TER NEUZEN, 2 SEPTEMBER 1936
FILLAALHOUDER VOORTVLUCHTIG.
SLUISKIL.
HOEK.
ZAAMSLAG.
slachtoffers. Vele gefusileerden worden zelfs
midden op den dag uit rijdende vrachtauto's
op straat geworpen. Vele plekken zijn met
bloed bespat. Ziekenhuizen aan den rand der
stad hebben zich zelfs bij de regeering be-
klaagd, dat de patienten wegens de kreten der
slachtoffers, die elken nacht in de voorsteden
van Madrid worden terechtgesteld, niet kun-
nen slapen. Vele vooraanstaande ingezeteqen
zijn zonder vorm van proces omgebracht.
Successen in Arragon,
Dinsdagmorgen hebben de opstandelingen
een begin van uitvoering gegeven aan hun
dreigement om Irun door een bombardement
tot overgave te dwingen.
De regeeringstroepen blijven melding ma-
ken van successen in Arragon, waar Huesca
nu geheel omsingeld schijnt te zijn.
Het Spaansche ministerie van oorlog deelt
mede, dat de opstandelingen in den Guadarra-
ma verwoede aanvallen hebben ondernomen,
doch dat zij werden afgeslagen en vervolgd
door de regeeringsgetrouwe strijdkrachten. De
opstandelingen hebben 165 man op het slag-
veld achtergelaten. 35 man zijn gevangen
genomen en 15 machinegeweren zijn buit ge-
maakt. Het kwartier der Marokkaansche
troepen werd vernield.
Aan het communique wordt nog toegevoegd,
dat de opstandelingen bij een aanval der regee
ringstroepen aan het front in Estramadura een
nederlaag hebben geleden.
De .opstandelingen werden voorts terugge-
slagen aan het front in Guipuzcoa en ook in
Asturie werd een colonne teruggedrongen,
welke probeerde Oviedo te ontzetten.
De strijd om Irun.
Naar Reuter uit Behodie (in Prankrijk, aan
de Spaansche grens) meldt, is uitgekomen
wat men verwachtte en heeft het opperbevel
van de opstandelingen, inziende, dat men geen
resultaat kon behalen door op te rukken langs
den weg naar Irun, die door de militie schitte-
rend wordt verdedigd, artillerie laten opstellen
op de bergtoppen, die Behobie en Irun beheer-
schen.
Zij hebben met dit geschut een tamelijk hef-
tige voorbereiding ingezet, die ten doel heeft
ten eerste dd loopgraven van de regeerings
troepen in elkaar te schieten en het fort San
Marcial te verwoesten en ten tweede den weg
Irun.San Marcial te bombardeeren, die een
belangrijk verbindingsmiddel vormt voor de
verdediging van Irun en steeds gebruikt wordt
voor het vervoer van levensmiddelen en het
zenden van troepen naar de vuurlijn.
Van hun kant hebben de verdedigers een
krachtig artillerievuur ingezet, dat den sector,
die de opstandelingen bezet hebben, insluit.
De machinegeweren vormen een waarachtig
spervuur om den tegenstander het oprukken
te beletten.
Men kan zeggen, dat er tusschen Alunda en
La Puncha niets in de posities van de vech-
tenden is veranderd, doch men kan niet zeg
gen, wat er zich achter de bergtoppen afspeelt.
Omstreeks half tien Dinsdagochtend vielen
er granaten op den Franschen oever van de
Bidassoa, beneden Biratie. Zij richtten geen
schade aan.
Tegen den middag heeft een bom een dyna-
mietopslagplaats te Irun getroffen, waarvan
de ontploffing groote schade heeft aangericht.
De artillerie is nog niet in den aanval ge-
komen.
De opleving van den strijd bij Irun is, schrijft
de N. R. Crt., niet van tijdelijken duur geweest.
Dinsdag, gedurende den geheelen middag zijn
met alle wapens hevige gevechten geleverd
in het dal van de Bidassoa en op de bergen.
Doch ondanks een hevig bombardement door
de opstandelingen, die ruim voorzien waren
van diverse stukken geschut, valt voor geen
van beide partijen een bijzonder succes te mel-
den. Alle aanvallen van de opstandelingen
werden tegengehouden door de mitrailleurs
der regeeringsstftjdmacht en de aanvallers
moesten zich terugtrekken op hun wel inge-
richte linies, met achterlating van een groot
aantal gesneuvelden. Zoo schijnen de verlie-
zen van de opstandelingen, ondanks de actie
van him artillerie, grooter te zijn dan die van
de verdedigers. Ook zijn gevechten gevoerd
tusschen jachtvliegtuigen van de regeering en
vrjandige bommenwerpers.
