i
Tot
zuimger
<zy
LAUPM
TER NEUZEN, 15 DECEMBER 1937.
ZAAMSLAG.
AXEL.
DEWk MAR.'
is de Philips' „Bi-Arlita"-
lamp. En niet voor eens,
maar avond a an avond.
Lout het daarom Philips'
„Bi-Arlita"-lampen zyn,
die elken avond icelda-
dig, suinig licht in Utv
kamer verspreiden!
PHILIPS
1^0 Oeka unen
110 W^tt ??0VoM
Ingez. Med.
Cordell Hull had een krachtig protest aan
de Japansche regeering voorbereid. Alvorens
dit protest op te stellen, had Hull zich beraden
met zijn adviseurs voor het Verre Oosten.
He boodschap van Roosevelt, tezamen met
de eischen der Amerikaansche regeering, werd
door staatssecretaris Hull aan Saito, den
Japanschen ambassadeur, overhandigd. Hull
deelde Saito hierfbrj mede, dat de president
ten diepste geschokt is door de berichten over
het bombardeeren zonder onderscheid van
Amerikaansche en andere niet-Chineesche
schepen op 'de Jangtse.
Hij eischte, dat de Japansche keizer hiervan
in kennis zou worden gesteld. Voorts zeide
Hull tot Saito, dat alle feiten betreffende de
Panay bijeengebracht worden en binnenkort
aan de Japansche regeering zouden worden
overhandigd.
Saito stelde Hull ervan in kennis, dat hij
opdracht had gekregen van Hirota Japans
volstrekte leedwezen en verontschuldigingen
tot uitdrukking te brengen en mede te deelen,
dat de Japansche regeering zich inspande
hulp te verleenen aan de overlevenden van de
Panay. Tenslotte deelde Saito mede, dat hij
vemomen had, dat zich onder de overlevenden
van de Panay 59 leden van de bemanning en
13 vluchtelingen bevonden.
TSJIANG KAI-SJEK GELAST
ONTRUIMING VAN NANKING.
He bezetting van Nanking door de Japan-
ners is thans zoo goed als voltooid. Slechts
op enkele verspreide punten in de stad bieden
kleine afdeelingen Chineesche troepen nog
tegenstand.
Maarschalk Tsjiang Kai-Sjek heeft den Chi-
neeschen strijdkrachten bevel gegeven zich
terug te trekken, daar hij geen menschen-
levens wenscht op te offeren voor de verdedi-
ging van een stad, die uit militair stategisch
oogpunt geen waarde meer voor de Chineezen
heeft.
He maarschalk heeft verklaard, dat de out
running van Nanking niet van invloed zal
zijn op de plannen der regeering om den tegen
stand tegen de Japanners met kracht voort
te zetten.
Van Chineesche zijde wordt beweerd, dat er
nog steeds belangrijke Chineesche troepen-
afdeclingen tusschen de westelijke stadswallen
en den Jangtseoever liggen, die zich met
grootca moed verdedigen.
De Japansche oorlogsschepen, die ondanks
de mijnen en het hevige vuur der Chineesche
kustbatterijen erin geslaagd zijn tot vlak bij
Nanking op te stoomen, hebben in belangrijke
mate tot den val van deze stad bijgedragen.
In een Japansch communique wordt mecie-
gedee'd, dat ongeveer 2500 krijgsgevangener
buitcn de rnuren van Nanking gemaakt zijn,
terwijl het Chineesche garnizoen te Tsjin-
kiang, groot 20.000 man, dat zich op Nanking
terugtrok, geleidelijk tot 3000 man verminderd
was, die vemietigd zijn, toen zij de achter-
hoede van de Japansche troepen, die de Chi
neesche hoofdstad belegerden, aanvielen.
BRITSCHE SCHEPEN AANGEVALLEN.
De Japanners hebben Zondag tot vier malen
toe in de Chineesche wateren Britsche schepen
aangevallen. De eerste aanval geschiedde
's morgens bij Woehoe, toen Japansche batte-
rrjen en mitrailleurs vuur gaven op de Brit
sche kanonneerboot Ladybird. Een schepeling
werd gedood en een officier, zoomede een
marinier gewond. Aan boord van de Ladybird
bevonden zich een Britsche consul en de Brit
sche militaire attache.
Japansche batterijen hebben eveneens vuur
gegeven op de Britsche kanonneerboot Bee,
welke bo-dem evenwel 'niet getroffen werd.
Voorts werd de Britsche sleepboot Tsingtah
beschoten.
