ALGEMEEN NIEUW8- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
Tweede Blad.
DoorZeeuwsch-Ylaandersn in't Yerleden
No. 8975 VRIJDAG 7 APRIL 1933 73e Jaargang
BINHENLAND
BUITENLAHD
door
A. M. WESSELS.
TER NEUZENSCHE CO U RANT.
EERSTE KAMKR.
Vergadering van Donderdag.
Het wetsontwerp tot instelltog van bedrrjfs-
raden wordt aangenomen met 2911 stem-
men (tegen lib., chr. hist, en Blomjous, r.k.).
Aan de orde is de interpellatie-Oudegeest
over de toepassing der Vreemdelingenwet in
verband met Duitsche vluchtelingen.
6pr. drlngt aan op soepele toepassing dezer
wet.
Minister Donner zegt dat in het algemeea
de bepalingen worden toegepast, behoudens
bepaalde conorete gevallen. Vooralsnog zal
spr. deze houding handhaven, klachten zrjn
er tot nu toe niet.
De heer Oudegeest (s.d.) is niet gerust ge-
ateld.
De heer Kranenburg (v.d.) is evenmin be-
rredigd. Spr. wil een mime opvatting van de
ultzonderingsgevallen.
De ministser zegt te moeten handelen naar
bevind van omstandlgheden. Ook moet worden
gewezen op het bezwaar van den druk van
onze eigen arbeidsmarkt.
Aan de orde is het wetsontwerp tot wrjzi-
gtog Psychopatenwet.
De heer v. Sasse v. IJsselt (r.k.) acht het
ontwerp een stap achteruit.
De heer Mendels (s.d.) is het met den vori-
gen spreker eens. De minister maakt ten on-
rechte van de practijk van de bezuiniging een
Juridische theorie.
De berekening van de financieele resultaten
van het ontwerp acht spr. tendentious.
De heer Janssen (r.k.) is het grootendoels
met de vorige sprekers eens. Spr. zal echter
bet antwoord van den minister afv/achten.
De heer Kranenburg (v.d.) mot'.veert zrjn
litem tegen het ontwerp. Spr. vcrwacht hier-
door geen bezuiniging
De heer Pollema (c.h.) is overtuigd voor-
stander van bet wetsontwero. De bestiande
wet wordt niet toegepast als oorspronkelijk
de bedoeling was.
Minister Donner betooct, dat het hier gaat
om een bezuiniging, welke geenszins uitslui-
tend nadeelige gevolgen heeft.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Donderdag.
De Voorzitter stelt o.m. voor de landbouw-
machtigingswet op de agenda te plaatsen.
De heer Knottenbelt (lib.) heeft hiertegen
bezwaar; evenzoo tegen behandeling van het
ontwerp tot steun aan boomkweekers omdat
op het laatste ogenblik een zeer belangryke
nota van wijziging (aankoop van De Hooge
Veluwe) is ingediend.
De heer Snoeck Henkemans (c.h.) deelt
deze bezwaren niet.
De heer Albarda (s.d.) en Oud (v.d.) slui-
ten zich bij den heer Knottenbelt aan. De
laatste wyst erop, dat de regeering den aan
koop van het landgoed van den heer Kroller
wil forceeren, terwijl deze zaak niet zoo ur
gent ds.
De heer Van den Heuvel (a.r.) wenscht wel
het boom kweekersontwerp te behandelen, niet
de machtigingswet.
De heer Kortenhorst (r.k.) zegt, dat de
eommissie van rapporteurs van meening is,
dat de machtigingswet zeer spoedig behan-
deld moet worden.
De heer Braat (plattel.) heeft geen haast
met de machtigingswet, die den landbouw
niet zal helpen.
Een voorstel-Knottenbelt om de machti
gingswet niet op de agenda te plaatsen wordt
•angenomen met 36 tegen 31 stemmen.
De heer Snoeck Henkemans (c.h.) stelt bij
■aotle voor, de landbouwmachtigingswet a.s.
Maandag te behandelen. Deze motie wordt
met 37 tegen 31 stemmen verworpen.
