VoorZeeuwsch-Vtaanderen in't Verleden
I
door
A. M. WESSELS.
ONGEVAL BIJ BEEK EN DONK.
BRUTALE STRAATROOF GEPLEEGD.
EEN PONTVEER DOVER—DUINKERKEN.
van een zeer aanzienlijk gewicht, het gewicht
n.l. van bet weggepompte water, wordt ont-
last. Deze verandering in de verdeeling van
den druk op den bodem zou van invloed kun- i
nen zijn op den even wichtstoes land in den
bodem en tot verstoring daarvan ktmnen
leiden.
Naar men beeft gezien, zijn de aardscbok-
kien, die hier te lande zijn waargenomen, vol- S
gens de opvatting van De Bilt niet van vul-
kanischen aard, maar wat bun oorsprong dan
wel zou zijn, daar is men blijkibaar nog niet
achter. Mogelijk is er in de bypotbese van
den Amerikaan een vingerwijziging voor een
oplossing. De drooglegging van de Zuiderzee
is wel nog slecbts voor een klein gedeelte vol-
bracht, maar bij het leegpompen van de Wie-
ningermeer is er in elk geval reeds een ont-
zaglijk gewicht verplaatst.
HET TURFSCHIPNIET VAN BREDA.
Een V. D.-bericht uit Osnabriick houdt in,
dat douanebeambten te Nordhorn weder een
groote wapensmokkelaffaire bebben ontdekt.
Het „OsnabrUcker Tageblatt" weet hier-
omtrent mede te deelen, dat uit het onder-
zoek is gebleken, dat voor het smokkelen der
wapens 'turfschepen werden gebruikt, die
Drentsche turf langs het VechtEems-
kanaal naar Duitschland brachten. De te
Nordhorn ontdekte wapenzending bestond uit
een groot aantal karabijnen van de Belgische
wapenfirma Orban-Ferrfere. De wapens waren
verborgen in eenige turfschepen. Zij waren
bedekt met zeildoek, waaroverheen een vrij
dunne laag turf was gestapeld. Men ver-
moedt, dat als ,,turf" reeds verscheidene sche-
pen met wapens uit Nederland naar Duitsch
land zijn gesmokkdd.
SCHANDELIJKE PRAKTIJKEN BIJ EEN
GEMEENTELIJKE BANK VAN LEENING.
Voor den poldtiereohter te Utreeht werden
in de afgeloopen week eenige zaakjes beban-
deld tegen vrouwen, die stofzuigers in huur-
koop kochten en ze dan bij de Gemeentelijke
Bank van Leening beleenden, voordat ze
waren afbetaald. Voorts stond een knecbt
van die Bank terecbt, omdat bij geld bad aan-
genomen, terwgl hij wist, dat bet van ver-
duistering afkomstig was.
Uit het verhoor bleek het volgende, meldt
de „Utr. Ot."
De knecbt van de Bank van Leening is ge-
huwd. Zijn vrouw maakt er baar werk van,
om iieden op te sporen, die geldnood bebben.
Zg maakt hun wgs, dat bet gemakkeiijk is, om
aan geld te komen, als zij een stofzuiger in
buurkoop nemen en dezen onmiddellijk daar-
na naar den lommerd brengen. De reizigers
in stofzuigers kennen baar en geven haar
voor iederen „klant", dien zij aanbrengt, 5
premie.
Hiermede boudit de verdienste niet op.
Want de huurders van de stofzuigers, die er
tegenop zien, dezen naar den lommerd te bren
gen, kunnen dit laten doen door den kneoht,
die daama het geld met bet lommerdbriefje
bg hen thuds hrengt en daarbij ook weer een
vergoeding onitvangt. Voor het innen van een
dergelijke vergoeding ad 1 stond hij thans
terecbt.
Docb ook daarmede is het nog niet afge
loopen. De vrouw van den knecbt is genegen,
het lommerdbriefje van den buurder (of
huurster; meestal zijn bet vrouwen) te koopen.
Dit briefje kan zij dan met winst weer ver-
koopen, of zg kan den stofzuiger uit den lom
merd halen en maakt zoo weer een zoet
winstje.
De huurders loopen er in en komen voor
den rechter wegens verduistering, docb de
man en de vrouw bleven tot nu toe buiten
schot.
Deze vreemsoortige handel van bet echt-
paar heeft zulk een omvang aangenomen, dat
verleden week een getuige onder eede aan
den polibierechter verklaarde, dat de vrouw
hem niet minder dan dertig lommerdbriefjes
te koop had aangeboden!
Bij tallooze stofzuigerzaakjes verklaarden
de verdachten, dat zij deze verduistering bad-
den gepleegd op aanraden van de vrouw, die
zei, dat het gemakkeiijk en zonder gevaar
ging!