Des namiddags hebben de Japanners dne
luchtaanvallen ondernomen op een groep Brit
sche schepen, die zich benedenstrooms van
Nanking bevonden.
Tot deze schepen behoorden de kanonneer-
booten Scarab en Cricket, die het vuur uit
machinegeweren en luchtweergeschut beant-
woordden.
Aan Britsche zijde is geen enkel slachtoffer
te betreuren.
Nader wordt gemeld, dat de drie tot zinken
gebrachte petroleumschepen op de Jangtse
waren de Meiping, de Mehsia en de Meian.
De Admiraliteit, het ministerie van buiten-
landsche zaken en de Britsche admiraal Little
zijn in kennis gesteld van deze Japansche
aanvallen.
Admiraal Little is thans van Nanking op
weg naar Hongkong. Hij maakt de reis aan
boord van de Falmouth.
Bij de Japansche militaire autoriteiten zijn
stappen gedaan.
De beschieting heeft in Britsche diploma-
tieke kringen een zeer pijnlijken indruk ge
maakt.
De regeering heeft slechts een kort verslag
ontvangen van de Britsche plaatselijke autori
teiten, dat de telegrammen der persagent-
schappen bevestigt.
Officieele kringen zijn in afwachting van
vollediger inlichtingen. Zij willen zich v6or
de ontvangst dezer berichten niet uitlaten
over de gevolgen, welke aan deze incidenten
moeten worden gegeven.
Aan de admiraliteit te Londen is bericht
ontVangen, dat de plaatselijke Britsche mari-
tieme autoriteiten in China voor het vertrek
van de kanonneerboot Bee naar de plek van
de rivier, waar de Panay tot zinken was ge
bracht, aan de Japansche autoriteiten hadden
verzocht, last te geven, dat het Japansche
geschut niet op de Bee zou vuren. Ook had
den de Engelschen gevraagd, dat ter waar-
borging van de veiligheid van de Bee zes
Japansche marine-officieren den tocht zouden
meemaken. Toen deze Japansche officieren
echter aankwamen om aan boord te gaan, was
de Bee reeds vertrokken.
Japansche verklaringen en
maatregelen.
Een Japansch hoofdofficier te Woehoe heeft
de Britsche autoriteiten ervan in kennis ge
steld, dat hij order had ontvangen op alle zich
op de Jangtse bevindende schepen te vuren,
hoewel hij moest toegeven, dat het vuren op
de Britsche kanonneerbooten „een vergissing"
was.
Een Japansch officier is onmiddellijk naar
Woehoe vertrokken, am een onderzoek in te
stellen naar de aanvallen op de Britsche
kanonneerbooten Ladybird en Bee, alsmede
op het Britsche stoomschip Suiwo.
De Japansche militaire attache, Harada, is
per vliegtuig van Sjanghai naar Nanking ge-
gaan om de veiligheid van de buitenlandsche
schepen op de Jangtse boven Nanking te
verzekeren.
De persdienst van de derde Japansche
vlootafdeeling heeft een communiqud ge-
publiceerd over de incidenten van Zondag.
waarbij drie Amerikaansche petroleumtank-
schepen en een Amerikaansch oorlogsschip
met bommen door Japansche militaire vlieg-
tuigen waren tot zinken gebracht. Deze vlieg-
tuigen achtervolgden Chineesche troepen, die,
naar het heette per stoomboot de rivier op
Vluchten. De Amerikaansche schepen werden
bij vergissing voor Chineesche schepen aange-
zien. In het communique wordt het incident
„uiterst betreurenswaardig" genoemd.
De Britsche pers over de incidenten
in het Verre Oosten.
De Engelsche bladen toonen zich zeer ver-
ontrust in hun beschouwingen over de inciden
ten op de Jangtse, waarbij de Britsche kanon
neerbooten betrokken waren. A1 die bladen
vermeldden de gebeurtenissen onder opschrif-
ten in heel groote letters. De beschouwingen
over het geval zijn nog niet talrijk, maar die
dagbladen, welke reeds hoofdartikelen wijden
aan het gebeurde, geven uiting aan ongeduld
en boosheid over de methoden van de Japan
sche militairen en zeelieden. Hoewel er reeds
verscheiden Britsch-Japansche incidenten zijn
geweest, was dit toch de eerste keer, dat de
Japanners een Britsch oorlogsschip aanvielen.
