Laatste Berichten
Pluimvee-Rubriek
WEER VER W ACHTING.
INGEZONDEN STUKKEN.
SCHEEPVAARTBEWEGING.
GASVERSTIKKING.
Toen Dinsdagimiddag het hoofd van de
openbare lagere school te Bergen zijn school-
gebouw betrad, vond hij de deur van den kel-
der. waarin de stookgelegenheid voor de cen-
trale verwarming is gepUaatst, geopend. Bij
nader ondenzoek vond hij tot zijn ontsteltenis
den schoolschoonmaker, Hoogenboom, die
tevens de centrale verwarming verzorgde, op
den grond liggen. De onmiddellijk onthoden
geneesheer kon slechts den dood constateeren
doer gasverstikking.
EEN ONTPLOFFING AAN BOORD
VAN-EEN SCHIP.
Aan boord van het Ghileerische stoomschip
Pudeto heeft zich ter hoogte van de Peruaan-
sche haven Atico een ontpiloffing voorgedaan,
waarbij brand ontstond. De 98 passagiers en
de bemanning, bestaande uit 23 koppen, zijn
aan boord genomen door het s.s. Santa Lucia,
dat op weg naar Mollendo is. Hulp is onder-
weg. Men vreest echter, dat de Pudeto ver-
loren is. De Pudeto meet 4000 ton.
DE HAAIEN OP DE SCHOTSCHE KUST.
Een visscherspink van 20 ton, de Ave Maria
van Camplbeltown is teruggekeerd van Aron
met het bericht, dat er nog honderden haaien
in de baai vertoefden.
Een der monsters was verward geraakt in
de netten van het schip en had bijna een
ongeluk veroorzaakt, maar het net was juist
op tijd afgeknapt en het dier had zich kunnen
bevrijden. Kapitein Davies heeft 2 haaien ge-
harpoeneerd in de Firth of Clyde, maar ook
daar is het aantal izeemonsters nog zeer groot
fn een gevaar voor de kleine vischmngst.
EEN OPVARENDE VERTEET HOE DE
„VAN HEXJTSZ" OP DE ROTSEN T.TFP
In den nacht van Woensdag op Donderdag
2 September is, naar men weet, het motor-
eehip ,,Van Heutsz" nabij Hongikong in een
taifoen geraakt en na een vergeefsche wor-
steling tegen de onstuimige natuurkrachten
op een rots van Green Island gestrand. Voor
het lot van honderden passagiers werd ge-
vreesd, maar na vele bange uren bereiikte
Ned.-Indie het bericht, dat vrijwel alle pas
sagiers in veiligheid gebracht waren.
Aan boord bevond zich, gelijk gemeld is,
ook een detachemient politic uit Medan, dat
als gewapend geleide regelmatig de tochten
naar China met de K.P.M.-schepen meemaakt,
onder leiding van den hoofdagent, den heer
J. C. van den Heuvel. Over de lotgevalilen
van dit personeel vermeldden de telegram-
men tot nog toe geen nadere bijzonderheden,
alleen bleek uit een particulier telegram, dat
alien gered zijn.
Dezer dagen heeft mevrouw van den Heuvel
van haar echtgenoot per luchtmaiil een uit-
voerig schrijven ontVangen, waarin een be-
schrijving staat van dezen bangen nacht, en
dank zij de welwillendheid van mevrouw Van
den Heuvel kon de „Deli Crt." het een en
ander uit dezen brief publiceeren.
De heer Van den Heuvel doet het verhaal
aan zijn vrouw in eenvoudige, onopgesmukte
woorden. Ktort en krachtig zijn de zinnen,
maar in elk woord schuilt de vers.chrikking
van dien nacht, op drie mijlen van de haven
enkele uren na het vertrek doorgebracht.
•'Het is mijn eerst* brief na ons telegram
omtrent aliler redding", zoo schrijft de hoofd
agent, en ik moet dien vreeselijken nacht
foeschrijven. Het was in edn woord verschrik-
kelijk: moge God ons voor eon dergelijke her-
haling sparen. Wat ik dien nacht heb mee-
gemaakt, kan ik feitelijk niet eens vertellen,
laat staan, dat ik het op papier moet zetten".
,,Hoofdzaak isi„ dat wij alien gered zijn, na
eerst tweemaal met losgeslagen schepen in
den storm in botsing geweest te zijn om ver-
volgens op de rotsen van Green Island te
loopen".
De heer Van den Heuvel vertelt verder, dat
Woensdagmiddag 1 September in de haven
van Hongkong het sein geheschen werd, dat
een taifoen naderde. De weerberichten had-
den zuiks gemeld, en men was dus attent.