De man van deze vrouw ontkende geweten
te bebben, dat er een verduistering was ge
pleegd en het geld van deze verduistering af
komstig was.
Niettemin luidde de eisch een maand ge-
vangeniisstraf. De vrouw bleef dus wederom
uit banden der justiitie.
Volgens bet Utrechtsche blad zit nog een
echtpaar uit die gemeente wegens dergelijke
praktijken in voorarrest.
Het schijnt intusschen wel noodig, dat de
Utrechtsche Bank van Leening een einde
maakt aan dergelijke misstanden.
ZWEEDSCH SCHEPELING TE
AMSTERDAM VERDRONKEN.
Zondagavond omstreeks elf uur is in de
Miinervahaven te Amsterdam een opvarende
van de aldaar liggende Zweedscbe houtboot
„Oapella", de 34-jarige tweede machinist K.
V. Hansson uit Malmo, bij het aan boord gaan
te water geraakt en verdronken. Het lijk is
na drie kwartier dreggen opgehaald.
(Alle vragen, opmerkingen etc., deze
Historische Rubriek betreffende, te zen-
den aan den heer A. M. WESSELS,
Conservator Museum te Goes.)
XXXVI.
Te Schoondijke. - Historische
Bizonderheden. - Naar Zuidzande.
Onder de plaatsen in Zeeuwsoh-Vlaanderen
behoort Schoondijke waarlijk niet tot de min-
ste. Gunstig gelegen aan de Tramlijn tus-
soben BreSkens en Oostburg, had het een zeer
goede gelegenheid om te ontwikkelen.
De gemeente Schoondijke bevat bijna het
geheele tweede deel van den Prins Willem-
polder met de Brugsche dijklanden, den Mag-
dalenapolder en Nieuwihavenpolder. Toen op
den 23sten Januari 1648 de vrede te Munster
gesloten werd, was, terwijl de overal in den
omtrek aangewonnen polders reeds rijke
vruchten droegen, deze eens zoo welvarende
streek nog een verlaten schor, over welks in-
dijking meermalen was gedacht, maar waar-
tegen de Staten van Zeeland zich steeds had-
den verzet. Maar op den duur kon dit col
lege zich todh niet blijven verzetten. Bres-
kens, Baarzande, Groede, om van de andere
polders van het land van Cadzand te zwijgen,
waren reeds ingepolderd, maar eindelijk werd
dan todh de zaak aangepakt, en werd Willem
Pietersen Teresteyn, door de besturen van
Aardenburg, Sluis en Oostlburg, gecommit-
teerd om met den Baljuw Jacob van der
Swalme octrooi voor bedijking aan te vragen,
dat den 23sten Maart 1651 verleend werd.
(Zeal. 111. pag. 563.)
Reeds vroeger, in 1650, was het zuidelgk
deel, door het herstellen der oude dijken droog-
gelegd. Spoedig werd nu ook het noordelijk
deel bedijkt en de Brugsche vaart afgedamd,
waarna de geheele polder naar den Stadhou-
der Willem II den naam van Prins Willem-
polder kreeg.
Het tegenwoordige Schoondijke is echter
niet het oude. In de oude tijden deel uit-
makende ,van de oude Yeve, maakte zij met
die stroom kennis. Op het snijpunt der twee
lijnrechte wegen, de Heerenweg en de Wil-
lemsweg, welke dat noordelijk deel van den
Prins Wibempolder doorkruisen, werd bij over-
leg der besturen van het Vrije en van den
polder (zie notulen van het vrg'e van 19
Mrt 1652) een dorp gesticht, dat Willems-
dorp werd genoemd, een naam welke nooit
populair werd, zoodat het Willemsdorp
gheselt Schoondijcke spoedig bekend stond
onder den laatsten naam. Op het laatst der
16e eeuw werd dit dorp een prooi der golven.,
dat deze gebeurtenis in 1570
voorviel, maar de hoogst bekwame en vei'lige
gids in de Zeeuwsch-Vlaamsche historie weste-
lijk deel Dr. J. de Hullu, meent, op grond van
oude Charters, dat het gebeurde tusschen
1582—1585.
Met Willemsdorp ging en het dorp fen den
naam ten onder. Wel bleef men echter den
naam in herinnering houden. Toen Z. M.
Koning Willem III op 24 Mei 1862 Schoon
dijke bezocht, prijkte er aan den ingang van
het dorp een mooie eerepoort, waarop nog op
deze duibbele naam gezinspeeld werd:
,,'k Droeg nooit mijn dubb'len naam met
[zooveel majesteit,
„Als nu vorst Willem's komst me een
[vreugdedag bereidt,
,,'k Juich dies, als 't Willemsdorp, verheugd
[en big te mofe,
„Den derden Willem luid bet „Welkom,
[Welkom" toe."