De Daily Telegraph and Morning Post be-
schouwt het gebeurde als een paniekdaad van
de Japanners. Het blad herinnert aan een
interview Isjii, waarin deze Japansche diplo-
maat verklaarde, dat een achtervolging van
Tsjiang Kai Sjek in het binnenland van China
het uitlokken van een ramp zou zijn. Het
blad laat erop volgen, dat de jongste berich
ten uit Tokio erop wijzen, dat aldaar het ge-
zond verstand tot zwijgen is gebracht door
marine en leger, die bezeten zijn door een
krankzinnigen honger naar snelle verovenn-
gen, doch door de standvastigheid van de
Chineezen in verwarring zijn gebracht. Het
blad eindigt zijn beschouwingen met de waar-
schuwingen, dat de vernietiging van het hui-
aige Chineesche gezag het ontstaan tengevolge
zou hebben, in China van een toestand van
anarchie, die op andere landen zou kunnen
dverslaan.
De News Chronicle heeft een lijst opgesteld
van schendingen door Japan van de Britsche
vlag de opening der vijandelijkheden. Het blad
wenscht, dat hen er te Tokio in krachtige
termen op zal wijzen, dat het geduld van En-
geland zijn grenszij heeft. Ook wenscht deze
liberale krant, dat Tokio vergoedingen zal
geven.
TE PEIPING KOMT
EEN PRO-JAPANSCHE REGEERING.
Naar Domei uit Peiping meldt, zou men
daar, naar aanleiding van den val van Nan
king Dinsdagochtend om 10 uur overgaan tot
de vorming Van een „voorloopige regeering
der republiek China". Aan deze regeering
ngmen twee voormalige presidenten van de
Chineesche republiek, drie oud-premiers, vijf
oud-ministers van financien en vier oud-minis-
ters van staat deel, die alien verantwoordelijke
functies zullen bekleeden.
Deze voorloopige regeering zal onderver-
deeld worden in drie commissies, een wet-
gevende, een uitvoerende en een rechterlijke.
De wetgevende commissie zal onder leiding
staan van dr. Tang Erho, voormalig minister
van binnenlandsche zaken en financien. Hij
zal tot taak hebben het leidende beginsel der
regeering de formuleeren. Voorts zullen in
deze commissie zitting nemen Wank Ko-min,
Tsji Tsje-joean, Tsjoe Sjen, Wan Gi-tang,
Toeng Kang, Tsjiang Tsjoutseng en Kau
Ling-wei.
De uitvoerende commissie zal onder leiding
staan van Wang Ko-min, voormalig diplomaat
en minister van financien en gouverneur van
de bank van China, die toezicht zal uitoefe-
nen op de uitvoering van het regeeringspro-
gramma, dat door den uitvoerenden joean zal
worden geformuleerd.
De rechterlijke commissie zal voorgezeten
worden door Toeng Kang, den vroegen presi
dent van het hof van cassatie en minister van
justitie.
De Asahi Sjimboen noemt verder de namen
van de twee vroegere presidenten Tsao Koen
en Soe Sji-tang, die eveneens belangrijke func
ties in de voorloopige regeering zouden be
kleeden, tezamen met Woe Pei-foe.
De voorloopige regeering zal een manifest
uitgeven, waarin de regeering te Nanking zal
worden aangeklaagd wegens slecht bestuur.
Het totalitaire staatssysteem zal ernstig
afgekeurd worden en tevens zal te kennen
worden gegeven, dat de voorloopige regeering
alle verdragen eenbiedigen zal, die gesloten
zijn tusschen China en die buitenlandsche mo-
gendheden, welke vriendschappelijke betrek-
Kingen met China ond-erhouaen. Tevens zal
het manifest de noodzakeljjkheid in het licht
stellen om het Chineesche volk te rehabili-
tc-eren.
De voorloopige regeering zal de communis-
ten uitroeien, doch de diensten van die leden
van de Kwomintang aanvaarden, die begrij-
pen, dat het leidende beginsel van de voor
loopige regeering hecht gevestigd is.
Ten slotte omvat het programma van de
voorloopige regeering samenwerking met
Japan en Mantsjoekwo, onderdrukking van
het communisme, oeconomische en industrieele
ontwikkeling, rehabilitatie van de boerendor-
pen en versnelling van de autonomie.
Naar Havas nog uit Tokio meldt, zal de
nieuwe regeering binnenkort diplomatieke ver-
tegenwoordigers naar Japan en Mantsjoekwo
zenden, teneinde ,,hun steun te verwerven voor
het herstel van den vrede in het Verre Oos
ten".
