Oe Landbouwdagen
3AS VAN GENT.
HONTENISSE.
RECHTSZAKEN.
FAILLISSEMENTEN.
te AXEL.
Gemeenteraad. j
Op moTgen, Donderdag, des nam. 5.30 uur,
itwrsSt door den raad dezer gemeente een open- j
•vergadering gehouden, waarbij de volgen-
de pcmten aan de orde kcmen.
:i_ ©nderzoek der geloofsbrieven van de
fcenoemde raadsleden.
2. iMfidedeeling ingekomen stukken.
II. ASnbleding der gemeente-rekening over
1984.
-4L Aantdeding der rekening van net gem.
-electriciteitsbedrijf over 1934.
9l Vaststelling der rekening van bet bur-
gerlijk armbestuur over 1934.
Vfirzoek van de N.V. Bataafscho Im- j
port Mij. om vergunning tot het plaat-
sen van een benzinepompinstallatie op
en in gemeentegrond aan den Oostdam.
X. Verzoekschrift van den directeur E.K.
sverk en vrouwen- en jeugdwerk te
Breda om f 50 subsidie in 1935.
M, Voorstel tot regeling der jaarwedde van
rion ambtenaar ter seeretarie R. Slock.
UL Voorstel tot beschikbaarstelling uit de
gemeentekas van een bedrag van ten
hoogste 2,10 per werkiooze voor
extra over 1935 door het crisis-corn. B.
JBBL "Verzoekscbriften om gemeentegrond in
isrfpaeht, n.l. van R. en A. Claeijssens
aan de Kerkhoflaan; Th. E. van Aerde
.aan de Westsluis, de Koninklijke Hand-
.boogroij. „St. Sebastiaan" voor de zgn.
Molenberg.
H. Voorstel tot wijziging der gemeente-
begrnoting voor 1935.
Vreemde arbeidskrachten.
Boor den burgemeester van Hontenisse, mr.
R. J. J. Lambooy, werd bet volgende telegram
iverssffliden aan den minister van Economische
<%mken:
In deze gemeente wordt door Belgische ar-
betders vl&s getrokken, terwijl Nederlandscbe
*rheidskraciiten worden voorbijgegaan. Ver-
Eeedce drxngend direct of indirect hiertegen
saKsatregelen te nemen.
ABBtRVBJSSEIMBNTS-RECHTBANK TE
MLDDEI.BIRG.
Siting van 9 Juili 1935.
De volgende uitspraken werden gedaan:
J. M. W„ on 29 j., slager, wonende te Axel,
oeklaagd van verduistering, is vrijgesproken.
M. v. E., oud 29 j., redacteur te Antwerpen,
be4tiiaagd van. bet invoeren van onzedelij.ke lec-
tonr uit Belgie, is vrijgesproken.
De volgende zaken werden behandeld:
P. E. M. v. W., oud 28 j., dekknecht, wo
nende te Hoist, was op 23 Mei 1935 door den
Xsatemrecliter te Ter Neuzen vrijgesproken
-van de tenlastelegging, dat hij bij vervoer van
ewe met de boot een koe noodeloos pijn zou
hebben veroorzaakt.
De Ambtenaar van het Openbaar Ministerie
,i>§ bet Kaniongerecbt was in hooger beroep
gekomen.
Hiscb: veraietiging van het vonnis van den
3&antonrechter en veroordeeling tot 20 boete
of 10 dagen becbtenis.
C. v. A., oud 29 j., journalist, wonende te
Tear Neuzen. was op 28 Mei 1935 door den
Ksmtonreehter te Ter Neuzen veroordeeld tot
flO boete of 5 dagen hechtenis, wegens over-
fcreding van de Motor- en Rijwielwet te West-
dorp e op 22 April 1936.
De verdachte was in hooger beroep ge-
ikomen.
Eisch: bevestiging van het vonnis van den
Kantonrecfater.
X F. C-, oud 26 reparateur, wonende te
Hreskens, ward ten laste gelegd, dat hij op 5
Mei 1935 te Schoondijke als bestuurder van
een motorrijtuig daarmede op zoo onvoorzich-
typ wijze en met zoo roekelooze snelhedd over
.■den. weg heeft gereden', dat hij niet in staat
-was om ricirtVng en snelheid van het motor-
rijtuig te regeleni waardoor hij in aanrijding
kwram met den voetganger Oomelis Beeke,
nedke daardoor kwam te valien en een her-
5>?mschudding bekwam, waardoor tijdelrjke
•jterbindering van de beroepsbezigheden ont-
stcmd.
E5sch: 1 maand hechtenis voorwaardelijk,
met een proeftijd van 3 jaar, plus 40 boete
off 20 dagen hechtenis.
