Tweede Blad.
"bin n e n l a n d
"buTten land
Ter Neuzensche Courant
DoorZeeuwsch-Vlaanderenin'tVerleden
Woensdag 2 Nov. 1932. No. 8909
begrooting van binnenlandsche
ZAjKEN.
TER NEUZEN, 2 NOVEMBER 1932.
RECHTSZAKEN.
door
A. M. WESSELS.
handelsregister kamer van
VAN
Zomer of zopetyd?
Verschenen is het voorloopig verslag der
Tweede Kamer over de begrooting van Bin
nenlandsche Zaken voor 1933, waaraan het
volgende is ontleend:
Enkele leden spraken zich wederom uit
voor de afschaffing van den Zomertijd.
Verscheidene leden waren van oordeel, dat
de bezwaren tegen den zomertijd zullen ver-
minderen, indien de zone t ijd wordt aanvaard.
In den winter zouden wij den Greenwichtijd
hebben en tijdens den zomertijd den Midden-
Europeeschen. Dientengevolge zouden wrj
denzelfden tijd hebben als de omliggende lan-
den.
Vele leden wenschten de tegenwoordige
regeling te behouden.
Binnenschippers als crisis-werkloozen
te beschouwen.
Verscheidene leden drongen er op aan, dat
de binnenschipperij gerangschikt wordt onder
de crisisvakken, zoodat de gemeenten door
het Rijk zouden kunnen worden geholpen;
daarbij zou dan de Regeering een steunrege-
ling kunnen ontwerpen en de gemeenten, die
scheepvaartcentra vormen, uitnoodigen een
dergelrjke regeling in het leven te roepen.
De posten voor burgerwachten en
bijzonderen vrywilligen landstorm.
Van verschillende zijden werd opgemerkt
dat het zeer de aandacht had getrokken, dat
de Regeering de posten voor de vrijwillige
burgerwachten en voor den bijzonderen vrij-
willigen landstorm voor het voile bedrag van
het vorige jaar heeft gehandhaafd, terwijl zoo
vele posten voor huns inziens nuttige uitgaven
moeten worden verlaagd. Verscheidene leden
betreurden, dat temeer, omdat zij uit een oog-
punt van politie de burgerwachten niet te ver-
dedigen achtten. Bij de jongste ongeregeld-
heden te 's Gravenhage werd in de pers de
opmerking gemaakt, dat de politie zenuw-
achtig was, hetgeen niet werd toegegeven.
Wat zou men dan beleven, zoo vroegen de hier
aan het woord zijnde leden, indien leden van
de burgerwacht, die niet of temauwemood
zyn geoefend, in dergelijke omstandigheden
zouden moeten optreden?
Deze leden meenden dan ook de handhaving
der burgerwachten ten sterkste te moeten
afkeuren. Op de vroeger reeds herhaaldelijk
te berde gebrachte gronden verklaarden zij
zich eveneens tegen den post voor den bijzon
deren vrijwilligen landstorm.
Van andere zijde werd daartegen onpge-
merkt, dat de burgerwachten onder moeilijke
omstandigheden belangrijke diensten zouden
kunnen bewijzen. De leden hier aan het
woord, konden de handhaving van deze posten
goedkeuren.
Samenvoeging van kleine gemeenten.
Vele leden, waaronder een aantal die in het
algemeen niet tot warme voorstanders van de
vereeniging van gemeenten gerekend konden
worden, vroegen of niet thans meer dan tot
dusver moet worden aangedrongen op zulk
een samenvoeging. Zij meenden, dat vereeni
ging van kleine gemeenten zou kunnen leiden
tot aanzienlijke besparingen.
Andere leden verklaarden geen voorstanders
te zijn van een dergelijke samenvoeging.
De financien van sommige geneenten.
Gewezen werd op den onhoudbaren toe-
stand, waarin zich de financien van sommige
gemeenten bevinden. Met name is dit het
geval voor de gemeente Eindhoven, als gevolg
van de onbevredigende werking van de wet
op de financieele verhouding tusschen het Rijk
en de gemeenten en van het abnormaal groote
aantal werklooze bouwvakarbeiders in ge
noemde gemeente.