Om elf uur 's avonds deed de hoofdagent
zijn laatste ronde en hij bevond op het schip
alles in orde. In de haven brandde toen een
wit-rood gekleurd sein, dus een bewijs dat de
taifoen naderde.
De commandant van het detachement ging
echter naar bed en viel spoedig in slaap,
maar dit duurde niet lang.
Het zal omstreeks 66n uur geweest zijn",
zoo schrijft hij in den brief, „toen ik wakker
werd door den hevigen wind. Het schip slin-
gerde geweldig en iik kleedde mij ijlings asm
om de agenten te waarschuwen. Zij moesten
zich kleeden en stonden binnen enkele minu-
ten gereed".
,,IHet werd iedere minuut erger. Plotseling,
ik weet niet precies hoe laat, voelden wij een
hevigen schok. Je kon echter niets zien,
want over het gansche schip sloegen voort-
durend hooge golVen zeewater", zoo vervolgt
het schrijven.
..Ik wilde gaan kijken wat die schok betee-
kende en kroop op handen en voeten naar
buiten, mij overal vast grijpend om niet over
boord te slaan. Vlak naast ons schip zag iij
toen een vaartuig in de duistemis opdoemen.
Er volgde een gewel'dige stoot, nogmaals een,
en toen klonk in het donker een bevel van
den kapitein om de izwemvesten aan te doe}
en het schip te verlaten."
De heer Van den Heuvel moest terug om
zijn manschappen dit bericht mee te deelen
en wederom kroop hij naar de agenten, die
In een kamer Vereenigd waren.
Allen gingen naar het tweede klas dek, en
eenmaal daar aangekomen bleek het schip,
dat met de ,,Van Heutsiz" in botsing kwam,
naast de K.P.M.-er te drijven, zoodat de pas
sagiers zoo van het Nederlandsch-Indisehe
Vaartuig op de lotgenoot konden overstappen.
De agenten hielpen zooveel mogelijk passa
giers naar he't veilige schip daar men voelde,
dat de ,,Van Heutsz" slagzij maakte, blijkbaar
tengevolge van het water, dat door de gaten
in den scheepswand naar binnen stroomde.
De slagzij aan stuurboordzijde werd steeds
erger, maar de bemanning van de ,,Van
Heutsz" ging toch weer, na de aanweizige pas
sagiers bij het overstappen geholpen te heb-
ben. terug, om de zaken op het K.P.M.-schip
nader te regelen en te zien wat nog te redden
viel. Ook de heer Van den Heuvel ging met
hen mee, want hij moest de wapens der man
schappen nog in veiligheid brengen.
Dat gebeurde echter met levensgevaar,
want de snelheid van den wind bedroeg op
dat oogenblik niet minder dan honderdvijftig
mij! per uur.
Nadat de wapens in een hut geborgen waren
ging de heer Van den Heuvel aan dek, om
tot de ontzettende ontdekking te komen, dat
het andere schip afgedreven was. Men kon
dus niet meer terug en moest op de steeds
meer overhellerfde „Van Heutsiz'" blijven.
..Wij zonk en vender"", zoo luidt het in den
brief, „en voelden toen plotseling weer enkele
schokken. Een schip was echter niet te zien
en die schokken bleken dus onze redding te
zijn: wij waren op de rotsen geloopen en kon
den niet verder zinken. Die veronderstelling
was juist, de ,,Van Heutsz" bleef stil liggen".
Het leed was echter nog lang niet geleden.
Men kon niets zien in verband met den wind
en de onophoudelijke regens van zout water,
die overstortten. Het S.O.S.-teeken werd
keer op keer uitgezonden, maar dit had niet
het minste effect. De lucht was vol van
noodseinen, van tientallen in nood verkeerende
schepen in die buurt.
Zoo bracht men op de ,,Van Heutsz" den
ganschen, langen nacht door. Uren van ver-
schrikking, die niemand aan boord ooit ver-
geten zal.
Eindelijk werd het dag, er kwam licht en er
doemde een vage omtrek van land boven zee
op: Green Island, de kust van het eiland,
Waarop men vastliep.
,,He't was onze redding, dat wij daar aan
den grond kwamen", zoo schrijft de hoofd
agent, ,,want als dat niet gebeurd was, waren
Wij in vrij water geraakt en onherroepelijk
gezonken.
Op eenigen afstand zat de „Gertrude
Maersk"', het schip, dat 's nachts onize pas
sagiers overnam, op de rotsen, gelukkig ook
veilig en wel.