Zooals gezegd het eerste bloeiende Schoon
dijke (Willemsdorp) ging ten onder. Waar
het oude dorp gelegen heeft, laat zich nog ten
naastenbij bepalen. In 1659 /toch richtte
Bartholomeus Dieriks te Oostburg een ver-
zoek tot de Staten Generaal, om te mogen
hebben „eenig steengruis van die oude kercke
te Schoondgke, liggende op den 19den Kavel
van den Prins Willemspolder.
Derhalve moest de kaart van dien tijd er
aan te pas komen en werd op die van Jacob
Mogge een beroemd kaartenteekenaar
die de geheele streek in kaart had gebracht,
de 19de kavel gevonden.
Kavel 19 nu lag ten oosten van het tegen-
woordig Schoondijke, tusschen den weg naar
Sasput en den Groenenweg en werd door
slechts twee kavels gescheiden van den weg,
die van Schoondijke naar IJzendijke loopt!
Derhalve wordt aangenomen, dat het oude
Schoondijke gelegen heeft een kwartier ten
zuid-oosten van het tegenwoordige aan den
Groenendijksche weg.
Spoedig na de bedijking vestigden zich op
den verschen bodem de eerste bewoners van
het nieuwe Schoondijke. In 1655 maakten zg
reeds een vrij aanzienlijk getal uit. Zij moes-
ten echter destgds, bg gebrek aan een kerk,
en predikant in de naburige plaatsen ter
godsdienstoefening gaan. Op een herhaald
verzoek aan de heeren van het Vrije werd ge-
antwoord, dat nu het aantal geizinnen reeds
tot 70 was gestegen, zg aan dien wensch zou-
den medewerken.
De Staten keurden het mede goed en be-
paalden het salaris op 500 gulden 's jaars,
plus 40 voor classicale onkosten en /60
tegemoetkoming in de huishuur, zoolang er
geen pastorie was. Ja, de Staten van Zeeland
gingen nog verder en zeiden nog 200 gulden
toe voor een schoolmeester.
Steunende op deze toegezegde bijdragen,
werd tot beroeping overgegaan en op 13 Juni
1655 werd Ds. Baldemus de Kousemaker als
gang verschaft tot de pastorie, gelegen naast
de R. Kath. kerk aan den Binnen-Amstel.
De dlenstbode, door het leven wakker gewor-
den, waarschuwde direct den pastoor S. Sleu-
ders, die zich naar beneden begaf. De ddeven
gingen toen ijlings op de vlucht. De pastoor
joeg den dieven een 3-tal schoten na, doch hij
schijnt geen hunner te hebben geraakt. De
dieven hebben geen ttjd gehad iets uit de
pastorie mee te nemen. Nog is komen vast
te staan, dat de inbrekers vroeger in den
ochtend een bezoek hebben gebracht aan het
naast de pastorie gelegen R. Kath. gezellen-
huis, waar zij uit de buffetlade slechts 30
cent hebben meegenomen, benevens een aantal
cakes. De buit is dus niet heel groot ge-
weest. De politie stelt een onderzoek in. Van
de daders nog geen spoor.
MISLUKTE OVERVAL OP EEN BANK.
Maandagavond omstreeks 6 uur vervoegden
zich twee Duiitsch-sprekende mannen aan een
der loketten van de bank Noord-Holland aan
het Damrak te Amsterdam. De kassier was
alleen en was bezig de boeken weg te bergen.
De mannen vroegen hem geld te wisselen;
toen hij opkeek naar een der mannen zag hij
een revolver op zich gericht. De tweede per-
soon trok een van de gordijnen van de bui-
tendeur omlaag. De kassier begon echter luid
om hulp te roepen. en de mannen, die blijk-
baar daarop niet gerekend hadden namen de
vlucht. Zij waren spoedig tusschen de wan-
delaars op het Damrak verdwenen.
De politie van het bureau Warmoesstraat
was weldra ter plaatse. Een vaagsignalement
kon worden opgegeven. De mannen hebben
geen gelegenheid gehad geld mede te nemen.
SPOEDIG VRIJ BIER?
Naar uit betrouwbare bronnen verluidt, zal
Garner onmiddellijk na het bijeenkomen van
het congres het Huis van Afgevaardigden
der Vereenigde Staten een wetsvoorstel aan-
bieden, waarin de opheffing van het alcohol-
vanbod wordt geeischt, terwgl de regeling vai
het alcoholgebruik aan de afzonderlijke Sta
ten zal worden overgelaten.