De voorzitter deelt mede, dat de Centrale
afdeeling heeft besloten hedenmiddag In de
afdeelingen te onderzoeken het wetsontwerp
lnzake versnelden bruggenbouw.
De heer Vos ((lib.) heeft bezwaar tegen
deze overhaaste behandeling. De regeering
heeft vier jaar gewacht met deze zaak.
De heer Ketelaar (v.d.) sluit zich daarbij
aan.
De heer Albarda (s.d.) wenscht het ont
werp wel te behandelen in de afdeelingen, om-
(Alle vragen, opmerkingen etc., deze
Historische Rubriek betreffende, te zen-
den aan den heer A. M. WESSELS,
Conservator Museum te Goes.)
XLvn.
Uit Axel's Historic. III.
Gelukkig zou ook voor Axel de tijd aan-
breken, dat de stad weer aan Staatsche zijde
kwam. Toch veroorzaakte het verraad van
Servaas van Steelandt aan Axel een verlies,
dat niet meer hersteld werd.
Wij hebben in een vorige schets reeds mee-
gedeeld, hoe Neuzen, door die van Axel was
aangelegd en onderhouden, maar dat Axel
de Jurisdictie er over had. Neuzen was dus
geheel ondergeschikt aan Axel.
Door het verraad van Steelandt kwam hier-
aan plots een einde.
Gedurende de onlusten tusschen den Bis-
schop en het kapittel van Keulen, trok Par
ma, op verzoek van den Beierschen Keur-
vorst van Nuis, op Axel aan en belegerde die
stad op 10 Juli 1586.
De jonge Prins Maurits, met den Gouver-
neur Sidney werden nu uitgezondsn met 3000
man, zoowel te voet als te paard, om een in-
val in Vlaanderen te beproeven. In den nacht
van 16 op 17 Juli 1586 trok Piron, als bevel-
hebber namens Prins Maurits, met een aantal
dat het een aanzienltjke werkverruiming be-
oogt.
De Voorzitter leest den brief voor van den
minister van Waterstaat, waarin op spoed
wordt aangedrongen.
Het besluit der Centrale afdeeling wordt
goedgekeurd.
Een groot aantal wetsontwerpen is aan de
orde.
Bij het ontwerp tot steun aan de boom
kweekers neemt minister Verschuur de nota
van wijziginig (verkoop van de Hooge Velu
we) terug. De regeering behoudt zich het
recht voor, op deze zaak terug te komen.
De heer v. d. Heuvel (a.r.) wenscht het af-
nemen van boomen onafhankelyk te stellen
van het al of niet verleenen van crediet.
De heer Knottenbelt (lib.) vraagt, of het
den credietnemers geoorloofd zal zijn, den
grond met hypotheek te bezwaren.
De heer van Dis (ger.st.p.) hoopt, dat de
minister de verspreid wonende kweekers niet
zal uitsluiten.
De heer K. ter Laan (s.d.) wenscht de be-
paling, dat de credietnemer de loonen niet
mag verlagen.
Het wetsontwerp is aangenomen.
Steun aan de vlasteelt.
Bij wetsontwerp no. 11 (uitkeeringen ten
behoeve van de teelt en de verwerking van
vlas over den oogst 1933) betoogt de heer
Kortenhorst (r.k.) de wenschelijkheid van het
leggen van een moreele verplichting op de
vlasspinnerijen hier te lande om Nederlandsch
vlas te bewerken. Dit zou kunnen geschieden
bijv. door toekenning van een premie op het
gebruik van Nederlandsch vlas.
De heer Van den Heuvel (a.r.) steunt het
betoog van dr. Kortenhorst. Voorts zou hij
eenigen steun willen zien toegekend aan de
bewerking van het vlas in de spinneryen.
De heer Hiemstra (s.d.) betwijfelt of de
steun aan de bedrijven voldoende ten goede
komt aan de betrokken arbeiders. In Gronin-
gen hebben we gezien, dat 20 millioen per
jaar wordt uitgekeerd uit de Rijkskas, welke
som meer is dan het totaal aan loonen aldaar.
