NEUZENSCHE COURANT
BEPERRING VAN DE AFLEVERING
VAN SPIJSOLIE.
Een offioieelc regeling conform
het spijsoliefabrikantensyndicaat.
Van bevoegde zijde wordt aan de N. R. Crt.
het volgende medegedeeld
In de Nederlandsche Staatscourant is een
regeling afgekondigd, waarbij de aflevering
van spijsolie voor de directe consumptie wordt
beperkt.
(Deze regeling bevat in feite weinig nieuiws,
aangezien het meerendeel der spijsoliefabri-
kanten reeds gedurende drie jaar op vrijwil-
lige basis hun aflevering aan spijsolie hadden
beperkt door middel van het z.g. spijsoliefabri
kantensyndicaat. Dit syndicaat heeft aan
den (Minister van Economische Zaken verzocht
aan deze onderlinge contingenteering een
hechteren grondslag te verleenen door ten
aanzien van de aflevering van spijsolie een
wettelijke voorziening te treffen, waartoe het
Crisis-Zuivelbesluit 1935 de mogelijkheid bood.
Gezien het feit, dat het spijsoliebedrijf mede
een deel van de voor de zuivel benoodigde hef-
fingen opbrengt, waarvan de gang van zaken
in dit 'bedrijf uiteraard den invloed ondervindt,
heeft de Minister gemeend dit verzoek te moe-
ten dniwilligen, ten einde voor de samenwer-
king in dit bedrijf bete re voorwaarden te
scheppen.
iDoor den Minister is thans bepaald, dat de
afleveringen aan spijsolie beperkt zullen zijn
tot de gemiddelde afleveringen in de jaren
1936 en 1937. De mogelijkheid is echter open-
gesteld voor degenen, die zich tot dusver nog
niet bij het spijsoliefabrikantensyndicaat heb-
ben aangesloten, dat deze gemiddelde afleve
ringen verhoogd -warden met een hoeveelheid,
welke in overleg met dit syndicaat onder
goedkeuring van den Minister nader zal war
den bepaald.
TROMPENBURGH TE 's-GRAVENLAND
AAN DEN STAAT DER NEDERLANDEN
VERMAAKT.
De heer Frans Ernst Blaauw, die als be-
woner van Gooilust, groote bekendheid heeft
verworven door de dier'en en planten, die hij
op Gooilust heeft verzameld', heeft bij testa-
mentaire beschikking de aangrenzende buiten-
plaats Trompenburgh aan den 'Staat der
Nederlanden vermaakt.
Vooral op het Ministerie van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen heeft men met
vreugde van deze beschikking kennis geno-
men en sinds eenigen tijd zijn de administra-
tieve voorbereidingen gaande, welke aan de
overdracht zjjn verbonden.
Het 'buiten dat door Comelis Tromp is ge-
bouwd, wordt thans bewoond door den heer
en mevrouw Middendorpgeboren Berg. De
heer Middendorp is executair testamentair
van den heer Blauw, mevrouw Middendorp is
een nicht van den enflater.
EEN NED. FIRMA LEGT TE HANSWEERT
BESLAG OP MEXICAANSCHE BENZINE.
Naar wordt gemeld, heeft een Nederland
sche vennootsehap, na toestemming van den
president van de rechtbank te Middelburg,
beslag gelegd op een lading van ongeveer
10.000 ton Mexicaansche benzine, welke zich
aan boord bevindt van den tanker W. R. Lund-
gren, varende onder Zweed'sche vlag en thans
liggende in de Scheide bij Hansweert.
De benzine is in Mexico geladen en is af-
komstig van een van de raffinaderijen van de
Mexican Eagle oil-company, welke maat-
schappij zooals bekend is getroffen door
het onteigeningsbesluit van den president van
Mexico van 18 April.
De benzine was in Mexico geladen in op-
dracht van het korten tijd geled'en opgerichte
verkoopkantoor van de Mexicaansche regee-
ring.
Beslag gelegd door B.P.M.