Ten einde het hoofd te kunnen bieden aan
den uitzonderingstoestand, waarvoor Eind
hoven zich ziet geplaatst, was het gemeente-
bestuur genoodzaakt de plaatselijke belastin-
gen tot welhaast ondraaglijke hoogte op te
voeren.
Met het oog op verschillende omstandig
heden drongen de hier aan het woord zijnde
leden er op aan, het bedrag der uitkeering uit
het gemeentefonds, per hoofd der bevolking
over de jaren 19321933 tot en met 1935
1936 te verhoogen, waarbij als basis voor de
berekening van het percentage dezer ver-
hooging de voor 1932 geraamde stijging der
uitgaven dezer gemeente voor politie en lager
onderwijs, vergeleken by het gemiddelde van
de overeenkomstige uitgaven dezer gemeente
over 1926, 1929 en 1928 dient te worden
genomen. Zij verzochten den Minister hier-
omtrent in overleg te willen treden met zijn
ambtgenoot van Financien.
Steunverleening. Het voor en
tegen van steun in natura,
Vrij algemeen was men van oordeel, dat
verlaging van den steun niet gewenscht is.
Voor wat den practischen kant der steun
verleening in natura betreft, werd verwezen
naar een drietal artikelen in ,,De Nederland-
sche Wenkgever" van 1, 8 en 15 September
1.1., welke een resume geven van hetgeen in
Duitschland op dit gebied wordt voorgestaan
door dr. A. Siegerwald.
Een deel der leden verklaarde met het denk-
beeld van steun in natura niet te kunnen in-
stemmen, daar men zoodoende den arbeiders
hun onafhankelijikheid zou benemen.
Andere leden achtten, hoezeer zij de be
zwaren van een dergelrjke regeling inzagen,
in dezen tijd het treffen van onaangename
maatregelen, die erger kunnen voorkomen.
noodzakelijk, en zy zagen in vervanging
van een deel der uitkeering in geld door een
in natura 'n dergelijken noodzakelijken maat-
regel. Zij waarschuwden echter tegen een
bonnensysteem, dat tot groote misbruiken
aanleiding zou geven.
Volkshulsvesting.
De stagnatie in het bouwbedrijf werd ern-
stig betreurd. Vele leden meenden, dat de
Regeering hier niet vryuit gaat. Waarom
zoo vroegen ziji, verdient het Rijk op de voor
woningbouw verleende voorschotten Zij
meenden te weten, dat van 30 millioen gulden
voorschotten 6 pet. rente betaald moet wor
den, terwijl het Rijk geen enkele leening met
hooger rentevoet dan 5 pet. meer heeft loopen.
Op verlaging van den rentevoet werd dan ook
sterk aangedrongen.
Drankwet. Noodjottige gevolgen.
Verscheidene leden wezen er op, dat de
gevolgen van de invoering der nieuwe Drank
wet in de practijk niet minder noodlottig ge-
bleken zijn dan bij de behandeling in de
Kamer reeds was vermoed.
DE UITZENDING VAN DEN
SOOIALISTISCHEN „HOOGTIJDAG" DOOR
DE V.A.R.A.
Het Volk dealt den Nederlandschen radio-
luisteraars mede, dat de betooging van 8
November door de V.A.R.A. zal worden uit-
gezonden. Ondanks de weigering van den
Minister om den 8sten November beschikbaar
te stellen.
De V.A.R.A. zal namelijk een ooggetuigen-
verslag van de betooging op gramofoonplaten
laten opnemen. Ook de redevoeringen zullen
op gramofoonplaten worden opgenomen. Deze
gramofoonplaten worden den volgenden
avond, dus Woensdag 9 November des avonds,
in den zenidtijd van de V.A.R.A. gedraaid en
uitgezonden.
