Gemengde Berichten
Feuilleton-verteilingen
BRABANTSCKE BRIEVEN.
Cicero, op de veroordeeling van de rassenleer,
van een nationalen god van een nationale
kerkN van den terugkeer tot het Germaansch-e,
voor-Christelijke heidendom en tot het heiden-
sche veel-godendomi en op hat aan de kaak
stellen van het gebruik eener gc-ddelijke ter-
minologie voor doelein-den der practische poli-
tiek, waarbij tevens gesproken wordt over een
z.g. Ubermensch, die zich met God gelijk stelt.
Indrukken te Berlijn.
Een correspondent van Havas meldt, dat de
krachtige t-srmen van de encycliek en de -hef-
tigheid waarmede de Paus de politiek van het
Derde Rijk veroordeelt zeer grooten indruk
hebben gemaakt in officieele kringen te Ber-
ltjn. Sommige raad,severs van Hitler zouden
er een oproep in willen zien, welke de Paus
tot 20 millioen katholieke Duitschers richt,
om zich tegen den staat te verzetten en zij
zouden geneigd zijn dezen oproep te bes-chou-
wen als een „complot tegen de veilighei-d van
den staat", dat een zeer krachtig antwoord
vereischt, zooals Hitler bij vers-chillende an
dere gelegenheden heeft weten te geven. In
diplomatiekq kringen is men van oordeel, dat
een eenzijdige opzag-ging van het concordaat
emstige gevolgen zou kunnen hebben voor
de buitenlan-dsche politiek. Zij zou van in-
vloed kunnen zijn op de betrekikingen van
Duitschland met Oostenrijk en met de Spaan-
sche nationalisten. In sommige kringen acht
men de waarschijnlijkste mogelijkheid, dat de
regeering geen verandering in den toestand
zal -brengen en voort zal gaan het concordaat
waar zij het onvereenigbaar acht met het be-
lang van den staat, niet na te komen. Zij
zou .met name volgens deze kringen, nimmer
bereid zijn haar houding in den sehoolstrijd
te wijzigen
DE OORZAAK VAN DE RAMP IN TEXAS.
Het D. N. B. meldt uit New-York dat de
directeur van de school te New-Londen in
Texas, welke door zulk een ontzettende cata-
strofe werd getroffen thans voor de militaire
enquete-commissie een verklaring heeft afge-
legd, volgens welke de leiddng van de school
een maand geleden de gasbuizen van een par-
ticuliere ondememing, die onder het gebouw
liepen, heeft laten aftappen teneinde de ver-
warmingskosten te drukken. Op deze wijze
zou, naar het D. N. B. meldt, buiten mede-
weten van de maatschappij om verwarmings-
gas zijn betrokiken.
De directeur, wiens zoon eveneens bij de
ramp om het leven is gekomen gaf toe, dat
diverse deskundigen hem gewaarschuwd had-
den voor het gevaarlijke gas, terwijl boven-
dien een groot aantal verwarmingsbuizen niet
voorzien was van behoorlijke afvoeren; ver-
schillende zouden eenvoudig in het metsel-
werk geeindigd zijn.
Volgens een officieele lijst zijn bij het onge-
luk in totaal 426 -dooden te betreuren.
MUSSOLINI EN SPANJE.
De Echo de Paris publiceert een telegram
uit Rome aan de Daily Telegraph:
,,Hier werd medegedeel-d, dat Mussolini zijn
terugkeer naar Rome zou verhaasten en zijn
verblijf bij de vlootmanoeuvres in de Mi-ddel-
landsche Zee zou verkorten, teneinde mft zijn
militaire leiders den toestand in Spanje te
bespreken.
De bijzon-dere correspondent «van de Daily
Herald te Rome bericht te dien aanzien aan
zrjn blad, dat een zandstorm het officieele
excuus is voor den overhaasten terug
keer van Mussolini, doch ongetwijf-eld hebben
de gebeurtenissen in Spanje invloed gehad op
de beslissing van den -dictator om zoo spoedig
mogelijik naar Rome terug te keeren. In een
conferentie met de militaire leiders zal Musso
lini de jonigste berichten uif Spanje bestudee-
ren, waarna hij nieuwe aanbev-elingen zal
richten tot Franco.
ANTI-ITALIAANSOHE JiETOOGING BIJ
EEN VOETBALWKDSTRIJD.
Een voet'balwedstrijd tussohen een Oosten-
rijiksch en -een Italiaansch elftal in het stadion
te Weenen is uitgeloo-pen op heftige anti-Ita-
liaansche demonstraties. De wedstrijd, zoo
meldt de Times, begon al onder geroep „Weg
met Mussolini" en ,,Weg met Italie" als ant
woord op het fascistis-che saluut van de Ita-
liaansche spelers. Er werd ruw gespeeld.
Eenige spelers w-erden het veld uit gezonden,
en er vielen kloppartijen tusschen de spelers
onderling voor. Eenige malen -dreigde -de
Zweedsche scheidsrechter het spel te staken,
en hij verliet dan ook in de tweede helft het
v-eld. Het zeer rumoerige publiek ri-ep de
Italiaansche spelers weer luide „W-eg met
Italie", achterna, toen zij het veld verlieten.