Naar gemeld wordt is de naamlooze ven
nootsehap, die beslag gelegd heeft op de lading
Mexicaansche benzine aan boord van het
tankschip ,,'W. R. Lundgren'", dat thans in de
Scheide bij (Hansweert ligt, de Bataafsche
Petroleum Maatschappij te Den Haag. De
BjP.M. heeft het .management" voor Neder-
land van de Mexican Eagle Oil Company
(Aguila) en heeft zoowel uit dien hoofde als
op andere gronden vorderingen op genoemde
maatschappij. Tot verhaal van die vorderin
gen heeft zij beslag doen leggen op 10.000 ton
benzine, zijnde de inhoud van het 'Zweedsche
s.s. „W. R. Lundgren"", omdat zij deze benzine
beschouwt als eigendom van de Mexican
Eagle en dus daarmede de onteigening door
de Mexicaansche regeering niet erkent.
(De Mexicaansche regeering is er, zooals be
kend, eenigen tijd geleden toe overgegaan de
eigendommen der buitenlandsche petroleum-
maatschappijen in Mexico te onteigenen, met
dien verstande echter, dat tot dusver niet de
minste waarborgen zijn gegeven ten aanzien
van de hoogte der schadeloosstelling noch
zelfs ten aanzien van de zekerheid, dat een
schadeloosstelling zal worden voldaan. Tegen
deze beslissing van het Mexicaansche gouver-
nemlent heeft Amerika verzet aangeteekend,
terwijl de Engelsche regeering een zeer krach-
tig protest te Mexico City heeft uitgebracht.
Op 2® Juni heeft ook de Nederlandsche regee
ring aan de Mexicaansche regeering dringend
verzocht aandaeht te schenken aan de belan-
gen der Nederlandsche belanghebberiden en
dezen het voile recht te doen wedervaren.
Bij de exploitatie der bezittingen van de
buitenlandsche maatschappijen door de Mexi
caansche regeeringsinstantie schuilt de groote
moeilijkheid in het vervoer en den afzet van
de gewonnen petroleumproducten, daar hier-
voor de gewohe kanalen natuurlijk versperd
zijn.
Mexico heeft daarom getracht, o.a. door be-
middeling van de Londensche firma Davis,
petroleum te verkoopen buiten de gewone
kanalen om. Als afnemers werden genoemd
Zweden, Italie en vooral Duitschland. Eenige
transacties schijnen inderdaad tot stand ge
komen te zijn en eenige tankvaart-reederijen
zijn bereid gebleken haar schepen naar Mexico
te zenden om de olie te vervoeren.
iOp de lading van een dezer schepen blijkt
thans door een Nederlandsche maatschappij
de Koninklijke voor de Mexican Eagle? -
beslag te zijn gelegd.
VOORZITTER EIBERALE STAATSPARTIJ.
Zaterdag 24 September a.s. zal een buiten-
gewone algemeene vergadering van de Libe-
rale iStaatspartij worden gehouden in verband
met het bedanken van Mr. W. C. Wendelaar
als voorzitter dier partij.
Men zal zich herinneren, dat op de jongste
algemeene vergadering op den heer Wende
laar 117 en op (Prof. Dr. B. M. Telders te Lei
den 113 stemmen werden uitgebracht, waama
Mr. Wendelaar verklaarde zijn benoeming
slechts voorloopig te willen aanvaarden.
In liberale kringen bestaat thans het stre-
ven Prof. Telders als eenig candidaat voor het
voorzitterschap voor te atellen.
Prof. Telders, die o.a. Nederlandsch Rijn-
vaartcommis'saris is, behoort tot de jongere
leden in de partij. Hij is 35 jaar oud.
DE NEDERLANDSOH-BELGISCH-
LUXEMBURGSOHE COMMISSIE.
Zaterdag is te "s-Gravenhage de derde ver
gadering van de permanente economische
Nederlandsch-Belgisch-Luxemburgsche com-
missie gehouden, waarvan de Belgische af-
vaardiging onder leiding stond van oud-minis-
ter Van Isacker en de Nederlandsche onder
leiding van oud-minister Posthuma.
In deze vergadering zijn uitvoerig behan-
<leld de betrekkingen op het gebied van den
land- en tulnbouw^ de permanente commissie
is van oordeel, dat er emstig naar moet wor
den gestreefd de wederzijdsche moeilijkheden
inzake den in- en uitvoer der land- en tuin-
bouwproducten objectief onder oogen te zien
en maatregelen ter voorkoming van markt- en
afzetverstoringen te beramen.