De uitzending van de 8 November-demon-
stratie zal worden opgenomen op een instal-
latie van de N.iS.F„ die deze fabriek, op ini-
tdatief van de V.A.R.A. aanschafte ten dien-
ste van bij het Comitd van Omroepvereenigin-
gen aangesloten organisaties.
DE PLANNEN VOOR
INTERNATIONALEN GOEDERENRUIL.
Op vragen van het Tweede Kamerlid
Kampschoer:
1. Heeft de Minister kennis genomen van
de actie welke door particulieren en Kamers
van Koophandel wordt gevoerd om door mid-
del van een georganiseerden intemationalen
goederenruil o.m. den uitvoer van tuinbouw-
producten te bevorderen?
2. Is de Minister van oordeel, dat deze
actie krachtig gesteund dient te worden?
3. Is de Minister niet van meening, dat
het beter ware dat deze actie gecentraliseerd
geschiede en onder toezicht van de overheid?
heeft de Minister van oeconomische zaken
en arbeid geantwoord:
1. Het antwoord hierop luidt bevestigend.
2. Het antwoord hierop luidt bevestigend,
mits bij deze actie aan verschillende eischen
wordt voldaan, met name, dat de te verkrij-
gen grootere uitvoer niet ten koste van
andere ondememingen hier te lande geschiedt,
dus zuiver het karakter van additioneelen
export draagt.
3. Mede omdat dit laatste sleohts van een
centraal punt uit beoordeeld kan worden,
luidt het antwoord op deze vraag in beginsel
bevestigend.
Of een practische uitwerking mogelijk zal
zijn, hangt met name af van de plannen, welke
van particuliere zijde worden uitgewerkt.
Ondergeteekende meent te weten, dat deze
plannen zioh reeds in de richting van centrali-
satie bewegen.
DE STEUN
AAN DE TARWEVERBOUWERS.
Op vragen van het Tweede Kamerlid Van
den Heuvel:
1. Is het juist, dat een der voorwaanden
voor tarwesteun in 1933 zou zijn, dat elk land-
bouwer slechts een derde van zijn bouwland
met tarwe mag betelen?
2. Indien het antwoord op vraag 1 beves
tigend mocht luiden, is de Minister dan be-
reid deze voorwaarde niet toepasselijk te ver-
klaren op landbouwers, die kunnen aantoonen,
normaal een grooter getal H.A. tarwe te heb
ben verbouwd, daar het toch wel zeer onbil-
lijk is de uitbreiding der teelt van anderen
aan de normale verbouwers in mindering te
brengen
heeft de Minister van Oeconomische Zaken
en Arbeid geantwoord:
1. Ondergeteekende is voomemens om den
steun aan de tarweverbouwers in zijn tegen-
woordigen omvang slechts te handhaven, in
dien waarborg bestaat, dat geen tarweverbou
wer meer tarwe voor de bereiding van tarwe-
meel of tarwebloem zal leveren dan afkom-
stig is van ten hoogste i/3 van zijn bouwland
2. Het niet van toepassing verklaren van
de hierbedoelde voorwaarde op landbouwers,
die kunnen aantoonen normaal een grooter
getal H.A. tarwe te hebben verbouwd, zou zijn
het scheppen van een onbillijkheid tegenover
andere landbouwers. Ook zou de noodzakelijik-
heid ontstaan van een controle, welke prac
tisch zeer moeilijk is uit te voeren.
De ondergeteekende kan op grond van een
en ander deze vraag niet toestemmend beant-
woorden.
KEULEN STEUNT HEN DERDE DEEE
VAN ZIJN BEVOLKING.
Dezer dagen werden etnkele cijfers over den
grooten nood, die er in de Ruhrsteden heerscht
gegeven, waar een aanzienlijk deel der bevol
king aangewezen is op steun van ovenheids-
wege en liefdadigheid. Ook te Keulen is de
nood hoog gestegen.
