De burgeroorlog in Spanje
TER NEUZEN, 2 NOVEMBER 1936
VEREENIGING VOOR VOLKENBOND EN
VREDE, AFD. TER NEUZEN.
ZAAMSLAG.
STOPPELDIJK.
WEERVERWACHTING.
Inwijding Kerkgebouw
der Gereformeerde Gemeente te Axel.
druk te verleenen, en zelfs als men bet iheele
geval als een bl'uf beschouwt, nochtans is het
niet van belang ontbloot, dat zich de omtrek
van de practische resultaten der toenadering
begint af te teekenen.
Men weet dat de commissie van Duitsche in-
dustrieelen, die op het oogenblik een reis door
Italie doet, dezer dagen naar Duitschland
terugkeert. In ernstige politieke kringen
neemt men aan, dat het resultaat van deze
reis Duitsche concessies zouden zijn voor ka-
toen en koper in Zuid- en Zuidwestelijk
Ethiopie.
Daar Italie binnen afzienbaren tijd nog niet
aan de exploitatie van geheel Ethiopie kan
denken, vooral niet in voornoemde streken,
welke nog niet eens gepacificeerd zijn, ware
het voordeel evenzeer aan de zijde van Italie,
als die van Duitschland, dat aldus kans krijgt
op de grondstoffen, waaraan het groot gebrek
(heeft.
In verband met een en ander zou een ge-
regelde luchtverbinding en eventueel een lucht-
schipverbinding tusschen Duitschland en
Ethiopie tot stand komen waarvoor de eerste
voorbereidingen reeds zijn getroffen door gene-
raal Milch bij zijn jongste inspectiereis door
Ethiopie.
HET GEBREK AAN GRONDSTOFFEN.
De Duitsche staatscourant bevat een decreet,
dat het verbod van het gebruik van koper,
nikkel en zink en hunne alliages inhoudt voor
het meerendeel van de takken van de Duit
sche bouwnijverheid.
Een uitzondering wordt gemaakt voor or
ders voor rekening van het buitenland, aan-
gezien deze uitgevoerd moeten worden, om
aan deviezen te komen.
POGING TOT VERKOOP VAN GEHEIM
FR AN SOU WAPElf?
Aan de Fransch-Belgische grens Iheeft de
politie van Rijssel twee Parijzenaars gearres-
teerd, die een bijzonder model machine-pistool
trachbten te smokkelen. Zij bleken ook in het
bezit te zijn van een technische beschrijving
van dit wapen. Men vermoedt, dat de beide
aangehoudenen het wapen, dat waarschijnlijk
een geheim model van het Fransche leger-
bestuur is, in het buitenland hebben willen
verkoopen.
ROOSEVELT ZAL TE NEW-YORK
SPREKEN.
De laatste ronde van de verkiezingscam-
pagne is Vrijdag ingegaan. Zoowel Roosevelt
als Landon trachten de overwinning te ver-
zekeren in de staten New-York en Pennsyl
vania. Deze brengen onderscheidenlijk 47 en
36 stemmen uit in het kiescollege.
Ofsc'hoon de staat New-York gewoonlijk
voor de republikeinen is, meent men, dat
Roosevelt het in dezen staat zal winnen, waar-
door zoo goed als zeker de overwinning aan
Landon zal ontgaan.
Zaterdagavond heeft Roosevelt in Madison
Square Garden te New-York de laatste rede
in deze verkiezingscampagne uitgesproken.
Wallstreet sluit thans weddenschappen af op
de overwinning van Roosevelt, die 3 tegen 1
noteeren. Ook wordt 9 tegen 5 afgesloten
tegen Landon, waaruit blijkt, dat men deze
minder kans op de overwinning geeft dan
zijn tegenstander.
De verkiezingskoorts in New-York is Don-
dagdag tot kookhitte gestegen door een rede
van Landon in Madison Square Garden, waar-
hij Roosevelt uitdaagde een duidelijke uiteen-
zetting te geven van zijn voornemens en be-
doelingen. De rede werd luide toegejuicht.
In een te Wilkesbarre (Pennsylvania) uit
gesproken redevoering heeft president Roose
velt de methoden gelaakt van zekere werk-
gevers, die volgens hem in de loonzakjes van
het personeel propagandabiljetten stoppen,
waarin de maatregelen van de New Deal wor
den aangevallen.
De enquetes van verscheidene dag- en
weekbladen zouden uitwijzen, dat president
Roosevelt met groote meerderheid zal wor
den herkozen. Alleen volgens het weekblad
,,Literay Digest", dat met opmerkelijke nauw-
keurigheid de resultaten der verkiezingen van
1924, 1928 en 1932 voorspelde, zou Landon
winnen.
DE REDE VAN GOERING.