Het faillissement van A. L. Weemaes, koop-
man, wonende te Hulst, Curator Mr. H. B. L.
dte Rechter, advocaat en procureur, wonende
te Hulst, is geeindigd door het verhindend
-warden der eenige uitdeelingslijst, met eene
oifckeering aan de concurrente crediteuren
van 10.696
Het was, als we ons goed herinneren, de
derde maal, sings dank zij het initiatief van
mSHm den heer Ph. J. van Dixhoom, en even-
eens wijlen den beer J. de Putter, den beer
Job. de Feijter e.a. werd opgericbt een afdee-
&bk Axel van de Maatscbappij tot bevorde-
rcn«- van Landbouw en Veeteelt in Zeeland,
meer in kort genoemd de Zeeuwsche Land-
tooMwmaatecbappij, dat we naar Axel togen,
voor het bijwonen van de Hoofdbestuurs- en
A»gemeene Vergadering dier vereeniging, met
*1 hetgeen daaraan verbonden is, zijnde in-
iSerdaad hoogdagen voor den landbouw. En
w trof ons tijdens die vergaderingen, dat
■sx simis die eerste maal niet aileen een groote
wisselmg van personen beeft plaats gebad,
tot men nog slechts enkele vooraanstaanden
dier dagen ter vergadering ontmoet, maar
bovenal dat er zoo'n groot onderscbead is in
Je zaken die tbans ter tafel komen, en die
destijds werden bebandeld. Waren destijds
to besprekingen in boofdizaak gewijd aan
nmsjctrsche vraagstukken in verband met het
mrtabouwbedrijf en de fokkerij, tbans zijn be
,,-rfaismaatregelen en ingediende of te ver-
wanbten wettelijke maatregelen die voor een
groot deel de agenda vullen, en daardoor
-vTortdurend ijerinn-eren, in welken trjd wij
Seven.
Gisteravond was door vele ingeaetenen de
jriekleur uitgestoken als blijk van meeleven
met bet landbouwhoogtij en ter verwelkommg
tor reeds te verwachten gasten.
De Hoofdbestuursvergadering, die deze
lagen inleidt, werd gehoud'en in de raadszaal,
voor deze gelegenheid door de -zorgen van
oe.t gemeentebestuur keung was versierd.
Het Hoofdbestuur met de gasten der Z. L. M
wrd aldaar ontvangen door bet volledig col-
age van Burg, en Weth.
Nadat alien hadden plaats genomen, sprak
de burgemeester, de heer F. Blok, bet vol
gende woord van welkom:
Mijne Heeren.
De goede gewoonte om Uw jaarlijksche
vergadering in versobiliende deelen van onze
schoone provincie te houden beeft U dit jaar
over de Schelde gevoerd naar onze streek en
het is mij een genoegen U op dit oogenblik
als vertegenwoordiger van het gemeentebe
stuur van Axel op deze plaats welkom te
heeten.
Het is voor ons als gemeentebestuur meer
dan een yormelijke gewoonte dat wij U als
vertegenwoordigers der Zeeuwsche Landbouw
Maatscbappij hieir officieel ontvangen en het
is mij een aangename taak U bij deze gele-
genheid te kunnen zeggen, dat wij steeds met
belangstelling volgen den belangrijken arbeid
dien Uwe Maatscbappij in gehetel ons gewest
en ook voor Oostelijk Zeeuwsch-Vlaanderen
verricbt.
Doch niet alleen het gemeentebestuur, ook
onze gansche bevolking stelt bet zeer op
prijs dat U naar de boofdplaats van het
Axelerambacht zijt gekomen om Uw bekende
landbouwdagen te houden.
Dat zulks zoo is zal U niet verwonderen,
als ik U z eg dat de Axelsche bevolking in
hoofdzaak in den landbouw baar besbaan
vindt. Dat is niet alleen bet geval in dezen
tijd maar reeds eeuwen terug was het zoo.
En als we de geschiedenis naslaan dan blijkt
dat reeds bonder den jaren geleden de stad
Axel belangrijke handelsrelaties had met
Gent en uit baar vruchtbare omgeving vele
kostbare landbouwproducten, inzonderbeid
granen, daarheen vervoerde en zoodoendte
mede oorzaak was dat Gent bet belangrijke
handelscentrum werd, welks graanmarkten
een wijdvermaarde beteekenis badden.
Ik beboef U niet te zeggen welke beteeke-
nisvolle plaats de Zeeuwsche Landbouw
Maatscbappij inneemt in bet Landbouwkim-
dige leven en wat zij idoet voor de ontwikke-
ling van den landbouw.
Ik betreur het ten zeerste dat ondanks dien
arbeid de toestand thans zoo geworden is dat
zonder steun van overheidswege een loonende
bedrijfsexpioitatie niet mogelijk is.