Deze overweging heeft er toe geleid, dat
twee commissies zijn ingesteld, welke tot taak
zullen hebben:
le. het onderzoek naar den omvang en de
oorzaken der verschuivingen in den in- en uit
voer van de Belgische en de Nederlandsche
land- en tuiinibouwproducten;
2e. concrete storende marktinvloeden te
onderzoeken en zoo mogelijk terstond te voor-
komen.
De volgende vergadering, waarin bedoelde
commissies omtrent haar bevindingen zullen
rapporteeren, zal op uitnoodiging van den
Luxemburgschen afgevaardigde te Luxemburg
worden gehouden op 2t2 October.
DE K.R.O. EN FRANCO.
Het Tweede Kamerlid Wijnkoop heeft den
Minister van Binnenlandsche Zaken de vol
gende vragen gesteld:
1. Is het den Minister bekend, dat mej. M.
Voogd op den avond van 5 Juli voor den radio-
zenider van de K.R.O. een rede heeft gehou
den ter verheerlijking van generaal Franco
en diens medestanders
2. Acht de Minister dit optreden in de
radio niet in strijd met de officieele vriend-
schapsbetrekkingen die Nederland met de
regeering van de Spaansche Republiek onlder-
houdt; in strijd 66k met de houding van de
radio-controle-commissie ten aanzien van de
commissie hulp aan Spanje, die immer belet
werd van de radio gebruik te maken, wijl men
van meening was dat politiek in de redevoe-
ringen in geen enkelen vorm toelaatbaar was
3. Is de regeering bereid thans zoodanige
maatregelen te nemen dat niet wederom over
den Nederlandsehen omroep de Spaansche
regeering kan worden aangevallen?
KAPOK ONDER DE WAKEN WET.
Ook bedtlegoed onder de wet
betrokken.
iBij Kon. besluit is bepaald, dat in het ver-
volg zullen worden besehouwd als ,,waren"
in den zin der Warenwet: le. kapok, al of
niet gebruikt en mengsels, welke kapok, al of
niet gebruikt, bevatten; 2e kussens, bedde-
goed zooals bedden, matrassen, peluws,
dekens en voorwerpen voor het reddings-
wezen, welke een vulsel bevatten.
In verband hiermede zijn tevens verschil-
lende wijzigingen gebracht in het ,,Kapok-
besluit", dat voortaan Kapok- en beddegoed-
besluit" zal heeten. Deze wijzigingen
betreffen o.m. het volgende:
De aanduiding kapok moet voor kapok,
welke geheel of ten deele reeds als vulmate-
riaal of voor eenig ander doel heeft dienst
gedaan, worden voorafgegaan door het woord
,,gebruikte".
De aanduiding vermendge kapok, gevolgd
door het gewichtspercentage en den naam
v£in elk der bestanddeelen, mag uitsluitend en
moet worden gebezigd voor mengsels, welke
ten deele uit kapok bestaan.
De aanduiding vermengde gebruikte kapok,
gevolgd door het gewichtspercentage en den
naam van elk der bestanddeelen mag uitslui
tend en moet worden gebezigd voor mengsels,
welke ten deele uit gebruikte kapok bestaan.
Kussens, beddegoed zooals bedden, ma
trassen, peluws, dekens en voorwerpen voor
het reddingswezen mogen niet zijn of worden
gevuld met gebruikte kapok of vermengde
gebruikte kapok en moeten zijn voorzien van
den naam van het vulsel.
Indien eenig vulsel van kussens, beddegoed
zooals bedden, matrassen, peluws, dekens
en voorwerpen voor het reddingswezen,
bestaat uit een mengsel van stoffen, moet het
gewichtspercentage en de naam van elk dezer
stoffen zijn aangegeven; heeft het vulsel
of een stof, die daarvan deel uitmaakt, reeds
als vulmateriaal of voor eenig ander doel
dienst gedaan, dan moet zulks uit de aandui
ding blijken.