De Times schrijft naar aanleiding van de
rede, die Goering Woensdagavond heeft ge
houden en waarin hij protesteerde tegen den
roof der kolonien en diefstal van Duitsch-
land's goud:
De uitbarsting van Goering over de gestolen
kolonien en over gestolen goud is zoo grof be-
driegelijk, dat zij er toe bestemd is de hinder-
palen, die overeenstemming tusschen zijn land
en Engeland in den weg staan, te doen toe-
neinen. De cijfers, waarop hij zijn betoog ba-
seert, zijn volkomen onjuist. Goering zeide,
dat de gebieden, die onder Britsch mandaat
staan, en die vroeger aan Duitschland toebe-
hoorden, Duitschland werden ontrukt na een
„ongelukkigen oorlog".
De Times schrijft, dat de oorlog niet door
Engeland is begonnen, noch door dit land is
gewenscht. De bedoelde gebieden zijn in feite
niet geannexeerd.
Duitschland zou bereid zijn aldus ver-
volgde Goering grondstoffen met goud te
betalen, maar dit is eveneens geroofd". Ieder-
een weet echter dat het totale bedrag van de
herstellingsbetalingen, door Duitschland ver-
schuldigd, lager is dan (het bedrag dat Duitsch
land van Amerika en Engeland heeft geleend.
De stelling van Goering zal overeenkomstig
de regelen van de propaganda, door geheel
Duitschland worden verspreid. Wat dit punt
aangaat bestaat er een conflict en geen ac-
coord, tusschen Engeland en Duitschland. En
dat is geen gelukkige introductie voor een
nieuwen ambassadeur.
DE STAATSGREEP TE BAGDAD.
De staatsgreep te Bagdad blijkt gelukkig
van onbloedigen aard te zijn geweest. Naar
Reuter uit officieele kringen te Londen ver-
neemt, had het leger druk uitgeoefend op
Jassin pasja, den premier, opdat hij zou af-
treden. Jassin, die zich voor het alternatief
zag geplaatst van een militairen opstand en
bloedvergieten, begaf zich naar koning Ghazi
en bood den vorst Donderdagmiddag om 6en
uur zijn ontslag aan, dat werd aanvaard.
's Middags nog benoemde de koning Hik-
mat Salaiman tot eersten minister, die onmid-
dellijk een ministerie vormde, waarin hij zelf
de portefeuille van binnenlandsche zaken op
zich nam.
De staatsgreep is zonder bloedvergieten
volbracht en het is te Bagdad rustig ge-
bleven.
Te Londen kon men geenerlei verklaring
krijgen van de redenen van dezen staatsgreep,
doch te Ka'iro zijn particuliere beridhten ont-
vangen, volgens welke Beg Zidky, de aan-
voerder van de Koerden, het kabinet tot af-
treden heeft gedwongen. Eerst vlogen er
vliegtuigen over de stad, die vlugschriften uit-
wierpen om Jassin's aftreden te eischen. Twee
uur later keerden deze vliegtuigen terug en
wierpen bommen op de regeeringsgebouwen,
waarop Jassin besloot af te treden.
De nieuwe premier is 47 jaar oud. Hij heeft
zijn opvoeding genoten te Stamboel en is
vroeger reeds minister van justitie en van
binnenlandsche zaken geweest.
Het Escorial nog steeds in handen der
regeeringstroepen.
Uit de berichten van beide kampen blijkt,
dat de regeeringstroepen in den sector ten
Zuiden van Madrid in den aanval blijvem. Zoo
weet Havas uit Madrid te melden, dat men
aldaar zeer tevreden is over den gang van za
ken ten Wjestein en ten Noord-Wetsten van den
Oceaan. Te Aranjuez, dat, zooals bekend,
thans ongeveer door de rechtsiche troepen om-
singelld is, heeft men in de voorsteden een
groot ajamtal verdedigers samengetrokken. In
militaire kringen aldaar is men ervan over-
tuigd, dat deze effectieven erin zullen slagen
de rechtsche troepen te verhinderen naar Va
lencia op te trek ken. Van aanvallen der re
geeringstroepen wordt van die zijde geen mel
ding gemaakt; Havas meldt echter uit Rabat,
dat de regeeringstroepen opnieuw aanvallen
hebben ondermoimen in den sector van Grinon
en Sesena, vender op den riechtervleugel van
generaal Varela. Beide aanvallen zouden ech
ter zijn afgeslagen.
Verder is het affensief geopend op het
plaatsje Esquivias, waar de regeeringstroepen
groote verliezen zouden hebben geleden. Ma
drid en Barcelona zijn opnieuw gebombar-
deerd.
Het Escorial is nog steeds in handen van de
regeering. Naar Reuter uit Rabat meldde,
Zou Zaberdagmiddag de definitieve strijd om
het paleis zijn aangebonden. Resultaten wor
den echter nog niet gemeld. Een vertegen-
woordiger van Havas vertelt verder als merk-
waardige bijzonderheid, dat door den burger
oorlog het vervoer meer dan ooit door middel
van p aard en en muilezels geschiedt, aange-
zien de benzine vrijWel uitsduitend voor oor-
logsdoeleinden wordt gelbruikt.
Belgie en Spanje.
