KAMER VAN
KOOPHANDEL EN FABiilEKEN VOOR
ZEEUWSCH-J LAANDERiEN.
Vexgadering van Zaterdag 23 Maart 1935,
in de raadszaal te Ter Neuzen.
Voorzitter de heer J. A. van Rompu.
Verder tegenwoordig de heeren P. A. Nee-
teson, J. M. Oggel, I. van Melle, C. Wind van
ISerkesteyn, G. F. P. van der Peijl, J. F. de
Klerk, H. R. A. de Meijer, M. C. F. van Goe-
theni, A. J. Wijffels, A. de Vrieze en A. van
1 Heff.
I. Opening.
De VOORZITTER opent de vergadering,
jnel de volgende rede:
Mijne 'Heeren,
Hoewel reeds eenigen tijd is verloopen,
srnd? we den nieuwen jaarkring zijn ingetre-
den. wil i'k u toch, nu wij als college voor de
eersfce maal in dit jaar bijeen zijn, der ge-
woonte getrouw, een welkom toeroepen. en
tevens de beste wenschen uitspreken, zoo
voor uw persoon als voor uwe familie, voor
one zaken en bedrijf, er de hoop aan toevoe-
gende. dat deze, wanneer we aan het eind van
der jaarkring zijn gekomen, u redcn tot
terredenheid zullen geven.
Rij het uitspreken van deze wenschen acht
iik het ook een voorrecht, te kunnen consta
teeren. dat alien, tot dezen kring behoorende,
ven; om bij de bedrijven, daar aan annex te
bi^ven, ook ae ooit- en tuinbouw, de veehou-
denj enz. Huoesten in de steunmaatregeien
worden betrokken, al of niet gepaard met
ordening in die bedrijven. Daarna is ook ge
komen de industrie, waarvan het gevolg is,
dat de eene contingenteeringsmaatregel op
de andere volgt, hetgeen het bedrijfsleven zeer
moeilijk maakt. Dit is nog temeer het geval
geworden, nu de contingenteeringsmaatrege-
len van karakter zijn veranderd, nu zij niet
meer alleen zijn maatregelen ter bescherming
van een of andere industrie tegen overmati-
gen invoer, doch ook gebruikt worden als ruil-
object bij het sluiten van handelsverdragen
over uit- en invoer met andere landen. En
het kan niet uitblijven, dat dergelijke maat
regelen, genomen tot steun van de een, ten
slotte een offer voor een ander deel van het
bedrijfsleven beteekenen. Dit is voor hen,
die er door getroffen worden, te bejammeren,
maar het schijnt vrijwel onvermijdelijk.
En het is te vreezen, dat wij er in dit op-
zicht nog lang niet zijn. De vraag naar or
dening op velerlei gebied dringt zich meer en
meer naar voren. Er zijn teekenen, die er op
wijzen, dat ook de Regeering dien weg uit
wil. Ik zal mij thans onthouden van een uit-
wijding over dat vraagstuk zelf, maar toch
moet mij de opmerking van het hart, dat er
i i bn mil twnfel bestaat, of dit, bn den grooten
die met ons den vongen laarkrmg mtraden, J
6 J stnjd van belangen, die in onze maatschappij
zal blijven bestaan, zoolang er menschen zijn
met verschil van doorzicht, energie en tem
perament, de oplossing zal brengen in de
moeilijke tijden, die wij beleven.
Voorzeker is het, na deze pessimistische
nog in leven zijn. In het bijzonder is het mij
een genoegen, den heer I. van Melle hier weer
als lid der Kamer te begroeten. Ik ben over-
tnigd, uit alter naam te spreken, wanneer ik
zeg, dat het alle leden een voldoening is ge-
weest, dat hij kort na zijn uittreden, weer tot
lid der Kamer is herkozen, en wij hem weer
in ons midden zien, en bij verschillende ge-
legenheden ook weer van zijn doorzicht en
kennis voor het werk der Kamer zullen kun
nen genie ten.
Ons wacht in dezen kommervollen tijd weer
zorgzamen arbeid. De tijden zijn donker.
Mogen ons de noodige krachten en beleid
•worden geschonken, om ook als leden van dit
college die arbeid naar behooren te verrichten,
en xnoge onder den zegen des Allerhoogsten,
die arbeid strekken tot bevordering van de
algemeene landsbelangen, en die van de
streek, welke wij vertegenwoordigen, in het
bijzonder.
Ook thans zult u van mij verwachten een
terugblik op het afgeloopen jaar. Die herin-
nering is er in het algemeen eene aan don-
jkere tijden. Zij was er ook eene van diepen
touw, waarin, met ons Koninklijk Huis, onze
natie tot tweemaal toe gedompeld werd. De
Koninklijke familie werd daardoor op den jaar
tot op de helft van Haar aantal leden terug-
gebracht. Den 20sten Maart overleed H. M.
Koningin Emma, de Koningin-Moeder, die
sinds Hare komst in ons land zoo een was
geworden met onze natie, die zooveel heeft
verricht tot welzijn van ons land, en in het
hijzonder voor de lijdende menschheid, terwijl
reeds op 3 Joli d.a.v. vrij onverwacht ons het
bericht gewerd van het overlijden van Z. K.
