De opening van de
Zeeuwsch-Vlaamsche Waterleiding
Nesuitaal van ruim een kwarteeuw arbeid
De dag van Wo ens dag zal fceil'st een dag
van groote voldoening zijn geweest voar de
nog levende pioniers der vcorfcereiding van de
stichting e-ensr waterle.aing in Zeeuwzch-
VLaanderen. Er is rulm een kwarteeuw ver-
loopen, finds de eerste besprekingen daarover
zijn gehouden, en maerderen de :et s.revon
naar een waterleiding voor geheel Zeeuwsch-
Vlaanderen hebben gesteund, hebben de voi-
toc-iing van de waterleiding voor een deel van
ons gewest niet meer beleefd. We h ebb en in
Ibet verie verleden eens uit den mond van een
spreker die in dat opzl-dbt ervarlng bad ge-
hoord, dat de vooibereic-ing van een grootrch
wenk (bet gold teen bet oprishten van een
tramwegm ants chap p.'jeen menschenleven
vorderde. De menschen leven tegenwoordig
wei lar.ger, en we leven oc-k wel vdagger, docb
van de Zeeuwsch-Vlaoms:-ie wa'.erlei _ing kan
wel gersgd word-en, dat deze gescbied-enis de
woorden van dien spreker in bet verleden beeft
toevestigd.
Zooals we reeds aanstipten genleten zeer
velen reeds ruim een balf jaar van de gemak-
ken van bet doer deze or.demcm'ng geleverde
water men heeft de voltooiing niet afge-
wacbt -om. met waterlev-erinj te beginnen
dock tbans zrn alle werken gsreedgekomen en
kon de officieele opening plaats bebben.
Het hooge gezelscixap werd door den beer
Truffino aan den hoefdin-gang van bet pomp-
gebouw, toegang gevende tot -de machinebal,
ontvangen.
Nadat de talrijke genoodigden, de besebik-
bare ruimte zoo -goed als gebeel vulden, zich
hadden opgesteld en de lenzen der camera's
waren gerlcbt, nam de voorzitter van den
Raad van Commissarissen het woord.
Opening door den heer Truffino.
De Voorzitter, de beer Truffino, constateer-
de, dat bet bestuur der Zeeuwsch-Vlaamschs
WaterloidingmaatEChappy tbans na 25 tot 30
jaar werken, eindelijk in eigen huis kan
tegroeten in de eerste plaats de Landsregee-
ring, -vertegenwoord-igd door Zijne Excellentie
den Minister van Sociale Zaken, in de tweede
plaats bet provinciaal bestuur, vertegenwoor
digd door den Commie saris der Koningin en
verschillende leden van Gedeputeerde Staten
met den griffier, weaken hij -dank zegt voor
hun stern aan de tot standkoming van deze
onderneming verleend door -de risico-garantie
van Staat en Provincie, in de derde plaats de
gemeentebesturen en vertogenwoordigers der
gemeenten aandeelh-ouders, ten vierde de ove
rage gemeentebestuur-ders, voorts de inrpac-
teurs voor de Volksgezondheid en andere wer-
De hooge gas ten betre den bet terrein van het pompstation.
Van 1. naar r. Mr. P. Dieleman, Minister Slingenberg, de Commissaris der Koningin
en de beer Truffino. Achter den Commissaris de heer Krul, uiterst recbts de beer
Meyer de Vries, naast hem de heer V-ogelaar.
Daarvoor zou naar Zeeuwsrh-Vlao.nderen
kom-en de Minister van -Sociale Zaken, de beer
Mr. Slingenberg, terwijl ook vele autoriteiten
waren uitgenoodigd, naar bet hoofdgefoouw
van het pompstation te St. Jansteen.
Langs den St. Jansweg (de rijksweg Hulst-
grens) fcereikten we des mid-dags bet terrein
der waterwinplaats. Het uitgestrekte terrein
ligt in een betrekkelijk eenzam-e streek, tus-
schen den -St. Jansweg en -de Hellestraat, d-icht
bij de Bei-gische gre-ns, want om den naar bet
pom-potation door de maatschappij aangeleg-
dien wag te tereiken. moet men het Neder-
landscbe douanekantoor reeds passeeren.
Ons oog werd daar terstond getrokken door
bet comp.ex mooie en degelijke getouwen dat
diaar is 'verrezen, nl. het pompg-obo-uw en daar-
naast bet gebouw met d.e zuiveringsin-stalla-
ties, benevens voorts een rwoning voor den
machinist. Pier -wapperde, beschenen door de
Januari-zon de Nederlandsebe drie-kleur van
feet pompgetouw in den fijnen Oo.-tenwind.
Ben tweetal verboogingen van het voorgelegen
terrein wijzen de plaats der reservo.rs voor
waterbergiug, de recbtsc'be voor het opge-
pompte water, de linksche voor het gezuiverde
water. In plaats van open reservo.rs -die we
elders hebben gezien, zijn deze putten hier
afge-dokt.