BLOEDIGE BOTSING OP PORTORICO.
Het intrekken van een van de nationalisten
verleende verigunning om een optocht te hou-
den is Zon-dag te Ponce (Portorico) aanleiding
geweest tot een bloedige -botsing tusschen
politie en nationalisten, waarbij twaalf per-
son-en zijn gedood en 125 and-eren gewond. Er
zijn 84 personen gearresteerd.
Naar beweerd wordt, hebben de nationalis
ten in -den namiddag schoten igelost op een
groep politie-agenten, van wie er een werd
gewond. De politie beantwoordde den aanval
machinegeweervuur. Voorts maakte zij ge-
bruik van traangasbommen.
Ponce, dat 42.000 inwoners telt, ligt aan de
zuidkust van het eiland Portorico, dat, naar
men weet, aan -de Vereenigde Staten be-
hoort.
Naar het D. N. B. nader uit New-York ver-
n-eemt, heeft de botsing zich afgespeeld tus
schen politie en de leden van den nationalis-
tischen bond „Dochters der Vrijheid", welke
bond zeer krachtig streeft naar de losmaking
van Portorico van -de Vereenigde Staten.
KERK EN STAAT IN DUITSCHLAND.
De -betrekkingen tusschen kerk en staat
zijn, schrijft -de N. R. Crt., in de geschiedenis
der menschheid meermalen aanleiding geweest
tot groote moeilijikheden. De openlijke of
heimelijke kerkstrij-d heeft reeds meni-ge blad-
zij-de der ges-chiedschrij-ving ontsierd. Kerk
en staat bestrijiken nu eenmaal terreinen, ge
lijk het onderwijs en zoovele an-dere, die -dik-
wijls over elkaar heen reiken en de kans op
botsingen is des te grooter naarmate -de
staatsvorm het gezag van -een andere, in ddt
geval kerkelijike, overheid min-d-sr verdraagt,
naarmate ook de staat zich meer wil gaan
bewegen op geestelij-k terrein en van zijn
ingezetenen een bepaal-d-e geestelijke opvatting
gaat verlangen.
In het nationaal-socialistische Duitschland
zijn er van den aanvang af moeilijkheden met
de kerk geweest. Het nationaal-socialisme is
niet enkel een regeerings- en staatsvorm, het
wil -daarnaast ook een levensopvatting zijn. De
rassentlheorie, de theori-e van bloed en bodem,
het zijn naar Duits-che opvattingen de geeste
lijke -grondslagen van het nationaal-socialisme.
De Duitsche *taat eischt voor zich alle geeste-
lijik leven, alle wetenschap en kunst op, hij
wil de geestelijke overheersdhing en verlangt
-_-e. ,..e ondermeiping. Daarom duldt
i„che ryk binnen zijn -grenzen geen
eigen geestelijk leven, geregeer-d naar an-dere
wetten dan die, welke de Duitsche staat heeft
gesteld.
De Duitsche staat kwam -door zijn eisch
van geestelijke overheersching in strijd met
alle kerkelijke groepen. Bij de protestanten
ging -deze -strijd in de e-erste plaats om -de
positie van de kerk. Het protestantisme, dat
zijn -geloovigen -de vrijheid van oordeel laat,
verdraagt zich gemakkelijker met een auto-
ritair stelsel d-an -het katholicisme, ook al rooft
zoo'n stelsel all-e geestelijke vrijhe-den en al is
daarom het verzet -dat -daartegen en in het bij-
zonder ook tegen de beknotting van het
ou-derlijk recht van opvoeding van de pro-
testantsche geestelijkheid is uitgegaan, on-
verbreekbaar -gebleken.
Deze botsing tusschen kerk en staat, deze
overschrij-ding van de grenzen van het gebied,
waarover zich -de staatsbemoeienis behoort
uit te strekken, wordt echter des te ondrage-
lijker, wanneer twee autoritaire stelsels tegen
elkaar botsen. De katholieke kerk, d-e Paus
heeft -er nog deze dagen aan herinnerd in zijn
encycliek over -het -communisme, hou-dt zich
niet afzijdi-g van menschelijke zaken. Zij
eischt van haar geloovigen de volledige ge-
hoorzaamh-eidook op ander -dan kerkelij-k
terrein. Meer dan bij de protestanten is
daarom bij de ikatholieken het geheele leven
met -den invloed van de -kerk -d-oordrongen.
Daarom juist kon de katholiek de Ibeperking
van -de vrijh-eid van de keuze van den geeste-
lijken ondergrond nog minder verdragen dan
-de protestant.