Later werden nog eenige bijzonderheden
van dit strijdtooneel vemomen: In het begin
van den middag rukten vijf op auto's gemon-
teerde machinegeweren op langs den weg naar
Irun. Zij openden een welonderhouden vuur
op de stellingen van La Puncha. De regee
ringstroepen beantwoordden dit vuur uit een
'n geblindeerden trein met mitrailleurs, waar-
bij zij er in slaagden de mitrailleurs der op
standelingen te beschadigen. Tanks der op
standelingen voerden eveneens een aanval uit
langs den weg, die gelegen is in de nabijheid
van het kleine fort Fagofain en hun artillerie
vuurde op het fort San Marical en op Alunda.
Later kwam eerst de artillerie in actie. Drie
regeeringsvliegtuigen verkenden de stellingen
der opstandelingen en werden daarbij door hun
luchtafweergeschut onder vuur genomen. Na
de verkenning bleef een der toestellen in de
lucht, waar het werd aangevallen door een
vijandig vliegtuig, echter zonder succes.
Gelijk reeds is medegedeeld, zijn de gijze-
laars in handen der regeeringstroepen, die
opgesloten waren in het fort Guadelpune van-
daar naar Irun overgebracht. Een bijzondere
verslaggever van Paris Soir wist te melden,
dat in antwoord op het ultimatum van de op
standelingen deze gijzelaars gefusileerd zijn
op het marktplein te Irun. Onder hun bevond
zich de grijze aartsbisschop van Valladolid.
Uit Burgos meldt Reuter nader bijzonder
heden omtrent het bombardement van deze
stad. Het werd uitgevoerd door een regee-
ringsvliegtuig uit Santander. Toen de eerste
bom viel, werd de bevolking in de straten door
de politie binnen de huizen gedreven. Er wer
den 6 bommen geworpen met tusschenpoozen
van ongeveer een halve minuut. Een van de
bommen kwam terecht op den spoorweg van
Burgos naar Valladolid, zonder evenwel schade
van beteekenis aan te richten. Een andere
kwam in een der straten neer en verwonde
vijf voorbijgangers, van wie een vrouw ernstig.
De beide laatste bommen vielen, volgens het
bericht, op het provinciale ziekenhuis; een
ervan op een binnenplaats, waar zieken en
gewonden verbleven. Zeventien van hen kre-
gen letsel en een werd gedood. Het lucht
afweergeschut opende het vuur op het vlieg
tuig, dat vervolgens in Westelijke richting
verdween.
Na het bombardement heerschte m de stad
een groote opwinding en de bevolking stroom-
de te hoop in de straten onder het zingen va^
vaderlandsche liederen.
Generaal Cabanellas heeft in dit verband
een protest gericht aan het Roode Kruis te
Geneve, waarbij hij verklaart, dat het zieken
huis te Burgos, duidelijk het Roode Kruio
drossf.
Generaal Mola heeft verklaard, dat „het uur
der overwinning" nabij is, maar dat de burger-
oorlog tot het einde van den winter zou
voortduren. Mola voegde hieraan toe: mis-
schien zullen wij volkomen de macht van het
communisme in Spanje vernietigen. Voorts
zeide hij„ik geloof niet in de neutraliteit der
naties".
De correspondent van de Diario de Noticias
maakt melding van verschrikkelijke tooneelen
te Avila, waar de katholieke bevolking zeer
opgewonden is tengevolge van de herhaalde
bombardementen. Dinsdag hebben de regee
ringsvliegtuigen Avila wederom gebombar-
deerd.
CONCERT OP DE MARKT.
Het j.l. Maandagavond ter viering van den
jaardag van H. M. de Koningin op de Markt
gegeven concert, trok een overgroote belang
stelling der bevolking. Het weer werkte ook
uitstekend mede, want het was voor zoo'n
gelegenheid een mooie avond.
Het eerst betrad het muziekgezelschap „De
vereenigde werklieden", directeur de heer A.
iSehirris de muziektent, voor het spelen van
het eerste deel van zijn programma. Er bleek
een goede stemming onder de luisterende
menigte te heerschen, te oordeelen naar het
applaus dat na ieder nummer opklonk, want
in den regel is men daarmede zeer karig.
In de pauze van het muziekgezelschap trad
in de eerste plants Fiek Schirris' Kinderkoor,
bestaande uit ruim 60 executanten, de kiosk.
Daarvoor bleek bijzondere belangstelling, want
toen de dirigente het sein voor het begin gaf,
trad opeens onder de saamgestroomde menigte
een diepe stilte in, we zouden bijna schrijven
dat de stilte ,,hoorbaar" was. Dit had dan
ook tengevolge dat de liederen, gezongen door
de teere kinderstemmen, duidelijk verstaan-
baar klonken tot aan de uiterste kringen der
luisteraars, en na het beeindigen der liederen,
waaronder leuke echt kinderlijke liedjes, een
daverend applaus weerklonk. De leidster had
met haar koortje groot succes.