Het ligt in den aard der zaak dat bier in
het algemeen gebruik is gemaakt van de
ni-euws te ervaringen en de modemste hulp-
middelen.
•Ketigeen op het terrein rondom de g-ebou-
wen te -zien is, geeft ook reeds bet idee van
netheid en deg-elijkheid, welke nog overtroffen
wordt door de inwendige, inrichting en het in-
terieur der dienstgebouwen zelf.
Tegen half 2 uur, het tijdistlp -der opening,
vermeerderde Ibet aantal opkomende genoodig
den steeds. We noemen daarvan de heer J.
Huizinga, oud-burgemeester van Ter Neuzen,
zooals bekend een der promotor3 van -de
waterleiding, de heeren A. van der Wart en
C. P. Vcgelaar, leden van Ged. Staten, Mr.
B. D. H. Tellagen, grlffier der Staten van
Zeeland, Ir. H. G. Cohen Stuart, ingenieur van
den Frovlncialen waterstaat te Ter Neuzen,
de directeur J. Slooves en de ingenieur A. P.
Lindenbergh, van de P.Z.E.M., C. Wind van
Meikesteyn, directeur van de Z.V.T.M., dir-ec-
teuren van andere waterleidingsmaats-chap-
pi^en in Zeeland, -de colleges van burgemeester
en wetbouders van de -aangesloten gemeenten,
tal -van burgemeest-ers van niet-aangeslo.en
gemeenten in Z-eeuwscb-Vloanderen, bet tech-
nisch en kantoorpersoneel der waterleiding-
maatschappij,, terwijl een groot aantal pers-
vertegen wo or diners (ook der fotograf-e-pers)
tegenwoordig was.
Ook was de Raad van Commissarissen der
N.V. Waterleidingmaatschappij „Zeeuwsch-
Vlaanderen", de heer-en B. A. Th. M. TruHino,
burgemeester van Kalst, voorzitter, Mr. P. H.
W P. Tellegen, burgemeester van Ter Neuzen,
vice-voorzitter, Th. M. Overmaat, burgemees
ter van Aard-enburg, Mr. G. P. J. de Kerf,
burgemeester van Sas van Gent, F. B.o.c, bur
gemeester van Axel, Mr. P. Dieleman, te Mid-
delburg, namens Gedeputeerde Staten, de
secretaris B. I. Zonn-evijlle, zecretaris der ge-
meente Ter Neuzen, en Ir. G. A. Dikotter te
Ter Neuzen, directeur der mxatscliapp-j, tegen-
woordig, toen d-e auto's met den Min.s er
Slingenberg en zijn gezelDcbap het terrein op-
reden.
In de eerste plaats was d-aarbij de Commis
saris der Koningin, Jhr. Mr. J. W. Quarles van
Ufford, vcorts Dr. C. van den Berg, cbrect .ur-
g-eneraal van Volksgezoncl eld, de inspectsir
van volkDgezondh-eid in algemeen-en dieast de
heer A. H. van de Vel-de, de heer Meyer de
Vries inmecteur voor de werkvers aa f ng,
de heeren W. J- F. M. Krai, c r cteur en
Ir E. Carriere, hoofd van -ce tea i
deeiing van het rijksbure-u voor dr nkv. a -er-
voorziening, Dr. J. F. Steenbuis en Ir J. Smel-
Feuerstein, re so. geologisch adviseur en inge
nieur van dat bureau.
kers aan de Volksgezondheid, zeer in bet bij-
zonder de heeren van het Rijksbureau voor
Drinkwatervoorziening, de directeur de heer
Krul en de heer Ir. Carriere, die in het be-
lang dezer zaak zoo menigwerf de verre reis
naar Zeeuwsch-Vlaanderen iebbsn gemaakt,
en ook den Inspecteur .v-oor de werkverscbaf-
fing, den heer Meyer -de Vries, aangezien diens
bezc-ek juist samentreft m-et dat aan een
andere werkverschaffing in dit gewest, doch
waarbij er op mag gewezen wordsn, dat de
aanleg der waterleiding een object van werk
verschaffing bij uitnemendheid vormde.
Spreiker wees er voorts op, dat de voltooi
ing van een werkstuk voldoening schenkt b'j
een terugblik op verrichten arbeid. Om te
komen tot dit oogenblik van voldoening is die
der propaganda onder de bevolking wel de
zwaarst-e geweest. Het was -den -doorsnee
Zeeuwsch-Vlaming heelemaal niet -duidelijk,
dat bij behoefte had aan goed drinkwater. Hij
gebruikte het put- en regenwater zooals zijn
voorouders dit v66r hem hadden -gedaan, hij
had er geen behoefte aan zich eens flink te
wasschen en in het water t-e plonsen, hij
waschte zich slechts met het water dat hij
overhiel-d. Om onder deze bevolking het be-
lang van een drinkwatervoorziening te doen
doordringer^ was een werk van gedul-d en
volhoude-n.