De democratische meerderheid is voorstan-
der van een spoedig vrij geven van het bier,
zonder veel beperkingen voor de verschillende
staten.
Het toegestane alcoholpercentage is nog
niet vastgesteld. Door de juridische commis-
sie van het Huis van Afgevaardigden zal dit
percentage vastgesteld worden. Een gewichts-
percentage van 2%, djw.z. een volumepercen-
tage van 3.44 is het waarschijnlijkstDe
belasting zal waarsohijnlijk 3 cent per halve
liter bedragen. De opbrengst hiervan wordt.
gesohat op 300 millioen dollar per jaar.
MISLUKTE VLUCHT UIT GEVANGENI8
TE BROOKLYN.
In den nacht van Zaterdag op Zondag heeft
een in de gevangenis van Brooklyn bij New
York gedetineerde geprobeerd uit te breken.
Met behulp van een binnengesmokkelde revol
ver schoot hij een bewaker neer, terwijl hij
een toegesohoten opzichter ernstig verwond-
de. Toen de gevangene zag, dat het onmo-
gelijk was te ontkomen, pleegde hij zelfmoord.
Hij was veroordeeld tot 30 jaar gevangenis-
straf.
Volgens Reuter zouden twee gevangenen
die uit de gevangenis te Brooklyn trachtten
te ontvluchten, door bewakers neergeschoten
zijn.
Het ongeluk geschiedde, toen de man, die
in gezelschap was van den tweeden stuurman,
langs een ladder, welke op een dekschuit naast
het schip stond, aan board wilde klauteren.
Hij is daarbij misgestapt en viel in het water.
Zijn kameraad is hem onmiddellijk nagespron-
gen, maar heeft den drenkeling niet ktmnen
grijpen.
MAN DOOR ROOK GESTIKT.
In den nacht van Zaterdag op Zondag on-
geveer 4 uur werd de brandweer aan den
Rgswgkschewag gealarmeerd voor een bin-
nenbrand, welke was uitgebroken in een per-
ceel gelegen. aan een der hofjes van dien weg.
Bij aankomst constateerde men, dat in een
kabinet, dat door den bewoner aan 'n 46-
jarigen man, zekeren V., was verhuurd, het
bed in brand stond. V. lag naast het bed be-
wusteloos op den grond. Vermoedelijk was de
man die te ongeveer 1 uur 30 was thuisge-
komen met een brandiende sigaar op bed gaan
liggen. Onmiddellijk werd de geneeskundige
dienst gewaarschuwd, die kunstmatige adem-
haling toepaste, echter zonder resultaat. Het
brandje werd spoedig met een straal op de
waterleiding getoluscht. Uit het polltie-onder-
zoek bleek, dat van misdrijf geen sprake was
en dat V. in den rook is gestikt.
BRAND IN EEN PENSION.
Zondagavond heeft een felle brand gewoed
in perceel Wilhelminapark 19 te Haarlem,
waar een pension gevestigd is. Geen der gas-
ten was thuis en de pensionhoudster, mevr.
Thijssen vertoefde in haar woning in perceel
22, waar eveneens een pension gevestigd is.
Buren antdekten omstreeks half negen den
brand en waarschuwden de brandweer. De
brand is ontstaan in de achterkamer van de
eerste verdieping en breidde zich eerst uit
naar de kamer aan de voorzijde. Vandaar is
het vuur overgeslagen naar de bovenverdie-
ping, welke in korten tijd in lichterlaaie stond.
Het vuur verplaatste zich vervolgens naar de
zolderkamers van perceelen 18 en 20.
Door krachtig optreden van de brandweer
bleef de brand hoofdzakelgk beperkt tot per
ceel 19. De andere perceelen werden licht be-
schadigd en liepen veel waterschadie op. Het
verbrande perceel en de inboedel waren ver-
zekerd. De belenden.de perceelen waren niet
tegen watersahade verzekerd. De oorzaak van
den brand is onbekend.
DE DIEFSTAL BIJ DR. PHILIPS.
In het politie-ondenzoek inzake den juwee-
lenddefstal bg de fam. Philips te 's-Graven-
hage zijn, na de wederaanhouding van M. en
D. en het voor den dag komen van den vol-
ledigen buit, tot nu toe geen nieuwe punten
van belang aan het licht gekomen. M. heeft
bij zijn verhoor allerled mededeelingen ge-
daan; de processen-verbaal daarvan zullen
naar Weenen worden opgezonden, waar D., de
gewezen huisknecht van den heer Philips, is
,,eingesperrt", terwgl anderzgids het verhoor
van D. voor de politie en justitie aldaar ter
kennis van de Haagsche autoriteiten zal wor
den gebracht. Uit de onderlinge vergelgking
van de verklardngen zuljen verdere gegevens
kunnen worden verkregen.