Burgemeester Adenauer heeft Donderdag
een mededeeling verstrekt over den nood en
de hulp voor den a.s. winter. Van een eenigs-
zins merkbare opleving van de economischen
toestand was te Keulen niets te bespeuren. Hij
gaf, volgens de ,,Koln. Ztg. ontstellende
cijfers over den toestand waarin een deel der
Keulsche bevolking zich bevindt. Bij het be
gin van den winter verleden jaar bedroeg het
aantal ondersteunden 105.098, welk cijfer
thans is gestegen tot 209.236, of 28.3 procent
van de geheele bevolking.
Maatregelen zijn in voorbereiding om voor
goedkoope maaltijden der noodlijdenden te
zorgen. Op 7 November zal het gemeentelijke
keukenbedrijf weer in vollen omvang worden
hervat. Ook voor het verschaffen van Wee
ding en brandstof dient gezorgd te worden
daar de jarenlange werkloosheid, drukkende
woningnood en zorg voor het dagelijksoh brood
de diepste ellende hebben veroorzaakt. Geld-
inzamelingen en huizencollecten worden elke
maand georganiseerd omdat er veel geld
noodig is. De burgemeester riehtte een drin-
genden oproep aan de burgerij om de in nood
verkeerenden te helpen.
PLANNEN VOOR DE ZEEUWSCHE
LUCHTLIJN.
De K.L.M. en het Zeeuwsche comity tot be-
vordering van de luchtvaart zitten niet sti'l.
Zaterdag was de laatste dag van de vluehten
naar Zeeland v.v. in 1932 en Zaterdag reeds
is beraamd over plannen, die het onbetwist-
baar succes der eerste binnenlandsche lucht-
iijn van de K.L.M. gedurende het afgeloopen
seizoen, in 1933 nog zullen overtreffen.
Aan de besprekingen, die onder leiding van
den heer Van de Pauw, exploitatie-chef van
de K.L.M., plaats hadden in Hotel Britannia
te Vlissingen, namen behalve de leden van
het Zeeuwsch luchtvaartcomite deel de heeren
Van Woelderen, burgemeester van Vlissingen,
jhr. Roell, burgemeester van Haamstede, De-
smit, burgemeester van de Belgische bad-
plaats KnookeLe Zoute, Cornelius, directeur
der Belgische luctotvaartmaatschappij Saneba.
Maertens, voonzitter van V.V.V. Le Zoute.
De intemationale samenstelling der bijeen-
komst gold de overweging van een reeds
meermalen tot uiting gebrachten wensch, nl.
het verlengen van de Zeeuwsche ludhtlijn
naar Belgie. Hoewel de besprekingen een
voorloopig karakter droegen kan als eerste
resultaat het volgende worden medegedeeld.
De dienst op Zeeland zal in 1933 vermoede-
lijk worden uitgeoefend van half April tot
half October. Van den aanvang af tot begin
Juli, en gedurende September en October zal
op 3 dagen der week worden gevlogen, in Juli
en Augustus vermoedelijk elken dag, ook des
Zondags. In de laatst genoemde maanden wil
men verder de Zeeuwsche ludhtlijn verlengen
tot KnockeLe Zoute.
Ter vergadering is men over het laatste
reeds tot een aannemelijke overeenstemming
gekomen, waarbij zelfs de mogelijkheid van
aansluiting in Le Zoute op het „Sabena"-
vliegtuig naar Londen onder oogen gezien is.
Ook het denkbeeld om gedurende de zomer-
maanden Donderdags naar Oostende door te
vliegen heeft een punt van emstige over
weging gevormd. De dienstregeling, die door
de uitbreiding van de vliegroute, eenerzijds
naar de Belgische badplaatsen, anderzyds
naar Amsterdam, een algeheele wyziging zal
moeten ondergaan, zal aan een nauwgezette
bestudeering onderworpen worden.
Bij de K.L.M. is een vrij aanzienlijke ver
laging van de passageprijzen op de eerste
binnenlandsche luChtlijn in voorbereiding.
Dat Zeeuwsch-Vlaanderen, door zrjn isole-
ment evenals Schouwen-Duiveland als het
ware aangewezen op luchtvervoer, tot nu toe
geen stopplaats in dezen lucht-omnibusdienst
verkreeg, is, naar verluidt te wijten aan het
feit, dat men in die streek nog steeds niet
tot een bevredigende oplossing van de vlieg-
veld-kwestie is kunnen geraken.