De naam van het vulsel, alsmede de in de
vorige alinea bedoelde aanduidingen moeten
voor den kooper duidelijk zichtbaar en legs-
baar zijn aangebracht op het voorwerp zelf,
of op een daaraan vastgenaaiden label, en
mogen door vegen niet zijn uit te wisschen.
Het besluit treedt in werking met ingang
van 1 September 1938.
DISTRIBUTIE VAN RUNDVLEESCH
IN 111,1 K.
De Minister van iSociale Zaken heeft aan
de gemeentebesturen berieht, dat in een aan-
tal gemeenten een proef is genomen met de
distributie van rundvleeseh in blik; de resul-
taten hiervan hebben den Minister aanleiding
gegeven met de algemeene distributie van dit
artikel voort te gaan. Ten behoeve daarvan
wordt in 40 vleeschconservenbedrijven in den
lande een hoeveelheid rundvleeseh in blik ver-
vaardigd, met de beschikbaarstelling waarvan
per 28 Augustus een begin zal worden ge-
maakt. De goederen worden rechtstreeks aan
de gemeenten toegezonden, dus niet recht
streeks aan de slagers en grossiers. De in-
koopsprijs van rundvleeseh in blik, bestemd
ter distributie aan werkloozen (en daarmede
gelijkgestelden) bedraagt voor de gemeente,
alwaar de distributie plaats vindt door bemid-
deling van de slagers en c.q. grossiers of al-
thans de beschikbare marge tusschen in- en
verkoopsprijs geheel of ten deele aan den han-
del wordt uitgekeerd, 34 cent per bus en die
van het rundvleeseh in blik, bestemd ter dis
tributie aan ondersteunden volgens de Armen-
wet of daarmede gelijkgestelden onder gelijke
omstandigheden 35 cent per bus. De inkoops-
prijs van rundvleeseh in blik bedraagt voor
de gemeenten, alwaar de distributie recht
streeks van gemeentewege geschiedt, althans
zonder dat de beschikbaTe marge tusschen in-
en verkoopsprijs geheel of ten deele aan den
handel wordt uitgekeerd, 36 cent per bus.
COLORADOKEVER EN
GEMOEDSREZWAREN.
In Zeeland blijken, naar gemeld wordt,
aardappeltelers te zijn, die om gemoedsbazwa-
ren weigeren, de voorschriften tot bestrijding
van den Coloradokever op te volgen. Ze staan
meestal als Staatkundig Gereformeerd bekend.
In de gemeenten St. Maartensdijk, St. An-
naland, Oud-Vossemeer en Tholen zijn veel
van deze menschen bekeurd.
In de gemeente Woudrichem is tegen 4 per-
sonen proces-verbaal opgemaakt wegens het
niet voldoen aan een bevel van den burge-
meester tot het bespuiten van de aardappel-
velden met loodarsenaat ter bestrijding van
den Coloradokever.
HET MEXICAANSCHE PETROLEUM-
CONFLICT.
Men meldde Maandagavond uit New York:
Berichten uit Mexico City bevestigen, dat
president Cardenas heeft aangekondigd, dat
hij nog v66r het einde van deze week zal be-
slissen, welke bedragen de Mexicaansche
staat als schadeloosstelling aan de petroleum-
mijnen zal uitkeeren. Zooals bekend, zal deze
in tien jaar worden uitgekeerd. Intusschen is
een nieuw ruilprogramma tusschen Duitsch
land en Mexico tot stand gekomen betreffen-
de 500.000 vaten ruwe petroleum.
HELIUM IN DEN STAAT SAO PAULO.
De directeur van het geografisch en geolo-
gisch bureau van den Braziliaanschen staat
Sao Paulo heeft verklaard, dat boringen in
het gebied van Sao .Paulo de aanwezigheid
van helium hebben aangetoond.
BEPERKEVG VAN HET
BENZINEGEBRUIK IN MANTSJOEKWO.
Uit Moekden wordt gemeld, dat de regeering
van Mantsjoekwo er bij alle eigenaars van
auto's op aandringt, dat zij zoo zuinig mogelijk
omgaan met hun benzine. Als een gevolg van
dezen oproep zijn de rickshaws, welke gelei-
delrjk aan het verdwijhen waren, thans weer
in grooter aantal in gebruik gesteld. De
meeste regeeringsambtenaren en gemeente-
ambtenaren, hebben hun auto in de garage
geworpen en laten zich naar en van him werk
brengen in rickshaws. De autoriteiten te
Hisingking opperen de mogelijkheid om aan-
zienlijk te besparen op het benzineverbruik
door de motoren te voeden met een mengsel
van alcohol en benzine. Voor duurdere auto's
geeft dit echter bezwaar in het gebruik.