De taak Uwer organisatle is in de laatste
jaren van economischen neergang ongetwijfeld
nie't gemakkelrjker geworden en bet wil mij
voorkomen, dat die donkere maatschappelijke
tcestand mede edn der oorzaken is, dat Uw
jaarlijksche vergadering ditmaal niet .gepaard
gaat met de gebruikelijke tentoonstelling,
waar op uitgebreide schaal getoond wordt
waartoe de landbouwbevolkdng van een be-
paalde streek in staat is.
Het is voor mij een buitengewone voldoe-
ning dat de samenwerking tusschen de in deze
stmek werkende organisaties met Uwe steun
bet mogelijk heeft gemaakt dat aan Uwe
jaarlijksche vergadering verbonden is een fok-
dag van paarden, waar onze nijvere land-
bouwbevolking, die zich op bet gebied der
paardenfokkerij heeft gespecialiseerd, U wil
toonen wat een systematische naar gbede be-
ginselen doorgevoerde veredeling van het
paard vermag te bereiken.
Het is mijn wensch dat er van dien fokdag
een stuwkracht zal uitgaan om de verkregen
resultaten te behouden en zoo mogelijk nog te
verbeteren en uit te breiden.
De tijd, waarin wij leven, is weiiswaar niet
rooskleurig, maar behoeft aan een intensieve
beoefening van den arbeid dien gij op U ge
nomen bebt geenszins in den weg te staan.
Integendeel! Juist de eenbeid in die dagen
van gemeenschappelijken druk kan er toe
leiden om met te meer kracht samen te wer-
ken en in eendraaht te vinden de energie die
in staat is om aan de bedrijfsmoeilijkheden
het boofd te kunnen bieden.
Mrjnheer de Voorzitter, leden van het
Hoofdbestuur der Zeeuwsche Landbouw Maat
scbappij, benevens het kringbestuur der Maat
scbappij, autoriteiten, belanghebbenden en
belaugstellenden ik heet U namens het ge
meentebestuur nogmaals bartelijk welkom in
onze aloude stad en spreek de hoop uit dat
Gods Zegen bij den voortduur op Uw arbeid
moge msten en dat bet Uwe organisatie
gegeven worde nuttig werkzaam te blijven
tot verheffing van den landbouwenden stand
in zijn geheel en in het bijzonder in onize pro
vincie, opdat mede daardoor de welvaart
stflge voor alle Nederlanders.
Ik hoop dat Uwe vergadering, zoowel als
de daaraan verbonden rijtoer en paarden-
fokdag, z66 mogen slagen dat naast verster-
king van den onderlingen band daarvan uitga
een opbouwende kracht die in staat is U dtaor
de donkene tijd van het heden te leiden naar
bet stralende licht eener betere toekomst.
Deze rede, met applaus begroet, werd door
den beer Mr. P. Dieleman, Voorzitter der
Z. L. M., beantwoord als volgt:
Edelachtbare Heer Burgemeester
en Raden van Axel.
Een hartelijk woord van dank voor de guile
jgastvrije ontvangst door U en in U door
Axel's burgerij de Z. L. M. bereid. Nooit heeft
onze Maatschappij kunnen klagen over ge-
brek aan medewerking Uwerzijds. Wij zijn
daarvoor in booge mate erkentelijk en danken
U ook oprecbt, dat wij de eer mogen genie-
ten, gelijk dat nu reeds bijna 100 jaar overal
is waar wij onze Algemeene Vergaderingen
houden, onze Hoofdbestuursvergadering te
mogen houden in Uw raadzaal.
Wij beleven zeer moeilijke tijden en ernstige
onderwerpen worden herhaaldelijk in deze
zaal door Uw raad besproken.
Wij zullen in de lijn blijven, want ook wij
hebben onderwerpen te behandelen van boogst
ernstigen aard en wetsontwerpen b.v. te over-
wegen, die, werden zij wet, ontzettend diep in
bet oeconomisch leven zouden ingrijpen, ja dat
zolfs geheel zouden kimnen ontwrichten, in-
zonderheid iu Zeeland, waair vele minder
kapitaalkracbtige landbouwers toch lamdbouw-
bedrijven tengevolge van behoorlijke pacbt-
voorwaarden kunnen uiboefenen. Deze nijvere
pachterstand mag niet verdwijnen en deswege
hebben wij de vraag te beantwoorden of de
ingediende wetsontwerpen het doel niet voor-
bijstreven en inplaats van te helpen, wat
theoretisch de bedoeling is, zij den landbouw
niet in verschillendie deelen ides lands, met
name h'ier zouden ontwnchten.
De landbouw is voor Axel ook van belang.
Het al of niet goed gaan van den landbouw
is voor geheel Zeeland, maar inzonderbeid ook
voor een plaats als Axel, een levenskwestie.
Want wel beeft U belangrijke industrie op
Uw grondgebied gekregen, gedeeltelijk ook
groote landbouwindustrie, maar de gewone
landbouw is toch de boofdbron van bestaan
in Uw gemeente.