DE SPIONNAGEZAAK TE LUIK.
Ook een Nederlander gearresteerd.
De correspondent van de hi. R. Crt. te Brus-
sel meldt:
De sponnagezaak te Luik, welke reeds tot
de arrestatie van een onderofficier van de
luchtmacht en diens vriendin leidde, blijkt ver
der uitbreiding te nemen. Thans is in een cafd
te Sint Joost ten Oode, in veiband met deze
zaak, een Nederlander, H. S. uit Utrecht, door
de politic van het Brusselsche parket in hech-
tenis geriomen en voor den rechter van in-
structie gebracht. S. legde slechts gedeeltelijke
bekentenissen af en beweert niet direct voor
een vreemde natie, maar voor een landgenoot
te hebben gewerkt. Deze landgenoot, wiens
naam en signalement bekend zijn, wordt nu
eveneens opgespoord.
EEN NIEUWE AXELSCHE BRUG.
In de vergadering der Provineiale Staten is
gisteren zonder hoofdelijke stemming aange-
nomen het voorstel van Ged. Staten tot het
verleenen van een provineiale bijdrage ad
f 10.000 tot dekking der kosten van een te ver-
breeden nieuwe Axelsche brug.
Morgen komt in de raadszitting alhier een
voorstel van Burg, en Weth. van gelijke strek-
king aan de orde.
SLEEiPSCHIP IN MOEILIJKHEDEN
De krachtige tot stormachtige wind die j.l.
Maandag over ons land woei is oorzaak ge
weest, dat de binnenscheepvaart op de Wes-
terschelde moeilijkheden ondervond. Des mid-
dags circa half drie bevond zich ter hoogte
van Hoedekenskerke het Belgische sleepschip
„Theresia"', dat op weg was met een lading
looderts van Antwerpen naar Riemen en ge-
trokken werd door de Nederlandsche sleep-
boot „Adriana". De zee was vooral daar on-
stuimig en de hoog opgaande golven sloegen
over de luiken. Af en toe drong het water het
ruim binnen en oefende ten laatste een op-
waartschen druk uit tegen de scheerbalken
waarop de luiken rusten. Deze kwamen naar
boven en het water kon des te gemakkelijker
binnenkomen. Toen het schip een 50 ton
water binnengekregen had, werd de toestand
kritiek, daar de ..Theresia" dreigde te vervul-
Jen en te zinken. Om dit laatste te voorkomen
besloot de schipper het schip op een der platen
omhoog te zetten. Voordat dit echter geschied
de, passeerde toevallig de te Ter Neuzen thuis-
behoorende sleepboot Holland'',, die op weg
was naar het Schaar van de Noord, alwaar
een geladen motorspits aan den grond zat. De
schipper van de „Theresia" praalde de sleep-
boot die van koers veranderde en in de rich-
ting van het sleepschip stoomde.
Het was niet gem&kkelijk om aan lijzijde
langszij van de „Theresia" te komen, doch
met eenige moeite slaagde men hierin. Aan
boord van het sleepschip bevonden zich schip
per IJpelaar, diens echtgenoote en zijn knecht
met vrouw. Men achtte het aan boord van het
in moeilijkheden verkeerende schip raadzaam
om de vrouwen op de Holland over te doen.
De beide vrouwen gingen op de sleepboot, doch
de schipper en zijn knecht wenschten aan
boord van hun vaartuig te blijven. De sleep-
boot .^Holland" heeft toen tezamen met de
eigen sleepboot „Adriana" de .Theresia" naar
Ter Neuzen opgebracht, alwaar het in de mid-
delhaven ligplaats heeft gekozen. Nadat het
water uit het ruim was weggepompt, kon de
„Theresia", die overigens geen schade be-
komen had, haar reis voort'zetten.
OMHOOG GEVAREN.
De met zemels geladen Nederlandsche mo
torspits Johanna is ter hoogte van het ver-
dronken land van Saaftinge nabij de Schapen-
kooi omhooggevaren en blijven zitten. Te Ter
Neuzen en te Hansweert liggende sleepbooten
en bergingsvaartuigen zijn uitgevaren voor het
eventueel verleenen van assistentie. Deze is
echter niet aanvaard, en den volgenden mor
gen is de Johanna" met eigen middelen Vlot-
gekomen.
ARBEIDSBEURS TER NEUZEN.
Ingeschreven werkzoekenden geplaatst in de
gemeente:
10 grondwerkers, 2 timmerlieden, 48 trans-
portarbeiders, 1 sleepbodtmachinist, 1 naaister
en 1 dagmeisje.