ARABISCH DORP VERWOEST.
Kortgeleden werd gemeld, dat het Jood-
sche dorp Masha verwoest en de bewoners
gedood zouden zijn. Volgens thans ingewon-
nen inlichtingen gaat het in werkelijkheid om
het dorp Dabbarita, ten Westen van den berg
Thabor. Het werd door Arabieren, niet door
Joden bewoond en werd verwoest tijdens een
strafexpeditie na een gevecht tusschen troe-
pen en terroristen. Het aantal slachtoffers
blijft onzeker. In leidende extremistisdhe Ara-
bische kringen verklaart men, dat er dertig
dooden en 85 gewonden vielen.
Aan de operatie was een gevecht vooraf
gegaan, waarbij een Joodsche hulpagent
werd gedood, terwijl een Britsch officier en
een Britsdhe soldaat, benevens een Joodsch
hulpagent emstig werden gewond. De troe-
pen vervolgden de rebellen tot in het dorp,
waar het weerstandscentrum was en gingen
over tot een zuiveringsoperatie, ter verdrij-
ving van de terroristen, die de streek onvei-
lig maakten.
DE ELECTRISCHE ENERGIE
ONVOLDOENDE VOOR OORLOGSTMDEN.
De minster van openbare werken, Fros-
sard, heeft tijdens een rondleiding langs de in
aanbouw zijnde electriciteitsfabriek, die
door het water van de Dordogne zal worden
gedreven, verklaard, dat op het oogenblik de
totale capaciteit van alle electriciteitsfabrie*-
ken in Frankrijk ongeveer twintig milliard
kilowattuur bedraagt, hetgeen voor oorlogs-
tijden te gering is. Men moet zich daarom de
watertkracht van het land ten nutte maken,
waardoor de electriteitsvoorziening in elk op-
zicht zeker is. Er moet een nationaal pro-
gramma voor electrische energie worden op-
gesteld en men moet nauwkeurig weten over
welke bronnen men beschikt.
REDE VAN MINISTER SPAAK.
De Belgische minister van buitenlandsche
zaken, Spaak, heeft te Berctiem een rede ge
houden ter gelegenheid van den 50sten ver-
jaardag der plaatselijke sooialistische organi-
satie. Hij betoogd'e, dat de buitenlandsche
politiek van Belgie sedert 1936 niet gewijzigd
is. De regeering wil op goeden voet leven
met haar naburen. Wij moeten de consequen-
ties hiervan aanvaarden, aldus Spaak. Men
spreekt van een „verschumng", doch er is
er geen.
Naar aanleiding van de kritiek„, die gele-
verd is op het feit, dat de jongste manoeuvres
nabij de Fransche grens zijn gehouden, ver
klaarde Spaak, dat het leger manoeuvres
houdt om het geheele land te leeiren kennen.
Het gemotoriseerde korps heeft manoeuvres
gehouden in Vlaanderen, omdat dit de eenige
mogelijkheid vormde, een terrein te vinden
dat op voldoende afstand van Beverloo is ge-
legen.
EEN PARALLEL MET 1914.
De Frankfurter Ztg. trekt in een hoofd-
artikel een parallel tusschen Juli 1938 en Juli
1914 en voorspelt daarbij, dat een zeker aan
tal vitale eischen van Italie en Duitschland
stap voor stap verwezenlijkt zullen worden,
zonder dat de politieke strijd leidt tot een
ramp. Het blad veroordeelt de politiek van
den Keizer, die in 1914 zoomin heer van
Duitschland als van de Duitsche politiek was.
Het blad schrijft de politieke onzekerheden
in Europa toe aan de onbevredigende antwoor-
d§n, die sedert Versailles gegeven zijn. Tegen-
woordig zijn die antwoorden iets bevredigen-
der. De verklaring hiervan is te vinden in
den druk, welke door de macht van Italie en
Duitschland wordt uitgeoefend. De Frank
furter besluit met te zeggen, dat het Duitsche
rijk geen ander doel heeft dan zich de plaats
te verzekeren, welke het natuurlijkerwijze in
Europa toekomt.