Desondanks trachten de werkgevers de loonen
weder lager te stellen. Spr. wenscht daarom
voorwaarden ter verzekering van de loonen
der arbeiders.
De heer Wijnkoop (comm.) ziet in het be
toog van dr. Kortenhorst een poging m het
Russische vlas hier te lande te weren. Blijk-
baar bedoelde hij daarmede de Russen van
dumping te betichten. Maar de arbeiders daar
te lande hebben het over het algemeen beter
dan de Nederlandsche arbeiders.
De heer Loerakker (r.k.) wijst den minis
ter erop, dat verschillende werkgevers in het
vlasbedrijf het overleg in arbeidsaangelegen-
heden met de arbeidersorganisaties bemoeilij-
ken of uitsluiten.
De bewering van den heer Wijnkoop dat de
arbeiders in Rusland het beter hebben dan
hun collega's hier te lande moet spreker ern-
stig betwijfelen.
Nog wijst spr. erop, dat landbouwers in het
Zuiden van Nederland Nederlandsche arbei
ders hebben ontslagen om Belgische arbeiders
ervoor in de plaats te stellen.
De heer Braat (plattel.) acht den steun cn-
voldoende en meent dat de loonen niet ge-
handhaafd kunnen blijven.
Minister Verschuur zegt, dat, als de regee
ring een algemeene bevoegdheidswet zou kun
nen gebruiken, zij voorwaarden aan de indus-
trie voor steun zou kunnen stellen. Dit in ver
band met den aandrang om de vlasspinnery
in den steun te betrekken.
Zeer hevig ergeren de regeering de gevallen
waarin boeren de landarbeidersorganisaties
niet willen erksnnen, weigeren, zich aan arbi
trage te onderwerpen, enz. Als de regeering
wat kan doen om aan dezen toestand een eind
te maken, zal zij het zeker niet laten-
De heer Wijnkoop die zei, dat de landarbei-
ders hier het nog slechter hebben dan in Rus
land, moet de overdriving er wat minder dik
op leggen.
De oplossing, die de heer Braat aan de hand
d.oet, is wat al te eenvoudig.
De Kamer keurt het wetsontwerp zonder
stemming goed.
Kippen- en eendenhoudcrij.
Aan de orde is wetsontwerp 13 (kippen- en
eendenhouderij
De heer Duijs (s.d.) zegt, dat de toestand
der eendenhouders speciaal in Noord-Holland
meer dan verschrikkelijk is. De richtprijs
voor de eendeneieren worde in ieder geval
zeker niet lager gesteld dan voor de kippen-
van de manschappen uit Neuzen, op Axel
aan.
Immers Neuzen was een hezitting der Geu-
zen geworden. Graaf van Hohenlo had er zich
van meester gemaakt en had zich er goed
vastgenesteld, teneinde vanuit deze basis den
vijand meerder afbreuk te doen.
Vlak bij Neuzen richtte hij een geweldige
schans op, nog bekend onder den naam van
de Moffeschans. Hierin was ook een predikant
die voor de geestelijke verzorging der solda-
ten zorgde.
De bewoners van Neuzen zagen nu een
praehtgelegenheid om vanonder de voogdij
van Axel weg te geraken en zelfstandig
recht uit te oefensn. De gelegenheid was te
schoon om deze niet te gebruiken. Immers
Neuzen was in Oranjehanden en Axel in die
der Spanjaarden.
Ze stuurden een deputatie naar Prins Mau
rits en deze bepleitten het recht voor Neu
zen. Zij toonden den Prins van Oranje aan,
dat zoolang Axel aan de zijde van den Span-
jaard bleef, zij aldaar onmogelijk terecht kon-
den staan.
Ja, dat vond de Prins van Oranje ook, wes-
halve hij, na advies van de Gecommitteerde
Raden te hebben ingewonnen, aan de bewo
ners van Neuzen een afzonderlijke Rechtbank
verleende, op den 23ste April 1584.
Het wa3 een provisioneele voorziening,
want zoo werd er duidelijk bij verklaard
„alleen bij provisie en totdat bij mijne Hee-
ren, de Generale Staten daarin anders in
voorzien zou worden".