Hoe is dat alles veranderd sedert Axel de
stapeiplaats was der zeeviscb en dus bet cen
trum "9B den zeevisehhandel, sedert Uw sta-d
omringd was met groote wateren, die lang-
zarnerhand door M. E.rindijkingen werden
veranderd in vruchtbare polders en toen
kanaien U verbonden met de Honte ter Neuse
en met bet majesteitelijke Gent, toen men,
zij het dat de Oostvaart sterk verzande, nog
langs Moere het kasteel van den beer van
Axel, van Joos van Ghistele naar den
Overslag voer.
Langzamerhand werd alles ook na de
opzettelijke onder waterzetting van Uw am-
ba.cht in den 80-jarigcn oorlog nog eens
als vruchtbaar polderland ingedijkt en werd
in Axel wel uifczonderlijk goed bewaarbeid.
wat de Zeeuwsche dichter Gargon zong:
Verwonderiijk land,
Door diepte verzand.
En scheeprijke stiroomen,
Met bloemen en boomen
Staan vrolijk geplant;
En d'aarde verslonden
Door stortbroek van gronden
Laat huizen nog strand,
Door golven en wind
Zijt Gij steeds bestreden,
Maar bet water beeft steden,
Als 't dorpen verslindt.
Vemielt he*" Uw waard,
Gij wint weder aard,
En mist gij de kielen,
De ploeg met zijn wielen
Weer overvloed baart.
O, land, dat zoo strjjdt,
Wie kan U vernielen?
Gij wint, als Gij lrjdt!
Zoo werd Axel in plaats van zeestad land-
stad en daarna weer zeestad en toen wederom,
gelijk bet tbans is, landstand.
En nu bet verkeer - het snelle verkeer
weder gaat te land en niet te water, is er
reden bet centrum van bet ambacht, de land-
bouwhoofdplaats van bet vruchtbare Axeler-
land van alle kanten te verbinden met de
beste landwegen, opdat van Npord en Zuid en
Oost en West baar markt bet gemakkelijkst
kan worden bereikt.
Dat ideaal zal binnen niet al te langen tijd
grootendeels verwesenlijkt zijn, dank ook den
wijden blik van Uw gemeentebestuur en als
bet straks met de polders en Zaamslag samen
den weg van „het dorp" naar hier onder ban-
den neemt. dan bebt Ge in dit opzicbt niet
meer te wenscben. Miaar dan is ook de
energie en de toewijding en trouw en werk-
kracht der Axelsche burgerij mij waarborg,
dat bier alles zal geschieden wat binnen men-
scheliike kracht staat om de stad in verband
met den landbouw, en door den landbouw te
doen prospereeren.
Axel wordt dan meer en meer bet centrum
als marktplaats, als plaats waar men zijn
g root ere ambachtslieden beeft, waar men zijn
landbouwwerktuigen koopt en zijn landbouw-
benoodigdbeden zich aanschaft, bet centrum
van landbouwend Axelerambacht en de
grensstreek van Oost Vlaanderen.
Mogen daartoe allereerst de omstandig-
beden zoo geleid worden, dat de landbouw en
de bandel en industrie daarmede in verband
staande, opleven en brood en welvaren aan de
beoefenaren daarvan bezorgen.
Gods Zegen ruste op Uwe gemeente, op
Uw trouwe, vaderlandslievende Axelaren.,
(Applaus.)
Vervolgens verkreeg bet woord de Voorzit
ter van den kring Axel, de beer A. Haak, die
sprak als volgt:
Mijnheer de Voorzitter,
geachte aanwezigen!
Aangezien onze Hoofdbestuursvergadering
der Zeeuwsche Landbouw Maatscbappij heden
in den kring Axel gebouden wordt, is bet mij
als voorzitter van genoemden kring een voor-
recht, om u, mijnheer de voorzitter, met al uw
medewerkers in onze vakorganisatie een har
telijk welkom toe te roepen.
Niet alleen een woord van welkom, maar
ook een woord van dank, namens geheel den
kring Axel, zeg ik u, mijnheer ide voorzitter,
met uw bestuur, secretarissen en alle ambte-
naren der Zeeuwsche Landbouw Maatscbappij,
bartelijk dank voor al bet vele, moeilijke en
srewichtige werk, dat door u in bet afgeloopen
jaar is tot stand gebracbt. Ik wil den wensch
uitspreken, dat God u alien den moed en de
kracht zal schenken, om nog vele jaren werk
zaam te zullen kunnen zijn in bet belang van j
onzen Zeeuwscben landbouw. Tevens hoop ik
dat de dagen die u bier in onzen kring zult
meemaken, aangcnaam en nuttig zullen zijn.
Gaame wil ik ook een woord van dank spre-
ken tot bet gemeentebestuur van Axel. Ik
zeg het gemeentebestuur van Axel hartelijk
dank voor het bescbikbaar stellen van deze
raadszaal en niet minder voor de yriendelijke
ontvangst, die ons heden ten deel is gevaUen.