DE WERKLOOSHEID.
In de Ver. Staten wordt een geringe ver-
mindering geconstateerd van de werkloosheid.
Echter is deze nog altijd zeer groot. Het aan
tal werkloozen wordt n.l. op nog bijna elf mil
lioen geschat.
Deze schatting is van den president der
Federatie van den Arbeid, Green. Deze ver
klaarde, dat in September meer dan een half
millioen arbeiders werk hadden gevonden,
zoodat het totale aantal werkloozen van 11.46
millioen tot 10.9 millioen was teruggeloopen.
Green vreest echter dat het totale aantal
werkloozen in Januari weer 13 millioen zal
bedragen.
DE KEURINGSDIENST VAN WAREN TE
GOES.
Naar het Hbl. vemeemt moeten er bij het
desbetreffende departement plannen bestaan
den Provincialen Keuringsdienst van Waren te
Goes op te heffen en dezen dienst onder te
brengen bij Breda.
Van dit voomemen is in Zeeland met wei-
nig ingenomenheid kennis genomen, daar
Zeeland dan de eenige provincie zou zijn, die
geen eigen keuringsdienst bezit. Het is niet
recht duidelijk, waarom juist alleen van Zee-
land, dat toch in menig opzicht al zoo misdeeld
is, dit offer moet worden gevraagd. Naar
wordt medegedeeld, zal het gemeentebestuur
van Goes dan ook alle mogelijke pogingen
aanwenden om deze opheffing te voorkomen.
HET ONGELUK TE HANSWEERT.
De cafehouder Schouwenaar, die verleden
week brandwonden bekwam bij een benzine-
ontploffing te Hansweert, is thans ook in het
ziekenhuis te Goes overleden. Vader en doch-
ter (het medsje is naar men weet onmdiddel-
lijk na de ontploffing overleden) zyn tegelijk
ter aarde besteld.
POLITIERECHTER.
Zitting op 1 November 1932.
De volgende personen werden gedagvaard:
D. H., oud 24 j., visscher te Breakers, werd
verdacht, dat hij op 11 September j.l. te Bres-
kens Pieter Monje heeft geslagen.
Ei-scih f 25 boete of 10 dagen hechtenis. Uit-
spraak vrrjspraak.
P. M., oud 37 j., koopman te Breskens, werd
verdacht, dat hij op 11 September 1932 I. J. de
Cooker heeft geslagen.
Eisch 25 boete of 10 dagen hechtenis. Uit-
spraak idem.
I. J. d. K., oud 24 j., visscher te Breskens,
werd ten laste gelegd, dat hij op 11 Septem
ber j.l. te Breskens Pieter Monje heeft ge
slagen.
Bisch 14 dagen gevangenisstraf. Uitspraak
14 dagen gevang. voorw. proeftijd 3 jaar
25 boete of 10 dagen hechtenis.
J. W. d. D., oud 19 j., varensgezel te Zaam-
slag, werd verdacht, dat hij op 21 September
1932 te Ter Neuzen Simon van Hoeve geweld-
dadig heeft beetgepakt en gestompt.
Eisch f 30 boete of 15 dagen hechtenis. Uit
spraak idem.
J. A. A. P., oud 32 j., werkman te Ter
Neuzen, werd ten laste gelegd, dat hy op 13
September j.l. te Ter Neuzen Rachel Riemens
op den grond heeft gerworpen.
Eisch 15 boete of 5 dagen hechtenis. Uit
spraak f 10 boete of 5 dagen hechtenis.
P. J. B., oud 33 j., autoverhuurder te Bres
kens, werd verdacht, dat hy op 22 September
1932 te Breskens Izaak Lous een slag in het
gelaat heeft gegeven.
Eisch f 20 boete of 10 dagen hechtenis. Uit
spraak idem.