Toen het volledig dag was, ben ik met de
officieren op inspectie gegaan en wij ontdek-
ten, dat niet minder dan 400 passagiers nog
aan boord waren, meest vrouwen en kinderen
van dekpassagiers; de mannen waren er in
den nacht ijlings vandoor gegaan, terwijl hun
ge'zinnen zich schuil hielden... Wij vonden
ook enkele gewonden, die alien naar den salon
werden gebracht en, zoo goed en kwaad als
het ging, geneeskundige hulp kregen."
Om 8 uur in den morgen was de taifoen vol
ledig uitgewoed en begon de laatste redding.
Er werd met behulp van sloepen een lijn ge-
spannen naar den vuurtoren op het eiland en
zoo kwamen alien veilig aan wal. Doch het
duurde tot twaalf uur voor dit achter den
rug was.
Als laatsten gingen enkele officieren en de
hoofdagent in een sleep van boord. De zee
dreigde de slachtoffers in de sloep nog voor
een laatsten keer op te slokken, doch een
motorboot kreeg dit in de gaten en snelde te
hulp, zoodat men spoedig weer in rustiger
water kwam.
Om 2 uur was het Medansche detachement
in Hongkong en daar ging men onmiddellijk
aan boord van de ,,Tasman". Twee dagen
duurde dit en toen werden de politie-agenten
aangewezen om de wacht te houden op de
,,Van Heutsz", teneinde daar te waken tegen
diefstal.
Het schip lag met 18 graden slagzij en had
voorts geen drinkwater aan boord. Alles was
door de golven verzout.
„Wij eten nu", zoo luidt het flegmatiek in
den brief, ,,niefs anders dan brood en drinken
slechts koffie en bier"
De „Van Heutsz" heeft van de botsing met
andere schepen twee groote gaten in den wand
overgehouden: den in luik 2 aan stuurboord
zijde en den boven water, bij de verblijven van
de machinisten. Tengevolge van den stoot op
de rotsen zit er verder nog een groot gat in
ruim 3.
In de buurt van Hongkong zitten niet min-
dr dan 27 schepen aan den grond. In de
haven zijn er twee gezonken, onder andere
ook het schip, waarmede 's nachts de eerste
botsing met de ,,Van Heutsz" ontstond.
,,Alle leed is thans echter geleden en geluk
kig is er niemand van ons detachement ver-
loren gegaan", zoo besluit de brief. „Wij zitten
hier veilig en hopen spoedig weer thuis te
zijn. Maar allemaal hebben wij nog een flinken
schrik te pakken en 's nachts kan er niet het
minste of geringste gebeuren, of wij grijpen
alien boven ons hoofd naar de zwemvesten"...
DOODV ONNISSEN.
Het blad Sowjet-Siberic heeft in zijn num
ber van 21 dezer medegedeeld, dat in het
dorp Eerwonge, in West-Siberie, zeven amb-
tenaren ter dood zijn veroordeeld wegens
sabotage en andere daden, die er op gericht
waren, de bevolking tegen het regime op te
zetten. Onder hen bevinden zich voonzitter en
secretaris van het uitvoerende comitc van het
district, de secretaris van het partijeomitd en
de chef van den veterinairen dienst. Zij zou-
den den kolchozland'bouw benadeeld, het vee
met ziekten aangestoken en den boeren on-
wettige belastingen opgelegd hebben.
..ENDEAVOUR" TEREOHT.
Het kostbare Engelsche zeiljacht Endea
vour", dat heeft deelgenomen aan een zeil-
wedstrijd in Amerika en op de terugreis is
losgeslagen van de sleepboot, die het uit het
oog had verloren, en dat men reeds als ver-
loren had beschouwd, is tot algemeene vreugde
door het Engelsche tankschip „Chetenne" ge-
rapporteerd. Men heeft zich nu ter deeg over-
tuigd, dat het geen valsch bericht was, het-
geen al van een ander bericht was gebleken.
Men kan er wel van verzekend zijn, dat de
bemanning bij de 'thuis'komt een hartelijke
verwelkoming wacht.
TWEE BRITSCHE AMBTENAREN IN
PALESTINA GEDOOD.
Gewapende lieden hebben te Nazareth den
district-commissaris van Galilei en een Britscb
politie-agent gedood.
Lewis Yelland Andrews, de vermoorde
di'stricts-commissaris, is bij het verlaten van
de Anglicaansche kerk te Nazareth door drie
aanvallers, waarschijnlijk Arabieren, gedood.
De politie-agent die bij deze gelegenheid
gewond werd, stierf een half uur later. De
assistent van den district-commissaris, die
vlak achter hem liep, bleef ongedeerd. De
schoten werden a bout portant afgevuurd en
Andrews, die o.a. in het hoofd werd getroffen,
was onmiddellijk dood. Hij had den kerkdienst
bijgewoond als vertegenwoordiger van den
hoogen commissaris. Alle wegen naar Naza
reth werden na den overval onmiddellijk afge-
sloten. De staat van beleg werd afgekondigd
en met behulp van politiehonden tracht men
de daders op te sporen.