In het bijzonder wil ik u danken, mrjnheer
de burgemeester van Axel, voor al de mede
werking die wij van u hebben ontvangen. U
beeft ons met woord en daad bijgestaan, en u
heeft alles helpen regelen, niet alleen voor
dezen dag, maar ook voor den dag van mor
een Ik zeg u daarom nogmaals bartelijk
dank en hoop dat God ook u den moed en de
kracht zal schenken om nog vele jaren de
gemeente Axel te besturen. (Applaus.)
Hierop werden vanwege het gemeente
bestuur aan de vergadering ververschingen
aangeboden.
Daarna heette de voorzitter, Mr. P.
man, verscbUlende gasten welkom, in het
bijzonder den beer Wintermans, als vertegen
woordiger van den Minister van Economische
Zaken en den Directeur-Generaal van land
bouw, en den vertegenwoordiger van Ged.
Staten van Zeeland, den heer J. A. van Rompu,
die sinds zijn 40-jarig onafgebroken lidmaat-
scbap van het college gefuigen kan van de
groote belangstelling die bij Ged, Staten van
Zeeland bestial en steeds heeft bestaan, voor
de belangen van den landbouw.
Daarna ving aan de bebandeling de
agenda, waarop wij nader terugkomen.
Algemeene vergadering.
Heden voormiddhg bad in het Vereenigmgs-
gebouw „Het Centrum" te Axel de algemeene
vergadering der Z. L. M. plaats.
De voorzitter, Mr. P. Dieleman, opende de
vergadering met woorden van welkom tot de
aanwezige autoriteften, -tot den ontvangenden
kring en vender tot alle aanwezigen.
Het jaarverslag over 1934.
Aan bet uitgebreide jaarverslag der Z. L. M.
over 1934 ontteenen wij, dat m veT^ebjking
met verleden jaar het ledental metbona 200
is toegenomen. Inzonderbeid nam bet toe
Walcberen en Oost Zeeuwsch-jVlaanderen,
terwijl het in de andere kringen stationnair
bleef Het aantal afdeelingen nam met 3 toe
en bedraagt nu 72 verdeeld over 9 kringen.
Het aantal ledenvereenigingen bleef ongewij-
zigd. De maatscbappij telt 9 eereleden en
leden van verdienste.
De rekening over* 1934, sluit na afschrijving
van 7 568 81 op Landbouwhuis en inrichting,
met een goed slot van 574,34. Na bijschnj-
ving van dit voordeelig saldo, bedraagt het
totaal goed slot over alle voorgaande jaren
samen 70.947,49. De finanoieele toestand
der Maatscbappij is dus gunstig te noeitien
en het is een verheugend feit, dat de Zeeuw
sche land- en tuinbouwer blijk geeft vertrou-
wen in de Z. L. M. te stellen. Toch dringt
het verslag er op aan, hen, die nog bui^en
le Z. L. M. staan tot aansluiting op te wek-
ken. Ook in 1934 strektsn de werkzaamheden
zich voor een belangrijk deel uit op het ter-
rein der landbouwcrisiswetgeving- en de be-
zwaren in niet-agrarisch georienteerde bevol-
j kingsgroepen tegen den landbouw steun. Daar-
naast is aan de meer tecbnische zijde van het
landbouwbedrijf ook weer meer aandacht be-
steed, zooals het bijbouden der bedrijfsboek-
houdmg der leden,, bet verleenen van bemid-
deling bij den aankoop van de bedrijfsbenoo-
digdheden, het verstrekken van technische
adviezen en het verzorgen van bet officieel
orgaan.
Een 4-tal tuinbouwvereenigingen trad als
lid der Z. L. M. toe. Teneinde de belangen
der tuindters beter te kunnen bebartigen, ligt
het in de bedoeling deze vereenigingen een of
meer leden te doen aanwijzen in de Tuinbouw-
commiasie der Z. L M. en deze laatste te re-
orgauiseeren.
Het secretariaat was met werkzaamheden
overbelast. In verband hiermede werd een
assistent in tijdelijken dienst aangesteld. Vele
adviezen werden gevraagd en verstrekt over
de landbouwcrisismaatregelen en verdere aan-
gelegenheden den land- en tuinbouw betref-
fende.
Alle bijzonjere instellingen dfer Z, L. M.
worden in het verslag besproken, alsmede de
goede resultaten van de vele cursussen en
van de Juliana-landbouwbuisboud'scbool te
Zierikzee. Ook de gewassenkeuring is niet
vergeten en komt het verslag dan tot mede-
deelingen over de gewassen. Alle producten
passeeren de revue en blijkt daarbij dat over
het algemeen de oogst mede viel. Men legde
zich bij voorkeur toe op de gewassen, die voor
steun in aanmerking kwamen. Voor zoover
tenminste de teeitbeperking dit toeliet. Ook
werd door de gedwongen inkrimping van den
veestapel tot scheuren van weiland overge-
gaan. Nagenoeg in heel de provincie is bet
gebruik van machines toegenomen. Het ar-
beidsloon onderging over het algemeen weinig
verandiering.