De Neuzenaren trokken zich echter met
veel van deze restrictie aan. Zij hadden het I
eieren.. Hy mag niet beneden de 2.85 cent. Er
kome voorts een behoorlijke regeling ten aan-
zien van de gezinsinkomsten der menschen.
In de eommissie van advies moeten verder
worden opgenomen menschen, die als bedrijfs-
pluimveehouders optreden. Overigens zuUen
wij de werking der wet afwachten.
De heer Braat zegt, dat de minister steun
aan de eendenhouders niet mag beperken tot
Noord-Holland.
Minister Verschuur wijst op de ontstellende
maatregelen van Duitschland, die invloed heb
ben gehad op het eierbedryf. Blijven die maat
regelen zoo, dan is op den duur ook met steun
het bedrljf niet staande te houden.
Aan de rationeele basis van het bedrijf ont-
breekt in Nederland wel een en ander. Met
name de eendenhouderij heeft saneering nco-
dig.' Het bestuur van Noord-Holland zal er
wat voor doen. Met een lid van Gedeputeorde
Staten heeft spr. erover gesproken.
De eendenhouderij heeft op gelijke wijze de
.belangstelling der regeering als de kippen-
houderij.
De Kamer neemt het wetsontwerp zonder
stemming aan.
DE VERBETEKING VAN HET KANAAL
DOOR ZUID-BEVELAND.
Bij de verbeteringswerken aan de groote
Oostsluis van het kanaal door Zuid-Beveland
bij Hansweert zijn de duikers weer met hun
werkzaamheden begonnen. Dit deel van het
werk heeft vanwege de lage temperatuur van
het water sedert half December van het vorig
jaar stilgelegen.
DE RESERVES VAN I)E ZEEUWSCHE
GEWESTELIJKE TARWE-ORGANISATIE.
Op vragen van den heer Kersten:
Kan de Minister ook mededeelen, of het
juist is, dat in 1930 is bepaald, dat de Zeeuw-
sche gewestelijke tarwe-organisatie een reser
ve moest kweeken van eenmaal honderd dui-
zend gulden?
Is het den Minister bekend, dat aan reser
ves is gekweekt in 1930 64.606,23; in 1931
93.996,01?
Acht de Minister deze reserves, die reeds
anderhalf maal het bedrag van honderd dui-
zend gulden overschrijden, niet voldoende?
Wil de Minister maatregelen nemen dat de
over 1932 ingehouden gelden aan de nood-
lijdende boeren, die tarwe verbouwden en aan
de organisatie leverden, wordt uitbetaald?
heeft de Minister van Economische Zaken
en Arbeid geantwoord:
1. Ten einde den steun, welken de Tarwe-
wet-1931 beoogt, niet geheel alleen aan die
boeren ten goede te doen komen, die by het
in werking treden van de Tarwewet hun
tarwe van den oogst 1930 hadden bewaard
en voorts om eventueel geldelijke moeilijk-
heden bij de gewestelijke tarwe-organisatie
te voorkomen, is van regeeringswege aan de
genoemde organisaties in overweging gege-
ven van het bedrag, dat voor de geleverde
tarwe van den oogst 1930 werd ontvangen,
1 per 100 K.G. in te houden. Uit den aard
der zaak is daarbij geen bedrag vastgesteld,
dat als reserve gekweekt moest worden.
2. Het is den ondergeteekende bekend, dat
in 1930 en 1931 reserves zyn gekweekt als in
deze vraag zyn genoemd.
3. De ondergeteekende is van meening, dat,
al is de daardoor ontstane totale reserve van
anderhalf maal het bedrag van 100.000, die
reserve niet als overdreven is te beschouwen,
zulks met het oog op de vele rlsico's, welke
de gewestelijke tarwe-organisatie heeft te
dragen.
4. Het bestuur van de gewestelijke tarwe-
organisatie in Zeeland heeft reeds op de al
gemeene vergadering der tarwe-organisatie,
op 25 Februari j.l. gehouden, medegedeeld,
dat de voor 1932 ingehouden gelden aan de
leden zullen worden uitbetaald.