In die -sfeer van onbegrepenheid en kort-
zichtighel-d zijn 2 mann-en -de woestijn inge-
trokken, de heeren Dieleman en Huizinga.
Zij de-den -dit met den mo-e-d van de ontdek-
kingsreizigers en met -de overtuiging d-er zen-
delingen.
Ook anderen, waarvan er reeds van ons zijn
heengegaan, waren verdediger3 van de water
leiding in dit gewest.
Spreker brengt voor het feit, dat we tbans
in een deel van Zeeuwsch-Vlaanderen een
water lei dir.g -bezitten, een woord van groote
hulde aan de be-eren Dieleman en Huizinga,
die er daarvoor voortdur-end op uit zijn ge.rox-
ken en zich niet door teleurstellingen hebben
laten ontmoedigen.
Later -kre-gen de werkers aan d-eze zijde der
Scheld-e medewerkers. Er be-gon tezelfder trj-d
een andere kracht te werken aan dit heil der
volksgezondheid. E-en technische staf trad de
2 voortrekkers ter zijde. De heeren van het
iliksbureau voor Drinkwatervoorziemng deel-
den met hen lief en leed, doorstonden ont-
nuch-tering en teleurstelling, 1-eefden mee met
alle moeilijkheden. Honderden reizen hebben
zij van uit Den Haag gemaakt naar d.t veraf-
sele^en, m-oeilijke land, hun haardsteden, -nun
vrouw en kin-deren, hun werk, hun studie ver-
latI°n de eerste plaats de directeur, de heer
Krul, met zijn van harte guile blijmoedigha
steed-s -bereid, veerkrachtig en geestdriftig,
waarvoor spreker steeds zooveel bewondermg
h6Dan°ook de heer CarriSre, beschikkende over
de taaie ausdauer van een onverzettelijke, hg
presteerde in dit gewest een record van d.enst-
ijver met onverstoorbare gelij-kmoedighe.d
beslistheid.
Het Rijiksbureau voor Drinkwatervoorzie
ning is een onmisbare schak-el geweest voor
de totstandkoming van dit project.
Er is e-en tijd geweest, dat a.les goed scheen
te gaan om te komen tot den bouw -der water-
leidini" tot ten s-lotte het product van al -da
ff'de ou-de N.V. Zceuwsch-Vlaamscee
Waterleidingmaatschappij, niet z-onder ge-
kraak, meenc-mrtte. Het was toen moeil k
om het juisOe vol-kobelong te on-dersche.d-n,
rtpn zekerheid' werd tw.„fel. I
k
meenten Ter Neuzen, Sas van Gent, Hulst,
Breskens, Oostburg en Aarden-burg, is tejen-
over de puinhoopen der oude N. V. de nieu-we
verrezen.
De nieuwe venn-ootschap zette, zocdra de
voorbereiding gereed was, het werk m-et
kracht in.
Ten bewijze daarvan volgen hier eenige data.
3 Jan. 1S33. Opri-chting van de nieuwe
Waterleiding Mij. „Zeeuwsch-Vlaanderen".
12 Dec. 1933. Toekenning rieicogarantie
door de Provincie Zeeland.
16 -Msi 1934. Toekenning risicogarantie
door i':st Rijk.
1 Febr. 1935. Inrichting bouwbureau te Ter
Neuzen.
22 Juli 193'5. Eerste buizen uit Engeland
aan-gevoerd per s.s. ,,Edenside".
23 Juli 1935. Aangevangen met het leggen
van het hoofdtuizennet.
23 Sept. 1935. Aanvang bou-w watert-oren.
25 Oct. 1935. Aanvang bouw pompstation.
12 Juni 1936. Aangevangen met het maken
van dien-s-t- en binn-enleidingen.
Juli 1938. Waterlevering in diverse wonin-
gen begonnen sna-dat het laag reservoir van
den toren te Axel was gereed gekomen.
27 Jan. 1937. Officieele opening van het -be-
drijf.
Bij het bereiken van het doel brengt spre
ker dank aan zijn mede-commissarissen voor
de prettige samenwerking, hij brengt een
woord van bijzondere hulde aan den secretaris,
den heer B. I. Zonnevijlle, niet omdat deze ge-
durende de eerste tijden statutiair directeur
was, doch wegens den harden arbeid, die deze
in -de eerste tijden van de opric, -ting der ven-
nootschap, heeft moeten verrichten voor het
doen der eerste stappen. Ook aan het perro
n-eel, zoowel aan het bureau- als aan het tech-
nis-ch personeel brengt hij een woord van
dank voor den ijver en de toewijding, die zij
sinds hun indiensttreding bij de maatschappij,
hebben t-etoon-d en die blij-k gaven dat zij alles
wenschten te doen om hier een mooi bedrijf
te vestigen.