IN FRANKRIJK GEEN SPRAKE VAN
DEVALUATIE, ALDUS MARCHANDEAU.
In een Znodagmiddag gehouden radiorede
heeft de Fransche minister van financien
Marchandeau, een beroep gedaan op de vader-
landsliefde der Franschen en hen uitgenoo-
digd in het teekenen op de uitgifte van schat-
kistbiljetten der autonome kas voor de natio-
nale verdediging, waartoe Ma an dag de gele
genheid werd opengesteld. Hij herinnerde
eraan, dat de bijeengebrachte gelden uitslui
tend gebruikt zullen worden voor uitgaven
ten behoeve van de nationale verdediging.
Tevens gaf hij een uitzeenzetting van den
financieelen toestand van Frankrijk.
Nadat deze regeering aan het bewind is ge
komen, aldus Marchandeaue, zijn groote hoe-
veelheden goud in het land teruggekeerd, het
geen o.a. tot uitdrukking kwam in de verla-
ging van den rentevoet van geld op korten
termijn. De regeering heeft nog geen centime
brj'zondere voorschotten aan de Fransche bank
gevraagd. Noch voor de behoeften der schat-
kist, noch voor de particuliere ondernemingen
werd overgegaan tot eenige wijze van infla-
tie. Sedert geruimen tijd zijn de verleende
nieuwe credieten, die vaak als een gevaar-
lijke inflatie besehouwd worden, niet zoo be-
scheiden geweest als tegenwoordig, en dit
niet tengevolge van de toenemende bloed-
armoade van onze oeconomie, doch doordat de
teruggekeerde kapitalen op gelukkige wijze de
plaats hebben ingenomen van de door de
emissiebank ter beschikking van de onder
nemingen gestelde gelden. De toeneming der
in omloop zijnde bankbiljetten is echter sterk
beneden de gemiddelde prijsstijging der laat-
ste twee jaren. Er is dus in deze lichte toe
neming niets ongezonds, de gouddekking is
zelfs sterk verbeterd. Wat de loopende be-
grooting betreft, de ontvangsten in Mei heb
ben 57 millioen francs meer bedragen dan de
schatting. Het is van zeer veel belang, dat
de normale uitgaven van het land door nor-
male ontvangsten gedekt worden. Behoef
ik, aldus Marchandeau, na dit alles en
na de verklaringen der regeeringen, waar-
mede wij de drievoudige overeenkomst heb
ben gesloten, nog te bevestigen, dat er geen
sprake is, en ook niet kan zijn, van devalua-
tie?
VAN MA XIM1 LI A A VIA DE VitlJHEID,
NAAR GOERING.
Het sierlijke plein voor de fraaie Votivkirche
met haar ranke torens, dat aan de vermaarde
Weensche Ringstrasse gelegen is, heeft weer
eens een nieuwen naam gekregen.
Voor en gedurende den wereldoorlog heette
het Maximilianplatz, naar keizer Maximiliaan
van Mexico, die de Vitovkirche had laten
bouwen ter herinnering aan het feit, dat op
deze plaats een mislukte aanslag op het leven
van zijn broer, keizer Frans Jozef was ge-
pleegd.
Na de omwenteling van 1918 was het plein
herhaaldelijik het schouwtooneel van socialis-
tische en communistische volksbijeenkomsten.
Het woord Freiheit was niet van de lucht en
werd weerkaatst door de steenen gevels van
de omliggende gebouwen. Was het een won
der, dat men het plein in Freiheitsplatz her-
doopte
Andere tijden braken aan. Na den moord
op den Oostenrijkschen bondskanselier dr.
Engelbert Dollfuss in 1934 werd de naam in
Dr. Dollfussplatz veranderd.
Nauwelijks was het systeem van Schussnigg
gevallen, of ook de naambordjes van het
Dollfussplein werden weggenomen. Een paar
maanden lang had het plein in het geheel
geen naam.