VRACHTVERDEELXNG EN DE BINNEN-
VAART.
Verschenen is het Voorloopig Verslag over
het wetsontwerp tot vaststelling van tijdelijke
maatregelen ter bevordering van eene zooveel
mogelijke evenredige vrachtverdeeling in de
binnensche epvaart.
Verscheidene leden waren van oordeel, dat
de binnenschipperij in haar geheel genomen,
door dien maatregel niet zal worden geholpen,
omdat de moeilijkheden, welke die tak van
volkswelvaart ondervindt, hare voornaamste
oorzaak vinden in een tekort aan vracht en
een teveel aan tonnage, waaraan tenultvoer-
legging der in het ontwerp neergelegde voor-
recht nu in handen en hielden het stevig vast.
De vergunning werd dan ook naderhand zelfs
na de Reductie van Axel door den Graaf
van Leycester geratificeerd op 24 Aug. 1585,
en bij de daaropvolgende Unien bevestigd.
Zooals gezegd trok Piron op Ajrel aan, en
kwam in den morgen van 17 Juli aan. Aan-
gezien de poorten gesloten waren, kon men
mceiliik in de stad komen.
Eindelijk verstoutte zich een soldaat om
langs den steenen beer, die het water scheid-
de in de stadsvestsn, de wallen te beklimmen.
Het gelukte hem, zonder gezien te worden,
in de stad te geraken. Eenige anderen wisten
hem te volgen.
Terstond maakte men zich meester van de
wacht aan de poort en openden dezen voor
het Statenleger, dat aanstonds als een vloed-
golf binnen marcheerde. De trompetter zette
de met Oranjedoek gevlagde trompet aan den
mond, en daar klonk het, door de Spanjaar
den zoo gehate, oud vaderlandsche Wilhel-
mus van Nassauwen door de lucht.
Niet zoodra hoorden de Spanjaarden de hun
hekende Oranjeklanken of schrik en verwar-
ring maakten zich van hen meester. Eenigen
trachtten de Oranje-menschen nog tegen te
houden, maar de opstuwende schare was niet
meer te stuiten.
Wel vielen er, vooral in de Lange Noord-
straat, nog scherpe gevechten voor, en lieten
eenige Spanjaarden en Duitschers het leven,
de strgd was spoedig beslist, en het gansche
garnizoen enkele vluchtelingen uitgezon-
derd werd gevangen genomen.
De bevelhebber Schoonauw, die reeds krijgs-
gevangen genomen was, eer hij nog iets van
stellen geen einde zal kunnen maken. Daar-
entegen zullen de meer welvarende schippers
ten bate hunner minder welgestelde collega's
schade lijden.
Bovendien werd bevreesdheid uitgesproken
dat de reeds in ruime mate beschikbare ton
nage nog zal toenemen, doordat schepen in
de vaart komen, die onder normale omstan-
digheden de binnenvaart hier te lande niet be-
oefenen en dat eene verhooging der scheeps-
vrachten de neiging tot het doen vervoeren
van goederen te land zal versterken. Ook
achtten de leden, hier aan het woord het niet
onmogeltjk, dat bedoelde verhooging het aan-
vankelijk langs onze zeehavens geleide ver-
voer zal doen overgaan naar havenplaatsen
in het buitenland.
Voorts vestigden de leden hier aan het
woord, de aandacht op de technische moei
lijkheden, welke aan de uitvoering der ont-
worpen regeling verbonden zijn.
Tenslotte betreurden zij, dat, nu de inladers
niet meer vrij zullen zijn in de keuze hunner
schippers, hiervan het meest nadeel zullen
ondervinden de schippers, die door het bezit
van goede vaartuigen en mede door groote
wilskracht zelfs thans nog in staat zijn, vrjj
geregeld te varen.
De leden, hier aan het woord, hadden er de
voorkeur aan gegeven, dat de binnenschipperij
op individueelen grondslag zou worden ge-
steund.