Ten slotte brengt hij een 'bij-zonder woord
van hulde en dank aan den directeur, den
heer Ir. Dikotter, van wiers kennis, ervar ng
en toewijding de maatschappij sinds de voor
bereiding en tijdens den bouw-zelf reeds ruim-
sc,roots heeft mogen profite-eren, hetgeen hij
hoopt, dat ook bij de exploitatie n-og vele jaren
het geval zal zijn.
De toestand is thans zoo, dat is aangelegd
een hoofdtuizennet van ongeveer 90 K M dat
is getouwd een watertoren ter hoegte van 60
M., die het water stuwt naar de 27.875 in-
woners van de 5 aangesloten gemeenten. De
totale kosten hebben bedragen f 1.180.000,
welke moeten w-orden gedragen door 5300
aansluit'bare perceelen, waarvan 27C5 of plm.
46 op 21 Januari 1.1. reeds waren aange
sloten met een gemidd-elde opbrengst van
19,40 per jaar en per woning. Over het jaar
1936 werd pl.m. f 17.000 ontvangen, terwijl
reeds 49 om aanslu-iting vroeg. De vooruit-
zichten zijn dus niet onbevredigend.
In de gen-oemde kosten van f 1.180.000 is
alles begrepen, de uankoop der terreinen van
de waterwinplaats ook. Met uitzondering van
de stalen buizen, ter waarde van f 300.000,
die- in Ne-derland n-iet vervaardigd werd-en, is
alles Nederlandsch fabrikaat. Daarvan is een
bedrag "Van 400.000 aan de Nederlandsebe
industrie ten goede gekomen, terwijl hier in
Zeeuwsch-Vl aanderen zelf rond 250.000 aan
wer-kloon is uitbe-taald.
Wanneer wij op dit moment de e-i-ndrekening
opmaken, -dan mag het geheel ons, zegt spre
ker, tot vreugde stemmen, omdat door hard
werken en strijd, die de geesten scherpt, een
groot werk is tot stand gekomen door samen
werking van velen.
Toch -blijft bij, bij groote voldoening eener-
zij-ds, anderzijds getroffen door een diepe te
leurstelling, n.l. dat de aansluiting van de aan
de waterleidingmaatschappij trouw gebleven
gemeenten tot nu toe tot d-e onmogelijkheden
beh-oorde. Velen in Westelijk Zeeuwsch-Vlaan-
deren hebben zonder ophouden hun groote be-
langstell-ing in dit werk getoond en hun waar-
achtig belang daarb-rj begrepen. Zij behoor-
den onder de trouwsten aan de Zeeuwsch-
Vlaamsche waterleiding. Het is jammer, dat
zij niet kc-nden meegenieten van de tot stand
gekomen zegen der drinkwatervoorziening.
Moge daarvoor spoedig een oplo3S.ng ge-
vonden word-en, opdat bet bedrijf tot voile
capaciteit moge komen en in werkelijkheid
zijn een centrale drinkwatervoorzienmg voor
geheel Zeeuwsch-Vlaanderen. (Algemeene in-
stemming.)
Technische uiteenzetting van den
directeur.
De directeur, de heer Ir. Dikotter, gaf hier-
op een technische uiteenzetting. Hij bad daar-
ijr
a -
ve.en wankelden, zekerheid werd twvfel. M-aar
vh.lIvan enke.en, oa ik zij
van den Cammieear.:; der Kanin-
-agde-eid vaa het R.-ksbure u
de ernst d-er com-
uor d-e eta
-de stimula.i
de 0.1'.
aoor Drlniiwtervoorziening.
miss-ie van onderzock en de trouw van de ge
toe aan den wand van het lokaal eenige tee-
keningen opgehangen, o.m. van Oostelijk
Zeeuwsch-Vlaanderen, waarop de thans be-
diende gemeenten een afwij-kende kleur bad-
den, en waarop de buizenleiding is aangegeven
m-pt waterwinplaats en de pompenbattenjen,
ook een teekening van den watertoren, waar-
in aangegeven de twee reservoirs, terwijl ook
aanwezig was de foto uit Ter Neuzen.ge-
maakt in een reeds vergeten verleden, toen bij
droogte bet water -moest worden aangevoerd
uit Zuid-Beveland, met tanks, geladen in een
sri eenie en honderden inwoners(sters) in
qeue stonden om tegen gereed geld tiwee em
mers water te bemachtigen.