De gezondheidstoestand van het vee was
over bet algemeen zeer goed, evenals van de
varkens, de paarden, de schapen en de geiten.
Voor den tuinbouw worden gegevens ontleend
aan het Verslag van de Prov. Commissle uit
de veilingen.
Jaaroverzicht van den Voorzitter.
De Voorzitter, Mr. P. Dieleman, hield I
daarna zijn gebruikelijk jaaroverzicht en wees
er op, dat er nog altijd nood is, in het maat-
scbappelijk en ook in bet geestelijk leven,
zulks bij alle deelen der bevolking en in alle
landen. Grenzeloos is de verwarring, niet het
minst die der denkbeelden, doob ook in bet
Lnnerlijk leven bet leven des gemoeds.
In hun angst en vrees, hebben sommigen
geen levenamoed meer en vertwijfeld als 't
ware volgt men wie met de grootste woorden
schermt en het meest positief een weg ter
uitkomst aanwijst, waarvoor bij niet de minste
verantwoordelijkheid draagt en de beteekenis
of de gevolgen aelf niet doorziet. Het men-
yScbelijk samenleven lijkt wel een dreigend
onweer. De zon is weg. Maar zou gemeen-
schappelijke nood de menschen samendirijven
om dicht bij elkander te staan en met ver-
eende kracht, voor zoover mogelijk zich te
beschermen tegen onheilen of de gevolgen
daarvan de verwarring der geesten is zoo
groot, dat vaak nog onder godsdienstigen
scbjjn, tweespalt is en blijft of zelfs grooter
word't onder wie bebooren samen te werken.
Twist en tweedracht, jalouzie en nijd, con-
currentiezucht en demagogic is vaak oorzaak
dat de beste krachten tegen elkander inwer-
ken. En het wordt ndg donkerder. De zon
varschuilt zich achter nog dikker wolk. En
bet wordt killer en het leven dreigt te ver-
stijven. Spreker wijst er op, dat el'ke tijd
genoeg heeft aan zijn eigen kwaad. Inzonder-
heid de tijd genomen tegenover de eeuwigheid,
tegenover God.. Maar toch is er onderscbeid
in tijdperken. In onzen modernen tijd is het
alsof de menscb in allerlei hotels in bet bin
nen- en in het buitenland kamers heeft maar
een tehuis niet. Het verwaarloozen van het
geestelijk leven, van de innerlijke zijde van
des menschen bestaan, heeft geleid tot een
niet kennen van die behoefte, wier vervulling
door het werkelijke leven, door dat wat eerst
leven is, wordt geeischt, heeft geleid tot een
bruut egoisme, tot een niet rekenen met dien
ander, tot een liefdeloosheid, tot hoogmoed'i-
gen eigenwaan, tot een niet kennen van elkan
der, tot een wantrouwen, tot een verbitte-
ring, tot baat. Het beeft geleid ook in het
stoffelijk leven, het maatschappelijk leven der
volkeren in hun onderling.e verhouding, dat
een toestand als waarin wij leven, economisch
leven, niet kon uitblijven, althans moest wor
den verscherpt en dat men elkandier niet kan
verstaan bij het streven naar middelen ter
genezing.
En temidden van dat alles staat daar de
boerenstand, die al jaren, zoo niet eeuwen
lang, bet kind van de rekening is als er oorlog
is, terwijl vrede zoo dikwijls ten zijnen koste
wordt gemaakt of behouden. Spr. wijst op
bet afnemen althans niet voldoende toenemen
van de bevolking ten plattelande. Zeeland
een landbouwende provincie bij uitnemendbeid,
aiet zijn bevolking zoo weinig voonutgaan,
dat het angstwekkend wordt. De boeren
stand is verre van nutteloos. Men heeft d-
landbouw opgeofferd aan andiere economisch
krachten. De boerenstand zou in deze tijden
ten onder gaan, als niet met kracht en ernst
daartegen werd gewaakt. De boer.en rnoeton
dat begrijpen en in eenbeid hun kracht zoeken
en laten varen allerlei kleine of grootere ver-
schillen. Als spr. kan spreken tegen de
regeering of tegen andere groepen der bevol
king, die de landbouwers willen terugdringen,
namens twintigduizend Zeeuwen, dan is dat
anders 'dan namens vijfduizend. Vooral als
de overige duizenden soms een ander geluid
laten hooren, om welke oorzaak dan ook. Men
moet er voor strijdien, dat nu men in de moei-
lrjkie overgangsperiode verkeert de landbouw
er versterkt uitkomt en hij eindelijk de plaats
inneemt zijner waardigheid naast handel en
industrie.