Hierna volgde het optreden van het „Chr.
Mannenkoor", onder leiding van den heer C.
A. van Fraaijenhove, dat een viertal liederen
zong, waarmede het eveneens grooten bijval
genoot.
Tot slot betrad het muziekgezelschap weer
het podium, om de laatste nummers van haar
programma te spelen.
Het uitgebreide programma hield tot het
laatst toe de groote menigte geboeid, en toen
het muziekgezelschap volgens de traditie spe-
lende van de Markt naar haar lokaal mar-
cheerde, hadden zich langs den weg daarheen
dikke rijem belangstellenden cxpgesteld. Bij
het lokaal werd spelende stilgehouden en de
marschmuziek nog wat gerekt, hetgeen zooals
gewoonlijk voor de jeugd aanleiding was tot
het maken van een rondedans en daarmede
was de viering van de Koninginnedag ten-
einde en zocht ieder zijn woning op.
CHR. K WEEK SCHOOL.
O.m. boegelaten tot de le klasse der Chr.
Kweekschool te Middelburg: L. de Blaeij, van
Ter Neuzen.
EXAMENS.
Modevak.
Voor het diploma hoofdleerares-directrice is
geslaagd mej. Marg. Mattel^, leerares aan de
Ensaid Modevakschool alhier.
Waterbouwkundig opzichter.
Bij de in Augustus vanwege het Zeeuwsch
Technisch Instituut te Goes gehouden examens
voor waterbouwkundig opzichter slaagden de
heeren M. P. Blok te Cadzand, W. Cornelisse
te Bergen op Zoom, H. Ferdinandusse te We-
meldinge, T. van Heerewaarden te Goes, S.
Hofstra te Goes, J. H. C. Hollman te Goes, E.
J. Kole te Wemeldinge, L. J. van Liere te Goes,
A. P. Maas te Kortgene, J. Maas te Kats, L.
Fr. Maris te Maastricht en J. K. A. Molema
te Ter Neuzen.
Afgewezen 4.
R. H. B. S. TE OOSTBURG.
Bij Kon. besluit van 24 Augustus 1936 is
wederom tijdelijk benoemd tot leerares aan de
Rijks 'Hoogere Burgerschool te Oostburg, mej.
C. K. M. Elenbaas.
BENOEMD.
Benoemd tot toezichthefobende bij de kanaal-
werken tot verbinding van Amsterdam met
den Rijn, de heeren J. Ferdinandusse te We
meldinge en A. A. van der Giezen te Middel
burg, beiden oud-leerling van het Zeeuwsch
Technisch Instituut te Goes.
Maandagavond werd namens de brigade-
commandant te Sas van Gent via de radio op-
sporing en voorgeleiding venzocht van den 30-
jarigen G. R., filiaalhouder aldaar, die voort-
vluchtig zou zijn met medeneming van een
som gelds.
AAN DEN DOOD ONTSNAPT.
Van het sleepschip .Transport 61" is
naar men uit Hansweert aan de Midd. Crt.
meldt, Zaterdagnamiddag op de Wester-
Schelde een 14-jarige jongen, die voor zijn
plezier aan boord was, ongemerkt over boord
gevallen. Men was reeds 200 M. van de
plaats van het ongeval verwijderd toen men
den jongen miste en in het water zag drijven.
Direct sprong de schipper en ook die van het
naast hem varende schip in de roeiboot en
roeide wat men kon om te trachten den jon
gen, die niet zwemmen kon, nog te redden.
Nog voordat zij bij den drenkeling waren zagen
ze hem in de diepte verdwijnen. Even later
kwam hij nog eens boven en toen konden ze
hem grijpen en in de roeiboot trekken. Hij
had het bewustzijn reeds verloren en had veel
water in gekregen. Direct werd kunstmatige
ademhaling toegepast en na eenigen tijd hard
werken kwam het bewustzijn langzaam terug.
De knaap was gered.
KONINGINNEDAG TE GENT.
Gevolg gevende aan een reeds lang ge-
maakte afspraak, voldeed het muziekgezel
schap „De vereenigde werklieden" j.l. Zondag-
namiddag aan de uitnoodiging van de „Ver-
eeniging van Nederlanders" te Gent, om al
daar op te luisteren het door onze landgenoo-
ten aldaar ingerichte feest, ter viering van den
jaardag van H.M. de Koningin.
Men arriveerde omstreeks 3 uur op het St.
Baafaplein en werd door het bestuur der Ne
derlandsche vereeniging verwelkomd.
Het muziekgezelschap stelde zich op en
speelde ter begroeting van Belgie de „BraJba-
gonne", in verband met de herdenking van
den rouw van het Belgische volk over den
dood van Koningin Astrid op 29 Augustus,
echter gedempt.