Hij stipte aan, dat na ontbindmg der oude
maaLchappij tot de nieuwe ^amlo°ze
Vennootschap Waterleiding Mij. ,,Zeeuwsch
VIaanderen" in het jaar 1933 onmidd-Jlijk
toetrad.n als aandeelhouder de gemeenten
Neuzen Sas van Gent, Hulst, Breskens, Oost
burg en Aarden-burg. Nadat in den loop van
bet jaar 1934 door het Rijk en de Provincie
Zeeland een risicogarantie aan de Maatschap-
nii was verle.nd, kon een aanvang worden
Gemaakt met het uitvoeren van de drink
watervoorziening van de in Oost-Ze-euwsc
Viaanderen gelegen gemeenten Tcr Neuzen
Sas van G:nt en Hulst. De voorzienmg van
de westelijke gemeenten Breskens, Oostburg
en Aardenburg diende te worden uitgesteld,
totdat door toetreding van meerdere geme -
ten in dat gewest of anderzms de exploitatie
van een drinkwatervoorziening aldaar ren-
da'ln1 Februari 1935 werd te Ter Neuzen het
Bouwbureau voor de uitvoering van het oos
telnk plan inge'richt. Bij den aanvang v
den bouw traden nog als aandeelhouders toe
de gemeenten Axel en St. Janste n, zoodat
thans 5 gemeenten in Qost-Zeeuwsch-Vlaan-
deren van drinkwater worden voorzien om-
vattend-e 28.000 inwoners van d- rond 57.000
in Ocst- en rond 83.000 in geheel Zeeuwsch
Viaanderen.
Het pompstation is gelegen m de gemeente
St. Jansteen. D. door het Rijksbureau voor
iL/i inkwateiv-oorzitn.ng te 's-Grav-enhage ver-
richtte uitvoerige onderzoekingen, waarmede
r-e^s in 1918 werd begonnen, hadden uitge-
wezen, dat ae benoodigde hoeve.Iheden water
kunn-en worden gew^nnen uit de h-oo^ere
zandgrenden in ore gemeenten St. Jan me,
en Clinge. Een uitgebreid terr.in, groot ca
liO-ji..—weid aidaur aangexochi.. u--_.
terreinen z^n in totaal 48 pompputten g.
maakt, onderverdeeld in 6 batterijen van elk
8 putten, weike tezam.n een ii„^v_eme.d
van 120 a 150 M-1. water per uur kunnen leve-
ren. De putten wer-den uitgevoerd aoor de
firma Dijkstra te Appingedam.
Het uit den gronu opgepompte duwwater
woxdc in een k.luer, gro-oL ouO M3., verzameld
en -vervolgens door zuiverings-vverxen geleid,
ten-einde de overtol.ige ijzer en mangaanver-
bindingen uit bet water te v-.rwijderen. De
zu.veimgswcrken besoaan acnte.eenvolgens
uit een d-oseerinrichting waar aan het water
kaiium per.uanganaat wordt toegevoegd, een
sproeiruimte, waarin door sproeiing het wat.r
^uUiSmx uit de iucht kan c-pnemen, een be-
zinKKeiaer, waarin de eerste ijzer- en man-
gaanneersiag w-ordt op.gevangen en t.n slotte
5 filters elk met een oppeiviak van 12 M-.,
waarin het water geneei woidt gezuiverd.
Het aidus gezuiverde water stroomt naar ten
reinwaterkeider met een mh-ou-d van 000 M3.
en wordt van daaruit opgepompt naar den
water mi en te Axel, oe poeup- en zuiv-.rin-gs-
geoouwen zijn uitgcvcerd door den heer L. F.
fjroosman te Miadelburg.
De pompinstaiiaue van het fabrikaat Jaffa
t. Utr-echi oil, eat zes bronnenpompen elk met
een capaciteit van 25 M3. per uur, twee el-
kaars reserve vormenae laag- en h-oogdruk-
po.upen met een capaciteit van. 12-0 M3. per
uur .n een spoeipomp met een opbrengst van
ruim 4oo ivi-. p-Gi uur. vooits omvat zij nog
diverse hulppompaggregaten als vacuumpom-
pen e.d. rvue pompen zyn voorzien van elec-
tromotoren, la-onkaat L.M.F. Dorarecht. De
benoodigde electrische stroom wordt gelev.rd
door ae in.V. t-.k.E.ivr. waartoe een aizonder-
iijke transxormator is opgisteld.
De e-ectrische installaLie -voor de bediening
van -de pompen is uitgevoerd door d. N.V.
Myiissen en Co. te Amsterdam. De bedie
ning kan zoowel met de hand ais automatisch
geov.nitaen. Bij automatisch bedrijf zorgen
ae in de waterkelders en de tor.nreservoirs
opgesteide watersiandmeidinstallaties er voor,
aa<- de ipompen langs electrxschen weg in be
drijf woru-n gesteia, zoodra de betroxiten kel-
deis ox reservoirs leeg raaen -en uitgeschakeld
worden wanneer deze reservoirs gevuld zijn.