Men heeft verschillende wakkere vertegen
woordigers in de Eerste en de Tweede Kamer,
die waakzaam zijn voor de belangen van den
landbouw, maar dikwerf te klein in aantal
om grooten invloeld uit te oefenen. Het is
verkeerd het economisch evenwicht te ver-
storen door eenzijdige bevoordeeling van
handel en/of industoie, dit was zelfs de mea
ning van Adam Smith, den vader van den vnj-
handiel. Door den grooten voomitgang op
technisch gebied, door de concentratie van
mach'tige kapitalen verkreeg de industrie m
de 19e eeuw en de aanvang der 20e, een groote
macht, die den landlbouw bedreigde. O.a.
Jcwam er een steeds grooter verschil tusschen
de z.g. stedelijike loonen en de plattelands- of
landbouwloonen. In de laatste jaren moest
de regeering wel ingrijpen, zou niet de boe-
ren stand verdwijnen. De boer is de eenige
I producent, die niet zelf den verkoopprijs vast-
stelt De boer is afhankelijk van den kooper,
en deze is meestal niet de consument. Coope-
ratief veirkoopen is in menig land en ook bij
ons mislukt. Daarbij komt dat een boer zijn
producten dikwijls moet verkoopen.
j De vaststelling der prijzen houdt geen
rekening met de productiekosten, noch met de
moeite en den arbeid van den producent, noch
j met een loon, dat hij rechtmatig en bUlijk
I zou mogen verlangen. De groote instabiliteit
der prijzen bij de landbouwproducten moet op-
houden en de regeering kan niet krachtig
genoeg hfertegen optreden en daartegen
maatregelen berajmen en invoeren. Er moet
komen een volkomen economische bevrijding
en daartoe moet oak bet landbouwcrediet
behoorlijk ge re geld zijn. De modeme land
bouw eischt kapi'taal. Al geeft men echter
nog zooveel en nog zoo makkelij.k crediet aan
den boer, het zal niet ibaten, wanneer hij niet
krijgt de economische mcgelijkheden, om in
zijn arbeid zijn levensbestaan te viflden en
dies ook het opgenomen crediet voor zijn in-
stallatie of exploitatie terug te betalen. Men
moet hebben een verstandige, ordenende land-
bouwpolitiek, die den landbouw verzekerd
doet zijn van zijn productiekosten en het ge-
•heele platteland gelijkwaardig maakt aan de
andere takken van volksbestaan, den handel
en de industrie. Als men dan gaat spreken
van dure prijzen, dan wijst spr. er op, diat de
boer ook consument is. Het aanideel van den
boer in de verkoopprijzen van bet landbouw-
product aan den consument is uiterst gering,
De prijzen voor den consument dalen niet ge-
lijkeljj'k met die der landbouwproducten en dit
is toch niet de schuld van den boer en even-
min als de consumentsprijzen verhoogen. Zijn
aandeel in de vorming dier prijzen is daartoe
veel te gering. Er zijn gansch andere facto-
ren, die het leven zoo duur maken. De belas-
tingen vermin'deren niet, ook al worden de
levensmiddelen goedkooper. Daarbij komen
de tusschenpersonen en hetgeen de staat op-
eischt aan accijns e.d. Ten onrechte verwijst
men naar de wereldprijzen, want dat zijn prij
zen van landen waar de bevolking produceert
op het land als slaven. Dikwerf onmemsch-
waardig en het lot dier kleurlingen is vaak een
schande voor de Christelijke beschaving.
De theorie, dat men maar koopen moet de
producten van het land, dat deze het goed-
koopst produceert, ook al kunnen de anderen
niet onder gelijke condities produceeren, vol
komen onjuist. Er moet een positieve land-
bouwpolitiek gevoerd worden. Deze bestaat
niet in allerlei wetten en regelen die onvrucht-
baar blijken, of die uitgaan van de gedachte,
dat zij provisoir zijn, in afwachting van een
reddend element in een nabije toekomst.
Langen tijd hebben de regeeringen en vooral
ook de meerderheden in de parlementen ge-
profiteerd van de economische onwetendheid
der agrariers, van de verdeeldheid op politiek
en confessioneel gebied van de landbouwers
en him leidslieden en van het moeilijke om hen
te krijgen tot gemeenschappelflke actie en een
kracht te vormen. Gelukkig ontwaakt men
thans en onder de vrienden van den landbouw
zijn de bekwaamste economen. Zij werken
mede tot de verheffing van het platteland,
waarvoor het in de eerste plaats noodzakelijk
is, dat ook de landbouwer bij de levering der
landbouwproducten belooning krijgt voor zijn
arbeid zijn kapitaal, zijn ondernemingsgeest
en leiding.