Tl Prins Hendrik der Nederlanden, den Ge-
maa) onzer Koningm, waardoor in onze vor-
Stelijke paleizen achterbleven een rouwende
wed uwe en Hare Dochter, welke in die droeve
dagen voorzeker zijn geschraagd door de be-
wijzen van aanhankelijkheid en medeleven van
het Nederlandsche volk.
En wanneer ik van deze droeve dagen voor
onze Koninklijke Familie en de Nederland
sche natie den blik afwend, en bezie den eco-
nomischen toestand van handel, industrie,
Jandbouw, scheepvaart en wat dies meer zij,
dan is het daarvan voor te hangen beeld wei-
nig bemoedigend. DaJ de taak, u een en
ander in herinnering te brengen, tot weinig
opgewek-theid stemt, zult gij alien, die ieder
in eigen zaken of bedrijf de gevolgen onder-
•wndt van de depressie, waarin wij leven, ten
•voile beseffen. Die depressie drukt niet
plaatselijk, niet alleen op ons gewest, op ons
land, doch treft de geheele wereld. De hoop,
die wij aanvankelijk koesterden, dat het een
tijdelrjke inzinking was, die ons bedrijfsleven
heeft getroffen, die hoop hebben we wel moe
ten laten varen, en ik vrees, dat we nog niet
het. juiste besef hebben oimtrent het peil,
waarop onze economische toestand zich ten
slotte zal moeten stahiliseeren.
De crisis drukt in het algemeen zwaar, en
daartoe werkt ook mede het feit, dat de
vooruitzichten somber zijn, dat men geen
gunstig verschiet ziet, dat integendeel de om
standigheden, die aanleiding gaven tot het
intreden der crisis nog steeds, door de toe-
standen in verschillende landen, en de maat
regelen der regeeringen ten bate van hun
eigew land, worden verscherpt.
Dat de crisis zwaar op bet zakenleven en
<jds volk drukt, spruit ook voort uit de om-
beschouwingen, aangenaam nog te kunnen
constateeren, dat der Kamer ook rapporten
bereikten, die spraken van tevredenheid over
bereikte resultaten, zelfs van goede hoop op
de toekomst.
Werkloosheid en economic.
Over het algemeen was de werkgelegen-
heid in het gebied der Kamer weer afgeno-
men, en het aantal werkloozen grooter, het
geen de gemeentebesturen, in verband met de
steunuitkeeringen voor groote moeilijkheden
plaatste. Dit nog te meer, waar de door de
Regeering aangekondigde nieuwe maatrege
len betreffende bijdrage in de steunuitkeering
en financieele regeling tusscben Rijk en Ge-
meenten voor bet overgroote deel der gemeen-
ten een betrekkelijk groote vermindering van
mkomsten deswege beteekenen.
Met betrekking tot toeneming der werk
loosheid hangt nog een donkere wolk boven
een der gemeenten van ons gewest, wegens
gevaar van stopzetting van de eenige spiegel-
glasfabriek in ons land, die door het verlies
van hare exportgebieden, in ons land, waar
ook nog veel van dat product uit het buiten-
land wordt ingevoerd, geen voldoenden afzet
kan vinden om *het bedrijf staande te hou-
den. Zoowel door de Kamer als door het be
trokken gemeentebestuur zijn, met steun van
het provineiaal bestuur bij de Regeering
pogingen aangewend om maatregelen te ver-
krijgen, waardoor dat bedrijf en die werkge-
legenheid voor ons land zou kunnen worden
behouden, doch tot hiertoe hadden deze niet
het gewenschte resultaat, zoodat de hoop
daarop hoe langer hoe meer vervliegt.
Voor zoover de omvang van het geldelijk
verkeer op de kantoren der posterijen in het
gebied der Kamer een beeld kunnen geven
van het handelsverkeer, moet worden gecon-
stateerd, dat dit, zooals uit de later te publi-
ceeren statistieken zal blijken, hooger is dan
het jaar te voren, zoodat er toch leven was
in den handel, en ook andere gegevens op
financieel gebied wijzen in die rifehting, doen
zelfs denken aan herlevend verkeer.
Bevolking.
Ook de bevolking van Zeeuwsch-Vlaanderen
nam weer toe. Zij bedroeg op 1 Januari 1934
83.084 en op 1 Januari 1935 83.672. De toe-
name was grooter dan het jaar te voren.
Toen 382, thans 588. Het verschijnsel, dat de
grootste gemeenten in bevolking toenemen,
en dat der kleinste gemeenten daalt, viel ook
thans te constateeren.
Ter Neuzen nam toe met 178, Hulst met 85,
St. Jansteen met 84, Breskens met 63, Axel
met 40 inwoners.
Een conclusie, die uit bovenvermeld ver
schijnsel zou te trekken zijn, is, dat in die
grootere gemeenten de beste regelingen be
staan voor de verzorging van werkloozen,
welke regelingen in kleinere gemeenten niet
steeds worden aangetroffen.
Loodsgelden.