Door een paar Brusselsche kranten wordt
gemeld, dat de Belgische zaakgelastdgde te
Madrid, burggraaf Berryer, als protest tegen
de huiszoeking, door de Spaansche regeering
in het Belgische legatiegebouw gedaan, Ma
drid zou hebben verlaten om zich naar St.
Jean de Luz te begeven, waar hij reeds gerui-
men tijd zou verblijven.
Van officieele Belgische zijde wordt deze
lezing evenwel tegengesproken. De heer Ber
ryer zou sleohts tijdelijk Madrid verlaten heb
ben voor zaken, verband houdend met zijn
functie. Naar men verzekert, zal hij binnen
enkele dagen weer op zijn post zijn.
Mede naar aanleiding van de gefoeurtemissen
in Spanje wordt bevestigd, dat vorige week
een honderd jonge communisten uit Vlaande-
renland naar Marseille zijn vertrokken, waar
zij zich zouden inschepen naar Bercelona, om
dienst te nemen bij de Spaansche regeerings
troepen. Een tiweede groep zou op het punt
staan te vertrekken.
De Libre Belgique en andere niet-socialisti-
sche bladen stellen de vraag of de Belgische
autoriteiten wel op de hoogte zijn van deze
feiten.
Wapenzendingen door de Dardanelles
Turkije blijft neutraal.
De Londensche correspondent van de Matin
vemeemt, dat de Turksche regeering besloten
heeft een strikt neutrale bonding aan te nemen
voor het geval Russische schepen met wapen
zendingen voor de regeering te Madrid de
Dardanellen zouden passeeren.
Fransche vliegers boven stellingen
der opstandelingen.
M het hoofdkwartier der opstandelingen
wordt bekend gemaakt, dat de" opperbevelheb-
ber der rechtsche troepen erop gewezen heeft,
dat eenige vliegtuigbestuu rders der Air France
van het traject ToulouseAlicanteMadrid
in samenwerking met de regeeringsstrijd-
krachten op geringe hoogte boven de stellin
gen der opstandelingen hebben gevlogen, om
incidenten te verwekken. De bevelheblber deelt
daarom mede, dat zijn troepen voortaan op elk
bui'tenlandsch vliegtuig, dat boven hun linies
vliegt, het vuur zullen openen. De verantwoor-
ding voor dergelijke gebeurtenissen wijst de
bevelhebber van de hand.
DE AAN STAANDE HUWELIJKSFEESTEN.
Teneinde mogelijk misverstand te venmijden,
is j.l. Zaterdag door den burgemeester dezer
gemeente, Mr. Tellegen, als voorzitter van het
comite, per plaatselijke radio-omroep onder
de aanidacht der ingezetenen gebracht, dat de
imzameling van gelden op lijsten en met bus-
jes, die deze week in de gemeente door een
aantal jonge dames zal worden gehouden, is
bestemd voor het nationaal huwelijksgeschenk.
Deze inzameling staat dus buiten die welke
vermoedelijk in de volgende week zal aan-
vangen vanwege het comite voor de plaatse
lijke feestviering.
J.l. Vrijdagavond werd onder leiding van
den burgemeester, Mr. Tellegen, e4n verga-
dering gehouden door het comite voor de te
organiseeren feestviering, teneinde een even
tueel programma nader te bespreken, alsmede
het voorbereiden van sub-commissies voor de
leiding daarvan.
De aan te wijzen leden van het comite werd
tevens volledige volmacht verstrekt voor de
uiitvoering van het hun toegewezen deel van
het programma meerdere leden aan te zoeken.
Voor het muzikale deel werden aangewezen
de heeren N. J. Harte en J. F. de Cooker.
Klokgedui en car ill onbespel ing de heer B.
van der Griendt.
Wijdingsbijeenkomsten en feestvergadering
de heer Mr. Tellegen.
Zanguitvoeringen de heeren M. de Jonge,
B. van den Berg en J. Brinckman.
Lichtstoet de heeren J. N. 'it Gilde, L.
Dubois en J. A. Struijk.
Verlicbte fomtein de heer N. J. C. Lam-
brechtsen van Ritthem.
Wedstrijd met zweefvliegtuigmodellen en
vliegers de heer J. Oiijslager.
(Volksspelen de heeren M. de Jonge, C.
Wind van Merkesteyn, J. A. Struijk en L.
Dubois.
Volksuitvoeringen de heeren N. J. Harte,
J. F. de Cooker en A. C. L. Weijnen.
Vuurwerk de heeren M. de Jonge en C.
Wind van Merkesteyn.
Buurtversieringen de heeren H. Ribbens en
B. van der Grienldt.
Uit vorenstaande blijkt, wat het comiite zich
ongeveer als programma denkt uit te voeren.
Het zal natuurlijk afhangen van de te ver-
krijgen persoonlijke en financieele medewer-
king der burgerij en de verschillende ver-
eenigingen, om de verschillende onderdeelen
te kunnen uitvoeren.