Lang heeft de katholieke ker-k voor de
werel-dlijke overmaoht van het nationaal-
socialisme -gebogen, heeft zij gedoogd, dat
zelfs op katholieke -scholen een leer moest
wor-den verkondigd, die -in strij-d was met de
katholieke geloofsleer, al werden de veroor-
-deelingen, die van -den kansel werden uitge-
sproken, steeds scher-per. Maandag -echter is
de strijd openlijk tot uitbarsting gekomen en
is in alle Duitsche kerk-en een Pauselijk En
cycliek voorgelezen, die een felle aanklaeht
is tegen d-en roof -der geestelijke vrijheid, die
door den Duitschen staat is gepleegd. In deze
encycliek wordt een scherpe aanval gedaan
op alle theorieen, -die de geestelijke onder
grond van het nationaal-socialisme moeten
zijn, en -d-e kerk heeft haar -geloovigen de
voorbereiding van den openlijiken strijd ver-
zocht. Het -conflict i-s geboren, eerder dan de
regeering het had kunnen verwachten.
De verhoudin-g van -den Duitschen staat en
de katholieke kerk is geregeld in het concor
daat van 20 Juli 1933. -Daarbij is aan de
katholieke kerk de geloofsvrijheid gewaar-
bortgd, alsmede o.m. de vrijheid van verkeer
tusschen het Vaticaan en de bedienaren van
het geloof, de handhavin-g van de katholieke
scholen en van de katholieke kloosterlingen
als onderwijzers op de r.k. staatsscholen, -de
onbe-perkte werkzaamheid van de katholieke
vereeniginigen met reli-gieus of cultureel -doel.
Al deze rechten, welke in het concordaat zijn
vastgelegd, zijn, aldus het Vaticaan, met voe-
ten getreden. De Duitsche regeering, -die
handelingen van autoriteiten van haar regime
heeft goe-dge-keurd, -die gericht waren op de
vernietiging van de kerk, heeft daarmede haar
volkenrechtelijke verplichjtingen, gelij-k naar
moderne opvatting een concordaat is, ver-
zaakt.
Deze -encycliek is den roep om de recht-
vaardiging en -het -behoud van de geestelijke
vrijheid. De kerk -eischt -de onverminderde
handhaving van haar -scholen en organisaties,
zij wijst 'Onverbiddelijk de er-kenndng af van
een oniderwdjs, waar -de godsdienstond-erwij-zer
niet vrij is of in anti-christelijken g-eest moet
doceeren. Zij v-erzet zich tegen -den -drang, die
verkregen en gewaarborgde rechten wil ver-
nieti-gen, -eni eischt voor de ouders het recht
him kinderen naar eigen opvatting op te voe-
den. Kortom, zij wijist den staat terug van
het terrein -dat niet het zijne is, waar anderen
hoogere rechten hebben.
Het Vaticaan heeft het concordaat niet op-
gezegd. Hoewel het op het bestaan van -den
strij-d tuschen kerk en staat heeft gewezen,
wil het niet de eerste zijn om het concordaat
op te zeggen en is de mogelijkheid opengelaten
om een minnelijke oplossing te vind-en.
Veel kans is daarop nochtans niet. Wei is
het moment voor een strijd met de katholieke
kerk voor -de Duitsche regeering weinig gun-
stig, nu zij ook al moet strij-d-en tegen -den
eisch van scheiding van kerk en staat, die
door -de protestantsche kerk met kracht wordt
verdedigd. Maar de kloof, die h-ier ontstaan
is, zal wel te groot blijken. Want niet alleen
heeft de kerk aan den staat de totalitaire
macht over de burgers op geestelijk terrein
ontzegd, niet alleen kan zij de onderdanigheid
aan den staat slechts toestaan, voorzoover het
de behartiging van de staatsbelangen .betreft,
-terwijl daarbuiten de geestelijke vrijheid moet
heerschen, maar -daarnevens heeft zij de gees
telijke grondslagen van het nationaal-socialis
me verworpen. Daarmede heeft zij den strij-d-
gordel aangebonden tegen een reeks maat-
regelen, die naar Duitsch inzicht door deze
geestelijke fun-deerin-g ook moreel gewettigd
war-en. Daarom ook gaat deze encycliek veel
vender -dan alleen de kerkelijke politiek van
het nationaal-socialistische systeem, zrj is een
-directe aanval van -de kerk op het systeem
zelf. Ben aanval, waarbij -d-e kerk sterk staat,
omdat zij er velen aan haar zij-de weet. Want
het is bedroevend, dat na zoovele eeuwen, in
een tij-d, waarin de wetenschap een zoo hooge
vlucht genomen heeft, voor de geestesvrijheid
nog gestreden moet worden.
AANHOUDINGEN TE OSS.
De politie te Oss is Zaterdag tot arrestatie
overgegaan van den arbei-der M. B. bijgenaamd
de Musch en de huisvrouw T. de R.V., beiden
verdacht van het ontvreem-den van hout uit
de -bosSchen in de Ossche hei-de. De ver-
dachten, die ledep zijn van heit beruchte Os
sche mOieu zijn in het politiebureau opge-slo-
ten. Vrouw T. de R., beter bekend onder den
naam de Branie, is de echtgenoote van -den
beruchten M. -d-e R., -die bij de groote schoon-
maak te Oss tot 7 jaar gevangenisstraf werd
veroor-deeld.