Met betrekking tot de loodsgelden voor de
haven van Ter Neuzen, in verhouding tot die,
geldende voor de Belgische havens, kwam in
zoover verandering dat de loodsgelden voor de
Nederlandsche havens, ingevolge het aange
standigheid, dat zij volgt op een trjdperk van nomen nieuwe wetsontwerp, met 20 zijn
hijzondere hoogconjunctuur, op een tijdperk
van scbtfn-welvaart. Waar ik dit laatste
woord gebruik, zullen de oudere leden der
Kamer zich wel herinneren, dat ik meerma-
len in mijn jaar-overzichten blijk heb gege-
ven die welvaart, die nu al meer dan een jaar
of vijf definitief achter den rug is, niet te
vertrouwen, dat de bloei, waarin toen ver
schillende zaken en bedrijven verkeerden, mij
weinig gefundeerd voorkwam, omdat er zich
toen ook reeds gevallen hadden voorgedaan,
dat bedrijven, die op een hoogen trap van
bloei en ontwikkeling schenen te staan, na
een korte periode geheel fcot verval kwamen.
En hetgeen toen enkelen overkwam, heeft
zich later, als een olievlek, uitgebreid over het
geheele maatschappelijk leven.
Wrj hebben meer tijden van groote inzin
king beleefd. Ook in de tijden van de zeven-
tiger jaren, na den Fransch-Duitschen oorlog
was de toestand zeer nijpend. Maar deze
werd toen niet zoo zwaar gevoeld, omdat zij
niet was voorafgegaan door zoo'n tijdperk van
ongekende hoogconjunctuur, waarin alles
hoog opgedreven was. En juist die terug-
keer tct een lager levensniveau maakt het
zoo moeilijk.
Door de moeilijkheden, waarin in de aller
verlaagd. De Minister van Defensie gaf te
kennen, geen aanleiding te hebben, in zake
de loodsgelden voor de Scheldehavens een
regeling voor te stellen, afwijkende van die
der andere Nederlandsche havens.
De nog gebleven ongunstige verhouding zal
dus bestendigd blijven, tot het misschien bij
een nieuwe verdragsregeling met Begie ge-
lukken zal, weer overeenstemming te verkrij-
gen over de duidelijke bedoeling van het
Scheldereglement van 1842, waarhij werd be-
paald, dat de loodsgelden voor de Nederland
sche en Belgische Scheldehavens gelijk zou-
den worden gesteld.
Electrificatie kanaalbruggen.
De electrificatie der kanaalbruggen te
Sluiskil en te Sas van Gent, waarnaar zoo
lang verlangend is uitgezien en waarvoor zoo
menigwerf pleidooien tot den Minister van
Waterstaat zijn gericht, kwam in het afge
loopen jaar nog niet tot stand, maar toch
werden daarvoor voorbereidingen getroffen.
In den aanvang van 1935 werd dit werk vol-
tooid, en met 1 Maart in gebruik genomen,
hetgeen zoowel ten bate van het verkeer door
het kanaal, als het landverkeer een groote
verbetering beteekent.
Sluisbouw te Ter Neuzen.
eerste plaats het landbouwbedrijf kwam te kwestie van het bouwen eener nieuwe
nnrlraarfin /Ififw HC± annrmP HflllTlO" VflTI HPTl A 1 mnv.
verkeeren, door de enorme daling van den
wereldprijs der producten, is het noodzakelijk
geworden, dat van Regeeringswege werd in-
gegrepen, olm die belangrij'ke bron van be-
groote zeesluis te Ter Neuzen bleef nog on-
opgelost, en zal dit waarscbijnlijk ook wel
blijven, zoolang men in Belgie niet bereid
blijkt tegenover Nederlandsche belangen de
staan van ons volk voor ondergang te be- n0cdige tegemoetkoming te betoonen, die aan
hoeden. Ik heb het vorig jaar in den breede Regeering te Brussel als voorwaarden zijn
de noodzakelijkheid van dien steun uiteenge- genoemd,^ om de medewerking onzer Regee-
zet, tegenover de steeds meer en meer op-
duikende stemmen, die meenden, dat die
steun kon worden gemist, en die bedrijven
zich behoorden „aan te passen". Die steun
is nog onverzwakt noodig, en dit wordt dan
ook terecht door de Regeering ingezien.
ring te verkrijgen voor het openen van on-
derhandelingen over het bouwen eener nieuwe
zeesluis ten behoeve der haven van Gent, te
Ter Neuzen.
Dezer dagen is door een der Gentsche af-
gevaardigden in de Belgische Kamer ver-
Toch acht ik het gepast. ook een waarschu- j zocjjt, de Regeering over dien sluisbouw te
wend woord te doen hooren, dat de gesteun- mogen interpelleeren.
Havenuitbreiding te Ter Neuzen.
Na aanneming van het wetsontwerp tot
onteigening van gronden ten behoeve van de
havenuitbreiding is voortgegaan met de voor-
bereiding der uitvoering, van dat werk. De
noodige terreinen zijn aangekocht. Dezer
dagen heeft de aanbesteding van het werk
plaats gehad, en is dit aan een der inschrijvers
opgedragen. Het zal gedeeltelijk moeten wor-
den uitgevoerd door ingeschreven werkloozen,
j terwijl de kosten zullen worden bestreden uit
i het Werkfonds.
