ALGEMEEN NIEUWS- EH ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
DE
FRISO
BAAI
D0UWE EGBERTS
Eerste Blad.
OoorZeeuwseji-Vlaanderan in't Verleden
DE ZWARTE LIEVE VROUW
EIND SEIZOEN
No. 8938
WOENSDAG 11 JANUARI 1933
73e Jaargang.
BINNENLAND
BUITENLAND
door
A. M."WESSELS.
xxxrx.
Heel
goedkoopt
Heel
best!
^BONNE-MENTSPBIJS: Binnen Ter Neuzer, 1,25 per 3 maanden Buiten Ter Neuzen
fr Der post /1,55 per 3 maande^ Bij vooruitbetaling fr. per post f 5,60 per jaar
Voor Belgie en Amerika f 2,-, overige landen 2,35 per 3 maanden fr. per post
Abonnementen voor het buitenland alleen bij vooruitbetaling.
Ultgeefster: Hmw P. J. VAN DE SANDE
GIRO 38150 TEREFOON No. 25.
ADVERTENTISNVan 1 tot 4 regels /0,80 Voor elken regel meer 0,20
RLEINE A DVERTENTI6N per 6 regels 50 cent bij vooruitbetaling.
Grootere letters en cliches worden naar plaatsruunte berekend
Handelsadvertentien bij regelabonnement tegen verminderd tarief, hetwelk op aanvraag
verkrtjgbaar is. Intending van advertentien liefst een dag voor de uitgave.
DIT BLAD VEKSCHIJNT IEDEREN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
DIENSTPLICHT.
IJltspraak inzake vrgstelUng.
De Burgemeester van TER NEUZEN,
brengt ter algemeene kennis, dat aan
JANNIS PIETER FOKKE DE GOEDE,
ingeschreven voor den dienstplicbt lichting
1933 uit deze gemeente voor een jaar vrij-
Btelling van den dienstplicht wegens kostwin-
nerschap is verleend.
Tegen deze uitspraak kan binnen tien dagen
na den dag van deze bekendmaking in beroep
worden gekomen
a. door den ingeschrevene wien de uit
spraak geldt of door diens wettigen
vertegenwoordiger
fc. door elk der overige voor deze gemeente
voor dezelfde licbting, ingescbreven per-
sonen of door hunne wettige vertegen-
woordigers.
Het verzoekscbrift moet met redenen om-
kleed zyn. Het beboeft niet gezegeld te zgn.
Het moet worden gericht aan de Koningin,
doch worden ingediend by den Burgemeester
ter Secretarie dezer gemeente.
De Burgemeester zorgt voor de door-
zending.
Ter Neuzen, den 10 Januari 1933.
De Burgemeester voomoemd,
J. HUIZINGA.
DOOR DEN PAUS ONTVANGEN.
De Paus beeft onzen Minister van Econo-
mische Zaken en Arbeid, Mr. P. J. Verscbuur,
in audientie ontvangen.
NIEUWE KWEEKSCHOOE VOOR
OFFICIEREN LEGER DES HEIUS.
H. K. H. Prinses Juliana is voomemens op
Vry dag 20 Januari a.s. des middags te 2 uur
de openingsplechtigbeid te verricbten van de
nieuwe kweekschool voor officieren van bet
Leger des Heils te Nieuwer Amstel. De
Minister van Justitie zal vooraf een openings-
woord spreken.
Ter gelegenbeid van deze opening zal des
avonds in het Concertgebouw te Amsterdam
een samenkomst plaats bebben, waarbij aan-
wezig zal zijn o.a. commissioner Henry T.
Mapp van het Hoofdkwartier van het Leger
des Heils en waarin de feestrede zal worden
uitgesproken door den Minister van Financien.
WELKE RADIO-MAATREGELEN ZIJN ER
WACHTEN?
Prof. Dr. J. R. Slotemaker de Bruine, lid
van de Tweede Kamer, heeft den Minister van
Waterstaat gevraagd:
Heeft de Minister reeds het advies van den
Radioraad ingewonnen, waarvan sprake is in
de rede van den Minister op 6 December?
Kan by bevestigende beantwoording de
Minister aangeven, tegen wanneer bij benade-
ring de mededeeling aan de Tweede Kamer
van het bedoelde advies kan worden tegemoet
gezien, welke mededeeling ter zelfder plaatse
is in uitzicht gesteld?