De daartoe aangewezen sub-commissie zal
zich o.m. in verbinding stellen met de hoofden
van scholen, of en in hoeverre het in ver
band met het jaargetijde mogelijk zal zijn
de schoolkinderen in de uitvoering van het
programma te betrekken.
Zal een lichtstoet slagen, dan zullen de al-
hier bestaande vereenigingen daaraan moeten
deelnemen met transparamten, fakkels, lam
pions enz.
Dm volksuitvoeringen te kunnen geven, zoo
als dit ook is geschied ter gelegenheid van
het huwelij'k van H. M. de Koningin, in ver
schillende zalen, zullen de bestaande vereeni
gingen die uitvoeringen geven op ontspan-
ningsgebied, zich behooren voor te bereiden,
om aan zulke uitvoeringen in de verschillende
besichikbare zalen leiding te geven.
Daar het jaargetijde zich niet leent voor
concerten of uitvoeringen in de open lueht,
heeft het comite gemeend te moeten trachten
voor de ingezetenen de feestavond te moeten
aamvullen op deze wijze.
Aangezien het te verwachten is, dat in den
loop der week nog meerdere feestavonden
zullen worden gegeven, werd besloten om, in-
dien de finanicien zullen toelaten een vuur
werk af te steken, dit tot slot van het feest
te doen op Zaterdagavond.
INSTITUUT VOOR ARBEIDERS-
ONT WIKKELIN G.
Naar men ons meldt, zullen door het In-
stituut voor A nbeid e rs oiitwi k k el ing alhier, in
den loop van dezen winter weer verschei
dene filmavonden worden georganiseerd, welke
aan zeer gereduceerden prijs toegankelijk zul
len zijn.
Op 29 Oct. j.l. sprak op een openhare bij-
eenkomst het lid Mr. P. Tellegen over ,,!Hugo
de Groot en het tegenwoordige Volkenrecht".
iSpreker liet uitkomen, dat D^\jroot als 21-
jarig jurist zich voor het eerst in het open-
baar met het Volkenrecht bezig hield in zijm
boek over het „Recht van Buit", waarin hij
concludeerde, dat de staten, evenals de afzon-
derlijke menschen, door plichten gebonden
zijn.
Zijn ideeen heeft hij in 1625 uitgewerkt in
zijn ,,Recht van oorlog en vrede", waarin hij
zich kant tegen de vermeenide vrijheid der
staten om oorlog te verklaren. In zijn plich-
tenleer zet De Groot uitden wat voor de sta
ten plichten en rechten zijn, wat staatsmisda-
den zijn en hoe deze moeten worden bestraft.
Het is, volgens De Groot, een staat slechts
varoorloofd, en dan ook geboden, om de wa-
pens op te nemen tegei een andere staat,
welke het Volkenrecht heeft geschonden.
Volgens spreker heeft De Groot bij de orga-
nisatie van de vredehandlaving en strafvol-
bremging niet aan een soort Volkenbond ge-
dacht. Aan de aanbeveliigen van De Groot
t.a.v. het intemationale recht ontlbrak nog de
aanwijzing van een rechter, van een strafvol-
trekker en van het crilerium van aanvals-
oorlog.
Het criterium van aaivalsoorlog is thans
in het Volkenbondshandvtst vastgelegd, ter-
wijl de instelling van het Hof van intematio
nale justitie voorziet in <ie (behoefte aan een
intemationaal rechter. Een boven de staten
staande strafvoltrekker b echter ook thans
nog niet aanwezig.
Of de verdere theoretsche uitwerking tot
practische resultaten giat leiden, hangt af
van de bereidheid der statm om boven de eigen
souvereiniteit het volkeniondsgezag te willen
erkennen.
Na de pauze werd een evendige gedachten-
wisseling gevoerd, waana de voorzitter, de
heer G. Westerhof, onder dankzegging voor
de heldere en interessaate leizing, de bijeen-
komst sloot.
DIRBX)TEUR P.T.1.-KANTOOR.
Bij besefcrikking van dea directeur-generaal
van de Posterijen, Telegaaf en Telefonie is
met ingang van 1 Decerfber aangewezen als
directeur van het P.T.T.-tantoor te Groenlo,
de commies van de P.T.T, de heer J. F. van
de Ven, thans directeur vaa het P.T.T.-kantoor
te Axel.
DE MOSSEL-AFFAIRE.
Naar de Thoolsche Crt. verneemt heeft Mr.
A. J. van der Hoeven oij den officier van
Justitie te Middelburg o<ik een klacht inge-
diend wegens laster tegen Hugo Bol, dagblad-
correspondent te Ierseke, In verband met „on-
juiste en lasterlijke berfchten omtrent zijn
handelingen als voorzitter van het Centraal
Verkoopkantoor van Mosselen.
LLEFDADIGHEI]>SDAGEN.