Sommige andere leden verklaarden, dat z(j
zich met de hierboven weergegeven beschou-
wingen slechts ten deele konden vereenigen.
Boven een regeling op individueelen grond
slag geven zij de voorkeur aan die, welker
totstandkoming de minister wenscht te be-
vorderen, hoewel zij de geboden hulp niet af-
doende achtten.
Andere leden achtten het de grootste ver-
dienste van heit wetsontwerp, dat het beoogt
de allerergste gevolgen der crisis voor die be-
volkingsgroep af te wenden, en daar steun te
verleenen, waar zonder hulp van overheids-
wege een debacle niet zou kunnen uitblijven.
De leden hier aan het woord, meenden te
moeten betwrjfelen of de vrachtverhooging
dusdanig zal zijn, dat Antwerpen het tot dus-
verre naar onze havens leidende verkeer tot
zich zal trekken. Het verblijf in de Zeeuwsche
stroomen, welke de verbinding met die stad
vormen, is gemeenlijk van vrij langen duur,
en vordert mitsdien geruimen tijd.
Hiertegen werd aangevoerd, dat het aantal
binnenschippers te onzent te groot is.
ENGELAND EN RUSLAND.
Sir John Simcm beeft, schrijft de N. R. Crt.,
Woensdag in bet Engelsche Lagerhuis de
redenen uiteengezet, die de Engelsche regee
ring ertoe hebben gebraeht bij het Lagerhuis
met zoo grooten spoed een noodwet in te
dienen die haar in staat moet stellen een ver-
bod van invoer van Russische producten af te
kondigen als zij dat noodig acht.
Sir John Simon heeft er niet alleea de ver-
tegenwoordigers van de arbeiderspartij, maar
zelfs den bedachtzamen liberalen leider Sir
Herbert Samuel niet van kunnen overtuigen,
dat de regeering met het beleid is opgetreden,
dat noodig was zoowel om de aangeklaagde
iagenieurs zoo doelxnatig mogelijk te bescher-
men ,als om tegelijkertijd de Engelsche in-
dustrie zoo weinig mogelijk te schaden. Men
heeft van den ibeginne af den indruk gekregen,
dat de, op het oogeniblik heel vaak zoo weiig
rustige en zelfbewuste Engelsche politiek in
dezen gehacideld heeft onder invloeden en lm-
plusies, waaraan zij zich niet geregeld zal
willen onderwerpen. Men wil nu eenmaal met
de Russen te doen hebben of niet. Engeland
wil dat zeer zeker wel, en heeft er in z.a
benarde omstandigheid alle reden toe. Daar
om onderhandelt het nu b.v. met Moskou over
eea nieuw handelsverdrag. Is het echter van
deze noodzakelijkheid overtuigd dan moest
een geval, als waarover nu een conflict is ont-
staan, met de grootste omzichtigheid worden
behandeld; vooral ook terwille van de inge-
nieurs die men beschermen wil en die nu in
zoo groot gevaar zwevea. Het lijkt inderdaad
twijfelachtig of in dit opzicht zoo doeltreffend
mogelijk is gehandeld. De gevolgde methode
lijkt veeleer geschikt om de weerbarstigheid
der Russen, die ondershands gevoelig zijn voor
oeconomischen druk, maar die telkens onhan-
delbaar worden als zij vinden dat hun prestige
in het openbaar gevaar loept, op voor de
slachtoffers bedeakalijke wijze te prikkelen.
de nadering des vijands had vemomen, wel
begrijpende, wat hij van de Spaanschen zou
te wachten hebben, bood zijn dienst aan Ley
cester en Prins Maurits aan. Deze oordeelden
echtsr, dat zij geen onoplettende officieren
noodig hadden en voeren voort waai-door alles
in handen van Oranje kwam, en verzekcrden
zich het bezit ervan.
Zoo werd Axel voor goed van den vijand
veriest, zonder veel bloedstorting. De stad
werd nu opnieuw versterkt, doch op klelner
schaal dan de vroegere vestingwerken.