De bei-de aangehoudenen worden van nog
meer misdrijven verdacht. Z-ij zullen naar den
Bosch worden overgebracht, waar zij ter be-
schikkinig van den officier van j-ustitie zullen
worden gesitel-d.
DE OVERVAL TE MEKKELREEK.
In Februari van het vorige jaar, op den
tweed-en carnavalsdag, hebben drie jongeman-
nen van ongeveer twintig jaar -den heer Booste
te Merkelbeek (L.) met -een hard voorwerp
bewusteloos geslagen, teneinde in het bezit te
komen van een bedrag aan gel-d, hetw-elk zich
in diens wonin-g zou bevinden.
De roof werd echter verij-deld, -doordat de
zuster van den heer Booste, met wie hij
samenwoont, een ruit insloeg om de aandacht
van voorbijgangers te trekken. De daders
namen -de vlucht,, en kond-en niet worden op-
gespoord. v,
Zaterdag is -de marechaussde te Brunssum,
onder lei-ding van opperwachtmeester van den
Mullen, er in geslaagd de drie vermoedelij-ke
daders aan te houden. Het zijn M., H. en R.,
alien uit Brunss-um.
Het drietal zou Maandag voor -den officier
van justitie te Maastricht worden geleid,
SMOKKELARIJ.
Zaf-erdagavond laat reed een auto met
Nederlandsch nummer en letter vanuit Belgie
naar de Nederlands-che grens.
Bij het gren-s-kantoor Wernhout aangeko-
men werd den ibestuurder -gevraagd of hij iets
had aan te geven. Op zijn ontkennend ant
woord w-erd hem verzocht uit te stappen,
waarna -de auto aan een onderzoek werd on-
derworpen.
Daarbij bleek, dat de auto een looze ben-
zinetank had, waarin zich een groote partij
boekjes si-garettenpapier bevond. Bij een ver-
der onderzoek werd de rest vein -een partij
van 20.000 boekjes acht-er de zittingen van
den auto -gevonden.
De bestuurder, L., uit Amsterdam, is aan-
gehouden. De auto is in beslag genomen.
ERNSTIG MOTOR-ONGELUK.
Zondagavond om kiwart voor zeven is op
den rijksweg MaastrichtRoermond 'n ernstig
motorfietsongeluk gebeurd.
De 45-jarige Laurens -uit H-eerlen was te
voet op weg naar het station Roermond. Hij
liep op het fietspad en begaf zich naar den
rjjw-eg, omdat hij van de fietsers hinder on-
dervond. Hij werd toen door een hem met
groote snelheid acbterop rijdende motorfiets
gegrepen en itegen den gron-d geslingerd,
waarbij het voertuig over den kop sloeg. De
bei-de berijders, d-e heeren P. Houben en M.
Machelissen, beiden uit Roermond, werden
zwaar gewond, beiden had-den een -emstige
schedelfractuur. Ook -de voetganger werd
zwaar gewond; zijn rechterbeen werd ver-
splinterd -en bijna van het ldchaam gerukt.
Alle drie w-erden- naar het St. Laurentius
ziek-enhuis overgebracht, waar de heer Hou
ben in den loop van den nacht is overleden.
Hij was ruim dertig jaar and en gehuwd.
UITGE1HONGERDE INDIANEN VALLEN
DORP .AAN.
-Naar de ihladen me-lden hebben Indian-en, die
van howger dire-igden om te komen, een aanval
gedaan op het dorp Alcobaqa in den staat
Para, waar zij alle levensm-iddelen, die zij von-
den hebben meegenomen. Zij hebben evenwel
de waren met -geldige mumt betaald.
Ook uit Altamira, aan, de Xingu-rivier wordt
iets dergelij-k g-emeld. Daar zijn n.l. 500 India-
nen niaar het -dorp Nogaolinda get-rokken ten
ein-de voedsel be zoeken. Zij heblben aan de
autori-tei-tien gevraagd of h,et hun geoo-rloofd
zou zijn in dit dio-rp te blijv-en. Dit verzoek
wer-d den gebrek-lijdanden Indianen toege-
staan, maar zij hebben nu reeds zooveel voed-
s-elivoo-rraden getoruikt, dat het -dorp thans em
stige tekorten begint be gevoele-n.
AMERIKAANSCHE
GEMEENTEBESTUREN IN ZAK EN ASCH.
De K,N:A.C. schrijft ons: Tal van Ameri-
kaansche gemeentebesturen zien zich plotse-
ling voor een problaem gesteld, een pro-
bleem, dat de vroede Vaderen heeft overrom-
peld.
Tal van gemeente-ambtenaren zitt-en met
de handen in het haar -daar zij vooralsnog
geen antwoord kunnen vin-den op d-e vraag
wat zij moeten doen met nieuwe ingezetenen,
die met him woning in den vorm van een
trailer, met have en goed met vrouw en kin
deren de gemeente hunner keuze zijn komen
binnen rollen.