DE VARKENSCENTRALE EN HET
NATIONALE CRISIS-COMITe.
Het Nederl. Correspondentiebureau in Den
Haag meldt:
Binds eenigen tijd is de Nederlandsche Var-
kenscentrale bezig met de voorbereiding om
faonderdduizepd speenvarkens op te koopen.
Zooals men weet, worden door de Varkens-
eentrale merken beschikbaar gesteld voor de
biggen. Deze merken worden ecbter niet in
een ongelimiteerd aantal uitgegeyen, zoodat
men op bet oogenblik voor het feit staat, dat
er biggen zijn, waarvoor de boer geen merken
kan krijgen. Teneinde nu de boeren van deze
overtollige biggen te ontlasten, heeft de Var-
kenscentrale besloten tot aankoop van hon-
derdduizend stuks over te gaan.
De Varkenscentrale heeft zich gewend tot
het nationale crisis-comitd met de vraag, of
dit comitd de beschikking over deze biggen
wenscbte te krygen om ze, waar noodig, uit
te deelen. Het crisis-comitd heeft over deze
aangelegenheid het advies ingewonnen van de
directeuren der abattoirs in onze grootste ge
meenten. Deze adviezen waren voor het
meerendeel afwgzend; in de eerste plaats om-
dat het in het algemeen een minder geschikt
voedsel werd geoordeeld, en voorts, omdat het
keuren, slaohten en opslaan van het vleesch
naar verhouding te groote kosten met zich zou
brengen. Het nationale crisis-comitd heeft
dan ook besloten, het aanbod van de Varkens
centrale af te wyzen, doch heeft de plaatse-
lyke comitd's volkomen vry gelaten om, in-
dien zg een andere meening zijn toegedaan,
zich met de Varkenscentrale in verbinding te
stellen.
Dinsdagmiddag heeft de Varkenscentrale
over deze aangelegenheid een langdurige ver-
gadering gehouden waar besloten is, alsnog
te zoeken naar andere wegen om het varkens-
vleesch voor de werkloozen beschikbaar te
stellen. Mocht dit echter niet gelukken, dan
zal tot vemietiging van de biggen moeten
worden overgegaan.
DE MOE1LIJKHEDEN DER VARKENS-
HANDELAREN.
Op vragen van het Tweede Kamerlld Van
der Sluis:
1. Kan de Minister mededeelen, hoeveel
varkenshandelaren broodeloos zijn geworden
door de werking van de varkenscentrale?
2. Kan de Minister mededeelen, 6f en zoo
ja op welke wijze deze menschen zgn gehoi-
pen?
heeft de Minister van oeconomische zaken
en arbeid geantwoord:
1. Er is een lijst samengesteld van namen
van personen die te kennen hebben gegeven,
dat zij door de werking van de Crisis-Varkens-
wet ernstig in bun bestaan zijn bedreigd. Het
aantal namen, op deze ljjst vermeld, bedraagt
727. Than3 wordt onderzocht, in hoeverre bij
deze personen van emstige benadeeling sprake
is. Begrijpeiyker wijze neemt het verkrijgen
van betrouwbare gegevens daaromtrent eeni-
gen tijd in beslag. Ook zal deze aangelegen
heid ten spoedigste in een vergadering van de
commissie van advies in zake uitvoering der
Crisis-Varkenswet worden behandeld.
2. Aan enkele personen, ten aanzien van
wie op goede gronden kan worden aangeno-
men, dat zij door de werking van de onder-
havige wet ernstig zijn getroffen, werd reeds
tweemaal een bedrag als voorloopige tege-
moetkoming verstrekt. Bij het thans aanhan-
gige onderzoek wordt tevens nagegaan, of aan
werkelijk getroffenen op andere wijze dan
door geldeljjken steun hulp kan worden ge-
boden binnen het raam van de organisatie
voor de uitvoering der Crisis-Varkenswet.
LANDBOUWCRISIS EN REGEERINGS-
STEUN.
Gedurende de maanden Januari, Februan
en Maart zal voor den microfoon van den
K.R.O. een reeks vraaggesprekken worden ge
houden in verband met de landbouwcrisis en
de werking der steunwetten. Als interviewer
zal optreden de beer Th. Arts uit Wageningen.