Intusschen wordt het onderzoek ook in de
andere richtingen voortgezet; de derde ver-
daohte, H., is nog zoek en voorts wordt nog
gewacht op het nadere verhoor van den vier-
den vermoedelijk bij de zaak betrokkene, D.,
die te Berlijn in arrest zit.
Een der verdachten.
Een der verdachten van den diefstal bg dr.
Philips is een zekere Franz Daschek. De
Berlgnsche politie heeft hem ingerekend. Hij
woont thans te Moabit. Daschek is te
Weenen tooneelspeler geweest. In zijn vak
heeft hij het niet ver gebracht. Wel is hg
fcuiiten den schouwiburg camedie bigven spelen.
Daarvan heeft de dochter van een Indischen
planter aan een correspondent van het Neues
Wiener Journal verteld. Vele jaren geleden
is de planter uit Duitschland naar Java ge-
trokken en heeft daar fortuin gemaakt. Zijn
dochter Irene is een ongewoon mooi meisje.
Na lange aarzeling stond haar vader haar
toe, naar Europa te gaan om dansen te
leeren. Zij studeerde te Hel'lerau en reisde
veel. Te Berlijn maakte zij kennis met een
man, die aan haar werd voorgesteld als ,,onze
kleine baron" en die zichzelf uitgaf voor baron
Daschek van Lukacs. Hij zei haar, de zoon
van een Oostenrijksche diplomaat te zijn. Het
meisje ging hoe langer hoe meer van hem
houden. Zelfs werd over trouwen gesproken.
Over kleine karakterfouten zag het meisje,
in haar liefde, heen. Zij werd eens opgabeld
van het vliegveld Staaken, dat baron Daschek
met een sportvliegtuig gevallen was. Zg
repte zich naar zijn woning en vond hem te
bed in zwachtels gewikkeld. Naast zgn bed
stonid een kom met rood vocht. ,,Bloed", had
haar verloofde gezegd. Het meisje dacht aan
roade inikt, hoorde later, dat op Staaken geen
vlieger Daschek les had, en interpelleerde haar
verloofde, die ten slotte toegaf, dat de val en
de bedscfene comedie waren.
Onlangs was Daschek diep bedroefd bg haar
gekomen. zgn vader lag op sterven. Hg
moest dadelgk naar Berlijn. Denzelfden dag
vloog hij inderdaad met de Lufthansa naar
Berlijn.
Later is uitgekomen, dat de vader niet ziek
was en ook geen diplomaat, maar tramcon-
ducteur. Bovendien bleek Daschek te Ber
lijn nog een geliefde te hebben.
Zijn Indische bruid gelooft nog wel niet aan
de medeplichtigheid van haar verloofde, maar
toch ook niet meer aan zijn liefde. Zij wil
hem vergeten...
De houthandelaar P. v. Loosbroek te Oss,
directeur der Stoomzagerg Kamphuis en van
Loosbroek is Zondagnacht, doordat zgn auto
slipte, onder Beek en Donk in de Zuid-Wil-
lemsvaart gereden, doch dank zg de geluk-
kige omstandigheid, dat de auto met de ach-
terbumpers aan een prikkeldraadafrastering
bleef hangen, is de heer Van L. aan een wis-
sen dood ontsnapt.
De heer Van Loosbroek keerde omstreeks
12 uur per auto van een zakemconferentie te
Helmomd huiswaarts, toen hg op den weg
langs de Zuid-Willemsvaart onder de ge
meente Beek en Donk plotseling voor zich een
vrachtauto bemerkte, die met gedoofde lichten
midden op den weg stilstond. De heer Van L.
remde uit alle macht. Hierdoor slipte zijn
eigen wagen en reed pardoes het kanaal in,
dat ter plaatse een diepte heeft van vier
meter. De auto bleef hierbij echter zooals ge
zegd met een achterbumper aan de langs de
vaart aangabrachte prikkeldraad-afrastering
hangen, waardoor de wagen, die eenige meters
van den wal in het kanaal was terecht-
gekomen, met een der zijkanten boven water
bleef hangen.
Onmiddellijk sloeg de heer Van Ldie zgn
tegenwoordigheid van geest niet verloren
had, het portierraam stuk. Het gelukte hem
met groote inspanndng door de opening te
komen en boven op den drijvenden auto te
klauteren. Met een flinken sprong stond hg
spoedig op den wal. De auto is den volgen-
den morgen met een kraanwagen uit het
water opgetakeld.
Zondagnacht omstreeks kwart voor een
heeft een inwoner van Ngmegen bg de politie
aangifte gedaan, dat hg even te voren in de
Broerstraat werd aangesproken door een on-
bekenden man, die ruzie met hem zocht.