Kanaliseering van Zeeuwse.h-Vlaanderen.
Zooals reeds het vorig jaar door mrj werd
I aangestipt, is de kans, dat er nog ooit tot ka-
I naliseering van Zeeuwsch-Vlaanderen zal
de leiders der landbouwbedrijven geen aan
leiding behooren te goven t'ot gerechtvaar-
digde oppositie. Laten zij toch ook het
„leven en laten leven" betrachten, en waar
nan bedrijf door heffingen van de geheele
samenleving wordt gesteund, zich er van
■onthouden, door rechtstreeks of zijdelings op
te treden op terreinen buiten hun bedrijf, an
dere categorien van het bedrijfsleven het be
staan moeilijker of onmogelijk te maken. De
klachten daartegen nemen in den laatsten
tijd toe. Laat men toch bedenken, dat de
verschillende groepen van het bedrijfsleven
elkaar noodig hebben, en ieder voor zich het
recbt eischt van bestaan.
Doch de Regeeringssteun heeft zich niet al-
fe6n kunnen bepalen tot de landbouwbedrij-
worden overgegaan, zeer gering. De opvol-
gena optieaeuae Ministers van Waterstaat
gevceien o§.ar steeds minaer en minder voor.
Uo„r ae buuengewone cnuwikkelmg van het
mechanisch vervoer en de gemakken, die dit
biedt, is er ook des te minder aanleiding tot
kanansatie en aie omstandiglieid zal ten
slotte op de kanalisatie in het algemeen wel
een ongunstigen invloed hebben.
De landwegen.
Met verbetering der landwegen werd. steeds
voortgegaan. Van den weg PhilippineDrie-
kwart werd een deel verbeterd, om dat werk
in 1935 te voltooien. In den weg van Ter Neu
zen naar Hulst, via Zaamslag, werd voortge
gaan met verbetering, en wel van het vak De
KraaiTer Hole en Rapenburgsche Tol-
Zaamslag Veer, terwijl ook voltooid werd de
verbetering van den weg van de koin te St.
Jansteen tot grens-Koewacht en van de grens
te Zuiddorpe naar Koewacht Zand.
In den weg van Axel naar Ter Neuzen werd
voortgegaan met de verbetering door verbree-
ding en vernieuwing van het wegvak Oude
TolMargrette.
Omtrent de wegsverbetering van den weg
van HulSt naar Kijkuit, welke ook zeer drin-
gend noodig is, en waarvan de Minister van
Waterstaat de toezegging heeft gedaan, deze
voor rekening van den Staat te nemen, valt
mede te deelen, dat daarvoor op de Staats-
begrooting f 105.000 is uitgetrokken, en daar-
aan vermoedelijk in 1935 zal worden begon-
nen.
Zoo naderen we toch langzaam het tijdstip
waarop aan den meermalen uitgesproken
wenscheen goede doorgaande verbindings-
weg van Oost naar West zal zrjn voldaan, en
breekt, zij het ook in langzaam tempo, het
tijdstip van de revisie der tertiaire wegen
aan.
De veerdiensten over de Schelde.
Daaromtrent valt te vermelden,,dat de ex-
ploitatie van den veerdienst VlissingenTer
Neuzen, voor welks behoud onze Kamer krach-
tig heeft bepleit, ondanks het verhoogde ta-
rief, in een behoefte van het reizend publiek
blijkt te voorzien, daar de opbrengst de ra-
ming van Gedeputeerde Staten heeft over-
troffen. De verwachting, die ik daaromtrent
het vorig jaar uitsprak, is vervuld.
Omtrent den veerdienst WalsoordenHans-
weert werden meermalen klachten vemomen,
dat bij lagen waterstand vrachtauto's te Wal
soorden wegens de inrichting van het steiger
voor den laagsten waterstand niet op of van
de veerboot konden rijden. Hieramtrent is wel
eens opgemerkt, dat zich die gevallen niet
menigvuldig voordeden, doch het spreekt wel
van zelf, dat de bestuurder van een auto, die
deze ervaring eenmaal heeft opgedaan, zich
een tweede maal daarvoor wacht, en een an-
deren weg kiest.
Indien eenmaal de inloophavens, gesch|kt
voor koplading, waarvoor door den rijkswater-^
staat plannen worden ontworpen, en waarvan
de kosten volgens toezegging van den Minis
ter-President zullen worden -gedekt uit het
Werkfonds, zullen zijn voltooid, komt aan dit
euvel automatisch een eind. Vermoedelijk zal
het nog wel voorjaar van 1936 worden, eer
voor die werken de eerste spade in den grond
wordt gestoken.
Met betrekking tot de veerdiensten kan ook
nog worden meegedeeld, dat aan bet eind van
het jaar door Gedeputeerde Staten der pro-
vincie een aanzienlijke verlaging van het
vrachttarief voor lading van motorvoertuigen
werd ontworpen, en deze met 1 Maart 1935
werd ingevoerd. Al zijn we daarmede nog niet
zoover, dat geljjkstelling met andere veren
over rivieren is verkregen, zoo is die ver
laging toch reeds een flinken stap voorwaarts.