Op 13 Januari zal deze de reeks inleiden;
daama zullen met hem voor den microfoon
komen o.a. Prof. Dr. W. G. Minderhoud, te
Wageningen over: „De economische toestand
van den Nederlandschen landbouw"; Ir. C.
Stevens rijkslandbouwconsulent voor Zeeland
te Goes, over: „De steun aan de vlascultuur."
DE ZEEUWSCHE LUCHTLIJN.
Onlangs is melding gemaakt van de emstige
moeiiykheden die ontstaan zijn over het Vlieg-
veld te Haamstede en die tengevolge zouden
hebben, dat de Zeeuwsche luchtlijn in 1933
niet meer door de K. L. M. zou worden ge-
exploiteerd.
Op initiatief van den burgemeester Jhr. R.
J. H. Q. Roell, hebben nu de laatste weken
te Haamstede verschillende besprekingen
plaats gehad tusschen de belanghebbende
groepen, welke besprekingen thans tot een
gunstig resultaat hebben geleid, zoodat het
behoud van de Zeeuwsche luchtlgn zoo goed
als verzekerd is.
De gemeenteraad van Haamstede heeft n.l.
in zijn Zaterdagmiddag j.l. gehouden vergade
ring, na uitvoerige besprekingen, zonder hoof-
deiyke stemming aangenomen het voorstel
van B. en W. om de egaliseeringswerkzaam-
heden van de uitbreiding van het vliegterrein
als werkverschaffingsobject en met rykssteun
uit te voeren, een en ander onder de noodlge
garantie, terwyi de gemeente verder om
het behoud van het vliegveld voor een aantal
jaren te verzekeren het vergroote vlieg
veld ter groote van pljn. 30 H.A. met parkeer-
terrein .inbegrepen 200 M. bouwverbod om het
terrein, van de N.V. Nieuw Haamstede zal
huren voor zes jaar met mogeiykheid van
verlenging en optie van koop, voor de somma
van 1000 per jaar, onder voorwaarde, dat
door de mede-belanghebbenden: gemeenten,
V.V.V.'s, K. van K. en anderen, een bgdrage
in de jaariyksche huur wordt verleend.
De gemeenteraad van Zierikzee nam dezer
dagen een gunstige beslissing en stond een
bijdrage van 250 toe. Het laatste woord is
thans aan de overige gemeenten, V.V.V.'s en
verdere belanghebbenden en belangstellenden
in de Zeeuwsche luchtlijn op Schouwen en
Duiveland.
Met de werkzaamheden zal zoo spoedig
mogeiyk worden begonnen. Het vliegveld zal
dus in de eerstvolgende jaren door de ge
meente Haamstede worden geexploiteerd.
(Alle vragen, opmerkingen etc., deze
Kistorische Rubriek betreffende, te zen-
den aan den heer A. M. WESSELS,
Conservator Museum te Goes.)
Rondom de historic van IJzendijke.
De plaats waar wy heden aankomen. als
bet doel van onzen tocht, is ditmaal IJzen
dijke. Langs een kaarsrechten weg vanaf
Oostburg, die aan het einde naar links af-
buigt, komen wij het welvarende dorp binnen,
dat op ons een alleszins levendigen indruk
maakt.
Het tegenwoordige IJzendgke heeft met de
oude stad, die vroeger bestond, slechts den
na&m gemeen. Reeds in de lOde eeuw wordt
die plaat3 genoemd. In den giftbrief van Kei-
•er Otto aan de kerk van Utrecht, welke echt-
faeid echter wel eens betwijfeld wordt, leest
■len van de „villa Isendica".
Miet lang daarna komt de plaats meer-
malen voor en in 1046 werd Wichard, abt van
St. Pieter te Gent waarvan IJzendijke af-
hankelijk was bevestigd in dit bezit. De
stad was toen de hoofdplaats van een soort
van ambacht, waartoe behoorden St. Margriete,
St. Cathariena, St. Jan, Gatemisse en Hugo-
vliet, en genoot door haar ligging, die zeer
gunstig genoemd kon worden, vry veel wel-
vaart. In het jaar 1126 trokken hare bur-
gars onder den Schepen Allard uit, om de
raaordenaars van Graaf Karel den Goede te
straffen. In de dertiende eeuw behoorde
Uzendijke tot de z.g. Londensche Hanse.