Het Arabische hooge comit4 heeft een ver-
klaring gepubliceerd, waarin het zijn afschuw
over den aanslag te kennen geeft en dezen
veioordeelt. Verder verklaart het te geloo-
ven, dat het Arabische publiek in Palestina
haar spijt en veroordeeling van de daad zal
deelen.
Er zijn reeds honderd acht arrestaties
gedaan, o.a. van talrijke Arabische notabelen.
De meeste winkels te Nazareth zijn van-
wege den gespannen toestand gesloten.
Er is een detachement Engelsche troepen
aangekomen.
LICHTE AARDBEVINGEN TE QUETTA.
Zondagochtend is Quetta getroffen door een
aandtbeving, die eenige seconden duurde. De
schok, welke door een luid geraas werd voor-
afgegaan werd ook in de naburige dorpen
gevoeld, maar schade schijnt niet te zijn aan-
gericht. Later op den dag volgden nog drie
schokken, vergezeld van een luid geraas, waar
op verscheidene bewoners besloten den nacht
in de open lucht door te brengen. Er heerschte
onder de bevolking groote zenuwachtigheid,
vooral onder hen, die ook de groote aardbeving
hadiden meegemaakt, welke Quetta eenige
jaren geleden verwoest heeft. Onder de kin
deren, die oud genoeg waren om zich die ramp
te herinneren, ontstond een ware paniek. De
bezoekers van de bioscopen verlieten ijlings
de zaal, toenzij de schokken voelden.
Enkele voorzichtige bewoners hebben Maan-
dag de stad verlaten om voorloopig elders een
heenkomen te zoeken.
v
DE PELSDIEREN-INDUSTRIE.
Volgens de laatste telling door 'de pelsdieren-
ir.uustrie worden op de Zv/eeriscne vossen-
farms 175.000 vossen, voornamelijk zilvervos-
sen, gekweekt.
Dit was de eerste poging om een zuiver in-
zicht te krijgen van het aantal in gevangen-
schap levende pelsdieren in Zweden. De defi-
nitieve cijfers worden met zeer groote belang-
stelling tegemoet gezien.
Niettegenstaande het feit, dat deze indus-
trie nog slechts enkele jaren oud is, heeft zij
zich snel uitgebreid en neemt het aantal dieren
gestadig toe. De vossen vormen hiervan het
grootste deel, doch ook de marters zijn zeer
i-iiri/.r. Naast de bekende zilvervos worden
oia^.v'O vassen, kruisingen hiervan, en de
gewone roode vos op de farmers gekweekt.
Van de wereldproductie van vossenbont, welke
ongeveer 900.000 stuks bedraagt, levert Zwe
den 90.000 stuks of 10 pet., ter waarde van
10 millioen kronen. 9/10 van de Zweedsche
productie wordt uitgevoerd. Het aantal Zweed
sche vossenfarms bedraagt bijna 3000, waar-
van de grootste tot 500 dieren heeft. De farms
liggen over het geheele land verspreid.
Zwakke tot matiige Westelijke tot Zuiden-
wind, nevelig tot licht of half bewolkt. Wei-
nig of geen regen. lets warmer overdag.
ONGEVAL MET MI LIT AIRE AUTO.
NAARDBN. Van morgen half 7 is een
militaire auto van het korps motorartillerie
te Naarden in het dorp Vaassen (Veluwe)
tegen een betonpaal opgereden, waarbij 5 sol-
daten aan hoofd en armen gekwetst werden.
Hun verwondingen waren echter niet van ern-
stiigen aard. Na door den plaatselijken arts te
zijn verbonden, konden zij weer met de
kolonne, die hierdoor eenige vertraging had
ondervonden, verder trekken.
AANR1JDING MET DOODELIJKEN
AFLOOP.
NUKERK. Vanmorgen is op de Amers-
foortschestraatweg alhier een emstig ongeval
voorgekomen. De 46-jarige echtgenoote van
den heer R. v. D., wonende te Hoevelaken,
kwam met haar fiets uit de richting Nijkerk.
Voor haar uit reed een wagen, beladen met
melkibussen. Van tegenovergestelde richting
naderde een personenauto, thuis behoorende in
Friesland. Door tot nu toe onbekende oorzaak
week de auto plotseling naar links en reed
daarbij den melkwagen aan, vervolgens botste
zij tegen de wielrijdster. Deze kwam onder de
ajuto terecht, waarna zij met ernstige verwon
dingen op den weg bleef liggen. Bij aankomst
in het ziekenhuis te Nijkerk bleek de vrouw
reeds te zijn overleden.