De zeevaart en binnenvaart op het
kanaal Ter NeuzenGent.
De vaart op het kanaal was, voor zoover
betreft de bestemming voor Ter Neuzen, iets
minder dan 't jaar te voren. De bedrijvigheid
voor de zeevaart was in hoofdzaak te danken
aan de industrieen te Sluiskil, voor aan- en
afvoer van grondstoffen en producten.
Minder was de aanvoer van steensoorten,
kunstmest en pijpaarde, die van stukgoederen
en bout normaal. Met inbegrip van die, be-
stemd voor Sluiskil, kwamen binnen 274 zee-
schepen, met een inhoud van 319.796 reg. ton-
nen, terwijl 317 zeescbepen, met een inhoud
van' 329.568 reg. tonnen van Tex Neuzen uit-
voeren. Blijkens de gegevens van het Cen-
traal Bureau voor de Statistiek, was het
totaal van het havemverkeer (in- en uitvoer)
te Ter Neuzen (waaronder Sluiskil en Axel)
ter zee 672.522, langs de rivieren 625.673,
samen 1.298.195, welke cijfers over het jaar
1933 waren resp, 738.492, 352.913, samen
1.291.405 reg. tonnen. Het totaal geeft dus
geen noemenswaard verschil.
Met bestemming voor Gent werden opge-
schut 1948 zeeschepen, met een inhoud van
1.720.801 reg. tonnen, tegen 1788 met 1.620.687
in het jaar te voren.
Bestemd voor Sas van Gent kwamen bin
nen 35 zeeschepen, met een inhoud van
28.977 reg- tonnen; het jaar te voren 32 sche-
pen, met 27.870 reg. tonnen inhoud.
Om te lossen kwamen te Ter Neuzen bin-
men 2318 'binnenschepen, met een inhoud van
424.260 seheepstonnen (het jaar tevoren 2809
met 624.763 seheepstonnen) terwijl met lading
vertrokken 2363 binnenschepen, metende
497.502 seheepstonnen (het jaar te voren
2264, metende 534.250 seheepstonnen). Het
aantal met lading binnengekomem schepen was
alzoo geringer, evenals de totale inhoud, ter
wijl het aantal met lading vertrokken sche
pen hooger was. Minder was de aanvoer van
stukgoederen, gemengde lading, steenkolen,
hout, gebakken sbeen, meststoffen, peulvruch-
ten en granen, schaaldieren en vischsoorten,
terwijl hooger was die van kalk, cement, na-
tuursteensoorten, aardappelen, ijzer en erts;
normaal die van grind en zand. Wat de uit
voer betreft daalde die van stukgoederen,
steenkolen, gebakken steen en beetwortelen,
terwijl normaal bleef die van gemengde ladin-
gen, kalk, cement enz., natuursteen, aard
appelen, hooi, stroo en veevoeder, ijzer en erts
en hooger die van hout, meststoffen, peul-
vruchten, graan en meelsoorten.
Aan de Axelsche Sassing kwamen 609
schepen, metende 72.346 seheepstonnen en
vertrokken 611 binnenschepen, metende
72.314 seheepstonnen (het jaar te voren wa
ren die cijfers resp. 543 schepen metende
70.700 tonnen aangekomen en 543 schepen,
metende 70.342 tonnen vertrokken). f
Het' aantal schepen was alzoo hooger, hoe-
wel de tonnen-inhouu niet veel uiteenloopt-
Hooger was het aantal met stukgoederen
binnengekomen, fn het aantal leddge schepen;
kleiner was de aanvoer van aardappelen, vlas,
en graan. Hooger was de uitvoer van aard
appelen, stukgoederen, graan en beetwortelen.
evenals het getal tedig vertrokken schepen,
minder uitgevoerd werden vlas, steenen en
zand.
Het scheepvaartbedrijf.
De scheepvaart ontkwam niet aan de alge
meene depressie en zit deerlijk in de knel
Op de uitkomsten voor de zeevaart was sterk
van invloed de depreciatie van het Engelsche
pond sterling, dat als waardemeter voor de
vracbttarieven gialdt, en in guldens omgezet
een laag bedrag aangeeft.
Voor de binnenlandsche vaart heeft, zooals
bekend, de Regeering ingegrepen door het in-
voeren der wet op een zooveel mogelrjk even-
redige vrachtverdeeling. Hoewel niet ontkend
kan worden, dat die regeling voor de schip-
pei's, voor zoover zij aan de beurt kunnen
komen, eenige verbetering heeft gebracht,
zoowel vo-or wat betreft de vrachtbepaling als
de vrachtcondities en de omstandigheden,
waaronder zij bevracht worden, heeft deze
wet allerminst bevrediging geschonken. De
klachten over deze wet, zoowel in hare uit-
werking als in hare toepassing, zijn legio, al
hooren we daarvan niet zooveel in het gebied
Gazer Kamer. Het is der Kamer bekend, dat,
hetgeen nu ten opzichte van de resultaten
dier wet wordt gehoord, betrekkelijk door ons
is voorspeld. De klachten vinden, voor wat
betreft de schippers, hun oorzaak in den te
langen wachttijd, dien zij veelal moeten door-
maken, eer ze aan de beurt komen, waardoor
■voor hen het voordeel van een redelijken
vrachtprijs voor hun werk weer teloor gaat.