Naar schatting wonen in Amerika momen-
teel 1.250.000 menscihen in 400.000- trailers
zoodat het zich laat aanzien, dat men de pro-
blemen, die -door deze rollen-de burgers worden
geschapen liever vandaag -dan morgen ziet
opgelost. Waar moeten de trailers worden
gepark-eerd? Volgens welken maatstaf moe
ten -de bewoner-s in de bel-astingen worden
aangeslagen? Hoe kunm-en -de Volksgezond-
hei-dswetten worden nageleefd?
Verschillend-e politie- -en brandweerveror-
deningen kunnen niet op deze, steeds maar
verhuizend-e, gemeentenarem worden toege-
past.
Deze en nog tal van andere problemen zijn
even -plotseling komen opdoemen als de rollen-
-de huizen zelf en de ambtenaren, die met de
oplossing van deze vraagstukken werden be-
last, zijn minsten-s even nieuw-sigierig naar hun
voorstellen als de betrokken inwoners zelf.
Ulvenhout, 19 Maart 1937.
Amioo,
Druk tij voor
ons!
't Gewone voor-
jaarswerk, ploe-
gen, mesten, uit-
zaaien, zaailingen
sarteeren en wat
daar allegaar zoo
bij te pas komt
daarbij v-eul
goed-maken wat
d'overstrooming
verknoeide, allee,
we weten hier m-e-e
onzen tijd wbl
raad.
En om er -den deksel heel-emaal af te lichten,
begost Trui alvast maar mee den schoon-
maak!
Passie-Zondag geweestai mai, -als Trui
dan nie -boven op 'nen trap s-tond, mee 'n zwar-
te veeg over d'r ge-zicht en op 'r hoofd 'n
mutsk-e mee wat roet, kalk en spinrag, dan
w-el dan zou Paschen nooit doorgaan.
Want -Paasch in 't land en zij- nie ,,-schoon",
da's even onbestaanbaar als 'n mopke radio-
muziek zonder refr-einzang!
Ze is begonn-en mee -d'op-k^mer leeg te halen
en te sehrobben.
Toen verdrwenen iev-erans de gcrdijnen van
de ramen en kreeg d-en huis 'n aanzien als
brand-m-ee-waterschaai
De gordijnen wier-dem gewasschen en ,,ge-
spannen", mee 'n vracht vertind-e nageltjes,
op d-en opkamervloer, zoo-da 'k 'n -paar dagen
nie anders naar m'n ,,kantoor" kon ('k heb
daar in -die opkam-er zoo m'n bullen en -pape-
rassen en m'n iZonda-gs-che spull-en geborgen)
of Trui stond d-uuzend angsten uit, da'k op
,,heur" gordijnen zou trappen mee „mij-n vuile
voeten".
En als dk terugkrwam: ,,-hebt ge nie op mrjn
gordijnen getrapL...
,,Neee, To-eteloeris, alleen maar efkens op
de „mijne"!
Dan rroets-ch! vloog ze naar boven en
kwam scheldende terug, onida 'kgeen
voetafdrukken had achtergelaten.
Ze heeft 't z6o erg t-e pakken, -dat ze stie-
kum blij is, wan-n-eer ze iets ontdekt dat „66k
'ns 'n vet zinsoipke mot hebben."
M'nen -tabakspot b.v. Als ik 'm daarstraks
van de schouw n-am (waar ie in den loop van
't jaar wel 'n bi-etj-e vet en plakkerig is ge-
worden) dan zee ze, vriendelij'k en 'n bietje
ontroerd: ,,nou, nou, Dre, die mag ook wel 'ns
'n beurt h-abben!"
En amico, 't gelu'k blonk, als zeepsopkra-
lekes in d'r oogen!
'k Heb maar gezwegen en d'n tabak in 'nen
papi-eren buil gedaan. Heerenbaai-Groene-
zeep-mixture kan 'k nie rookea!
-Maar een buiten-gewoon goei -ding is er aan,
aan dieen schoonmaak: Ulvenhout's 650-jarig
jubelfeest d-euzen zomer! Vergader-ingen.
Zooveul als we willen! En veul trouwe op-
korn-st! Want nie alleen Trui wil -schoon zijn
voor den Paasch!
Maar d-aarover, over die feestv-ergaderingen
weer op 'nen an-deren keer. Dit kan 'k er wel
van z-aggen: den Fielp is veu-l con-tent: „ik
krij-g gron-d onder m'n voeten, Dre", zee-t-ie
me gisteren. ,,'k Staai op den oogenblik mee
'n twee-onderdzeuventig vereenigingen in kris-
ped-ens-ie. Muziek, voetbal, andboog, -gimmeles-
tie, turners, ge wit muziek, zusterver-
eenigingen van Vrimd-eli-ngenverkeer, muziek
en zoo, en 'k elb veul soepele medewerking van
dermenie, van den The, meneer pastoor
eb ik -er ok werm voor gekregen en nou gaai
'k 'n vergadering beleggen van hhlle voor-
zitters uit de Baronie Breda. De k-westie is
deus, Drd, 'k ebze ier nog nie hallemiaal haan
m'nen ka-ntmaar 'k zal 't -er z6o eet
haan -d'r teenen leggenz66.eet
dat ze straks Oome Fielp komen smeeken,
mee te meugen -doen!"