Het bestuur der Vincentiusvereeniging te
Uzendijke heeft voor de Zondagen 8 en 15
November a.s. een Fancy Fair en bonten
avond georganiseerd. Hetdoel van deze avon-
den is om van de opbrengst de allerbehoeftig-
sten gedurende de winternaanden te steunen.
DE OVERVAL TE KLOOSTERZANDE.
In verband met den overval gepleegd in den
nacht van 23 op 24 October te Kloosterzande,
heeft, naar het Handelsblad meldt, de politie
te Apeldoorn thans een 24-jarigen timmerman
afkomstig uit Zutpaen aangehouden. Men
neemt aan, dat deze man in den nacht van den
roofoyerval te Kloosterzande heeft vertoefd.
De man schijnt tezamen met een 37-jarigen
Hagenaar, die nog door de politie wordt ge-
zocht, op bezoek te zijn geweest bij den smok-
kelaar te Kloosterzande, die thans in het huis
van bewaring te Middelburg is opgesloten.
Deze laatste werd tezamen. met nog twee an
dere smokkelaars op den morgen na den over
val gearresteerd, doch hij moest korten tijd
later weer op vrije voeten worden gesteld.
De moeder van den eerstgenoemden smok-
kelaar heeft aan de politie bij stukjes en
beetjes medegedeeld, dat haar zoon vddr den
overval contact heeft gefci&d met den man uit
Zutphen en den Hagenaar. Voorts is nog ge-
bleken, dat een der beide mannen op Zaterdag-
morgen 24 October, dus daags na het gebeur-
de, van Kloosterzande over Ter Neuzen naar
Vlissingen is gereisd.
Men deelt ons mede, dat de beide in deze
zaak door de politie gezochte personen, waar-
van thans de 24-jarige timmerman is ge
arresteerd, destijds verdacht zijn geworden
van den inbraak in het Ter Neuzensclj Waren-
huis alhier.
Vrijdagmorgen reed per rijwiel de heer d. V.
alhier over den Ter Neuzenschen weg nabij
de Kraag, teneiiyle aldaar in de Ottienesche-
kreek te gaan visschen. Een auto kwam hem
tegemoet gereden, terwijl een tram op dat
oogenblik hem achterop kwam. Waarschijn
lijk werd hjj door de lichten van beide ver-
voermiddelen op zijn pad misleid, zoodat hij
teveel uitweek naar de tramzijde, waardoor de
looomotief zijn hengel die hij op zijn schouder
droeg opving en d. V. tegen den grond viel.
De chauffeur van de auto die hiervan niets
bemerkte reed gewoon door, terwijl het per
soneel van de tram die dat wel had opge-
merkt de,tram tot stilstand bracht. Het bleek
hun, dat de V., behalve den schrik, geen let-
sel was toegebracht.
De gemeenteraad van Vcgelwaande besloot
alhier een gemeenitehuiis en burgemeesters-
wondng te bou/wen. Daartoe zijn twee be
staande perceelen aangekocht. De burgeme-es-
tersiwoning zal gelbouwd worden ter plaatsie
waar thans het gemeentehuis staat, terwijl
dit laatste komt op de plaats der perceelen
van de heeren Goossens en Fruyt'ier.
Zrwakke, tot matige Zuid-Wlesten tot Wes-
ten of Noord-Westenwind. Later weer krim-
pend-en wind, tijdelijk opklarenid, later toene-
mende beiwolking. Weinig of geen regen,
later toenemende kans op regen. Koude nach-
ten. Weinig verandering in temperatuur.
De dag van 30 October is voor de Gerefor
meerde gemeente hier ter plaatse een dag
van buitengewone en zelfs historische betee-
kenis geworden, omdat het fraaie nieuwe
kerkgebouw in de Walstraat ter zelfder
plaatse waar het voormalige meer bescheiden
kerkgebouwtje gestaan heeft, officieel in ge
bruik werd genomen. Dit gebouw is niet alleen
voor de onmiddellijke omgeving, doch voor de
geheele gemeente als een sieraad te beschou-
wen en imponeert door de eenvoudig rustige
en sierlijke, ofschoon bijna strak moderne
bouwstijl wat het uitwendige betreft. De
noordoostkant van het kerkgebouw bezit een
pittoresk torentje, hetwelk een aardigen in-
druk aan het geheel geeft. Onder deze toren
bevindt zicfn de hoofdingang. Het voorfront
van het gebouw is, voor wat het eigenlijke
kerkgebouw betreft een behoorlijke afstand
binnen de rooilijn daar ter plaatse gebracht.
Een eenvoudig smaakvol hek van ijzercon-
structie bevindt zich langs dit voorfront aan
de straatzijde. Ook langs de achterzijde kan
men toegang tot het gebouw verkrijgen en
aan het Zuidelijk gedeelte van het gebouw is
oa. ten deele bestemming gegeven voor con-
sistoriekamer en vergadergelegenheid. Het
gebouw is geheel in Hollandsche steen opge-
trokken en fraaie glas in loodramen geven het
kerkgialbouw een bekorend aanzden. Het
straksombere dat vaak het kenmerk is van
vele onzer Protestantsche bedehuizen heeft
hier plaats gemaakt voor een allervriendelijkst
aandoende bouwtrant en (het moet aanstonds
gezegd, dat de architect van het gebouw de
heer M. J. van den Berg alhier, met dit ge
bouw eer heeft ingelegd en opnieuw blijken
van bekwaamheid als bouwkundige heeft ge
geven.