Vervolgens zette de stoet zich met de banier
der Vereeniging naast het vaandel der har-
monie gedragen in beweging, onder de toonen
van den pittigen „En Avant"-marsch, waarbij
de klaroenen de hoogste tonen deden schallen,
hetgeen tusschen de hooge gebouwen die men
passeerde een ibuitengemeen effect maakte.
Het succes was daarbij doorslaand voor „de
trompetters", hetgeen later in den avond ook
tot uiting kwam.
iHet eerste doel van den marsch was het
Nederlandsch consulaat aan de Lousberglaan,
alwaar een serenade werd gebracht aan den
consul, den heer Jhr. J. Q. Bas Backer, als
vertegenwoordiger van H. M.
De consul, die zijn vacantie heeft onderbro-
ken, in verband fnet deze plechtigheid, be-
tuigde voor deze attentie zijn groote waardee-
ring. Nadat besturen en werkende leden door
den consul en zijne vrouw waren gerecipieerd,
werd de tocht vervolgd naar de Diergaarde-
laan, waar een ovatie werd gebracht aan den
heer J. J. van Silfhout, voorzitter der Neder
landsche maatschappij van weldadigheid te
Gent. De heer Van Silfhout verklaarde zich
aangenaam verrast door de hem gebrachte
hulde en noodigde besturen en het .muziek
gezelschap ten zijnent. Daar werd, onder het
gebruik van de op guile wijize aangeboden ver-
verschinigen, eenigen tijd vertoefd, waama
men van den vriendelijken gastheer afscheid
moest nemen voor uitvoering van het ver-
dere programma.
Dit bestond voor het muziekgezelschap, na
het volbrengen van een marsch over een groo
ten afstand, in het nuttigen van een door de
zorgen der Vereeniging van Nederlanders in
haar lokaal aangerichten maaltijd, die goed
was verzorgd, en zich best liet sraaken.
Tegen den tijd dat het concert zou aanvan-
gen tocg men weer op marsch en de harmonie
bleek daarbij onvermoeid in het spelen van
marschen, die, waar men passeerde, allerwege
de aandacht trokken.
In den tuin van „Trianon" ving op het be-
stemde uur het concert aan. De heer Schirris
en zijn muzikanten genoten daaribij groct suc
ces. Er was een goede opkomst.
De voorzitter der organiseerende vereeni
ging, de heer H. Wensma, hield een feestrede,
gewijd aan „de stem van het bloed", waarin
hij het voorrecht schetste, dat men hier op
rustige wijze kon bijeen zijn, voor het herden-
ken van den jaardag van H.M. de Koningin
der Nederlanden, en waarin hij ook wees op
de vrijheid, die de daar wonende Nederlanders
in Belgie genieten, hetgeen, gezien op het
voorbeeld van een ander land, dat landgenoo-
ten uitwees, als een groot voorrecht moet be-
schouwd worden.
Hij deelde mede, dat de consul, de heer Jhr.
Bas Backer, het eere-voorzitterschap der Ver
eeniging, dat hem krachtens de dien morgen
gehouden vergadering was aangeboden, had
aanvaard. De muziek speelde hierop een
,,Lang zal hij leven", waarmede de aaniwezigen
door handgeklap instemming betuigden.
In de pauze werd het woord gevoerd door
den heer L. Goudstikker, als oud-Ter Neuze-
naar, die verklaarde nog steeds met belang
stelling het wel en wee van zijn geboorte-
plaats te volgen, uit de Ter Neuzensche
Courant. Toen het plan tot het vieren van
Koninginnedag met een Nederlandsch muziek-
korps werd besproken, had hij aanstonds voor-
gesteld daarvoor ,,De vereenigde werklieden"
te vragen, het korps, dat hij heeft weten op-
richten, en waarvan hij na het optreden van
den tegenwoordigen voorzitter, ook eenigen
tjjd leider van den opgerichten muziekcursus
is geweest. Hij verklaarde verrast te zijn
geweest, door hetgeen het korps blijkt te pres-
teeren, dit heeft zijn verwachtingen in zeer
hooge mate overtroffen. Als blijk van waar-
deering voor de ondervonden medewerking
wilde de vereeniging het korps eeren en meen-
de dit te moeten doen, door asm den directeur,
den heer Schirris, een dirigeerstok aan te
bieden.
Door den voorzitter van het muziekgezel
schap, de heer Harte, werd hierna een woord
van dank gesproken voor dit blijk van waar-
deering nopens de vereeniging, zooiwel als
jegens de waahdeerende woorden die tot hem
persoonlijk werden gericht. iHij besprak ook
de omstandigheden die tot dit bezoek hebben
geleid. Zijn vereeniging heeft zeker geen spijt,
hier te zijn gekomen, gezien de buitengewoon
vriendelijke onbvangst, die op verschillende
wijze is genoten, en die bewijst, dat de in bet
buitenland wonende Nederlanders de Holland-
sche gastvrijheid niet hebben vergeten. De
herinnering aan dit uitstapje zal zeker in de
herinnering van alle deelnemers voortleven.