„En ho-e -krijgde die brievenschrijverij alle-
maal voor malkaar, Fielp?"
,,'k Heb 'n kistje geleend van 't Sikkertrie,
daar -kan ik meemeeeanders kan 'k
't duuze-nd keeren huitspouwenmee
ekstroog, neee, e-ktrograveeren. 'k Schrijf
eenen brief, mee eksf-ek-tograYter-in-kt, zoo
dik as pap, man, en dan druk ik 'm haf,
mee 'n rol-leke, terwijl 't brood in -den hoven
zit. En den Jaan eb ik haangestel-d as parte-
kelier sik-kertaris. 'k Geef 'm 'n kwartj-e voor
onderd enveloppen. Duuzend zijn er al gereed!
'k Laat 'm z'n heigen 't zuur pennen!"
Afijn, amico, ge ziet, daar wordt gewerkt!
Trui heeft al gezeed: ,,wat er weer aan 't
han-dje is, weet ik nie, maar d'n Fielp z'n
brood is weer nie om te eten!" Zoodat ie dus
vandaag of morgen weer -d-en bons torijgt!
(Wat Trui toch n-iks helpt! '-k Heb 't oe al
meer verteld: ,,Trui s-chupt er den Fielp uit,
ze vergeet op tijd 'nen nieuw-en bakker aan te
nemen en den anderen dag sluipt den Fielp
stillekens binn-en, legt z'n -brood mee 'n
krentenmikske-toe- stillekes op tafel
en Trui is blij weer -brood in huis te hebben!).
Z'n zilver juibileum, 25 bonzen, heeft ie al lang
herdacht mee 'nen extra krentenmik, waarop
'n isierlijke 25 gespoten
Ja, zoo gaat -dat dikwijls in 't leven.
'k Heb 'ns ieman-d ge-ken-d, die 'n nieuwe
betrekking kreeg en na veertien dagen teugen
me zee: „'ik Zal daar geenen zak zout opeten,
Dr6!"
Na 'n jaar, als ik docht, dat i-e daar al lang
weg was, vroeg ik 'm: „6nGiel, waar
werkte teugenwoordig
,,Dat weet ge -toch, Dre, bij d-i-e-en-die."
„Oo? Zijt ge 'r nog?"
,,Ndg, ja! Maar 'k ben er den langsten
tijd gewiest, Dre! Lazerbollen zijn 't!"
Later sprak ik -den patroon, -baas van Lazer-
bollem, zal 'k maar zeggen. Ineens zee ik zoo:
Giel Die-en-die is ook nog bij jullie ge
weest, ee?"
Z'n gezicht betrok naar veul vuil weer en
toen zee-t-ie: ,,is n6g bij onsjahhij
is ern6g."
I-k ging er maar nie op -door; ge verstaat.
Jaren later sprak ik -den Giel z'n vrouw.
,,En wat doet oewen mensch teugenwoor
dig, Deentje?"
„Wel," zee ze 'n bietje verwonderd: „die is
nog altij bij z'nen ouwen baas, ee? Al vijftien
jaren! Mjaahij werk er wel nie geren...,
maar allee... hoe gaat dat... elke week ver-
wacht ie z'n ontslag, of zal ie ontslag nemen...
maar Dre, 't lee nie opgeschept... en... och,
't went, ee! 't Went!"
Op 't lest maakte d-en Giel ervan, als ik 'm
sprak: ,,"k zal er geenen zak zout ,,meer",
opeten".
Eln op 't allerlest, toen stond ie in 't prive-
kantoor van den baas, mee 'nen gouwen hor-
loge in z'n hand en 'n traan in z'n oog, als
zilveren jubilaris!
Den Giel en -zijnen baasallee, 't was
sjuust 'n huwelijk, amico! Altij ruzie en nie
buiten malkaar kunnen! En zoo is '-t ook mee
Trui en -den Fielp.
Als Tru-i teugen me zegt: dieen bobberd",
-dan heeft ze 't over den Fi-elp. En als den
Fielp spreek-t over „die elleveeg", dan -bedoelt
ie -mijn-en toetelopris.
Eenenveerti-g jaren, zoolang we -getrouwd
zijn, brengt ie al brood, eenenveertig jaren
leven die twee op voet van onvolmaakten
vriendsc-hap -en -ik voorspel oe: tot volmaakte
ruzie zal 't nooit komen! Om de doodeenvou-
dige reden,: 't mot nie volmaakt zijn in d-e
wereld en tweedens: ze hebben sjuust zoo'n
tikske verachting voor malkaar, dat ze van
malkaar niks seerjeus nemen; zelfs geen ulti
matum
Maar over al die dingskes -had ik nie ge-
docht -oe te schrijven.