Ingeschreven werkzoekenden geplaatst bui-
ten de gemeente:
11 fabrieksarbeiders te Axel, 1 bankwerker
te Vlissingen, 3 transportarbeiders te Sas
van Gent en 2 textielarbeidsters te Sas van
Gent. J "lf suoShB
Van elders werden betrokken:
1 transportarbeider door Hoek, 1 dagmeisje
door Zaamslag en 1 dagmeisje door Hoek.
DISTRICTS ARBEIDSBEURS VOOR
ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
Opgave van het aantal ingeschreven werk
zoekenden bij de organen der arbeidsbemidde-
ling in Zeeuwsch-Vlaanderen, gedurende de
maand November 1937.
Aardenburg 10, Axel 156, Biervliet 71, Bres-
kens 20, Cadzand Clinge 107, Eede
Graauw c.a. 114, Groede Hoek 70, Honte-
nisse 242, 'Hoofdplaat 28, Hulst 163, Koewacht
47, Nieuwvliet 2, Oostburg 58, Overslag
.Philippine 5, Retranchement 25, Sas van Gent
10, Schoondijke 1, St. Jansteen 87, St. Kruis
2, Sluis 40, Vogelwaarde 139, Waterlandkerkje
5, Westdorpe 13, Uzendijke 24, Zaamslag 127,
Zuiddorpe 24, Zuidzande 11, Ter Neuzen 562;
totaal 2163, w.o. 1266 landarbeiders.
UITGELEVERD.
Maandag j.l. is aan de Belgische regeering
uitgeleverd zekere D'h., woonachtig te Sas
van Gent, die er van wordt verdacht zich in
Belgie te hebben schuldig gemaakt aan frau-
duleuze handelingen ten nadeele van een ge
meente.
EEN ONDERNEMENDE JONGEDAME.
Met de mailboot kwam Zaterdagavond een
20jarig meisje uit Engeland te Vlissingen aan.
Daar haar papieren niet in orde waren werd
zij voor den commissaris van politic geleid. Zij
verklaarde een 20jarige studente te zijn van
Zuid-Amerikaansche nationaliteit en verzocht
toestemming om met haar vriemd, die haar
was komen afhalen, mee te mogen gaan. Deze
vriend bleek een 30jarige, gehuwde man te zijn
uit Noord-Brabant, die verklaarde het meisje
op de Jamboree te hebben leeren kennen en
deze kennismaking te hebben aangehouden om
zijn talenkennis te vermeerderen.
De politie heeft daarop onmiddellijk naar
een en ander telefonisch geinformeerd en het
gevolg was, dat de commissaris het beter
,vond dat ieder zijn eigen weg ging. De vriend
van het meisje oordeelde het nu ook maar
beter zijn vriendin achter te laten, waarop hij
spoedig is vertrokken. De politie heeft er ver
der voor gezorgd dat het ondememende meisje
haar reisplannen zoodanig wijzigde, dat zij bij
haar vader, die in Brussel woont, is aangeland.
VAN EEN MONTEUR, DIE „VERGAT" TE
BETALEN.
De marechaussde te Uzendijke heeft, meldt
de Vliss. Crt., aangehouden en ter beschikking
van de Justitie te Middelburg gesteld zekeren
G. R., die gedurende geruimen tijd bij diverse
landbouwers in Zeeuwsch-Vlaanderen een be-
zoek bracht en zich daar uit gaf voor mon-
teur. Indien hem dan rei>araties aan diverse
motoren en wagens werden opgedragen begaf
hij zich naeur een in die gemeente woonachti-
gen smid, besprak die aangelegenheid en wist
dan op een handige wijze materiaal te beko-
men. Betalingen zouden later volgen. Van dit
laatste is evenwel niets terecht gekomen, zoo-
dat men tenslotte de politie met de handelin
gen van R. in kennis stelde waarop deze ter
men aanwezig vond den man aan te houden.
Verschillende smeden en andere personen op
diverse plaatsen in Zeeuwsch-Vlaanderen zijn
thans de dupe geworden van de minderwaar-
dige handelingen van R.
RAAD VAN ARBEID.
Bij beschikking van den minister van So-
ciale Zaken is benoemd tot arbeider-lid van
den Raad van Arbeid te Middelburg, de
heer J. M. G. de Roo te Vlissingen.
„DE SCHELDE" GAAT DORNIER-
VLIEGBOOTEN BOUWEN.