De heer Wensma bood hierop namens zijn
vereeniging aan den voorzitter, als blijk van
hulde een zilveren beker met inscriptie aan.
Het programma der muziek werd daama
voortgezet, en vervolgens werd een tombola
gehouden. Het was in den tuin, waar ook
de heer en mevrouw Bas Backer, en de heer
Van Silfhout met familie tegenwoordig was,
bijzonder gezellig, doch voor de Ter Neuze-
naars was het tijdstip voor vertrek aangebro-
ken en men nam, zij het noode, afscheid van
de vriendelijke gastheeren, met goede beloften
voor de toekomst.
Omstreeks 1 uur brachten de autobussen
en auto's het muziekgezelschap in goeden
welstand en in de beste stemrfiing thuis.
GEEN KOSTELOOZE VERBINDING
TUSSCHEN DE EILANDEN.
In verband met de vervanging van het wets-
ontwerp tot tolheffing op de bruggen door het
wetsontwerp tot heffing van een halven cent
extra invoerrechten op de benzine, heeft de
A.N.W.B. verleden jaar den minister van Wa-
terstaat verzocht de verbinding tusschen de
Zeeuwsche en Zuid-Hollandsche eilanden, on-
derling en met het vaste land, kosteloos te
maken en de exploitatiekosten der veerdien-
sten te brengen ten laste van het verkeers-
fonds.
Naar aanleiding daarvan heeft de minister
thans medegedeeld, dat aan dit verzoek niet
kan worden voldaan.
TEXTIEL-INDUSTRIESCHOOL TE
ST. JANSTEEN.
Eenigen tijd geleden is door ons melding
gemaakt van het voornemen tot het oprichten
eener textiel-industrieschool te St. Jansteen,
in verband met de vele aanvragen om werk-
Kiachten door de aldaar en in de omgeving
gevestigde textielfabrieken en aldaar ge-
schoolde arbeidskrachten op te leiden.
J.l. Zateraagmiddag is die school door den
Commissaris der Koningin officieel geopend.
Behalve Jhr. Mr. J. W. Quarles van Ufford
waren daar tegenwoordig de heeren Van der
Wart en Vogelaar, leden van Gedep. Staten,
de heeren Van Rompu, voorzitter, en Harte,
seretaris, der Kamer van Koophandel en Fa-
brieken voor Zeeuwsch-Vlaanderen, twee ver-
tegenwoordigers van het Departement van
Sociale Zaken te 's-Gravenhage, de Z.Eerw.
heer pastoor Preijers te St. Jansteen, de hee
ren Vienings, burgemeester van Clinge, en
Lambooy, van Hontenisse, benevens het ge-
meentebestuur van St. Jansteen.
Nadat het gezelschap in het gemeentehuis
was bijeengekomen, wandelde men op uitnoo
diging van den burgemeester, den heer Geir-
naerdt, naar de St. Antoniusschool in de
Wilhelminastraat, van welke een lokaal door
het R. K. schoolbestuur ter beschikking van
den cursus is gesteld.
In dit lokaal stonden een drietal weef-
machines opgesteld. De burgemeester, de heer
Geirnaerdt, sprak hier een woord van welkom.
Hij wees voorts op de beteekenis dezer school,
aangezien zij een krachtig middel vormt, tot
bestrijding der jeugdwerkloosheid in deze
streek. Velen loopen rond zonder uitzicht op
werk, terwijl de industrie werkkrachten vraagt
en deze van elders moet betrekken. Deze
school is niet alleen een middel voor het be-
vorderen der stoffelijke belangen van hen die
hier zullen worden opgeleid, doch bestrijdt ook
de moreele gevolgen der werkloosheid. Konden
de aanvankelijke pogingen om de school inge-
volge de nijverheidsonderwijswet tot stand te
brengen niet slagen, met medewerking van het
Departement van Sociale Zaken is het doel
bereikt, om hier leerlingen op te leiden voor-
loopig voor het weven, later mogelijk ook voor
het breien. Op 8 Mei 1.1. heeft de gemeente-
raad voor het oprichten der school de noodige
gelden gevoteerd, 5 omliggende gemeenten
verleenen subsidie, terwijl het R. K. school
bestuur de lokaalruimte belangeloos beschik-
baar stelde. Ook de P.Z.E.M. verleende steun.
Men kon den heer F. P. O. M. Koch bereid vin-
den om op te treden als directeur-leeraar. De
cursus kon worden begonnen met 52 leerlin
gen, waarvan 20 uit St. Jansteen. Aan 15
leerlingen konden reeds 15 in verschillende
fabrieken geplaatst worden. Hulde bracht
spreker voor de tot stand koming van den
cursus aan den gemeente-secretaris, den heer
Francken. Hij noodigde hierop den Commis
saris der Koningin uit, den cursus te willen
openen.