De behagelijk stemmende indruk, die van
buiten reeds zoo gunstig is ondergaat een cli
max wanneer men vanuit de Weststraat het
behuis betreedt. Het oog valt dan allereerst
op het podium met het daarboven geplaatste
orgel, hetwelk gebouwd door de firma A. S. J.
Dekker en naar de beschrijving die ons daar
van gewerd, voldoet het aan hooge muzikale
eischen. Met de preekstoel, die sober van
eenvoud in het keurigst oud eiken een zeer
stemmige indruk maakt, bevindt Ihet orgel
dat ook voor wat het uiterlijk betreft in zijn
eenvoudig moderne stijl volkomen met het
overige interieur harmonieert zich aan de
Zuidzijde van het gebouw. Voor het podium
bevindt zich een ruime tuin en ter weerszijden
van deze tuin en van de muurzijde bevinden
zich de zitplaatsen voor de mannen. De mid-
denbanken (in het eigenlijke schip van de
kerk) zijn bestemd voor vrouwen zitplaatsen.
Met de zich op de Noordkant (dus aan de
Weststraat) bevindende galerij, biedt het ge
bouw plaats aan pl.m. 350 personen. Alle
binnenbetimmeringen (banken, enz.) behalve
de spanten, zijn mat eikenhout geschilderd.
De keurige glas in loodramen stemmen
vanuit de binnenzijde tegenover de licht creme
gesausde muren en de roodbruine lambrizeering
a.h.w nog rustiger en aangenamer. Het pla
fond is ellipsvormig en bestaat uit Damster-
platen. De uitgewerkte spanten zijn geleverd
door een op dit gebied gerenomeerde Doetin-
chemsche firma. Naast (het kerkgebouw zijn
voorts de toiletten en de verwarmingskelder
gebouwd; want het geheel is voorzien van een
aan de nieuwste eischen voldoende centrale
voetverwarming, die geleverd is door de
Twentsche verwarmingsindustrie te Enschede.
De verlichtingsornamenten werden geleverd
door de firma Ruitenburg alhier. Onder de
leiding en het opzicht van de architect de
heer M. J. v. d. Berg, werd het gebouw door
de volgende Axelsche aannemers voltooid: M.
van Alten (metselwerk)J. A. Butler (tim-
merwerk); H. J. Harte (sclhilderwerk)Gebr.
van Rijn (loodgieterswerk)M. P. Butler
(smidswerk) en W. Ruitenburg (electrische
installatie).
Tegen half 6 ure vulde zich het gebouw,
hetwelk reeds geruimen tijd van tevoren door
tal van genoodigden gedeeltelijk bezet was.
Nadat de bijeenkomst plechtig geopend was,
door het zingen van Psalm 84 1, werd de
onberijmde 84ste Psalm voorgelezen en ging
Ds. A. Verhagen, predikant bij de Middelburg-
sche Geref. Gemeente, die deze bijzondere
dienst zou leiden, voor in gebed.
Nadat vervolgens nog gezongen waren de
verzen 11 en 12 van de 118de Psalm, werd
voorafgaande aan de eigenlijke preek door Ds.
Verhagen stilgestaan bij dat beerlijke en
groote, dat de in getal zoo kleine Gerefor
meerde Gemeente van Axel door dit liefelijke
kerkgebouw uit de hand des Heeren had ont-
vangen hetgeen hem deed instemmen met het
dichterlijke woord van den 103den Psalm dat
wij toch nooit geen van Zijn weldadigheden
mogen vergeten. Spreker gaf daarop een be-
knopt historisch overzidht en wierp een blik
terug in het verleden, toen (nu 73 jaren ge
leden) Ds. Daan Bakker in de landbouw-
schuur van Maarten van Dixhoorn voor het
eerst binnen Axels muren, aan de Gerefor
meerde Gemeente het woord gebracht heeft.
Deze zoo eenvoudige plaats, die simpele boe-
rensehuur, waarin de aloude waarheid van het
rijke Evangelie gebracht werd is wel een tref-
fend getuigenis geweest van de wondere wegen
die God soms met zijn volk voor heeft. Eerst
in 1896 werd besloten dit plekje gronds, het
welk tot dien tijd een bestemming had als
een timmermanswerkplaats, toebehoorende
aan de familie Van 't Hoff, aan te koopen en
werd daarop het eenvoudige bedehuis gesticht
dat ons alien nog zoo duidelijk voor den geest
staat. De inventaris werd hoofdzakelijk over-
genomen van de Geref. Kerk bier ter plaatse,
die in die dagen juist tot verbouwing was
overgeigaan. Het is behalve Ds. Bakker verder
ook gegeven geweest aan Ds. Ruben deze ge
meente met Woord en Sacrament te bedienen.