Eeker meermalen door overstroomingen be-
sehadigd, was het echter de vloed van 16
November 1377, welke hier het land als om-
keerde en in een aantal eilanden vaneen
scheurde. De vloeden van 1408 en 1437 kwa-
men de vernieling voortzetten, zoodat in 1408
de stad als ondergegaan en het land als ver-
dronken wordt genoemd.
Toen men, omstreeks 1497, weder aan het
bedijken ging, was van de oude stad niet veel
meer dan een puinhoop overgebleven Op de
kaart van Pombus zie Zelandia Tllustratie
pag. 566 is IJzendijke aangewezen op de
punt van een der schorren, tusschen de eilan-
dengroep, door den vloed ontstaan. In 1554
waren de bouwvallen van de kerk en het
bagijnhof nog te zien, die echter later door
overstroomingen wegspoelden.
In een register van het jaar 1620 ter
griffie van IJzendijke bewaard, komt eene
verklaring voor over de ligging der oude stad
en een Mariabe'eld aldaar, welke plaats om
streeks 1534 een sober gehucht was, afge-
broken ten behoeve van het fort, waaruit het
tegenwoordige IJzendijke ontstond. Later,
toen de overstroomde gronden weder aange-
wonnen werden, vond men de oude grond-
slagen terug, die in December 1620 door land-
meters bepaald werden te liggen op de schor
ren op 135 roeden van het Noorderbolwerk
van het tegenwoordige Uzendyke, welke plek
sedert 1740 besloten is in den Zachariaspolder,
tegen den dijk der Ameliapolder, aan de over-
zijde van het voormalige Jonkvrouwengat.
Ter herkenning werd er aldaar een steenen
paal geplaatst met het opschrift, dat aldaar
Oud-IJzendijke lag.
Een buurt van slechts 8 of 10 woningen
werd naar de vergane stad genoemd. Om de
uit een krijgskundig oogpunt uitnemende lig
ging, liet Parma, na het bezetten dezer stre-
ken, hier een schans opwerpen met een „basse-
cour om de soetelaars te logeeren."
Deze eerste vestingwerken die Parma deed
aanleggen, bestonden uit zes bolwerken en
enkele ravelijnen, die, door hunne ligging op
de schorren onneembaar werden geacht.
DE GENTSCHE ..FLORALTES".
Het laat zich aanzien, dat de intemationale
bloemententoonstelling, welke onder den naam
van „Floralies" in de tweede helft van April,
te Gent wordt gehouden, schitterend zal zijn.
Waar talrijke Nederlandsche, Fransche, En-
gelsche en Italiaansche tuiniers hunne mede-
werking hebben toegezegd, heeft de burge
meester van Gent het college van B. en W. te
Amsterdam, den president en de leden van den
gemeenteraad te Parijs, den lordmajor en de
sheriffs van Londen en den burgemeester van
Rome uitgenoodigd de openingsplechtigheid
der Gentsche Floralies bij te wonen. De voor-
zitter van den gemeenteraad te Pargs heeft
deze uitnoodiging reeds aangenomen.
DE INDUSTRIE EN DE OFFICIEELE
INTERNATIONALE JAARBEURS
TE BRUSSEL.
Door zijn gunstige geografische ligging is
Brussel, gelegen op het kruispunt van Inter
nationale handelswegen, in het bijzonder aan
gewezen voor het houden van een intematio
nale economische betooging van den omvang
als de Jaarbeurs van April.
Meer dan 2.500 industrieele en handels-
firma's, tezamen 26 landen vertegenwoordi-
Kleederen voor Heeren en Kinderen
10 vemundering
ZUrFELBRUG 7 GENT
(Ingez. Med.)
gend, nemen er elk jaar aan deel en komen
daardoor in aanraking met ongeveer 800.000
koopers-bezoekers uit alle landen, aangetrok-
ken door de methodische, intensieve en ge-
regelde propaganda.
Ondanks de moeilgke economische toestan-
den en de tarief-muren waarmede alle landen
zich omringen ter bescherming van eigen In
dustrie, blijft de goederen uitwisseling tus
schen Nederland en Belgie van groote be-
teekenis.
In 1931 vertegenwoordigde het totaal der
in- en uitvoeren tusschen de beide landen een
waarde van 412 millioen gulden.