De VI. Crt. vemeemt, dat binnen afzien-
baren tijd in ons land met den bouw van 18
Donnier-vliegbooten voor den Marine-lucht-
vaartdienst in Ned.-Indie zal worden begon-
nen. Een deel van deze opdracht is aan de
Kon. Mij. ,,De Schelde" gekomen. In Maart
a.s. hoopt men de werkzaamheden te kimnen
aanvangen. De bouw dezer vliegtuigen zal
gedurende twee jaar aan teniminste 150 man
personeel arbeid verschaffen.
Momenteel werken er in de vliegtuigafdee-
ling van ,,De Schelde" 50 man. Er moeten
dus minstens 100 bij komen. Deze zullen daar-
t)oe bij de maatschappij worden opgeleid. Tim
merlieden zijn voor het fijne werk, dat de
vliegtuigenbouw vereischt, volgens de ervarin-
gen, het best geschikt.
Het spreekt vanzelf dat ,,De Schelde" reeds
sinds geruimen tijd de noodige voorbereidende
maatregelen treft om straks voor de uitvoe
ring van de belangrijke opdracht gereed te
zijn.
Tal van machines werden besteld. Enkele
menschen van de vliegtuigafdeeling (voorloo-
pig 8) zijn sinds eenigen tijd in Duitschland
om bij de Domier-fabrieken te Friedrichshafen
met de fabricage der vliegbooten vertrouwd te
raken. Een dezer dagen vertrekken met het-
zelfde doel nog enkele menschen naar Frie
drichshafen. Bovendien worden eenige gebou-
wen gewijzigd en zal de werkplaats van het
voormalig Fijnwerk bijv. worden uitgebreid;
enkele garages moeten hiertoe worden afge-
broken. De vrijkomende ruilmte zal worden
gebruikt om er een nieuw fabrieksgedeelte op
te plaatsen.
VOOR HET BEHOUD VAN HET
ZEEUWSCHE COSTUUM.
Het voorloopige comitd tot behoud van de
Zeeuwsche kleederdrachten heeft dezer dagen
te Middelburg vergaderd.
De voonzitter, de heer B. von Brucken Fock,
maakte in zijn openingswoord met voldoening
melding van het feit, dat de Commissaris der
Koningin in Zeeland en mevrouw Quarles van
Ufford, beschermheer en beschermvrouwe van
het camite hebben willen worden.
Na bespreking van verschillende propaganda-
middelen kwam aan de orde de vorrn van
organisatie, waarin het werk van het comit6
zal worden voortgezet.
Besloten is tot de oprichting van een ver-
eeniging, die zal ijveren voor het behoud van
de Zeeuwsche kleederdrachten.
Tot voorzitter daarvan werd gekozen de
heer B. van Brucken Fock te Zoutelande;
ondervoorzitter is de heer C. Zandee Azn.,
burgemeester van Kloetinge; secretaris, mr.
W. K. H. Dieleman; tweede secretaris, dr. S.
S. Smeding; penningmeester jhr. mr. T. A. J.
W. Schorer, alien te Middelburg.
Kerknieuws.
Tot ouderling bij de Ned. Herv. kerk alhier
is herbenoemd de heer H. K. Markusse en
benoemd de heer F. Dekker Dzn., terwijl tot
diaken is herbenoemd de heer J. Hamelink
Jaezn en benoemd de heer M. Dees Azn, welke
personen hunne benoeming inmiddels hebben
aanvaard.
Gemeenteraad.
In de op Donderdag 16 December 1937, des
namiddags ten twee ure, te houden openbare
vergadering van den gemeenteraad alhier, in
het voormalige gemeentehuis, komen de vol-
gende punten in behandeling
1. Notulen.
2. Ingekomen stukken en mededeelingen.
3. Voorstel op het verzoek van de Stich-
ting tot behartiging van de belangen
van de Beambten der N.V. Philips
Gloeilampenfabrieken gevestigd te Am
sterdam tot aanvulling van het Raads-
besluit inzake converteering van geld-
leeningen, voor zoover het door haar
geplaatste bedrag betreft.
4. Voorstel op het verzoek van mej. M. H.
L. de Lozanne om teruggaaf van een
gedeelte van het Hotelvergunningsrecht
en verlofsrecht van het jaar 1937/38.
5. Voorstel tot vaststelling van het supple-
toire kohier hondenbelasting 1937.
Bij het passeeren van een mijlpaal.