De onbekend e Hep met hem mee en in de
Molenstraat gekomen, haalde hg' een revolver
voor den dag, waarmede hg den aangehou-
dene bedreigde en hem sommeerde geld af te
geven.
Deze gaf den bedrieger vgf gulden, maar de
onbekende doorzocht daama zgn zakken en
eigende zich nog een bedrag van negentig
cent toe.
Toen vrienden van den aangehoudene te hulp
kwamen, nam de onbekende de vlucht. Zij
konden een uitvoerig signalement van den
straatroover geven.
EEN MUISJE MET EEN STAARTJE.
Kort geleden werd melding gemaakt van
de ontsnapping van een Ngmegenaar uit
Duitsche gevangenschap te wgier. Zooals
men weet, werd de ontsnapping mogeigk,
dank zg de medewerking vsin eenige vrienden
van den aangehoudene, zoo werden bijv. de
deuren, die toegang gaven tot de eel, open-
gebroiken.
De „TeL" verneemt thans, dat de Ngmeeg-
sche recherche aan dit geval haar aandacht
besteedt. Zg toch, die bij deze ontsnapping
behulpzaam waren, hebben zich schuldig ge
maakt aan een feit, dat niet alleen in Duitsch
land strafbaar is, doch waarvoor ook volgens
de Nederlandsohe strafwet een vervolging kan
worden ingestelid, al is het delict dan ook in
Duitschland gepleegd.
Be Nijmeegsche recherche stelt thans een
onderzoek in naar degenen, die bij de ont
snapping hebben geholpen. Levert dit onder
zoek resultaat op, dan zal daarna worden be-
slist of tot een strafvervolging wordt overge-
gaan.
INVAL IN EEN SPEELHOL TE
AMSTERDAM.
De politie van het bureau Overtoom te
Amsterdam heeft Maandagmiddag een inval
gedaan in een volkskoffiehuis aan de Nicolaas
Beetsstraat aldaar, aangezien men aanwijzin-
gen had, dat in deze inrichting gelegenheid
werd gegeven voor het spelen om geld, waar-
van verscheidene personen uit de buurt, o.a.
werkloozen en venters, die op deze wgze
hoopten het noodige handelsgeld bijeen te
kunnen krggen, gebruik hadden gemaakt.
De politie vond inderdaad, toen zij Maandag
middag in het lokaal verscheen, een aantal
mannen bezig met kaart spelen, doch geld
lag, toen de politie het lokaal binnenkwam,
niet meer op tafel. Alle aanwezigen zijn naar
het bureau Overtoom gebracht, waar zij aan
een langdurig verhoor zijn onderworpen.
INBRAAK.
Zaterdagmorgen omstreeks half 6 hebben
inbrekers zich te Ouderkerk a.d. Amstel toe-
STORM.
Een hevige storm heeft aan het einde van
de vorige week Schotland geteistend, wat aan-
leiding heeft gegeven tot verscheidene schip-
breuken en kleinere ongelukken op zee, ter
wgl op het land wegen versperd raakten, het
verkeer ontredderd werd en schapen in
sneeuwstormen om kwamen. Het dorp Kings
ton in Morayshire is totaal geisoleerd tenge-
volge van overstrooming. Ook Ulster heeft
hevige stormen te lijden gehad.
Tengevolge van de stormen op de Noord-
zee was het water van de Theems voor Lon
don zoo hoog gestegen, dat gevaar voor over
strooming bestond.
De politie waarschuwde de bewoners van
enkele laag gelegen stadsdeelen, zich gereed
te houden him woningen te ontruimen.
Op enkele plaatsen stond de waterspiegel
nog slechts 30 c.M. beneden den kaairand.
Eerst 's nachts om twee uur kondigde een
kanonschot der bevolking, dat het gevaar ge-
weken was.
JAOHT OP EEN AUTODIEF.
In het centrum van Soarbriicken reed Zater
dag een man, die een auto gestolen had, met
den wagen langzaam door de stad, toen hij
toevallig den bestolen eigenaar voorbgreed.
Deze sprong op den auto en wilde den man
dwingen naar een politieposthuis te rijden. De
man vluchtte echter een huis binnen. Toen
h(ji zich echter door de politie achtervolgd zag,
sprong hg uit de derde verdieping op straat.
Hg' was op slag dood.