Zonder aarzelen kan gezegd worden, dat een
belangrrjk deel der zaken die tot deze goederen
uitwisseling hebben geleid, hun oorsprong
hebben gevonden of zyn afgedaan op de Jaar
beurs te Brussel.
Het laat zich aanzien dat de XTVde Jaar
beurs die van 5 tot en met 19 April in de
Hallen van het Jubelpark zal worden gehou
den, een groot succes zal worden.
Dank zy de energieke pogingen der Neder
landsche industrieelen om zich hun aandeel te
verzekeren in de belangryke zaken die er zul
len worden afgesloten, belooft de deelname
van Hollandsche zgde reeds nu zeer belang-
ryk te zullen zyn.
De Brusselsche Jaarbeurs, daarin bygestaan
door de deelnemende firma's, vervult met het
aanmoedigen en bevorderen der intemationale
goederen uitwisseling een zeer nuttig werk
omdat alleen de handel kan leiden tot wel-
vaart en rgkdom der volken.
SCHERPER OPTREDEN TEGEN
VREEMDELIN GEN IN BELGIe.
De Bmsselsche correspondent van het Han-
delsblad meldt, dat de .,Surete Publique", de
Belgische vreemdelingenpolitie, den laatsten
tijd de bepalingen voor de tewerkstelling van
buitenlanders in Belgie zeer heeft verscherpt,
ten einde op deze wijze de arbeidsgelegenheid
voor Belgische employes en arbeiders te ver-
ruimen. Zoo krijgen b.v. Duitsche dienstmeis-
jes geen permissie meer om naar Belgie te
komen. Duitsche dienstboden, die op een be-
paalden datum reeds een betrekking in Bel
gie hadden, kunnen hier blijven. Hetzelfde
geldt natuurlgk voor dienstmeisjes van andere
nationaliteiten, b.v. Nederlandsche.
Op zich zelf is er natuurlgk op dergelijke
bepalingen niets aan te merken. Ze zijn een
uitvloeisel van het natuurlijke streven om ge
zien de groote werkloosheid in het eigen land,
paal en perk te stellen aan de overstrooming
van de arbeidsmarkt door buitenlandsche
werkkrachten. Het wil ons echter voorkomen
dat men in dit streven wel eens het doel
voorbij schiet. Naar wij vernemen is het den
laatsten tijd bij herhaling voorgekomen dat
Nederlanders, die te Brussel of elders in Bel
gie Nederlandsche maatschappijen vertegen-
woordigen, mededeeling hebben gekregen dat
hun bewijs van toelating zal worden ingetrok-
ken omdat de vertegenv/oordiging dezer fir
ma's even goed door Belgen kan geschieden.
Wg hoorden dat verschillende van deze ver-
tegenwoordigers gedwongen zijn geweest hun
vaste woonplaats in Belgie op te geven. Zij
wonen nu in een hotel of pension en gaan van
Zaterdag tot Maandag naar Nederland. Op
deze wijze ontduikt men de wel al te drasti-
sche bepaling van de vreemdelingenpolitie, die
daardoor een slag in de lucht wordt. Alleen
hebhen de betrokkenen veel overlast en extra
kosten. Is dat nu werkelijk noodig?
Ter waarschuwing van onze werkloozen,
die zooals veelal geschiedt naar Belgie
mochten willen komen om hier werk te zoe
ken, vermelden wij nog eens nadrukkelijk dat
geen enkele buitenlander bier loonarbeid mag
verrichten als hij niet in het bezit is van een
speciaal bewijs van toelating dat door de
„Suretd Publique" wordt verstrekt. De politie
heeft opdracht gekregen alle vreemdelingen
op te sporen, die zonder bewijs van toelating
aan het werk zijn en dus concurrentie aan de
Belgische arbeiders aandoen. Deze personen
zullen verzocht worden onverwijld het land
te verlaten.
Deze versterking was eene bedreiging voor
Vlaanderen, waarom Vondel in „Verovering
van Grol" zeggen kan „Grenu, die 't IJzen-
dijek gansch Vlaendere doet ijzen". De held-
haftige gouverneur, kapitein Paulus Grenu,
sneuvelde 29 Juli 1629, als tijdelijk bevelheb-
ber der artillerie, bij het beleg van 's-Herto-
genbosch.