ONTSLAG VEERDIENSTPERSON EEL.
ENKHUIZEN. Het personeel van den veer-
dienst StavorenEnkhuizen is rnet ingang
van 1 Januari a.s. ontslag aangezegd, in ver
band met het feit, dat deze dienst is overge-
gaan naar de N.V. Koppe's Scheepsagenturen
te Amsterdam.
DRIELING GEBOREN.
BEEK. Vannacht is het gezin van B. J.
van der HeijdenVisser te Beek (gem. Berg)
verblijd met de geboorte van een drieling. De
moeder en haar drie jongens maken het goed.
AUTO TE WATER, INZITTENDEN GERED.
In den afgeloopen nacht reed de heer Hart-
man, bouwkundige, uit's Gravenhage met zijn
echtgenoote in een vierpersoonsauto langs de
Vlist onder Haastrecht. Bij het passeeren van
enkele wielrijders kon de heer Hartman den
wagen niet op den weg houden en het voertuig
verdween vrijwel geheel in het plaatselijk vrij
diepe water. Het gelukte een wielrijder en een
wegwerker het portier van den wagen te
openen en de inzittenden, die gelukkig geen
letsel bleken te hebben bekomen op het droge
te brengen.
MAN VERDRONKEN.
ROTTERDAM. De 37-jarige J. R. uit Rot
terdam was met nog 2 arbeiders vanmorgen
bezig op een werkschouw, gelegen in de Waal-
haven, met het monteeren van het roer van
een motorboot. Toen er een schip passeerde
ontstond er zoodanige deining, dat de schouw
omsloeg en de drie mannen te water geraak-
ten. R. verdween in de diepte en verdronk.
De beide anderen, wisten zich te redden.
DIPHTHERITUS-EPIDEMIE.
NIEUW GUINEA. MANOKWARI. In kust-
kampongs, tusschen Demta en de nederzet-
ting Hollandia is 'n diphtheritus-epidemie ge-
constateerd. Het le geval moet reeds in
Augustus zijn voorgekomen. Op 22 September
waren er reeds acht dooden en tier, zieken.
In een van de kampongs zijn bovendien nog
4 dooden en 12 zieken. Thans verneemt men,
dat in totaal dertig sterfgevallen hebben
plaats gehad. Dat de epidemie vrij lang na
het uitbreken ter kennis is gekomen is een
gevolg van het feit, dat de ziekte niet dade-
lijk door de bevolking is gerapporteerd.
DE STRIJD IN HET VERRE OOSTEN.
SJANGHAI. Hedenochtend is te 4.10 uur
het gevecht bij iSjanghai hervat, nadat zich
een hevige onbploffing had voorgedaan. Ver-
moedelijk heeft een torpedo het Japansche
vlaggesehip ,,Izamo" getroffeft. Een artillerie-
gevecht ontstond tusschen de Chineesche en
Japansche batterijen.
SJANGHAI. Vanmorgen namen Japansche
vliegtuigen en artillerie de wijk Sjapei en het
Noorder station weer onder vuur. Verschei
dene bommen vielen in de onmiddellijke nabij-
heid van het station. Men weet nog niet of
het gebouw is geraakt. Japansche oorlogs-
schepen bombardeerden de wijk Poetoeng van
6 tot 7 uur.
SJANGHAI. De Japansche luchtmacht
blijft verschillende sectoren aan het front bom-
bardeeren. Er is een hevige brand ontstaan,
zichtbaar van af de internationale concessie
uit. Er vielen verschillende slachtoffers onder
de bevolking.
SJANGHAI. Ondersteund door de zware
artillerie, vliegtuigen, tanks en machine-
geweren, ontketenden de Japanners vanmor
gen een algemeenen aanval over een front van
22 mijl tusschen Sjapei en Loeiho. De Japan
ners schijnen vast besloten te zijn zich meester
te maken van het Noorderstation, onder het
district Sjapei, waar de Chineezen van af
het begin der vijandelijkheden hevigen tegen-
stand boden.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
..ESPERANTO IS URGENT!"
Ter Neuzen, 28 Sept. '37.
Waarde Redacteur,
We zouden onderstaand stuk gaarne 'n
plaats in uw veelgelezen blad zien toebedeeld,
waarvoor onze hartelijke dank.