In vereeniging met de overige Geref. Ge-
meenten in Nederland verkregen wij op 25
Januari 1908 de Koninklijke erkenning. Zoo
was tal van jaren op eenvoudige wijze, door
eenvoudige menschen, zij het dan meestal door
de bediening van de geschriften der Oude
Schrijvers, de aloude waarheid aan deze ge
meente verkondigd en spreker herdenkt in
verband daarmede de broeders-diakens Die-
leman en Van Hoeve. Hunne bijzondere toe-
wijdinig blijven in dankbare gedachten voort-
leven. Spreker noemt naast hen de breeders
Butler en Mieras, welke laatste nog betrek-
kelijk kortgeleden het tijdelijke met 't eeuwige
hebben verwisseld. Wij moeten bekennen, tot
roem van Gods oneindige genade, dat wij,
schoon met schaamte voor onze zonde in het
hart, door Hem bijzonderlijk zijn begiftigd en
mogen uitroepen: Tot hiertoe heeft de Heere
ons geholpen! Ook de naam van Ds. Kievit,
die inmiddels de strijdende kerk met de triom-
feerende heeft verwisseld, is aan de gemeente
van Axel verbonden, welke hij gediend heeft
door middel van een stichtelijk woord, totdat
hij als oefenaar naar Aagtekerke is geroepen,
waar hij in de voile bediening van Woord en
Sacrament tot een rijke en eeuwige zege,
is ingeslapen.
Hoe zijn wij, dit kleine begin ziende, ver-
vuld met dank voor 's Heeren weldadigheden,
zegt spreker. Het stemt hem tot voldoening
in dit plechtige oogenblik daarom ook de
plaatselijke Overheid, met den Edel Achtb.
heer Burgemeester aan het hoofd, van deze
plaats te mogen verwelkomen en hij prijst zich
gelukkig, dat hij in het hier vertegenwoordig-
de college van Burg, en Weth. van Axel man
nen Ziet, die zich het EVangelie niet schamen.
Het stemt hem ook gelukkig, dat de architect
die zich op buitengewoon loffelijke wijze van
zijn taak heeft gekweten, met de geheele staf
van aannemers en ambachtslieden hier is ver-
tegenwoordigd en hij hoopt dat hun werk der
kleine gemeente van Axel tot zegen en lang-
durige voldoening moge strekken. Want wel
klein is deze gemeente, maar dat belet niet de
sterke innerlijke kracht die daarvan toch kan
uitgaan en waarvan dit tot stand gekomen
gebouw een getuigenis is. De Geref. Gemeente
telt hier ter plaatse slechts 43 mannelijke en
38 vrouwelijke lidmaten eh voorts nog 105
doopleden, alzoo tezamen slechts een beschei
den getal van 186. Wij zouden geneigd zijn
alzoo deze gemeente te vergelijken met een
brandend braambosch, waarbij wij tot roem
der gemeente dan mogen getuigen, dat het wel
gebrand heeft, maar dat het vuur er niet in
geslaagd is het werk van God te verteeren.
Spreker smeekt ootmoediglijk, dat op het vaste
fundament, waarvan Jezus Ghristus de hoek-
steen is, zal worden voortgebouwd en kiest
daarop tot zijn tekstwoord Psalm 84 2: „Hoe
liefelijk zijn Uwe woningen, o Heer der heir-
scharen".
Dit woord wenscht spreker in dit bijzondere
gedachtenisvolle oogenblik te belichten. In de
eerste plaats om deze liefelijkheid in de letter-
lijke beteekenis des woords maar tevens uit
een andere gezichtshoek bezien, als in oot-
moed het gemis van het kunnen opgaan naar
Gods altaren zoo diep gevoeld wordt. Wel is
dit. een aangrijpend woord alzoo; want wij
kunnen ons nimmer ontveinzen dat 's Heeren
woning in de meest volstrekte zin des woords
toch een geestelijke werkplaats is, waar wij
door de vrije Goddelijke genade kunnen ge
maakt worden tot de werktuigen in Gods hand.
Naar het woord van den Zaligmaker, luidende:
,,0, alle gij dorstigen, die vermoeid en belast
zjjt, komt tot de Wateren en drink! moeten
wij dit wel innig aanvoelen. Wanneer het werk
der bekeering met ons plaats heeft, dan kan
het immers niet anders, of telkens en steeds
meer worden wij van de liefelijkheid van Zijn
woningen doordrongen en wordt deze ook pas
recht beseft, beleefd en gevoeld! Spreker stelt
daartegenover de algemeene verwildering en
geestesverdwazing van dezen tijd, die het zoe
ken doet in bioscoop of herberg.