De oorzaak daarvan is niet ver te zoeken. Er
is te weinig aambod van vracht, of te groot
aanbod van scheepsruimte. En in den laatsten
tijd duiken weer stemmen op, die de scheeps
ruimte zouden wlllen verminderen, door op-
ruiming, met schadevergoeding aan de schip
pers, van de oudste' schepen.
Dan doet zich ook het feit voor, dat meer
en meer vervoer aan de schepen wordt ont-
trokken, door motorisch vervoer te land. Aan-
gezien de vrachtauto de vracht brengt van
fabriek of magazijn tot huis of bouwterrein,
doet deze aan het vervoer te water een buiten-
gewoon sterke concurrentie aan. Een dezer
dagen vermeld geval, waarbij door een com-
binatie van vrachtauto-ondememers is ge-
tracht een vervoer van 6 millioen steen, een
vracht voor ongeveer 25 tamelijke schepen,
van de steenfabrieken aan de Waal naar de
residentie in handen te krijgen, hetgeen dan
voor hen een 1000 ladingen met 10- tot 15-tons
auto's zou hebben beteekend, spreekt in dat
opzicht boekdeelen. Men moest rekenen en
nog eens rekenen, om die vracht voor het ver
voer langs den waterweg te kunnen behouden.
Door het tekort aan vervoer en de lange
wachttijden klagen de particuliere schippers
over achterstelling bij hun fortuinlijken col-
lega's, die in vaste relatie varen, en meenen,
dat die vaste relaties door verschillende be-
vrachtingscommissies in te grooten getale
worden afgegeven.
Dan zrjn er ook klachten over de beurt-
vaart, die zich ten onrechte zou bezig houden
met massa-vervoer. "De beurtvaart klaagt
weer. dat zij in baar vervoer, voor wat de hoe-
veelheid betreft, wordt beperkt, en nu in
meerdere gevallen werk van hun vaste klan-
ten aan een ander zien vergeven, terwijl zij
in sterke mate eoneurremtie ondervinden van
spoor en A.T.O.
En bij die klachten van schipperszijde komt
dan ook nog die van handel en bedrijf, die
zich in zijn vrijheid van handelen door de wet
beperkt acht en zooals zich in een grens-
streek als dat der Kamer kan voordoen
beconcurreerd ziet door het vervoer uit het
buitenland, dat vrij is.
Zoo werd aan de Kamer met naam en toe-
naam de klacht overgebracht, dat schippers
niet voor ieen zeker bedrag een lading wilden
vervoerein van af een industrieele ondemermng
aan deze zijde der grens, doch dat eenzelfde
vracht van een concurreerende fabriek in Bel
gie gevestigd wel tegen een lageren prijs werd
aangenomen, met het gevolg, dat de in Neder-
land gevestigde fabriek, waar het een scherp
ooncurreerend artikel betreft, afnemers ver-
speelde. Op die wijze benadeelen die schip
pers, misbruik makende van een wet, te hun-
nen behoeve ingevoerd, de Nederlandsche
industrie.
Bij die moeilijkheden, die zich reeds voor
doen, is nu gekomen het arrest van den Hoo
gen Raad, waarbjj de vaart op den Rijn vrij
werd verklaard, zoodat vrachten van of naar
plaatsen aan den Rjjn gelegen, niet onder de
werking der wet zouden vallen. Een oplos
sing van deze moeilgkheden schijnt de regee
ring niet te kunnen vinden, en aangeziem daar
door een opgelijk recht zou ontstaan in ons
land, zou er, naar men meent, weinig anders
overbljjven dan intrekking der wet.
Dit zou toch zeker ook weer te bejammeren
zijn, daar de wet, bij al de bezwaren die zij
bracht, toch ook haar goede kanten heeft, en
en de schippers nu maar moeilijk aan hun lot
zal kunnen overlaten. Het is inderdaad een
zeer moeilijk vraagstuk, waarvan ik de oplos
sing met belangstelling afwacht.
Spoor- en traimvegen.
Omtrent de spoor- en tramwegen in het
gebied der Kamer valt te constateeren, dat
de totale uitkomsten bleven beneden die van
het jaar te voren. Voor wat de details be
treft, kan worden medegedeeld, dat het pas-
sagiersverkeer op de spoorwegen verhoogde
cijfers aangeeft voor de grensstations. Te
Hulst b.v. steeg het aantal aangekomen reizi-
gers van rond 45.000 tot 64,000 en te Sas van
Gent van 19.000 tot 25.000. Te Axel was het
aantal ongeveer 1000 hooger, te Ter Neuzen
5000 lager.