Maar, al scheen de stclling onneembaar,
Prins Maurits wist haar op 10 Mei 1604 na
een kort beleg te overmeesteren, waarna de
bezetting zonder krijgseer moest uittrekken,
omdat 's Prinsen trompetter, toen hij het fort
opeischen kwam, doodgeschoten was.
Prins Maurits liet de vestingwerken ter-
stond aanmerkelgk uitbreiden en aan de land-
zijde werd een groot geretrancheerd kamp op-
geworpen, dat den naam van Boerenverdriet
kreeg. Later, in 1702, werd dit echter ge-
slecht en de bolwerken meer in verband ge-
bracht met de schansen in den omtrek.
Langzamerhand vestigden zich bewoners
binnen de versterkingen, door Maurits aan-
gelegd, waardoor de tegenwoordige stad ont
stond.
Tevergeefs poogden de Spanjaarden op 1
Nov. 1623 IJzendijke te verrassen en nog tot
op dezen tgd werden in de kerk bewaard, een
toen buitgemaakt laddertje en een stuk kurk,
met het opschrift:
„God heeft gemaeckt te niet d'aenslagh
[onses vianden,
„Waarom men hier nogh siet, kurk en
fleer te harer schanden!'
Zonder veel moeite werd IJzendijke in 1747
door de Franschen ingenomen en ook in 1794
bezet. Na 1815 werden de vestingwerken ge-
slecht en het fort verlaten. De vestingwer
ken en poorten bleven, hoewel meestal in ver-
vallen staat. Door verlanding en indijking
konden ze nauwelijks meer dienen.
Het was dan ook geen wonder, dat op 18
I
Probeert ze eens
onze Friso-Baai van
30 ct. p. half pond,
12 ct. per ons, 6 ct.
per half ons.
C80
(Ingez. Med.)
JAPAN DESPERAAT?
Er zit schrijft de N. R. Crt. in de
Japansche politiek altgd iets dat aan mecha-
niek herinnert. De Japansche diplomaten zeg
gen de dingen op een bepaalde manier, men
weet vooruit welke argumentatie men te
hooren zal krygen. Met deze methode staat
en stond vooral Japan niet alleen; maar
Westersche diplomaten hebben dat nooit met
z66 weinig variatie gedaan als de Japanners.
Deze schijnen het, met het gebrek aan soe-
pelheid dat zij soms vertoonen, niet te wagen
platgeloopen paden in de intemationale poli-
tieke argumentatie te verlaten. Aan hetgeen
zg als beproefde tactiek en beproefde rede-
neering beschouwen, durven zg blgkbaar niet
goed iets te veranderen. Dit heeft hun reeds
veel kwaad gedaan in de intemationale dis-
cussies en hen te Genhve tegenover den wel-
sprekenden Dr. Jen soms in een moreel niet
benijdenswaardige positie gebracht. Maar zg
kunnen zich dit veroorloven daar tenslotte
van hun gewapende argumentatie ter plaatse
in Oost Azie niemand „temg heeft". En daar
komt het er voor hen op aan.
Zooals hun woorden schgnen ook in dezen
hun daden te zijn: Zg ontwikkelen zich steeds
volgens een verbluffend gelijkblgvend schema-
Men ziet het weer te Sjanhaikwan. De wereld
wordt verrast met een actie, die naar het er-
uit ziet, door de militaire machthebbers ter
plaatse op touw is gezet. Het is heel duidelgk
dat die actie een eerste stap is op den weg
naar ver strekkende doeleinden. Die actie
kan niet passen in de politiek van de Japan
sche regeering; deze geeft ook heel duidelgk
blijk de intemationale positie, waarin zg door
dit alles steeds dieper verward raakt, niet te
waardeeren. Haar gemanoeuvreer te Geneva
getuigt daarvoor.
Men mag dus na den eersten stap verwach-
ten, dat er een periode van stilstand komt.
Zoo is het ook. Tokio tracht te stoppen. Dit
is geen schgabeweging; want handelde het
leger naar den geest van Tokio dan ware bru-
taal doortasten een veel beter beleid. De re
geering blgkt echter telkens weer de zwakste,.