Deze deed zulks, in de volgende bewoor-
dingen:
Mijnheer de Burgemeester,
Mijne Heeren,
Gaarne ben ik bereid aan Uwe uitnoodiging,
waarvoor ik U mijn hartelijken dank betuig,
gevolg te geven. Die uitnoodiging heb ik ten
zeerste op prijs gesteld, omdat ik door mijne
aanwezigheid alhier niet alleen uitdrukking
kan geven aan mijne oprechte sympathie voor
Zeeuwsch-Vlaanderen in het algemeen, maar
omdat ik daardoor ook in de gelegenheid zou
zijn uiting te geven aan mijne belangstelling
voor de krachtige ontwikkeling van de indu
strie in deze landstreek.
Terwijl toch deze landstreek in vroeger
jaren in hoofdzaak op den landbouw was aan-
gewezen en de industrie daamaast van geen
of slechts van geringe beteekenis was, is
sedert eenige jaren daarin eene ingrijpende
wijziging gekomen en vormt de industrie
thans meer en meer eene bestaansmogelijk-
heid voor een niet onbelangrijk deel der in-
gezetenen dezer gemeente en der gemeenten
in de omgeving.
De stichting der textielindustrie in Zeeuwsch-
Vlaanderen dateert van 1906, toen de eerste
meehanische tricotagefabriek werd opgericht.
Tijdens en na den oorlog werden nog eenige
breierijen gesticht, zoodat er toen een vijftal
fabrieken bestonden. Daarin werkten circa
400 personen. Deze toestand bleef bestaan,
totdat voor eenige jaren een aantal Belgische
en Fransche fabrikanten, die in Nederland
een afzetgebied hadden, hunne exportmogelijk-
heden door de maatregelen, aan de grens ge
troffen, zagen verminderep.
Toen vestigden zij in deze landstreek filiaal-
bedrijven. Sindsdien breidde de textielindustrie
zich hier snel uit, zoodat nu reeds van eene
belangrijike nijverheid gesproken mag worden.
Er bestaan thans in deze streek een 25-tal
fabrieken, waarvan 7 weverijen. Een 10-tal
dezer fabrieken zijn grootere bedrijven.
Reeds sedert jaren bestond in de breierij een
tekort aan geschoolde arbeidskrachten en ook
voor de weverij bestaat er thans een gebrek
aan ervaren krachten, zoowel voor hooger als
voor lager personeel. Dit heeft tengevolge ge-
had, dat de fabrikanten, ondanks hunne prij-
zenswaardige bereidwilligheid om Nederland-
sche krachten in dienst te nemen, zich wel
verplicht zagen met buitenlandsch personeel
te werken, terwijl vele ingezetenen alhier
werkloos zijn en niet in de industrie kunnen
opgenomen worden, omdat hun de noodige
vakkennis ontbreekt.
Hoe ernstig dit ook te betreuren valt, moet
men er aan den anderen kant ook tegen
waken om te miskennen of afbreuk te doen
aan de gunstige resultaten van het tusschen
Belgie en Nederland gesloten arbeids- en
vestigingsverdrag. Ik moge deze gelegenheid
aangrijpen om eenige opmerkingen dienaan-
gaande te maken, waaruit kan blijken, dat
bedoeld bedrag ook voor Nederland van groote
beteekenis moet worden geacht.
In Belgie werkende Nederlanders.
Het verdrag brengt mede, dat als regel
eene door een werkgever aangevraagde ver-
gunning tot het doen verrichten van arbeid
door een Belgisch resp. Nederlandsch onder-
daan wordt verleend.
Eene uitzondering op dezen regel wordt on
der meer toegepast, indien het aan den vreem-
deling te betalen loon in belangrrjke mate
(notoirement) ongunstig afwijkt van de ter
plaatse gangbare loonen in het bedrijf van den
aanvrager.
Op 1 Maart 1935 (over dit jaar beschik ik
over geen cijfers dienaangaande) bedroeg het
aantal Nederlandsche arbeiders(sters) 21.041
(17.175 mannen en 3.856 vrouwen). Er waren
toen totaal 60.000 Nederlanders gevestigd
(vrouwen en kinderen inbegrepen). Verder
werkten er op 1 Maart 1935 nog ruim 700
Nederlandsche grensarbeiders in Belgie. In
totaal werkten er dus op genoemden datum
bijna 22.000 Nederl. werkkrachten.
Daartegenover waren er op 1 Jan. 1935 in
Nederland gevestigd 6960 loontrekkende man
nen en 3.245 vrouwen van Belgische nationali-
teit, die in loondienst werkzaam waren; boven-
dien waren op 1 Jan. '35 in ons land werk
zaam 5.374 mannen en 1.706 vrouwen van
Belgische nationaliteit als grensarbeiders, zoo
dat het totaal aantal Belgische arbeiders in
Nederland werkzaam op 1 Jan. '35 bedroeg
17.285 (12.334 mannen en 4951 vrouwen).