Het vrachtvervoer was stationnair te nuist,
voor aankomst te Axel meer dan 50 lagei
te Ter Neuzen was de aanvoer hooger, even
als te Sas van Gent. De uitvoer van het sta
tion Axel en Sas van Gent is gedaald, die van
Ter Neuzen zelfs aanzienlijk gedaald, nd. met
50
Voor de tramwegmaatschappijen was het
reizigersverkeer mintJor dan het jaar te voren,
evenals het vervoer van suikerbieten. Voor
de Z.V.T.M. valt een toeneming van het goe-
derenverkeer te vermelden, dat voor de tram
HulstWalsoorden stationnair bleef.
Bedrijven.
De omstandigheden waren voor den
scheepsbouw nog niet gunstig. Dat was ook
voor onze werven niet beter. Alleen is op een
der werven tegen sterk gereduceerden prijs
een houten visschersscheepje gebouwd kun
nen worden.
De Ter Neuzensche scheepsbouwwerf moest
het alleen hebben van reparaties; daarvoor
werden meer opdrachten ontvangen dan het
jaar te voren, en kan daardoor van eenige
opleving gesproken worden.
De berichten omtrent de tegelfabrieken
komen met die van het vorig jaar overeen.
Daarbij kan van een normale exploitatie geen
sprake meer zijn. De mededeelingen van de
handelaren in bouwmaterialen loopen uiteen.
In verband met de plaats van vestiging van
het bedrijf, daar in de eene plaats meer ge
bouwd is dan in de andere, toonen de cijfers
en uitkomsten van den omzet verschil. Alle
getuigen evenwel van scherpe concurrentie,
behalve dan in den handel in cement, waar
voor onder den invloed van de contingentee-
ring en daaraan van regeeringswege verbon-
den voorwaarden een ordening in het leven is
geroepen, die tot prijsverhooging heeft geleid.
Dit laatste is nu echter een bezwaar ge
worden voor de betonfabricage in ons gewest.
De betonfabrikanten kunnen als zoodanig
geen invoervergunningen voor cement beko-
men. Zij moeten dus voor hun grondstof een
hoogercn prijs betalen. Aangezien de invoer
van betonnen voorwerpen niet is gecontingen-
teerd, en deze ook niet aan een bijzonder in-
voerrecht zijn onderworpen, is thans het ge
volg, dat belanghebbenden thans betonnen
voorwerpen uit Belgie betrekken, tegen veel
goedkooperen prijs dan die hier geleverd
kunnen worden, aangezien de Belgische fa-
brikanten thans behalve van hun normaal
goedkoopere bedrijfskosten ook nog genieten
van de in hun land goedkoopere grondstof.
Die concurrentie woidt hier in de hand ge-
weikt door het gemak, waarmede men die
voorwerpen uit Belgie per vrachtauto kan af-
halen.
Verder in ons land zal die concurrentie niet
worden gevoeld, aangezien dan, wegens den
afstand, de vervoerkosten dier zware artike-
len den lageren prijs van aankoop zouden
nivelleeren.
De cokesfabriek ondervond in verschillend
opzicht den ongunst der tijden, in de eerste
plaats als terugslag van den minder goeden
gang van zaken der metallurgische bedrij
ven, waarmede zij verbonden is, en voorts
door de cpntingenteering van den invoer van
steenkolen, waardoor voor die fabriek een
onzekeren toestand is ontstaan, voor wat be
treft het beschikbaar krijgen van het deel
harer grondstof, dat zij uit het buitenland
moet betrekken.
De daamaast staande stikstoffenfabriek der
Compagnie Neerlandaise de I'Azote werkte
krachtens de voortgezette vrijwillige oveteen-
komst tot contingenteering, op beperkte ca-
paciteit.
Zij ondervond, op het tijdstip dat, voor wat
betreft den prijs, afzet van hare pyrietasch
naar Duitschland loonend kon geacht worden,
het bezwaar van de ingevoerde clearing- en
uitvoermaatregelen, daar deze aan dien- uit
voer een beperking opleggen,
Voor de spiegelglasindustrie te Sas van
Gent werd de toestand hopeloos. De export-
gelegenheden naar het buitenland zrjn van
lieverlede zoo goed als alle gestopt, en de af
zet in het binnenland is niet voldoende om de
fabriek met de gietovens in bedrijf te houden.