Wanneer ik de pen opneem tot 't schrijven
van dit artikel, gaan m'n gedachten in de
eerste plaats uit naar den schepper van dit
ongeevenaard gewrocht, den eminenten Pool,
dr. L. L. Zamenhof, die den 14de April van
't oorlogsjaar 1917, op achtenvijftig jarige
leeftijd te Warschau overleed. Over zijn per-
soon wil ik 't hier niet hebben, daar deze ter
gelegenheid van de vijftigste jaardag van
.Esperanto" overvloedig besproken is. Wat
zijn project, 't ..Esperanto" betreft, wil ik
wijzen op de slechts 16-regelige gramatica,
zonaer uitzonderingen; de voorstander van 'n
z.g. „nationale taal als wereldhulptaal" neme
hiervan goed nota!
Om misverstand te voorkomen en even-
tueele, van nature schrikachtige personen ge-
rust te stellen, deelen we hier in alle beschei-
denheid mede, dat de bedoeling van 't Espe
ranto" noch van haar schepper nooit of te
nimmer is geweest ,,'t uitschakelen van de
Nationale taal".
Een ter verduidelijking te noemen oorzaak
van de hoewel gestadige, doch niet plotselinge
overwinning van 't Esperanto, ligt vooral
hierin, dat de laatste jaren, volgend op de
wereldoorlog, de crisis nog steeds, hetzij thans
met wat verminderde kracht, voortwoedt en
dit werkte desillusioneerend op de geestelijke
en financieele gesteldheid der massa.
Dit is echter nog geen reden, zoals 't
wijze woord zegt, een verklaring is nog geen
verontschuldiging om 'n cultureel werk,
als 't onderwijzen van 't Esperanto, geheel
braak te laten liggen
Hierbij mijn diepe teleurstelling, vooral ten
aanzien van de overheden, die nog steeds den
moed schijnen te missen, 't Esperanto defini-
tief op de school in te voeren, of er toebereid-
selen toe te maken en dan te weten, dat
't Esperanto reeds 50 jaar lang haar bestaans-
recht met suoces heeft verdedigd! 't Valt
waarschijnlijk niet mee de fout tegenover
't Esperanto begaan, te erkennen en te her-
stellen. Maar mijn teleurstelling behoeft niet
eeuwig te zijn, waar 't ons bekend is, dat
Finland de rij van landen opende door de
definitieve invoering van 't Esperanto op de
school
Alle nuchter verstand schijnt dus nog niet
te zijn geweken.
Ook in ons land begint heden 't zoet ont-
waken, waar de tegenwoordige Minister van
Justitie, Mr. C. M. J. F. Goseling, op 't Haag-
sche Congres der Katholieke Esperantisten
mededeelde, den wensch van den voorzitter,
Esperanto 'n facultatief leervak op de school,
aan zijn ambtgenoot te zullen overbrengen.
Verder was daar nog aanwezig, naast enige
vooraanstaande persoonlijkheden, den Haagsch
burgemeester, die de gasten in't Espe
ranto toesprak! Hulde!
't Wereldcongres van Arbeiders-Esperantis-
ten, dit jaar te Rotterdam, telde meer dan 800
deelnemers uit 18 leden. In tegenstelling
tot de gewoonte had nu ook dit de belangstel-
ling van de overheid, waar burgemeester
Drooglever Fortuijn, de deelnemers, zo lezen
wij, met de vlotheid van een volleerd Esperan-
tist toesprak! Zoals de lezer scherpzinnig op-
merkt, begint m'n teleurstelling zoetjes aan te
tanen.
'n Grote kortzichtigheid trad echter bij de
leiding van de Jamboree aan de dag, daar deze
haar Esperanto-deelnemers alle medewerking
tot 't houden van 'n Esperanto-bijeenkomst
onthield en dat noemt men dan notabene 'n
internationale" bijeenkomst. Hoeveel buiten-
landers, niet-Esperantisten, zouden zich op
normale wijze met elkaar hebben kunnen ver-
staan
De leiding van de Jamboree is niet alleen te
laken, maar ook te beklagen!
'n Voorname plaats bij 't Esperanto neemt
verder de aether in; talrijke radiostations,
waaronder de Nederlandsche Omroepvereeni-
gingen V.A.R.A. en K.R.O. geven regelmatig
lezingen e.d. in en over Esperanto!
Hiernaast bevordert en gebruikt de P. T. T.
van bijna alle landen, w.o. Nederland, 't Espe
ranto. De beambten der P. T. T. geven we
hierbij de welgemeenden raad7't voorbeeld van
him hoogste chef, Ir. Damme, ter harte te
nemen en zich ook 't Esperanto eigen te
maken.