Het aantal in Belgie werkende Nederlan
ders was dus dp bedoelden datum vrij be
langrijk hooger dan het aantal in Nederland
werkende Belgische onderdanen. Vermoede-
lijk zal dit ook thans nog wel het geval zijn.
Werkloosheid in Zeeuwsch-Vlaanderen.
Wat de wertdoosheid in Zeeuwsch-Vlaan
deren betreft, valt voorts te constateeren, dat
deze, ondanks de onmiskenbare concurrentie
van Belgische arbeidskrachten, niet grooter
is, ja thans zelfs kleiner is dan het gemiddelde
in het geheele land.
Het aantal geheel werkloozen, bij de organen
der arbeidsbemiddeling ingeschreven werkzoe-
kenden bedroeg:
op 31 Jan. 1936:
in Nederland 475.890 dit is 5,6 van de
bevolking op 1 Jan 1936;
in Zeeuwsch-Vlaanderen 4.725 dit is 5,6
van de bevolking op 1 Jan. 1936;
op 31 Mei 1936:
in Nederland 392.884 dit is 4,6 van de
bevolking op 1 Jan. 1936;
in Zeeuwsch-Vlaanderen 1.681 dit is 2
van de bevolking op 1 Jan. 1936.
Zooals vanzelf spreekt dient de bestrijding
van de werkloosheid en ook de bestrijding der
jeugdwerkloosheid met kracht ook in deze
landstreek te worden voortgezet.
Het valt daarom bijzonder te prijzen in het
gemeentebestuur van St. Jansteen, dat het
heeft ingezien, dat bij de snelle uitbreiding
der textielindustrie in hunne gemeente het
noodzakelijk werd om voor eene vakopleiding
van arbeidskrachten te zorgen. Een woord
van oprechte hulde aan het actieve college van
Burg, en Weth. en aan den raad dezer ge
meente, maar in het bijzonder aan Uwen zoo
energieken burgemeester voor zijn initiatief
en wijs beleid is hier zeer zeker op zijn plaats.
Het gemeentebestuur wenscht te beginnen
met het geven van textielcursussen voorloopig
alleen voor weverij. Het valt te loven, dat
met het oog op de kosten op bescheiden voet
is begonnen. Met de mogelijkheid van uit
breiding is echter rekening gehouden, alsmede
met eene opleiding in het vak van de meeha
nische breierij.
De cursussen zijn ook toegankelijk voor
leerlingen uit andere gemeenten, zoodat daar
mede een groot streekbelang wordt gediend.
Dat zij zich reeds aanstonds in de noodige
belangstelling zullen mogen verheugen, blijkt
uit eene mededeeling, welke ik ontving en
volgens welke het aantal personen, dat zich
heeft aangemeld, zoo groot was, dat de helft
moest worden afgewezen.
De cursus beoogt naast het praktische werk
als hoofdzaak ook het bijbrengen van eenige
theoretische kennis van weefmachines, van
samenstellen en ontbinden van weefsels en van
materiaalleer. De leerling zal daardoor naast
eene praktische vaardigheid ook een inzicht
krijgen in eenige grondtypen van weefmachi
nes en in de samenstelling van weefsels. In
het bezit van deze kennis zal de leerling in
veel korteren tijd dan anders het geval zou
zijn, in de fabriek zich tot een volwaardigen
wever kunnen opwerken. Het behoeft geen
betoog, dat eene dusdanige theoretische en
praktische opleiding aan velen in deze land
streek op den duur een behoorlijk middel van
bestaan zal kunnen opleveren.
Welnu, mijne heeren, de hoop uitsprekende,
dat deze cursussen krachtig zullen mogen
bijdragen tot bestrijding der werkeloosheid en
dat zij in rijke mate bevorderlijk zullen mogen
zijn aan de belangen dezer landstreek en met
den hartgrondigen wensch, dat God's Zegen
daarop bij voortduring zal mogen rusten, ver-
klaar ik deze cursussen voor geopend.
Hierop stelde de Commissaris de weef
machines in werking.
Door den heer De Graaf werd hierop het
woord gevoerd namens het Departement van
Sociale Zaken, waarbij deze er vooral nadruk
op legde, dat deze school een middel vormt tot
gezonde werkverschaffing. Veel moet in deze
tijden worden aangewend, tot bestrijding van
den geesel der werkloosheid, dat alleen als een
hulpmiddel moet worden beschouwd. Deze
school vormt echter een directe bestrijding
van werkloosheid, omdat zq voor de leerlingen
perspectief biedt, daar deze van de school
in het bedrijf kunnen worden opgenomen. Aan
deze vakopleiding bestond hier behoefte en
daarom kon daaraan ook door het Departe
ment voile medewerking worden verleend.