Thans heeft de burgemeester van Weenen
bepaald, dat het plein voortaan Herrmann
Gdringplatz zal heeten!
ZWOEL EUROPA.
Gedurende het verloopen weekeinde heeft
in West-Europa het woord mobilisatie weer
eens de ronde gedaan. Het was de Duitsche
pers, welke zich daarvan bediende om de aan
daeht te vestigen op troepenbewegingen in
Tsjeohoslowakije, troepenverplaatsingen, welke
naar door dezelfde zijde gemeld wordt al weer
grootendeels ongedaan zijn gemaakt. Wat
het doel daarvan ook geweest moge zijn
de wetenschap daarvan moet tot enkelen be
perkt blijven in ieder geval had de zaak
in geenen deele een omvang, welke het ge
bruik van het woord mobilisatie zou wettigen.
Het politieke aangezicht van Europa vertrok
dan oOk geen spier. Men heeft al zooveel wer-
kelijk kraken gehoord, dat geruchten daarom-
trent niet meer den geringsten indruk ver-
mogen te maken. Want aan niets gewent men
zoo snel als aan met vrij groote regelmaat
terugkeerende verontrustingen.
Dit gewennen moge zekere voordeelen heb
ben, onmiskenbaar zijn daaraan ook gevaren
verbonden. Te gemakkelijk toch wordt ver-
geten, idat men op een vulkaan leeft, welke
heel dikwijls kan rommeien zonder tot uit-
barsting te komen, maar waarvan iedere be-
weging evengoed een explosie kan beteekenen.
Het Europa van dit oogenblik is een vul
kaan, blootgesteld aan geweldige spanningen.
Door de groote aandaeht, waarmede wij
steeds de rookpluimen uit de kraters als
zoodanig treden Spanje en Tsjechoslowakije
op volgen, schenken wij wel eens te wei
nig aandaeht aan de ontwikkeling van de
innerlijke spanningen, hun karakter en hun
hevigheid. Voor het lot van Europa zijn zij
echter van veel grooter beteekenis.
Het gaat er nu niet om, of een Engelsch
schip in een Spaansche haven wordt gebom-
bardeerd, dan wel of een bepaalde bevolkings-
groep in een staat met verschillende nationa-
liteiten meer of minder rechten heeft. Dat
zijn onderwerpen, welke onder gegeven om
standigheden de directe aanleiding van een
conflict zoulden kunnen zijn, de diepere oor-
zaak zijn zij, zeker niet. Die schuilt in een
machtsconflict, in den strijd over de vraag,
wie in de komende jaren zal heerschen over
continentaal Europa. Met de grootst moge-
lijke inspanning wordt deze strijd op oecono-
misch en diplomatiek gebied gestreden en een
kleine verschuiving in de verhoudingen zou
voldoende kunnen zijn om den strijid op mili-
tair terrein te doen overslaan. Want aan alle
kanten leeft hetzelfde besef: aan de eene zijde
het bewustzijn, dat niets meer mag gebeuren
of de bestaande hegemonie is verloren, aan de
andere zijde de overtuiging, dat het getij
keerende is en dat een kleine beweging vol
doende is om de kansen op doorbreking van
oude banden voorgoed verloren te doen gaan.
Wij moeten ons bewust zijn, dat Europa is
gekomen in een stadium, waarin de kleinste
verschuiving voor de groep, te welker nadeel
zij geschiedt, de aankondiging van de neder-
laag kan beteekenen en met deze overtuiging
zal men bereid zijn zoo noodig met de wape-
nen iedere ongunstige verplaatsing te voor-
komen. Dit en dit alleen is ook het cri-
terium, of een eventueel conflict, bijv. over
Tsjechoslowakije, tot een Europeeschen oor-
log zal leiden.
Na 1918 hebben Engeland en Frankrijk lei
ding aan Europa gegeven; zij bezaten de
macht am in groote lijnen hun wil te doen
zegevieren. Toen het tegenwoordige bewind
het bestuur over Duitschland aanvaardde
Duitschland is een voorbeeld, dat duidelijker
spreekt dan eenig ander heeft het de taak
aangevat deze kluisters te verbreken. Stap
voor stap heeft het afgelegd op een langen en
moeilijken weg. Het heeft beseft, dat slechts
hij in een conflict meester van Europa kan
worden, die beschikt over de grondstoffen en
de natuurlijke bronnen. Engeland bezit de
zee, het beheerscht de wateren en in die be-
heersching schuilt zijn potentieele macht
de mogelijkheid van een wurging op oecono-
misch gebied van zijn tegenstander. De direc
te aantasting van die macht is een taak,
welke vrijwel onmogelijk is te volbrengen.