Er bestaat reeds een pontveer voor spoor-
wagens tusschen Dover en Ostende, doch
thans wil de Zuiderspoorweg ook een pontveer
tusschen Dover en een Fransche haven, ver
moedelijk Duinkerken, invoeren. De ponten
zullen in hoofdzaak voor goederentreinen be-
stemd zijn, maar er is op gerekend, dat er
mettertijd ook nachttreinen met slaaprijtuigen
op overgezet zullen worden, waarom er ook
op de pont zelf, als wij het goed begrijpen
eenige passagiersaccomodatie zou komen.
DE SCHRIJFMACHINE VERDRINGT
DE INKT.
Sedert de schrgfmachine alle bureaux heeft
veroverd is het vertbruik van inkt in de ge
heele wereld stark gedaald. Het bedraagt nog
maar 60 procent van het verbruik v66r den
oorlog. De Duitsche uitvoer aan inkt is op
i/io van de in 1914 uitgevoerde hoeveelheid
gedaald.
MOBIUS ATIE
In het dorp Avillers bg Mfericourt is het
Zaterdag rumoerig toegegaan. Ten gevolge
eener vergissing ontving de maire uit han-
den van den beheerder van het postkantoor
den vertrouwelijken brief, welke in geval van
acute moeiigkheden, meestal bg mobilisatie,
moet worden geopend. De maire, een hoogst
zenuwachtig man, voerde de daarin vervatte
instructies onmididellijk uit met het gevolg,
dat een aantal reservisten zich naar Mferi
court begaf om zich bij de militaire autori
teiten te melden.
De prefect van de Vogezen, die onverwgid
werd gewaarschuwd, haastte zich de bevol
king te waarschuwen.
eerste predikant van Schoondgke bevestigd.
Maar nu kwam de moeiigkheid. Men had
nu wel een predikant, maar geen kerk. Een
tijdlang behielp men zich met een kamer van
een particulier huis, maar aangezien de ge
meente in ledental wies, was kerkbouw nood-
zakeigk. Qeld had men niet. Daarom werd
een deputatie gezonden naar Den Haag, om
den noodtoestand toe te lichten. Deze depu
tatie ging niet te vergeefsch. Een som van
J 1300 werd toegestaan, zoodat de bouw kon
plaats hebben, onder leiding van den burge-
meester van Vlissingen, Comelis Lampsens.
Zg werd tevens door vele giften verrijkt.
Fraai geschilderde glazen, thans nog slechts
in enkele fragmenten bewaard, vertoonen de
wapens en namen der gevers. Zoo waren er
glazen met het wapen der Generaliteit, met
dat van het Land van den Vrije, met dat van
Prins Willem (later de III), met die van dgk-
graaf en gezworene van den Polder, met dat
van Wigbold en de Does, de Gouiverneur van
Sluis.
Nog altgd komen aldus Dr. de Hullu
de Hervormden van Schoondijke in het zelfde
kerkgebouw van 1656 ter godsdienstoefening
bijeen. In later tgd heeft het, spijtig genoeg,
veel van zijn schoonheid verloren, want zgn
prachtige ramen gingen telocr.
Tot kerkelijk zegel koos men een zonne-
bloem met de spreuk: ,,Wend u naar de zon
der gerechtigheid".
Onder de mannen van naam te Schoondijke
geboren, verdienen genoemd te worden de
dichter Andreas Andriessen en de schilder
Comelis de Visser. Merkwaardige lotgeval-
len heeft het dorp niet gehad. In 1708 werd
het door de Franschen gebrandschat. Niet
ver van het dorp lag de hofstede van J. Mogge,
vermoedelijk de zoo goed bekende landmeter
van het Vrije.
In het Noord-westeinde der gemeente ligt
het gehucht Sasput, dus genoemd naar een
sluis of sas in de oude Oostburgsche vaart.
TIHN GRADEN VORST TE NEW YORK.
De winter is in Amerika dit jaar al zeer
vroeg ingetreden, meldt V. D. Te New York
daalde de temperatuur tot tien graden onder
nul. Twee werkloozen zgn doodgevroren. De
particuliere organisaties tot hulpverleening.
zooals bijvoorbeelid het Leger des Heils, deelen
mede, dat alle toevluchtlokalen, nachtasyls en
noodverblijven tot de laatste plaats waren be-
zet en dat vele duizenden geen onderdak meer
konden vinden. De naar het warme Zuiden
veirtrekkende leege goederentreinen en auito-
mobielen nemen tieniduizenden werkloozen
mee. In het barakkenkamp van de oud-strg-
ders in de buitenwijken van New-York,
heerscht eveneens groote nood. De meeste
daar ondergebrachte geizinnen zgn zonder
eenig middel van bestaan en kunnen zelfs hun
woning niet verwarmen.
De winterstorm heeft groote vertraging in
het scheepvaartverkeer veroorzaakt. De
meeste Transatlantisohe booten, o.a. het
Lloyd-stoomschip „Stuttgart", kwamen met
een halven dag vertraging aan.