De directeur-leeraar, de heer Koch stelde
ook de behoefte asm deze school voor deze
streek in het licht. Hij sprak de hoop uit,
dat zij moge uitgroeien tot een volledige
textielschool voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
Laatste spreker was de Z.Eerw. heer
Pastoor Preijers, die vooral wees op de mo
reele zijde dezer school, daar zij bestrijdt de
funeste gevolgen der jeugdwerkloosheid. 'Het
schoolbestuur heeft daarom gaarne aan de
totstandkoming dezer school meegewerkt en
zegt daaraan ook verderen steun toe.
Alsnu werd de eerewijn aangeboden en de
opgestelde machines bezichtigd, waarbij de
directeur-leeraar inlichtingen verstrekte.
Het gemeentebestuur bood tenslotte aan de
gasten in de raadszaal van het gemeentehuis
een lunch aan.
Jaardag Koningin VVilhelmina.
Alhier werd onder leiding van het opge-
richte comitd tot viering van nationale fees-
ten, waarvan de burgemeester, Mr. Tellegen,
het eere-voorzitterschap heeft aanvaard, met
medewerking der „Winka"-winkeliers, de jaar
dag van Koningin Wilhelmina gevierd door
een optocht der sohoolkinderen in den na-
middag. Deze trok rond, voorafgegaan door
de R.K. fanfare. Na afloop ontvingen de kin
deren een ballon waaraan een kaart. Op een
gegeven sein, werden deze ten getale van on
geveer 450 stuks opgelaten, hetgeen een mooie
aanblik bood. De belangstelling der kinderen
gaat nu uit naar de ontvangst van een kaart
van hun ballon, om te weten waar deze neer-
gekomen is en wie de verste zal zijn. Ten
slotte werden de kinderen in de scholen op een
lekkemij onthaald.
Des avonds 7 uur stroomden vele bewoners
van Sluiskil bijeen op het pleintje aan de
Spoorstraat. Daar was een podium opgericht,
waarop een uitvoering werd gegeven door de
fanfare, de mondharmonicaclub „Intemos" fn
de zangvereeniging .Polyhymnia".
Tijdens de pauze tusschen het optreden van
genoemde vereenigingen, sprak de voorzitter
van het feestcomite de bevolking toe, terwijl
na hem burgemeester Tellegen het woord
voerde, daarbij wijzende op de beleidvolle
regeeringsperiode van H. M. de Koningin en
het voorrecht, daardoor aan ons volk ge-
schonken.
Door een luidsprekerinstallatie kwamen deze
toespraken goed door. Beide sprekers werden
herhaaldelijk met applaus toegejuicht.
Vreeselijk ongeluk met doodelijken
afloop.
Maandagnamiddag pl.m. 5 uur had alhier een
vreeselijk ongeluk plaats. De ruim 41jarige P.
de J., landarbeider bij den landbouwer H. al
hier, bracht een voer mest naar het land, toen
hij plotseling van den wagen viel, met het
noodlottig gevolg, dat de wielen van het voer-
tuig den ongelukkige over het hoofd reden,
tengevolge waarvan hij op slag werd gedood.
Het stoffelijk overschot werd naar de alge-
meene begraafplaats gebracht, waarna het
Dinsdagavond naar de woning werd overge
bracht.
De overledene laat een vrouw zonder kinde
ren na. De deemis met de zwaar getroffen
weduwe is algemeen.
Jaardag H.M. de Koningin.
Ter gelegenheid van de verjaardag van
H.M. de Koningin Wilhelmina werd Maandag
avond op het schoolplein der O. L. S. een uit
voering gegeven door de plaatselijke muziek-
vereeniging ,ETk naar zijn krachten'
Deze uitvoering, welke werd begunstigd door
fraai zomerweer, had een zeer vlot verloop en
trok veel belangstelling.
Na afloop marcheerde men onder het spelen
van een luchtige marsch en gevolgd door de
jeugd van Hoek, voorzien van ontelbare lam
pions, af.
Aanbesteding.
Door de kolenvereeniging „Vooruitzicht" al
hier werd in het caf£ van den heer P. Huijssen
aanfoesteed het vervoer, alsmede het uitlossen
en uitdragen van ruim 400.000 K.G. kolen.
Het vervoer werd aangenomen door den heer
J. A. Meertens voor f 0,75 per 1000 K.G., ter
wijl het uitlossen en uitdragen werd aangeno
men door den heer E. de Graaf, voor 0,50 per
1000 K.G.
40-jarig huwelijlisfeest.
Naar men ons meldt, hoopt het echtpaar J.
C. KaijserDieleman a.s. Donderdag het
heuglijk feit te herdenken, waarop het 40