Van de idealistische zijde beschouwd, kan
niet ontkend worden, dat 't Esperanto ook in
dienst van de vrede groot nut ,,kan" en ,,moet"
hebben; dit heeft ondergeteekende, naar hij
meent, voldoende uiteengezet op 'n vergade-
ring van de bond „Volkenbond en Vrede"
alhier. En slechts hij noeme zich waar paci
fist, die alle bruikbare middelen tot verwerke-
lijking van de Vrede aangrijpt! Voorgaande
illustreert onomstootelijk 't groote nut van
't Esperanto.
Hetzij mij dan nog vergund de(n) lezer(es)
attent te maken op de Arbeiders-Esperanto-
cursussen voor beginners en gevorderden hier
ter plaatse, waarvan 't secretariaar bij schrij-
ver idezes is ondergebracht en welke gaarne
alle moigelijke vragen om inlichtingen en op-
gaven aangaande de cursussen inwacht.
Gegadigden voor 'n eventueele cursus te
Sluiskil, bij voldoende deelname, wenden zich
ook tot dit adres. Rest mij dan nog u te ver-
wijzen naar de advertentie in dit blad en de
gratis te bezoeken Esperanto-tentoonstelling
bij den heer O. de Vries, Noordstraat 18.
En dan betuig ik u, geachte Redacteur,
nogmaals mijn welgemeende dank voor de wel-
willende plaatsing in Uw blad, waarmede U
ons 'n grote steun was in ons cultureel werk!
De Secretaris van de Afd. Ter Neuzen
van de Federatie van Arbeiders-
Esperantisten, in 't gebied van de
Nederlandsche Taal:
RINUS DOOMS,
Bernhardstraat 4.
Vragen, deze rubriek betreffende,
kunnen door onze abonne's worden
gezonden aan Dr. Te Hennepe,
Heemraadsingel 84 te Rotterdam.
Postzegel voor antwoord insluiten
en blad vermelden.
WAT LEZERS MIJ SCHRIJVEN.
De vorige keer liet ik uit een brief van een
lezer de bezwaren zien die er ontstaan door
de chronische coccidiosis. Ik krijg tegenwoor-
dig jammer genoeg maar al te veel van der-
gelijke brieven en wil er nog een paar be-
spreken.
„De hennen zijn half April geboren, eerst
was de ontwikkeling zeer voorspoedig, maar
op den leeftijd van ongeveer 3 maanden begon
de misere, bleeke poo'ten, bleek om den snavel,
wel veel eetlust. Nu (17 Sept.) begint de leg
van ongeveer 30 stuks, de rest staat in ont
wikkeling bijna geheel stil en af en toe sterft
er een. De leggende hennetjes zetten ook niet
door, slechts af en toe een heel klein eitje.
Bij deze Leghorns zijn grootgebracht 32 Reds,
die zijn buitengewoon goed vanaf de geboorte
en ze zijn toch vanaf de tiende week steeds
bij elkaar geweest, 100 Leghorns en 32 Reds.
Dat is nu juist het wonderlijke en daarom
stuur ik ze ook op. De Leghorns zijn slecht
en ziak, de Reds loopen er doorheen en zijn
buitengewoon goed.
'De kippen leden ook weer, zooals haast te
verwachten was, aan coccidiosis en snot. Snot
heerscht er op het oogenblik veel en vooral
de coccidiosislijders krijgen dat het eerst te
pakken. Dat de Leghorns er gevoeliger voor
zouden zijn als Reds is niet zoo, maar er kun
nen zich natuurlijk gevallen voordoen waarbij
de Reds van een stam zijn met veel weer-
standsvermogen en zulke dieren zullen bij een
lichte coccidiosisbesmetting immuun worden,
terwijl zwakkere dieren juist het slachtoffer
worden, zooals in dit geval. De coccidiosis-
smetstof zit in den grond, dus alle daarop
loopende kippen krijgen de smetstof te
pakken.
De 2e brief luidt als volgt: „De hennen zijn
4% maand oud, ze hebben in den eersten tijd
nog al iets van coccidiosis gehad maar daar-
na zijn ze weer goed vooruit gegaan. Nu
sedert twee weken zijn ze heelemaal ziek ge-
worden en gelijk u ziet, zijn ze geheel mager
en treurig, ze hebben verschijnselen van ver-
larnming en ook bloed in de ontlasting. Ik
meen dat ik een paar wormen in de mest ge
zien heb."