Dat dit gebouw er toch toe bij mocht dra-
gen dat velen. zich eens als arme zondaars
en zondaressein op de borst gingen kloppen
uitroepende: O God wees mij arme zondaar
genadig en redt m(j, arme tollenaar, van de
schrikkelijke zonden dezer wereld en doe mij
eens opgaan met dat volk, waaraan hij be-
loofd heeft dat hij hen zal verheugen in Zijn
huis. Op Elia wijzende, die door Hem onder-
steund en geschraagd werd, wees spreker er
op, dat God de Heer de raadselen van ons hart
ontraadseld en de knoopen waarmede wij aan
de verleiding en de verlokking des Werelds ge
bonden zijn ontbinden zal. Verder is daar de
beleving in Gods liefelijke woning van het
Woord en van de Sacramenten, zooals de doop
en het Heilig Avondmaal, de hoogtijden van
ons Kerkelijk leven. Dat deze toch bij tijden
en oogenblikken (en voortdurend steeds meer)
bedacht worden.
Maar ook in het gemis komt vaak pas recht
de liefelijkheid van Gods woningen tot uiting.
Ook de dichter-Koning David ervoer door het
gemis deze waardeering temeer aan zijn hart
en gemoed en welk een zegen was dit voor
Hem en welk een zegen is dit tevens voor elk
volk dat zich op een Overheid mag beroepen
die voor God de Heere de knie buigt. O, als
deze overheid zich tot de aloude waarheid en
tot God getrokken voelt, wat een dubbele
zegen is dit. Als spreker ihet oog richt naar
Rusland, waar men de woningen des Heeren
sloopt en afbreekt en beelden oprieht voor
Judas Iskariot en schreeuwt: „Weg met het
ijzeren juk van de Godsdienst!" dan deinzen
wij vol schrik terug voor de onbeschrijfelijke
gevolgen die dit alles na zioh moet sleepen;
want wie God verlaat, heeft smart op smart
te vreezen.
Ook Duitschland is een ernstige waarschu-
wing, een vreeselijke spiegel, en hij durft voor-
spellen dat de mensch in zijn overmoed, zoo
als daar op het schild verheven, zijn eigen graf
graaft, door zich van God af te wenden en in
letterlijken zin terug te keeren tot het heiden-
dom. Hij is daar bij niet blind voor het vele
wee en de afvalligheid in ons eigen diep ge-
zonken land. Het is niet te verheien, dat de
dagen aanstaande zijn, waarin degenen die God
willen dienen opnieuw zullen vervolgd worden.
Maar spreker houdt zich daarbij vast aan Zijn
onfeilbaar woord; want de Heere staat voor
zijn kerkje. Wat een voorrecht daarom zoo
als David naast een plaats op den troon, die
nederige plaats te kennen en te weten in Gods
huis. Toen hij niet meer op dien troon kon
zetelen was dit gemis voor hem het ergste.
Dat hij niet meer in Jeruzalem kon zijn was
voor hem niets tegenover het diepe gemis dat
hem pijnigde niet meer neder te kunnen zit-
ten in Gods huis en het deed hem in innig
verlangen zingen dat wel de mensch en de
zwaluw een plaats vonden bij Zijn altaren.
Alzoo wordt de liefelijkheid door het gemis ge-
waardeerd. Mogen wij ons samen als Ruth
met Boaz op den akker bevindend, evenzeer
opgaan naar deze woning en als wq dan als
Israel weleer, in de woestijn door donkere
wegen moeten, dan zal God het manna steeds
voor ons doen nederdalen!
Hoe vaak, zegt spreker inzonderiheid tot de
jangelingen en jongedochteren, hooren wij de
harte- en smartekreet: „Toen ik kon, wilde ik
niet en nu ik wil, nu kan ik niet!' Spreker
maakt vooral hen hierop indachtig, omdat het
in dit opzicht (het moet hem bij deze gelegen
heid van het hart) in A^el in geestelijk op
zicht met de jeugd niet gaat, zooals het gaan
kon en zou moeten. Er is werkelijk veel goed
te maken
Het laagste en geringste plaatsje in 's Hee
ren woning, het was David het liefst en hij
was er tevreden mede. Dan voelde hij zioh
geen koning maar een plaats op de dorpel was
voldoende en als de grootste zegen geacht door
hem.' De nederigste plaats in Gods huis, welk
een verheven plaats kan dat zijn! Dat ervoer
deze Koning-dichter. Als hij slechts in staat
was een oog te mogen slaan op Ghristus heer-
lijkheid, dan smaakte hij de hoogste voldoe
ning. Mochten er zoo in ons midden steeds
meerderen gevonden worden die zich niet meer
thuis voelen en zich afwenden van de zonden
der wereld en elkanders lasten dragende.
Boo mogen wij met David steeds meer in
ootmoedigheid het verlangen naar de liefelijk
heid van X Heeren woningen deelachtig zijn,
opdat liefde, vrede en eehheid in het midden
der gemeente van Ghristus mag verblijven. De
prediking van Hem leidt tot 's menschen ver-
nedering.
Nogmaals wendt spreker zich tot de jeugd,