Het jaar 1937 spoedt met rassche schreden
teneinde! En voor ons, Axelaren, valt met het
verscheiden daarvan in tweeerlei opzicht het
passeeren van een mijlpaal te memoreeren.
Wtj doelen daarmede, verwijzende naar de
hierboven afgedrukte agenda van de laatste
ten stadhuize te houden openbare vergadering
van den gemeenteraad op morgenmiddag,
naar den lezer wel zal opmerken op het
afscheid, dat daarmede officieel van dit oude
en niet ten onreohte merkwaardig genoemde
gebouw zal worden genomen. Want „oud" en
.merkwaardig" zijn toch zeker wel kwalifi-
catie's, die noch in het oog van den meest
behoudzudhtigen stadgenoot, noch van den
verwoeasten voorstander van de zoonoodige
vernieuwing, als ongepast zullen worden be-
schouwd. En een gevoel van eerbied en wee-
moed zal ons dan ook niet nalaten te bekrui-
pen, als straks het laatste woord in onze
stemmige raadzaal zal zijn verklonken! En
meer nog, als binnenkort de hand van den
slooper het aan meer dan 6en zijde uit het
lood gezakte oude ,,stedehuis", ,,grondig"
met den grond zal hebben gelijkgemaakt!
Wat al herinneringen heeft het oude gebouw
niet voor onze oudere generatie! Hoeveel
gebeurtenissen hebben zich in de heugenis van
de ,,oude garde" niet voltrokken op het „stad-
uus!':. Huwelijken zijn er de eeuwen door bij
duizendtailen voltrokken en de banden, voor
het leven gesmeed, in die oude raadzaal, mits-
gaders zooveel lief en leed dat een gang noo-
dig maakte de ,,oude pui" van het stadhuis
op als het gold de aangifte van een nieuw-
geboren kosmopoliet, zoowel als bij het af-
sterven van een dierbare nabestaande, dit
alles gaat in herinnering aan het geesteaoog
voorbij!
De „lootjesdagen" van voorheen, de vele
officieele feestelijke plechtigheden, inzonder-
heid de bezoeken van leden van onze beminde
Koninklijke Familie, dat alles vond zijn cul-
minatiepunt in dat roemruchte gebouw.
Maar ook voor ons, jongeren, die het over
het algemeen realistischer opvatten, was het
immer het beminnelijke en interessante oude
stadhuis, waar elk rechtgeaard Axelaar met
eenige trots naar opkeek.
En daarom was het een goede gedachte van
het gemeentebestuur deze eerbied voor het
welhaast tot verdwijnen gedoemde, thans abso-
luut buiten dienst gestelde gebouw, in de
herinnering van de levende generatie te ver-
levendigen.
Daartoe n.l. had men de vorige week op de
raadzaal naast de bezichtiging van de keurige
en zeer artistiek uitgevoerde maquette van
het nieuw te bouwen imposanter stadhuis, de
gelegehheid aan onze burgerij opengesteld ook
nog eens kennis te nemen van de historie van
het oude gebouw door een kleine expositie van
datgene wat ons van de historie van't gebouw
is overgebleven van teekeningen en ontwer-
.pen uit den tijd van de stichting en latere
verbouwing. Naar den lezer wellicht vroeger
uit ons blad bekend is, dateerde het stadhuis
slechts uit de zeventiende eeuw, n.l. van 1663,
maar blijkens de primitieve teekeningen,
(waarvan een tweetal aanwezig met een
authentiek bestek) week het aanvankelijk
zeer af van den huidigen staat, klajarblijikelijk
door verbouwing in de achttiende eeuw, voor
de Fransche revolutie. Van deze latere ver
bouwing waren weinig gegevens aanwezig.
Maar al is dan ons stadhuis nu ook geen
stuk bouwkunst van Gothische of Renais
sance stijl en heeft het zelfs weinig middel-
eeuwsch, het was in zijn architectonische een-
voud dierbaar aan de Axelaars, die het straks
ongetwijfeld met gemengde gevoelens, waarin
ook weemoed, zullen zien verdwijnen.
„Sic transit gloria mundi!"
Dat geldt ook van ons oude raadhuis met
zijn pittoreske torentje en zijn eenige typische
zonnewijzer! In al zijn armelijke eenvoud
was het gebouw ons lief, sprak het tot ons.
was het een stuk van het ,pude Axel", deel
van ons Axelsch hart!
En nu!