Ook de Eirbeiders moet een behoorlijk
levensbestaan verzekerd zijn. Het is de taak
der landbouwmaatsckappijen naast het tech
nisch deel van hun arbeid, met kracht te
strijden voor gelijkheid van platteland en stad
en spr. aeht zich gelukkig te kunnen consta-
teeren, dat <}e Z. L. M. dit naar alle zijden en
op alle wjjzen nastreeft, en hi] vraagt den
steun van alle oprechte Zeeuwen hem daarin
te helpen, wat men allereerst kan door als 66n
man en vrouw lid der organisatie to worden.
Thains is de belooning van den landbouwer
voor zijn productie niet verzekerd en men
moet alles doen om zjjn maatschappeljjken
toestand te verheffen, ook dien van de boe-
rin. Daarvoor dient het landbouwhuishoud-
onderwija, want het oude spreekwoord blijft
altijd waar, dat het de vrouwen zijn, die de
huisgezinnen vormen of ontwrichten. Hun
invloed is enorm. Het gaat niet om vorming
van „dames", maar vorming .van vrouwen,
berekend voor haar taak in een modernen tijd
met nieuwe behoeften. Ook 'dit. is een onder-
deel van wel begrepen, juiste landbouwpoli-
tiek. Door eigen actie, waardig gevoerd,
zal ophouden, zij het dat het nog veel strjjd
zal kosten, de verkeerde beoordeeling is soms
minachting, waaraan de boer bloot staat. De
ontwikkeling is in de eene streek van Zeeland
wat beter dan in een andere, maar spr. ver-
wacht, dat vooral in Zeeuwsch-Vlaianideren,
waar reeds in de 2e helft der vorige eeuw
zulke ontwikkelde fiinke leden der Z. L. M.
werden gevonden. hun kleinkinderen en ach-
terkleinkinderen, der vaderen voetspoor zullen
drukken zullen zorgen, dat de Z. L. M. bier
weder spoedig algeheel zal zijn hersteld, en
eenige honderdtallen meer leden, ook uit den
burgerstand zal tellen. Weleer spande op
landhouwgebied Axel in Zeeland de kroon. Dooi
samenwerking en krachtig optreden kan meii
des te meer ook de stedeling aan het verstand
brengen, dat bet koren niet is als het gras, dat
van zelf groeit en de melk niet meer uit de
koei komt als het water uit de bran. Dit kan
medehelpen om bet platteland te doen op
leven en meer bevolkt te doen zijn, gelijk het
tallooze velen, meer dan thans, een bestaan
zal kunnen geven. Daardoor kan ook werk-
loosheid afnemen.
De landbouwproducten zijn van organischen
niet van mechanischen aard. En de ge-
oefende menscneuhand blijft noodig in den
landbouw. Ook bij gebruik van tractor en
machines moet men den aard van den grond
kennen en heeft men met dier, plant en weder
rekening te houden. Men verbouwe op onzen
bodem, wat Nederland noodig heeft en deze
bodem kan opleveren. Consumptie van de
vruchten van eigen bodem" is noodig, voorzoo-
ver dat mogelijk is, want daardoor zal de
landbouw kunnen worden opgeheven. In den
laatsten grooten oorlog heeft op alle fronts
de landbouw het grootste aantal dooden en
invaliden gekregen, maar men kent geen
oorlogen, die hun oorsprong hadden in den
landbouw. Deze ontketent niet den haat
tusschen de menschen. In alle landen beboo
ren de boeren tot de meest vreedzamen. Als
zij in de parlementen der wereld weder het
lot der volkeren beheerschen zal de vrede er
door gediend zijn. Maar daartoe is noodig een
zelfstandige boerenstand, verkregen door
medewerking van den staat, maar ook dooi
eigen organisatie, waarin alien 6en zijn. Zi1
moeten vormen een krachtig groen front. De
Z. L. M. weigert partijpolitiek in de organisa
tie te halen. Maar de leden der Z. L. M.
trachte, ieder in eigen partij mannen gekozen
te krijgen die den landbouw liefhebben en
kennen. Er zijn landbouwers en vrienden van
den landoouw ook in onze Kamers, laten zij
nooit vergeten hun afkomst en hun verplich-
ting jegens den landbouw en het platteland.
En°dan behoeven wij geen bezorgdheid te heb
ben als wij onder onze zorg opzien tot God.
Spr. deed nog enkele aanhalingem en her-
innerde ten slotte aan het „Let op Uw Saeck^
Luctor et Emergo! Worstelend zult Gij ook
ontkomen. Door strijd tot overwmnmg.
He plaats van den landbouw In
onze samenleving.
Vervolgens /erkr©eg de heer J. Smid, oud-
referendaris van bet departement van Land
bouw bet woord tot eene inleiding over: „De
plaats van den landbouw in onze samen-
leving".
Spreker zeide, dat dit zeker een actueel on-
derwerp is, en dat de moeilijkheden waarm
de wereld verkeert, voor een belangrijk deel