Wel poogden de Spanjaarden een en ander-
maal Axsl te herwinnen, m%ar mochten hier
in niet slagen. Van dien tijd af werd de stad
niet noemenswaardig meer door de oorlogs-
fakkel beproefd en mocht zij van lieverlede
tot meerdere welvaart komen.
De uitgewekene burgers en deftige families
begonnen Axel weer te bevolken. Dit had tot
gevolg, dat Hun Hoogm. Heeren op 14 Mei
1594 eene nieuwe Magistraat aanstelden.
21 Oct. 160(7 volgden de artikelen van Unie,
door de Staten Generaal vastgesteld, waarbij
bepaald was dat in de Magistraat-vergade-
ringen, aan Axel 6<5n schepen meer was toe-
gestaan dan aan Neuzen.
Scharp zegt, dat „sedert dezen tijd deese
stad wederom zoodanig is toegenomen, dat zij,
na Hulst en Sluis, billijk voor de sierlijkste
en beste stad van geheel Staats-Vlaanderen
gehouden wordt".
Het eeuwfeest van de heugelijke gebeurte-
nissen van de verlossing uit de inacht van
Spanje werd in 1866 kerkelijk gevierd bij
monde van Ds. Ratel met de woorden van
Ps. 91.
IWaarvan Sir John Simon de onbevooroor-
deelden onder zjjn toehoorders waarschijnljk
wel zal hebben overtuigd, is dat er op de
regeering ten deele ook ongerechtvaardigde
critiek is uitgeoefend. Er is in Engeland op
gewezen dat men het te Louden eventzeer als
te Moskou als een ondragelijiken eisch zou
beschouwen wanneer werd verlangd, dat men
Russische aangeklaagden zonder vorm van
proces zou vrijlaten. Dat, zoo zeide men
terecht, zou het opdringen zijn. van een on-
schendbaar voor vreemde onderdanen, die geen
staat met gevoel voor zelfrespect meer zal
toestaan.
Wat Simon heeft verteld geeft toch een
eenigszins anderen kijk op de zaak. De ge-
vangenneming is geschied volgens de beruchte
methoden van de Gepeoe, en de eerste behan
deling heeft plaats gevonden volgens die
zelfde methoden,die volstrekt in strijd zijn met
de voor de normale Russische justitie gelden-
de rechtbeginselen hoe deze dan ook reeds
mogen zijn! Er was alle reden, voor de En
gelsche regeering zich bijzonder bezorgd te
gevoelen over het lot van deze onderdanen,
omdat weinige dagen te voren in de gevan-
genis waarin zij z'jn opgesloten, 35 Russen
zonder vorm van proces op dergeljjke beschul-
diging waren ter dood gebraeht. De geloof-
waardigheid van dit soort berichten valt in
dezen tijd helaas niet meer te bestryden. De
Engelsche ingenieurs moesten in de oogen van
hun regeering in een gevaar zweven, dat hun
by geen enkelen vorm van geregelde rechts-
pleging, op welke opvattingen deze ook moge
berusten, zou kunnen bedreigen. Er was alle
gevaar dat men, bij een gewone, diplomatieke
behandeling van het geval met hulp voor de
aangeklaagden te laat zou komen.
Er waren nog andere omstandigheden die de
Engelsche regeering tot snel handelen noop-
ten. Zij was er over ingelicht, dat de gevan-
genen aan een vorm van verhoor werden cn-
derworpen, die men in Amerika den naam van
„third degree" heeft gegeven en die geen
andere bedoeling heeft dan de oude pijnbank
te vervangen in gevallen waarin men over
tuigd is van de schuld van weerbarstige
arrestanten. Negentien en zeventien uren
achtereen zrjn sommigen hunner verhoord.
Degenen, die hen ondervraagden werkten
daarbij in ploegen om deze geestelijke en
lichamelyke kwelling met de noodige kracht te
kunnen laten voortduren. Mea heeft hen tot
iederen prijs een „bekentenis" willen afdwin-
gen, zelfs v66r men nog een aandacht had ge-
formuleerd. Het menschelijk uithoudlrgs-
vermogen heeft zijn grenzen; de Russen heb
ben herhaaldelijk getoond hoe zij daarvan,
ook tegenover vreemdelingen, party weten te
trekken. Onmiskenbaar op deze wijze afge-
perste bekenteuissen hebben een rol van bc-
teekenis gespeeld in de betrekkingen der Rus
sen tot buitenlandsche ondernemers. Afge-
perste bekentenissen en verklaringen vormen
trouwens op bet oogeolblik niet enkel een
Russisch systeem.