De Kamer heeft zich ook in samenwerking
met het gemeentebestuur van Sas van Gent
met uitvoerige vertoogen tot de Regeering
gewend om maatregelen te nemen tot behoud
dier eenige fabriek in Nederland, door het
invoeren van een contingenteering van spie-
gelglas. De Minister van Economische Zaken
heeft echter bij de behandeling zijner begroo-
ting in de Tweede Kamer der Staten-Generaal
te kennen gegeven, dat hij geen aanleiding
had kunnen vinden ten behoeve van dit be
drijf het kanon der contingenteering te han-
teeren. De Minister had daarbij ook nog en-
kele argumenten aangehaald, die aan de Ka
mer niet juist voorkwam en en naar hare
meening op een misverstand moesten berus-
ten, hetgeen haar aanleiding gaf, deze zaak
nog eens bij den betrokken bewindsman onder
de aandacht te brengen. Qok van de zijde
van het gemeentebestuur van Sas van Gent
is dit geschied en het heeft ook niet outbro
ken aan den steun van het provineiaal be
stuur. Een regeeringsbesluit, dat in dit op
zicht redding zou kunnen brengen, is echter
nog niet afgekondigd. Ondertusschen gaat de
afbraak van het bedrijf, d.w.z. het stopzet-
ten van afdeelingen en het bedanken van het
personeel, voort, zoodat het te vreezen is, dat
de ramp van sluiting dier fabriek voor Z.-
Vlaanderen, in het bijzonder voor Sas van
Gent onafwendbaar is, en daarmede een
mooie werkgelegenheid, ook voor de toe
komst, voor Nederland geheel verloren gaat
en de voorziening in spiegelglas voortaan al
leen uit het buitenland zal plaats hebben
De afdeeling Chemische Producten dier on-
dememing werkte slechts op de helft van
haar productieyermogen. Contingenteering,
verhooging van invoerrechten en andere be-
lemmerende maatregelen, bemoeilijkten den
export naar het buitenland, terwijl integen
deel in Nederland de invoer vrij is, en vteem-
de superphosphaat tegen aflbraakprijzen op de
Nederlandsche markt worden verkocht. Ook
werkte, zooals reeds door mij is aangestipt,
door de houding van sommige schippers,
tegenover de bepalingen der wet op de even -
redige vrachtverdeeling. In hepaalde geval
len nadeelig voor den afzet van de producten
dier ondememmg.
De beetwortelsuikerfabrieken, te Sas van
Gent gevestigd, hadden voor wat de verwer-
king betreft, weer een voorspoedige campag-
ne. De weersomstandigheden waren in het
najaar gunstig, zoodat de aflevering regelma-
tig kon geschieden. De wereldsuikerprijs bleef
echter dalen, zoodat de teelt van suikerbie
ten, en in verband daarmede ook de beetwor-
telsuikerindustrie, in Nederland alleen met
regeeriiigssteun staande kan blijven. Die
steun werd voor de campagne 1934 met 10
pet. verminderd. zoodat de verwerkte hoe-
veelheid bieten minder was, niettegenstaande
de landerijen een ruixnen oogst opleverden. De
boven het kwantum, dat voor steun in aan-
merking komt, geteelde bieten werden meestal
gebruikt als veevoeder, voor eigen bedrijf of
daarvoor tegen lagen prijs aan derden ver
kocht.
De binnenlandsche consumptie van suiker is
eehter niet bevredigend, door den hoogen ac-
cijns van 35,75 per 100 K.G., terwijl boven-
dien de algemeene daling der koopkracht
daarop oofc van invloed zal zijn. Maar dan
voegt zich ongetwtjfeld ook nog bij de groote
afmetingen, die de smokkelhandel, in verband
met den hoogen accijns, heeft aangenomen. In
dit verband wordt melding gemaakt van ge
meenten langs of nalbij de grens, waar de
winkeliers geen pond suiker meer verkoopen,
terwijl toch niet aan te nemen is, dat de
bevolking geen suiker meer zou gebruiken.
Door die onbevredigende binnenlandsche con
sumptie kan de binnenlandsche industrie
minder profiteeren van het kleine cofnpen-
seerend invoerrecht, dat op suiker wordt ge-
heven.
De productie bij de Stijfsel- en Glucosefa-
briek te Sas van Gent verliep, de algemeene
omstandigheden in aanmerking genomen, vrjj
normaal.
De textielfabriek „De Schelde" te Sas van
Gent is voortgegaan met uitbreiding van haar
bedrijf en heeft, na de contingenteering van
de veredeling van haar fabrikaten, er ook
een ververrj aan verbonden, om in Nederland
de volledige afwerking van hare producten te
kunnen verzekeren.
Zooals reeds het vorig jaar is aangestipt,
hebben de contingenteeringsmaatregelen van
tricot en wollen stoffen de vestiging van een
aantal bedrijven uit het buitenland aan deze
zijde der grens, en voor het overgroote deel
nabij de Zuid-Oostgrens van Zeeuwsch-Vlaan
deren, ten gevolge gehad. De verkregen be-
drijfsresultaten zijn niet onverdeeld gunstig.
Naast optimistische rapporten daaromtrent,
kwatmen ook pessimistische te mijner kennis.
Ondertusschen bleek uit bij de Kamer inge-
stelde informaties, dat nog meerdere indus-
trieelen uit het buitenland overwegen, zich in
Zeeuwsch-Vlaanderen te vestigen.
Hoewel de omstandigheden en de vooruit
zichten voor de industrieen, die suikerwerken
en biscuits produceeren, niet gunstig kunnen
genoemd worden, hidden de te Breskens ge
vestigde bedrijven, door brjzondere energie
harer leiders en aanpassing aan de tijdsom-
standigheden, zich flink staande.
De vissc.herij.
De financieele resultaten van het mossel-
bedrijf waren in 1934 bedroevend. Door over-
productie was het aapbod grooter dan de
vraag, hetgeen oorzaak was tot een groote
daling der prijzen
Dit was ook aanleiding, dat de Regeering
ingreep en met ingang van 10 December een
minimumpriis voor de mosselen voor export
vaststelde. Naar mij werd medegedeeld, faalde
deze maatregel, d.wjs. had zij voor de bedrtf-