Kan men die overheersching ter zee dus niet
omver werpen, dan moet men haar waarde
ondermijnen. Wat niet van zee kan komen,
moet landinwaarts worden gehaald. Dit was
de grondslag voor den nieuwen strijd.
Duitschland drong voorwaarts. Hongarije en
de Balkan moest het oeconomisch beheer-
schen om zich aan de hegemonie van Enge
land en Frankrijk te kunnen onttrekken.
Steeds krachtiger werden zijn oeconomische
banden met het Nabije Oosten. Was de zee
een eenzijdig bezit, dan moest de waarde van
dat bezit worden verkleind en moest een even
exclusief bezit daartegenover worden gesteld.
De tijd, dat bij dit streven lijdelijk werd
toegezien, is voorbfj- Steeds intensiever wor
den de pogingen, in ,de laatste jaren vooral
door Engeland ondernomen, om den Balkan
op oeconomisch gebied aan een Duitsche over
heersching te onttrekken. Met koortsachtige
haast werken Engeland en Frankrijk op
diplomatiek en oeconomisch terrein om Zuid-
Oost Europa voor zich te behouden. Niet lun
ger versterkt men de eigen middelen, ook
actief tracht men den tegenstander bij diens
mogelijke bronnen den voet dwars te zetten.
Lukt het Engeland Oost-ETuropa voor zich
en Frankrijk te behoulden, dan sluit zich de
keten om Duitschland, dan blijft het beroofd
van de bronnen der grondstoffen en gedoemd
iederen nieuwen oorlog te verliezen. Zege-
viert het echter niet, dan is de voorsprong,
welke den zeeen het Empire gaven, verloren,
dan staan twee tegenstanders van gelijke
kracht en met gelijke hulpmiddelen tegenover
elkaar.
Verscheidene jaren heeft deze strijd om de
hulpmiddelen in bedekten vorm geduurd; in
den laatsten tijd is hij openlijk geworden. Dat
niet alleen, maar ook beginnen zich resultaten
af te teekenen. De ontwikkeling in Roeme-
nie, waar nog een regeeringswisseling voor
de deur staat en dat dan politiek gesproken
zal zijn teruggekeerd in den staat van voor
de bewogen laatste maanden, is slechts een
der duidelijke voorbeelden. De oplossing van
de kwestie Alexandrette nl. door de wijze,
waarop Frankrijk heeft toegegeven is een
ander, dat nog met verschillende te vermeer-
deren zou zijn.
Hoe lang kan dit nog stand houden? In een
werelddeel, waar de overtuiging heerscht, dat
iedere vooruitgang, hoe klein ook, voldoende
is om de balans naar deze of gene zijde te
doen omslaan, hangt de vrede aan minder dan
een zijden d'raad. Telkens weer kan men ver-
nemen, dat vrede gewenscht wordt, maar niet
tot iederen prijs. Hoe angstwekkend snel
nadert Europa het punt, waarop de in ge-
dachten gestelde prijs zal worden bereikt, ja
zelfs overschreden, want hoe hoog is de inzet
de hegemonie over Europa van het
diplomatieke spel, dat nu gespeeld wordt.
Laat ons nimmer zeggen, dat een directe oor-
logsaanleiding niet te zien is of dat bepaalde
detailproblemen de oorzaak al dan niet kun
nen zijn. De ervaring heeft geleerd, dat de
vonk, welke het kruitvat morgen tot ontplof-
fing kan brengen, kan komen uit een richting
waar vandaag nog geen vuur te bespeuren is.
Wie dat beseft, zal begrijpen, hoezeer con-
centratie van alle kraohten noodig is om den
vrede te handhaven en hoe zeer gevoelens
moeten worden uitgeschakeld op een moment,
dat slechts het koel verstand mag leiden.