A. P. d. M., oud 26 j., arbeider te Oostburg,
werd verdacht, dat hij op 26 September 1932
te Oostburg A. J. Meulendijk met een mes
heeft in den rug gestoken en gestompt.
Eisch f 25 boete of 10 dagen hechtenis. Uit
spraak idem.
D. R., oud 31 j., werkman te Ter Neuzen,
werd verdacht, dat hij op 21 September j.l. te
Ter Neuzen A. L. Stoffels een stomp in het
aangezicht heeft gegeven.
Eisch 14 dagen gevangenisstraf. Uitspraak
idem.
P. J. d. K., oud 25 j., knecht te Graauw,
werd ten laste gelegd, dat hij op 29 Augustus
j.l. te Graauw A. Boonne vuistslagen in het
gezicht heeft gegeven.
Eisch 15 boete of 10 dagen hechtenis. Uit
spraak idem.
F. B., oud 56 j., paardenslager te Clinge,
werd tenlaste gelegd, dat hij op 30 Augustus
jj. te Clinge Isabella Vlaeming heeft be-
dreigd met een mes.
Eisch 1 maand gevangenisstraf. Uitspraak
14 dagen gevangenisstraf.
J. B., oud 36 j., arbeider te Philippine, werd
verdacht, dat hiji op 25 September j.l. te
Philippine zich heeft verzet tegen den wacht-
meester Scheers en een marechaussee, toen
hij wegens dronkenschap werd opgebracht.
Eisch f 15 boete of 10 dagen hechtenis. Uit
spraak idem.
J. M., oud 24 j., varensgezel te Hoek, werd
ten laste gelegd, dat hij op 22 September
1932 te Ter Neuzen den opper-wachtmeester
W. Donker en den marechaussee Hoogstrate,
die in dienst waren, heeft beleedigd.
Eisch 35 boete of 20 dagen hechtenis. Uit
spraak 25 boete of 10 dagen hechtenis.
L. d. S., echtgenoote van C. M., oud 40 j.,
zonder beroep te Clinge, werd verdacht, dat
zij op 1 September 1932 te Clinge Leonore
Ferket heeft beleedigd.
Eisch 7,50 boete of 5 dagen hechtenis.
Uitspraak 5 boete of 2 dagen hechtenis.
T. d. W., oud 37 j., koopman te Breskens,
werd verdacht, dat hij op 22 September 1932
te Oostburg G. J. Huisman, die door den
kantonrechter werd gehoord in een strafzaak,
heeft beleedigd.
Eisch 20 boete of 10 dagen hechtenis. Uit
spraak idem.
F. d. S., oud 47 j., arbeider te Clinge werd
verdacht, dat hij op 26 September 1932 te
Clinge Philomena de Caluwd heeft beleedigd.
Eisch f 10 boete of 5 dagen hechtenis. Uit
spraak idem.
F. d. K., oud 67 j., landbouwer te Hulst,
werd verdacht dat hy op 1 October j.l. te
Stoppeldijk een dier pijn of letsel heeft ver
oorzaakt door een rund aan een zeer kort
touw vast te binden, waardoor het dier voort-
durend met gestrekten hols en met den neus
op den grond van het weiland stond.
Eisch 25 boete of 10 dagen hechtenis. Uit
spraak idem.
(Alle vragen, opmerkingen etc., deze
Historische Rubriek betreffende, te zen-
den aan den heer A. M. WESSELS,
Conservator Museum te Goes.)
XXXIV.
De overrompeling te Waterlandkerkje.
Het gebeurde, op den 25 Nov. 1668 aldus
het „Onpartijdigh Chronyscken" te vinden
achter het kort verhaal der Reformatie door
G. Brandt, van wien Hunnius in zijn Zeeuw
sche Buise of Statische Vlaanderen biz. 270
e.v. het heeft overgenomen terwijl de be-
woners van het eiland, in him eenzaam lig-
gend kerkgebouw waren vergaderd, dat een
achttal te paard zittende personen, alien wel
gemonteerd en in zeer goede orde, dragende
edn hunner een hlaauwe liverei, voor gemelde
kerk aankwamen.