Door miaaei van in het pompstation opge
steide registry erende meters worden de grond-
wamiSLaiiUen, ae v»aterstanaen in de reser
voirs en -ae door eike pomp opgepompte hoe-
veeth-eid water aui-omatisch op papier vast-
gekgd. De installatie is voorts voorzien van
■een automausim weraenae stgnaleermg, waar-
door bet personeel door miaaei -van ucht en
gciuiuSiigi.aicii, woiac ge.»aatschuwd, indien
een of andere storing in het bedrijf mocht op-
treden. ten einde een zoo ongest-oord moge-
lyk -bedrijf te vertc&nen ZijU v-omus nog ic.e-
itns.ne vet bmomgen gemaakt tusscnen de
vootnaamste punten van het bedrijf.
De watertoren te Axet, met een totaal
hoogt. van b(J M. gemeten tot den nok, be-
vat 2 res-ervoirs, een hoogreservoir met een
totaal innoud van iuOO M-. en een laagreser-
voir met een innoud -van 300 M3. Het eerst-
genoemde reservoir dient voor de voeding van
d. verder aigeiegen gemcentln -'xer XNeuzen,
Sas van Gent, Hutst en St. Jansteen, terwijl
op het taagteseivotr de gemeente Axel is aan-
g.stoton. -De toren, met ee» totaalgewicht
van rond 5.700.000 K.G., is getund.ero op een
massieve beton-piaat, met een oppervtakte van
430 M3., waarop de 12 opgaanoe kolommen
stounen. Deze funae.ringswyze maakt het
mogenjk in den voet van den toren nog een
reinwaterkeider met een inhoud van 250 M3.
te maken. A.an den toi'.n werd in totaal 1200
M3. beton, 140.000 K.G. ijzer en 500.000 stee-
nen venwerkt. De aannemer de tyxaastricht-
sche Betonijzerbouw ta. P. Knols te Maas-
tricnt he.it niermede wel e-en van de groot-
ste watertorens van ons land gecouwa.
Voor ae voeaing van -den toren en de voor-
ziening vein de aangesloten gemeenten is een
buizemiet met e.n totaanengte van 90 K.M.
aan^eiogd, waarvoor s Laten onizen zijn gebe-
ziga, weike geleverd zijn door de N.V. Diepe-
vcen te rtoueiaam. niet Du.zennet kiutst op
v.rschillende plaatse-n het kanaal Ter Neuzen
toas van Gent, waarvoor zmkers zijn ge
l-ego. De groouste hier-van, geiegen te Sluis-
kit, heeft een totale lengte -van rond 110 M.
met een dtepgang van ruim 9 M. Het leg
gen van h-t ouizennet werd uitgevoerd door
ae fa. vv. en a. oe Bruijn te Ter Neuzen, de
zinkers door de N.V. Aannemmg-Maatschap-
mj Vtsser at tomit te Papenarecnt.
Bij het bepaten van oe axm-.tmgen van de
hootdieidmg.n van het burzennei is zo-oveel
mo-gelijk teeds rekenmg gehouden met de
toe«.otttStige voeding van het westelijk d-el
van ^.e-euwsch-Vlaanueren.
jj'8 t-ocaie Kosten van aile werken tezamen
inclusiet aen aanKoop van de terreinen van de
waterwinplaats, oeoragen 1.180.000. Met uit-
zonde"ring van de staten buizen ter waarde
-van J boo.000 en enkeie onaerdeelen van de
electrische installatie is unsiuitend Neder-
lauoacn tabrikaat toegepast. Vuier-ooor is een
beorag van rond 40-b.OoO aan de butnenland-
sche uiQUStrie t.n goeoe gekomen, terwijl in
Zeeuwsch-Vlaanaeren zelf in totaal rond
j zju.-juo aan aroemslocn -kon worden uitge-
keerd.
Rest nog te vermelden, dat op 1 Januari
1931 van oe rond 5900 aansiuitbaie -woningen
thim 2100 of bijna 46 is aangesloten, t-.r-
w.ji reeds voor 2924 woningen of rond 49
de aansiuitmg wetd aangovraagd.
De heer Mr. P. Dieleman geeft een
lustorische uiteenzetting.
Alsnu verkreeg het woord de heer Mr. Die
leman, commissaris, voor een histor.sche uit
eenzetting, inetgeen hij ongeveer als vol-gt
deed:
Mocht ik nooit een dag beleven,
or t imij nieoe of tegenslaat.
Dat ik mg niet uit kan geven,
\vat daar m my ommegaat.
Guido Gezelle.
Wie van nabij of zelfs wie van verre d.n
loop der geoeurtenisisen op gebied van de
drinkwatervoorziening in Zeeuwsch-Vlaande
ren direct of m-auett, er al dan niet bij be-
tiokk.n, heeft gevolgd, zal ik niet behoeven
duidelijk te maken, dat op dezen dag er veel
in mij ommegaat.