'k Wou eigenlijk gezeed hebben g'ad: den
schoonmaak is nog nie zoo-wijd doorgegeten,
da'k -m'n plaatske aan de plattebuis al kwijt
ben.
En daar ben 'k content mee. Want overd-ag,
mee den zwaren arbeid, kunt -g'n de velden al
'n geef zweetdru-pke laten. 't Weer is malsch,
't zonneke -gaat al grif -door oew flanelleke en
-dan zoo 's avonds, nou dan zijt -ge rillerig,
amioo. Dan is 't nog volop: winteravond1! En
'k vind 't dan plazierig -de plattebuis royaal
te meugen stoken, zonder vrees voor de ge-
w-itte muren, die ges-teven en gesitreken gor
dijnen en al dieen schoonmaakambrasM'n
pijp te kunnen smor-en zonder angs-toogen van
Trui en 'ns 'n vlokske assie te meugen mor-
sen, -zonder -dat dan -dalij-k m'n huwelijksgelu-k
op 't spel staat!
'k Mag dan zoo geren m'n krante lezen in
dieen avondlij-kenrust, mee den tragen ti-k der
steertklo-k, d-en zin-genden waterketel z'n ge-
lispel, dat op en neer -gaat mee -den trek en
den gloei van 't vuur: 'n han-dige oontrole!
En als 't dan zoo stil is, oak op den buiten,
-dat oew h-uiske 1-ijkt w-eg te drijve-n op 'nen
stroom van oliedikken rust, zo6 stil da'k
't windeke hoor suizelen in 't hartje van de
raamblinden, dan kijk ik geren na, de -sierlijke,
blaauwe draden uit m'n pijp, die 'nen slu-i-er
weven om -de lamp.
En dan, d-an zijn er zoo'n -paar dingskes
uit de krant in m'n hoofd blijven vasthaken en
ze slieren mee, -op dieen iblaauwen, lang-
zamen p-ijpesmoor.
Ge zit dan wel 'ns verhijsterd over oew
weareld, maar ook -schiet- ik 'nen -enkelen keer
in den lach, dat m'n -knikkebollende Trui er
van wakker schrikt.
„We we wat hoor ik Drd?" En dan
langzaam trekt 't bewustzijn weer op 'r ge
zicht, als manelicht door den nacht.
Van de week is me dat nog overkomen, als
ik in zoo'n uurke van stroomioos peinzen in
eens 'n rooi 1-ichtje zag opgloren en vlak daar
op 'nen ei-kenhouten vuist zag uitschieten.
Allemaal in dieen blaauwen smoor, versta me
goed, amico.
Ge mot weten, 'k had gelezen, dat er (ilk
m-een in Ameri-ka) plannen gaan, om den
ra-dioluistereers 'n ,knopk-e te geven waarmee
ze in den studio 'n rooi lampke -kunnen aan -
steken, om op deuze manier te kennen te
geven: „trapt -dieen zanger, spreker of pianist
van -den oogen,blik, buiten!"
En't was toen, ik heb ook nogal 'its mee
den Radio te maken, lijk -ge weet, da'k
docht: als ze hier ooit mee zo'n lichtje be-
ginnen, dan kom ik nooit meer voor den radio.
Tenzijwij 'n „bewegingske" terug -kun
nen doen! B.v. beantwoorden mee ook op 'n
knop-ke te drukken en dan zdd, dat er aan den
anderen kant 'nen eikenhou-ten vuist uit-
sc-hiet
't Was toen, da'k efkens in d-en lach'schoot!
Ja, amico, we gaan hard, hard vooruit!
De weareld nad-ert de „volmaaktheid". En
dus
dus krijgen we behoefte aan electrieke,
eikenhouten vuisten
We gaan hard vooruit. Daar is al weer 'n
heel geslacht van mannen en vrouwen, van
vaders en moeders -opgegroeid, dat nie beter
weet: of vliegmach-iwes zijn er altij geweest!
En toch - hoe kort lijkt me den dag nog
bij, 't is ruim 25 jaren gelejen, -da'k mee m'n
jongens op 'nen warmen Zon-dag, 't was 27
Juni 1911, naar de Leur stapte om 't eerste
vliemachien te zien omhooggaan!
-Graaf de l'Am-bert zou daar vliegen. 's Mid-
dags om twee uur! En we maakten, mee
dUuzenden anderen, onzen kuier van 'nen kilo
meter of twintig (veertig op-en-neer) om -deus
overwinning van den mens-ch op de locht -te
zien. Te zien mee eigen oogen. Onzen kuier,
ja! Want auto's-daar ree er in de stad
Breda pas een. En jaren keken we 't vehikel
na, als we 't teugenkwamen. Jaren! Want
't bleef toch maar 'n wonderlijk gezicht, zoo'n
rijtuig zonder peerden, waar dieen dokter rus-
tlgskes z'n krantje in te lezen zatAuto-
bussen waren er d-us nog veul minder te be-
kennen en fietsen...? Onzen Dre heeft ze
dieen dag geteld. Hij was zod aan de vijf
tien
Neee, algemeen goed was 'n fiets nog nie,
want dingen die duurder k-osten dan 25,
waren 'n luxe, waar g'oew eigen wel 'n bietje
voor s-chaamde! Ochja, de jeugd van nou
kan lachen...! Maar we waren toen ook nie
zoo wijd, dat failleeren 'nen vorm van ,,zaken-
doen" was!