Een geweldig sterke nationale beweging, op
sommige punten gewapend met scherpe prik-
kels van terreur, dekt en reehtvaardigt de
handelingen der generaals. Ten slotte moet de
regeering de actie. die intusschen een iets aar-
October 1830, een 75 Belgen onder den zich
noemenden kolonel Dr. Gregoire, zonder tegen-
stand konden binnenkomen en hun vlag op
den toren plaatsten.
Vier dagen later herhaalden zij hun Uezoek,
doch weken terug, toen de Nederlandsche troe-
pen opdaagden, de stad bezetten en de oude
bolwerken wat herstelden.
Het bestuur over IJzendijke kwam na 1604
aan de Algemeene Staten, die altijd het ver-
zoek der regeering aldaar van de hand wezen,
om op grond der rechten van de oude stad,
meerdere onafhankelijkheid te tezitten. Het
„fort IJzendijke". gelijk het kleineerend ge
noemd werd, bleef onder het College van het
Vrije, hoewel men uit hoffelijkheid de regee
ring, uit een hoofdman en zes onderhoofd-
mannen bestaande, meestal als Burgemees-.er
en Schepenen betitelde.
Het oude stadhuis stond op de Markt, is
thans een particuliere woning. Thans heeft
IJzendijke een zeer mooi Raadhuis, het stadje
volkomen waardig.
De naamsafleiding van IJzendgke is, geloof
ik, nog niet duidelijk opgehelderd. Hg schgnt
van Noorsche afkomst te zijn, daar men in
Denemarken en IJsland de Isenfords vindt.
Of dit Isen met ons IJzer samenhangt en met
IJzegrim in verband staat, durft Nagtglas niet
te beslissen.
Het is een bekend feit, dat in kleinere plaat-
sen altijd een groote interesse bestaat, om in
te dringen in elkaars wederwaardigheden. De
belangstelling is in 't algemeen zeer groot by
geboorten, huwelgken en sterfgevallen.
Ook als iemand wat lang vrggezel blijft, dan
wordt er onder de bewoners ook hierover ge-
praat en men hoort vaak: .Wanneer zou die
trouwen?" of „Zou hij nog geen plannen
maken, hij wordt toch al haast 30?"
Die leeftijd nu van dertig jaar, die is hier
het kardinale punt. Er bestond n.l. te IJzen
dijke een groote houten sleutel van ongeveer
een meter lengte, zwart geschilderd Hy
droeg den eigenaardigen naam van de ..Sleu
tel der Ossenweide",
Als nu een der dorpsgenooten, voor zoover
J. P. Aarts in „Eigen Voik" meedeelt alleen
jongelingen, dertig jaar werd, voordat hg in
't huwelgksbootje was gestapt, dan werd hem
deze sleutel thuis bezorgd. Dit ging op de
volgende wijze:
De bezitter van den sleutel moest deze
zoo spoedig mogelijk kwijt zien te raken aan
een opvolger. Hij stelde zich dus goed op de
hoogte, welke der vrijgezellen het eerst der
tig jaar zou worden. Op den bewusten dag
versierde hij den sleutel, meestal werd er een
pop van gemaakt, een baby of een oude juf-
frouw en dan werd de schooljeugd in den arm
genomen. Een jongen kreeg tot taak zooveel
mogelijk jongens bij elkaar te trommelen en
dan al zingend met den sleutel voorop, eerst
IJzendijke door te wandelen en dan voor de
woning van het slachtoffer halt te houden.
aan te bellen en den sleutel af te geven.
't Leuke van het geval is, dat de belang
stelling van de IJzendijkers groot genoeg was,
om te weten wie „de osseweide" inging. Daar
door groeide de stoet vaak aan en de be
langstellenden breidden zich ook uit tot de
oudere ingezetenen, die met de schooljeugd te
samen, den jubelaris een kleine ovatie brach-
ten. De jongens werden meestal getrakteerd
en deze verdwenen dan van het terrein. De
jarige werd door zijn vrienden gefeliciteerd en
meestal volgde hierop nog een feestje voor de
vrienden en kennissen.
De bezitter van den sleutel hield dezen
thans in zgn huis, tot een volgend inwoner
den leeftijd van 30 jaar had bereikt en dan
vertoonde zich natuurlgk hetzelfde spel. Thans
is dit gebruik in IJzendijke verdwenen.
(Wordt vervolgd.)