De geschiedenis van de Centrale drinkwater
voorziening voor Zeeuwsch-Vlaanderen, is
h.laas! toch niet op de schoonsie biadzijde
van de Zeeuwsch-Vlaamsche geschiedenis ge-
schreven.
Heeit menigmaal in der eeuwen loop het
Zoeuwsch-Vlaamsche volk, ev.nals het Zeeuw-
sche en het Vlaaimsche, zich gekenmerkt door
groote trouw en standvastig handhaven van
zijn woord, door vol vertmuwen in esrlijlke
personen die deskundig on-eindig veel beter op
de ..cogte dan het zetf was, vtorgingen door
vriendeiyke medewerking, wars van eigenw.ja-
hetd, wantrouwen of yverzucht of acties op
politieke toerekening of persoonlijk belang of
persoonlijiken tegenstan-d gegrond. Wie nauw-
lettend en onpartijdig, objechef de geschiede
nis der laatste 25 j-aar op dit gebied navorscht,
zal, wanneer iiij Zeeuwsoil-VIaming is, met
sch'aamte des aangezichts zich een en ander
herinneren en ve.en zui.en moeten z.ggeti.
peccavi!
<_/ns overzicht z.j gespeend aan bitt rneid.
_eker, peis^oni^k bsu ik di-ep Leleaigesueld
gevvcr-den in rui„n b-s.e bedoelinge-n, waar
mede ik jaren aaneen den last der leiden<fc
VGGiLeie.ouig in oen streek heb getorscht
muaar taac ik niet kiagen. Fouten zyn
zeker ook door my begaan. Zouden wy met
v.rstanaig d„en met alie p.rsoonlykheid, sym-
patiui en ancipathie maar terzyde te laten en
ik ben vo-or wat my zeif betrext, daartoe vol-
komen bereid, met d.n ouden Vlaamschen
■priescerdtchLer verzuchten, hartgrondig ver-
zu-chten:
-Och! of al de menschen, of ik
zelve lyk het water waar;
zuiver, onbevlekt, oodmoedig,
Alter list en Lugen klaar!
Toen de patriarch Izak met zyn vee en zjjn
herders in aer liiistynenlauid rondtrok en in
w-avaren zeer toenam, liet hij om water te
hebben voor du zynen en voor zijn vee, de
puuen weder opgraven, die zijn vader Abra-
nam gegtaven bad en die de r ilistynen weder
hadaen dichtgsgooid. De herders zochten
water hier en aaar en vonden andelyk den
put van levend water, dus geen regenbak,
maar frisch, altijd frisch opborrelend water!
Doch de herders der oorspronkelijke bevolking
twatten daarover; ofschoon lzak toch recht-
matig de putten van zyn eig.n vader weer in
bezit nam. Hij was een vredelievend man en
begeerde geen twist. Daarom ging hy wat
veider om een andere pogmg te wagen voor
de watervoorziening, die zoo dringend nood-
zakelijk was voor zijn -groote familie en zijn
vee. ivien groef meerdete putt.n. Maar ook
daarover twistte men. Wederom een derde
pogmg wendde de aartsvader aan. om in den
ormgenden nood te voorzien. Toen twistte
men niet en slaagde hij.
Ziet, wanneer wij de palen van de poort, die
toegang geeft tot onze terreinen zouden moe
ten benoemen, dan zouden wij met het oog
op hetgeen achter ons ligt en de h.rinnermg
aan de geschiedenis, op den eene zetten
„Esek" en op den andere „Sitna", evenals
vader Izak den e.rste-n en den tweeden put of
pogmg tot drinkwatervoorziening in dat dor-
stig land zoo heeft genoe-md. Dat wil zeg-
gen: Twist" en „tegenstand". Maar dan
zouden wij het voorbeeld des aartsvaders vol-
genae met groote dankbaarheid in het hart
voor een eind'.lijk welslagen op de inrichting
zelve hier tot stand gekomen; „Rehoboth"
moeten zetten, wat zeggen wil .ruimte". Zoo
noemde hij de geslaagde en niet meer be-
twiste poging, dankbaar erkennende hoe God
hem standvastigheid en plaats in het land ge-
gevtn had.
„Esek", „Twist", werd de plaata der eerste
poging genoemd, omdat, zooals de bij-bal in
het boek Genesis zegt, „zij met hem gekeven
hadden". En omdat zij ook zijn tweede poging
betwist hadden, noe-md-. hij deze ,,Sitna", dat
is „weerstand". Hij zette het werk voort van
het voorgeslacht. De twist k-wam voort uit
afgunst op zijn welvaren. Men gunde hem
dat niet. Met leede oogen zag men aan hoe
hij vooruitging en land en volk tot hooger ont-
wikkeling en beschaving bracht. Eln al k.n-
merkte hij zich door groote vredelievendheid,
toch hield hij vol en hield vast ook aan. de
historische continuiteit, zette voort wat zyn
vader was begonnen, maakte aanspraken op
zijn vaderlijik erfdeel, trachtte dat te beschar-
men en in stand te houden. Eln zoo kon hy
dan eindelijk ook zeggen „ruimte".