De slooper zal eerstdaags het meedoogen-
looze lot voltrekken! Gehoor gevende aan de
adviezen van de raadhuis-commissie had gis-
termiddag ten overstaan van het college van
Burg, en Weth. de aanbesteding daarvan
plaats. De uitslag was als volgt:
E. Westdorp, Goes f 777,77
Hoornick, Goes 777,
J. Everaart, Roosendaal 713,40
J. B. v. Hecke, Vlissingen 675,75
A. v. Satoben, Axel 400,—
J. Wisse, Axel 357,
C. Vermast, Ter Neuzen 354^9
P. F. Voet, Kloosterzande 280,
A. v. 't Hoff, Axel 275,
A. de Zeeuw, Axel 244,
Gebr. v. d. Poel, Lamswaarde 210,
MSUenaar, Hulst 110,
P. Dieleman, Ter Neuzen 80,
A. Vernaeve, Sas van Gent 75,
Het werk is door Burg, en Weth. direct toe-
gewezen aan den heer Westdorp van Goes.
Het werk moet nd 36 dagen worden opge-
leverd.
En zoo tellen wij thans de dagen van het
inmiddels op zeer voortvarende, maar ook
doeltreffende wijze ontruimde eerbiedwaar-
dige gebouw.
De verschillende gemeentediensten zijn ver-
huisd naar de openbare school, die van nu af
geproclameerd is tot ,,Huis der Gemeente" in
den zin der Wet.
Maar dan zal straks, naar wij hopen te
beleven, met evenveel voortvarendheid, uit
de puinhoopen van het oude, een nieuw ge
bouw verrijzen dat in het komende semester
zijn voltooimg zal benaderen. En, bedriegen
wij ons niet, dan zal ook uit dit gebouw
uiterlijk wars van alle ,,modemistische experi-
menten" op bouwkundig gebied de echte
typische Axelsche geest eigen aan het oude
gebouw tot ons blijven spreken. Moge deze,
ook dan weer, den vreemdeling treffen!
Want, deze op en top Axelsche schepping,
zal zijn naar het hart van burgerij, zoowel als
van de ,,vroedschap" die mede uit die over-
weging zich geen stadhuis wilde zien op-
dringen dat niet „specifiek Axelsch" in den
uiterlijken zin zou worden. De herinnering
aan het „oude" en dus „de historie" zal
leven in het ontwerp van den gemeente-bouw-
meester, den heer Van den Berg.
Zoo zullen de vriendelijk en toch voomaam
aandoende trapgeveltjes, naast het typische
torentje, dat voor wat de spits en het uit-
zicht betreft als het ware een copie zal zijn
van het oude, gehandhaafd blijven. En niet te
verge ten de Zonnewijzer!" Ook deze zal
met de gouden cijfers op Axels stadhuistaren
blijven prijken. Ook de historische oude klok
van het door de zee verzwolgen, ergens in den
Braakman verzonken oude kerspel uit de
middeleeuwen Vremdijcke. De legendarische
faam van deze klok is wijd en zijd bekend.
Uit ,,Vremdijcke's toren werd deze aan Maria
toegewijde klok gered, toen dit dorp verloren
was gegaan. En toen later Hoek is ontstaan
vond zij daar een plaats in het torentje, totdat
,,opstandige" of ,,oolijke" Hoekenaars in de
Fransche tijd loos alarm maakten, door haar
te luiden, met het gevolg, dat ze op last van
de Fransche commandant naar Axel moest
worden gevoerd op welken tocht ze zonder
te breken nog van de kar moet zijn ge-
gevallen.
Ook het opschrift van deze klok is van
bijzondere beteekenis en luidt:
Maria hiet ick en sal bevriedn,
d'Arme sondaar't alien tieen.
Het uurwerk werd reeds de vorige week
gedemonteerd en veilig opgeborgen en de
thans zwijgende metalen trouwen vriend en
waker zal eerstdaagsch dit lot deelen.
Deze stem, die nu voor een jaar het zwijgen
is opgelegd na zooveel eeuwen van trouwen
dienst, zal ook straks vanaf den nieuwen sta-
tigen stadhuistoren galmen.
En ook de pui zal voor het nageslacht
bewaard blijven. Ook deze heeft historische
waarde, al hebben snoode handen de in het
arduin gebijtelde letters in den Patriottentijd
onleesbaar gemaakt, hetgeen te betreuren is.
Dat men echter de modeme opvattingen niet
haat of laakt, daarvan zal eerlang het inte-
rieur getuigen! Maar, daar mogen wij niet
op vooruitloopen!