HET CIRCUS SARRASANI.
Het bericht, eenigen tijd geleden gelanceerd,
dat het circus Sarrasani naar Rusland was
verkocht, schgnt onjuist te zgn geweest. Het
circus is thans te Dresden en zou waarschgn-
lijk Donderdag gesloten worden. De brand te
Antwerpen is een van de grootste oorzaken
van den ondergang. De directie heeft meer
malen uitdrukkeigk verklaard, dat zoowel de
Belgische autoriteiten als de bevolking tgdems
en na de ramp zich zeer hulpvaardig hebben
getoond.
Natuurigk werd „de schade door verzeke-
ring gedekt", zooals de geigke term luidt,
maar bg zoo'n groote onderneming kan niet
alles verzekerd worden. Dit was echter niet
het ergste. Na het ongeluk heeft het circus
4 weken te Dusseldorp gtil gelegen om de ver
loren requisieten zoo goed mogelijk te herstel
len. Dit stilleggen is het groote struikelblok
geworden.
De onkosten toch van onderhoud der dieren
en loon van het personeel gingen door, waar-
tegenover geen inkomsten staan. Daarbg kwa
men nog de waarborgsommen, die Sarrasani
in verschillende gemeenten, waar hg zou op
treden, gestort had en die hg kwijt raakte,
omdat hg niet optreden kon.
Het Duitsch blad, waaraan een en ander
is ontleend betoogt voorts, dat Sarrasani al
v66r den brand met pech te kampen had.
Toen hg in Nederland was, begon net de
tarievenoorlog en dat had een boycot van
Duitschers ten gevolge. Sarrasani heeft vaak
slechts 30 a 40 bezoekers in zijn voorstelling
had. Wij laten deze cgfers natuurlijk voor
wat zij zijn. Dat Sarrasani hier niet het be
zoek heeft gehad waarop hg hoopte is moge
lijk, maar of dit aan eenigerlei vijandige hou-
ding moet worden toegeschreven valt te be-
twijfelen.
Hans Sosch-Sarrasani is zelf per Zeppelin
naar Zuid-Amerika gegaan om daar nieuwe
relaties te zoeken. Het circus is daar al eer-
der geweest en heeft er veel succes gehad.
Ook nu zou er wel weer wat te halen zgn, als
men er maar kon komen. Een overzeesche
reis met zoo'n groot circus kost echter heel
wat en geld is er niet meer.
Er zgn nu onderhandelingen gaande met de
regeering om een leening, die binnen korten
tgd terugbetaald zou kunnen worden. Het rgk
zou er alleen bij kunnen winnen, wanneer
schepen, die nu opliggen, weer vracht door
deze onderneming zouden kunnen krggen.
Er is echter nog geen besluit genomen.
Een ander gehucht wordt de Tragel genoemd,
naar den leidijk van het oude kanaal, waar-
naar ook een buurt, diefht bg het dorp „den
dam" heet.
In 1831, toen Staat Vlaanderen als feen
kamp vormde, door verschansingen en inun-
datien versterkt, was er niet ver van Schoon
dijke een fort opgeworpen met hooge wallen,
en diepe grachten, dat echter bij den vrede
gesleoht is.
De Polder, als de Brugsche dgklanden be
kend, was voorheen de vaart, om binnendoor
in de Schelde te kunnen komen. Door het be-
dgken van den Mauritspolder in 1614 en den
Oranjepolder in 1617 werd dit kanaal aan de
Oostzgde gesloten. De Nieuwerhavenpolder
werd in 1742 bedgkt uit de Nieuwerhaven, een
inham der Schelde, vroeger een natuurHjke
haven, doch bij het vergaan der oude Yeve
opengescheurd en met het Zwarte gat en het
Zwin in gemeensehap door het Marollengat en
het Kaas- en Broodgat. Reeds den 10 Februari
en 27 April 1639 was octrooi aangevraagd, om
eenige schorren in het Nieuwerhavensche gat
te mogen bedijken, welke toen vermoedelgk
bg den Elizabethpolder onder Breskens zgn
gevoegd.
Dat omstreeks de helft der 16e eeuw het
Nieuwerhavensche gat niet bestond, blijkt uit
de Iberoemde kaart van Pourbus, doch men
ziet daarop, dat aldaar een veer naar Wal-
cheren was. Bij dat veer ontstond een ge
hucht, waar keizer Karel op den 13de Juli
1540 het middagmaal gebruikte v66r hg naar
Vlissingen vertrok.
Thans is er niets meer in Schoondgke te
zien en gaan wg een bezoek brengen aaa
Zuidzande.
(Wordt vervolgd.)