We namen dus den voetwagel endat
dejen we zonder bij te prakizeeren. Want al
wierd er nie zoo -aan sport gedaan, 't al
gemeen uithoud-ingsvermogen was -grooter dan
nou. Zelfs zonder vierdaagschen en zoo.
Om tweq uur zou -den -Graaf ,,opstijgen",
h-iette 't.
*t Was 'nen zomerd'ag om op 'n prentje te
zetten. 'n -Locht zoo blaauw als maar kon!
Warm als 'nen ouwerwetsche zomerdag altij
was. Geen windeke, geen zuchtj-e, helder weer!
Maar 'n aantal deskimdige heeren stond mee
den graaf bedenkelijk omhoog te -kijken, tot
zeuven uur toe. Toen begost 't te regenen.
Om 8 uur flad-d-erde den graaf omhoog.
Twintig meters. En wel vijf minuten aan ddn
stuk. In 'n soortement van, kiepenkooi mee
veul afdakskes. En als wij 's avonds om
elf uur thuiskwamen, dan stond in onz' oogen
het Weten! Het -gelukkige weten van 't felt,
dat den mensch vliegen kon!
Wat ging de weareld vooruat! Op eerde
waren we baas mee- spoor en au-tomobiel. Op
zee mee onze zeekasteelen, die in twee, drie
maan-den naar Indie vlogen. In drie weken
naar Amerika. Onder zee! 't -domein van de
viss-chen, hadden we veroverd.! En nou, de
locht, 't gebied der veugels. En 'n bietje ang-
stig van zooveul vooruitgang, zaten we daar
avonden lek-ker griezelig over te boomen!
En... 't ging hard vooruit. Want den oor-
log kwam ons ,,helpen". Z6o hard was de
vliegerij gevorderd, dat ze malkaar, na enkele
jaren, nog geen tien, al grif uit de locht
schoten!
't Wierdvolmaakt!
En d'auto? Ge weet 't amico, net zoogoed
als ik! Dat eene automobieltje van 25 jaren
gelejen't is zdd vergeten, dat 't „leuk"
is, om er vandaag 'ns over te praten. Van
daag, nou de auto-in-dustrie zdo hard vooruit
gegaan is, dat er elken dag honderden ver-
plet-terd worden onder de auto.
Ja, ze isvolmaakt, de auto nou!
Maar w&t had auto, vliegmachien, ja 't eer
ste electrieke licht te beteekenen teugen de
radio
Eleotriek..., ochem..., wie staat erbij elec-
tri-ek nog stil! Nou we -daar zdd in gevorderd
zijn, dat we ons broek electriek oppersen,
electriek koken, stoffen, vegen, kloppen. Nou
is zdd volmaakt is, dat de weareld z'nen elec-
trieken -stoel bezit!! Volmaakt is 't!
Maar de radiodat was ,,het" igroote
wonder.
Waar zijn de dagen gebleven, dat ge maar
efkens aan vijfentwin-tig knopkes hoefde te
draaien en aan zeuventien spoelen, om mu
ziek" te hebben! Om duddelij-k 't onweer in
Engeland te hoo-ren!
En wat waren de „zoekers" gelukkige, maar
ook wonderlij'ke, geniale menschen, die op
ednen avond, van acht tot twaalf uur, soms
drie stations hoorden! Heelemaal Italie had
den ge-hoord. Stockholm soms- en misschien
was dat om elf uren Petrograd (nou weer
Leningrad-wel geweestEn nou
We draaien aan eenen knop en w-e zitten in
de studio van Bandoeng, van New-York, van
Moskou!
W-e gaan hard, hard vooruit en in de lijn
van al 't voorgaande, wordt de radiografische-
eikenhouten-vuist-op-kinhoogte wezenlijik 'n
behoefte
We Snellen naar de volmaaktheid.
Engeland peinst op luchtnetten, hangende
aan ballons-captifs, want't wordt mee al dieen
vooruitgang wel 'n bietje gevaarlijk. Gasmas-
kers heblben -ze nou allemaal en gaskelders en
zoo ook maar de locht, de locht mot ook
nog 'n bietje „voorzi-en worden".
We vliegen naar de volmaaktheid, amico.
En ik d'urf te zeggen: „maak de weareld vol
maakt en ze is 'n hel!"
Neee, dan praat ik liever 'n bietje over ons
feest. Daar kan 'k beter op slapen gaan, als
ik zoo 'ns 'n half uurke m'nen pijpe-smoor
heb zitten nakijiken
Maar nou schei ik er af.
Veul groeten van Trui en als altij geen
haarke minder van oewen
toet a voe
DRe.