Maar hoe het zij, Londen heeft niet willen
dulden dat ingenieurs, die voor Engelsche
firma's voor de Russische regeering in Rus
land werkten, aan marteling en nog erustiger
gevaren zouden blootstaan. Zij moest ook ver-
moeden, dat de vervolging ten doel had, on-
zuivere elementen te brengen ia zulver oeco-
nomische betrekkingen. Wy hebben er hier
de vorige week reeds op gewezen, dat de thans
te Moskou heerschende rechtsopvattingen
voor den buitenlander naar onze begiippen
onduldbare gevaren meebrengen. Deze wor
den nog te ondragelijker als dit systeem ook
wordt togepast met de onmiskenbare bedoe
ling, voordeel van positie te verkr jgen tegen
over particuliere lichamen waanmede mea
commercieele overeeakomsten heeft gesloten.
Met dit alles moest Downing Street reve
ning houden. Toorn was begrijpelrjk, impulsie
tot ongewoon optreden eveneens. Diplomaten
mogen daarbij echter niet de eischen van een
practisch beleid uit het oog verliezen. Ala
men de in gevaar verkeerenden wil redden en
verder de betrekkingen wil voortzetten, dan
is de politiek van Londen temauwernood de
beste geweest. Zij had reeds in een vroeg;
stadium bereikt dat het geval aan de macht
van de Gepeoe was onttrokken. Dat veran-
derde niet alles maar toch al veel aan de
zaak. Daarom leek ons de critiek van Sir
Herbert Samuel op het gevolgde beleid ten
voile gerechtvaardigd. Het was tenslotte het
'best geschikt om alle belangen onbedoeld te
schaden.
Nu zal Zondag het proces tegen de inge
nieurs beginnen. Het beloop daarvan kan be-
slissend worden voor de Engelsch-Russische
betrekkingen.
Toch zou Axel nog eens medemaken, dat
zij bezet zou word=n. Zcoals men weet, waren
in het jaar 1747 de Franschen in Vlaanderen
binnen gevallen. Bij het vememen van dit
feit, en vreezende dat ook Axel hiermede te
doen zou krijgen, werden de vrouwen en meis-
jes, bij voorbaac uit voorzichtigheid, de
Schelde overgevoerd, waar zij in Zeeland voor
loopig beveiligd waren tegen roof en geweld.
Kierna bereidde men zich op een eventueel
beleg voor.
Axel was genoegzaam versterkt. Het ge-
schut stond goed geplaatst. De bezetting
was op haar post. Een dubbele linie, met de
forten, verzekerde veiligheid. Een rijke voor-
raad van alles was in de magazijnen voorhan-
den, en er was een genoegzaam aantal van
kundige bevelhebbers, waaronder zulke, die
in andere gevallen genoeg getoond hebben,
dat het hun niet aan moed of beleid ontbrak.
In 66n woord ,,onneembaar". Niemand had
dan ook kunnen denken dat Axsl, gelijk zou
zijn aan rype Herfstvruchten, die in den mond
vallen van hen, die ze eten wil, en zonder slag
of stoot aan den vijand zou overgaan.
En toch is het gebeurd. Gehsel Vlaande
ren was er over onthutst dat Axel zoo ge-
makkelyk den vijand ten prooi viel. Dat had
men niet verwacht van den Commandant van
Axel, generaal Zoute en ds beide andere gene-
raals Leeuwe en Bronkhorst.
Over deze overgave der vesting Axel aan
den bsvslhebber der Pransche troepen, de
Markies De Contades, die hun hoofdkwartier
te Ciinge hadden, hopen wy een volgende
maal iets te vertellen.
(Wordt vervolgd.)