Deze kippen hadden naast chronische coc
cidiosis ook nog sterk aangedane zenuwen,
wat zich soms uit als verlamming. Een zeer
moeilijk geval dus, want zoowel de coccidiosis
ais de verlamming zijn ongeneeslijk. Er is
niets anders aan te doen dan alles wat ziek
is, op te ruimen. Dit advies kan men in dezen
Rijd niet genoeg geven, het heeft absoluut geen
doel den winter in te gaan met ziekelijke
dieren. Wie nauwkeurig opschrijft wat hij
aan voer uitgeeft en aan eieren terugkrijgt,
merkt dat gauw genoeg. Vele en vooral de
kleinere kippenhouders laten dat echter na,
ze verheugen zich als ze wat eieren zien, doch
weten op geen uur na hoe duur hun deze
eitjes komen.
Hoe de verlamming zich gedragen kan,
zien we uit den volgenden brief: ,,Ik zend
twee hennen op ter onderzoek. Waar deze
dieren aan lijden, is mdj een raadsel. Ik heb
nog 230 dieren op mrjn bedrijf van dat soort
en verschillende er van lijden aan die ziekte.
Ik heb op verschillende plaatsen kuikens ver-
kocht en die vertoonen overal dezelfde ver
schijnselen. Ook ben ik op een bedrijf ge
weest en die had ze van dezelfde loonbroederij
als ik en die heeft het ook. Kan het soms
in den stam zitten en is het besmettelijk Ze
zijn nu bijna vier maanden oud en worden
opeens een beetje kreupel om dan stilletjes
aan slechter te worden."
(Blijkibaar heeft de aanleg tot de verlam
ming in den foktoom gezeten waarvan deze
eieren afkomstig waren. Gf de Ziekte be
smettelijk is weet men niet, maar dat zij met
broedeieren of schijnlbaar gezonde dieren van
de eene naar de andere plaats gebracht kan
worden is al vaker gebleken.
Een typische brief is ook de volgende bij
een kip die aan verlamming leed: „Stuurt u
mij geen drankje terug, want daar ben ik al
mee bezig geweest, maar kan er geen baat
bij vinden." Geen wonder, tegen verlamming
zijn geen geneesmiddelen bekend. Jammer
genoeg, dat er voerhandelaren in ons land
zijn, die met dergelijke kwakzalverij klanten
trachten te lokken. Ik vrees dat hun voer
wel op hetzelfde peil zal staan als hun kwak-
zalvermiddelen tegen de verlamming.
Dr. B. J. C. TE HENNEPE.
Nadruk verboden.
Voor Ter Neuzen; 28 Sept. Eng. s.s. FLO-
W ERG ATE, 3228, fosfaat, Antofagasta.
Van Ter Neuzen: 27 Sept. Eng. s.s. THE
PRESIDENT, 481, ledig, Antwerpen.
Voor Sluiskil; 27 Sept. Eng. s.s. MARS-
DEN, 1691, kolen, New-Castle on Tyne.
Van Sluiskil; 28 Sept. Eng. s.s. MARS-
DEN, 1691, ledig, Dunston.
Voor Sas van Gent: 28 Sept. Grieksch s.s.
GEORGIOS, 2597, ledig, Antwerpen.
Van Ertvelde: 28 Sept. Ned. s.s. HEBE,
88, olie, London.
Voor Langerbrugge28 Sept. Estl. s.s.
TAAT, 794, hout, Kalin.
Voor Gent: 27 Sept. Belg. s.s. ANNA, 431,
kolen, Goole; Eng. s.s. WHITETOFT, 442,
kolen, Blyth; Duitsch s.s. FRIELINGHAUs!
2356, erts, Lulea.
28 Sept. Noorsch s.s. BRAVO I. 948,
keien, Halden; Zweedsch s.s. RUDFRED, 408^
ledig, Antwerpen; Belg. s.s. MARGUERITE!
166, ledig, Brugge; Eng. s.s. GWENTHILLE,
456, ledig, Londen Ned. m.s. SPSS, 88, pijp-
aarde, Eijgerslof; Eng. s.s. MOORTOFT, 473,
slakken, Immingham; Zweedsch s.s. ERIK
FRJSELL, 2862, erts, Narvik.
Van Gent: 27 Sept. Belg. s.s. ANNA, 431,
ledig, Blyth; Ned. s.s. RIAN, 132, cement,
Exeter.
28 Sept. Ned. s.s. DENI, 145, afval, Strood;
Eng. s.s. TRENTWOOD, 369, ijzer, Middles-
borough; Ned. s.s. TIA, 152, ledig, Antwerpen;
Noorsch s.s. SKARV, 472, ijzer, Boness; Letl.
s.s. KULDIGA, 1186, ledig, New-Castle;
Zweedsch s.s. RUBFRED, 408, ijzer, Skum;
Eng. s.s. OU-SE, 419, stukg..' Goole; Eng. s.s.
WHITETOFT, 442, ijzer, Middlesborough.