Onwillekeurig dacht ik aan deze geschiede
nis, toen ik nog eens naging wat op water-
leidinggebied in Zeeuwisch-Vlaandi.ren in de
laatste 30 jaar is geschied.
Het was in het jaar 1910 of '11 dat ik voor
het eerst per brief my, na een persoonlijk ge-
sprek, tot den toenmaligen voorzitter eener
centrale commissie voor drinkwatervoorzie
ning -in Nederland, wij-len Dr. Bos wendde, met
het verzoek zoo mogelyk eens een onderzoek
te laten instellen naar de mogelijkheid van een
centrale drinkwatervoorziening voor geheel
Zeeuwsch-Vlaanderen, uit bronnen in Z.-Vlaan-
-deren zelf gelegen. Ik herinner mij nog goed
daarbij de aandacht te hebben gevestigd op
tertiaire gronden die onder Nieuw-Namen,
eenig immers in Nederland, aan de oppervlak-
te kwamen. Meerdere besprekingen hadaen
daama plaats, tot ein-delyk een viertal -burge-
meesters uit Westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen,
Izak Erasmus, P. W. Maarleveld, D. H. van
Zuijen en de onlangs overleden burgemeester
Bleiker van Schoondijke, by monde van den
heer Van Zuijen zich tot my wendden met het
verzoek, wat energieker achter deze zaak
heen te zitten, waarmede inmiddels ook de be-
kende promotor Jenny Weyermans zich be
moeid had.
Men was van oordeel dat de ontwikke'.lng
van Zeeuwsch-Vlaanderen de tot standkoming
van een drinkwaterleiding eischtte. Niet alleen
voor -de verheffimg van het gezondheids- en
het beschavingspeil der bevolking, maar zeer
zeker ook voor de ontwikkeling van de Indu
strie, die meer en meer in Zeeuwsch-Vlaan
deren zich wilde vestigen en voor een deugde-
lijke ontwikkeling op gebied van landbo-uw en
veeteelt. Voor wat het laatste betreft, werd
edn ges-cr.:riftje van den Rij-kszuivelconsuleiiit
Zwagerman van groote waarde geacht en al
gemeen versprei-d.
Een der toenmaals nog al energiek optre-
dende, stuwkracht hebbende persoonlijkheden
was de heer Femand Hombach te Hulst, die
als rentmeester van vele goederen en als ex-
ploitant van groote akkerbouwbedryven met
veeteelt tevens, een open oog bad voor de be-
hoeften der streek. Met hem als voorzitter en
wien tot U spreekt als secretaris werd een
comitC gevormd, waarin met anderen eerst-
genoemde burgemeesters zitting namen. Eien
klein gesdhriftje werd vervaardigd en overal
verspreid, terwyl aan alle -gemeenten in Z.-
Vlaanderen een -bij-drage werd gevraagd van
10 cent per inwoner, om de eerste kosten te
dekken.
Met alle gemeentebesturen werden bespre
kingen gehouden en alle gemeenten voteerden
een kleine -bij-drage. Ik meen dat de gemeente
Ee-de bezuiden Aardenburg, wat bezwaar had,
maar dat door de goede zorgen van den heer
Pastoor ook voor deze gemeente de bydrage
I toch werd gegeven. Het was op 14 December
1916 dat in een vergadering van tourgemaea-
ters van Zeeuwsch-Vlaanderen in het Hotel
des Bays-Bas te Ter Neuzen het oomite werd
1 opgericht en voorzitter en secretaris werden
benoemd. Tevoren hadden reeds belangryke
besprekingen plaats gehad met den toenmali
gen directeur van het rykswaterleidingbureau
te's Gravenhage, den heer J. van Ol-denborgh.
die later werd opgevolgd door den heer Hane-
graaf en deze weder door den tegenwoordtgen
directeur, den heer Krul.
Buiten de kosten door de Z.-Vl. gemeenten
te dragen, gelyk is gezegd van 10 cent per ta-
woner, zouden Rijk en provincie, wanneer dit
gevraagd werd, in de kosten voor het opmaken
der plannen deelnemen.
De sympathie was onder de leiden-de per
soonlijkheden zeer groot, naa-ar d_e Pub11^
opinie moest worden bewerkt. Dat kan
energiek en intensief genoeg geschiedem Dan
uit dez-en boek, dan uit genen hoek
deren werd aangedrongen op spoed. Het was
ais toen de -kin-deren Israels in de woeatiju
waren en zonder water zaten, vooral in droge
tamers, dat? men tot Mozes zeide: ,G^ft <ms
wnter dat wij drinken" en evenals toen dreig
To men als bet ware met steeniging, als het
nog langer mcest d-uren.