Zes der genoemde personen stegen nu van
hunne paarden af en gaven dezelve in bewa
ring aan dengenen, die de liverei droeg, en
aan een ander, dien zy op schildwacht zetten,
rijdende op en af den dijk, welke zich v66r
de kerk bevond.
Thans traden zij het kerkgebouw binnen,
houdende in de eene hand een pistool en in
de andere -een rapier, terwijl twee van hun in
deszelfs portaal, met getrokken degen bleven
staan, om elk het vluehten te beletten. De
vier anderen spraken nu de gemeente aan in
het Waalsch, waarop een zekere Majthieu
Reffou, officier of schutter van de Oudeman,
mede in het Waalsch antwoordde en verzocht,
dat men niemand zou beleedigen of kwetsen,
maar gevangen nemen.
De ibooswichten venwondden daarop den man
zoodanig aan het hoofd, dat hij niet ibuiten
gevaar van sterven was. En nu gaande naar
den Predikant Joannes Stuirbout die nog in
't midden zijner predikatie was, rukten zij hem
van den predikstoel, en sloegen hem verschei
dene wonden in het hoofd, van welke er <5dn
zoo hevig aankwam, dat hij ook in gevaar van
sterven kwam. Daarenboven kwetsten zij den
Leeraar in den arm en aan zijn voet, trokken
hem daarna zijn kleeren van het lichaam, en
deden dit met zulk een hoon en beschimping
vergezeld gaan, als maar mogelijk was. Daar
na gaven zij hem nog eenige zware slagen,
zoodat hij bloedend neerzonk.
Daarna begaven zich de booswichten naar
de gemeente, van welke zij er nog een twee-
tal verwondden en verschillende vreeselijk
sloegen, toeroovende de meesten van hunne
kleederen en alles wat zij bij zich hadden.
Men ontzag sexe, noch jaren, ja zelfs geen
kinderen. Alle aanwezige boeken, bijbels,
Testamenten en zangboekjes werden in stuk-
ken gescheurd en rondgesmeten. Hetgeen
eenige waarde had, ibergden zij in zakken.
Thans gereed staande om te vertrekken,
spreekt een der roovers, met gemeene en
schandelijke woorden de gemeente aan, en
zegt, dat hij nu aan de manspersonen nog een
teeken wilde geven (vermoedelijk van hetgeen
hun in 't vervolg stond te wachten).
Daarop beveelt de brute onverlaat aan een
zyner medeplichtigen, den Predikant Stuir
bout een oor af te snijden, hetwelk aanstonds
volbracht werd. Het oor werd aan de ge
meente vertoond en haar wijders aangezegd,
dat men spoedig terug zou keeren en de kerk
verbranden en alles vermoorden, indien men
de Gemeente hier wederom vergaderd aan-
trof.
Welke personen het waren, die deze gruwel-
daad bedreven, kon men niet te weten komen.
Het kwam ook ter oore van den heer Lion,
kommandant van IJzendijke, die een kloklui-
der deed vatten, benevens zekere Lieven
Nept, oud-Burgemeester en schepen te Oude-
KOOPHANDEL EN FABRIEKEN VOOR
Z.-VLAANDEREN TE TER NEUZEN.
In de week van 17—24 October werd bij het
bureau der kamer aangifte gedaan van de
volgende
Inschrij vingen:
Van Acker en Compagnie, Sas van Gent,
Oostkade 28, bouwexploitatie. Venn.: C. F.
van Acker, Sas van Gent; J. J. Colsen, Ter
Hole (Hontenisse)G. H. Kooman, Ter Neu
zen (Sluiskil) en J. F. de Waal, Kuitaart
(Hontenisse).
,„De Hoop" Breskens, Dorpstraat 65, brood-
en banketbakkerij. Eigenaar: J. Ph. Wesdorp.
Ter Neuzen Watersupplying Service Doppe-
gieter and de Doelder, Grenulaan 11, het voor
gemeenschappelrjke rekening koopen en ver-
krijgen van drinkwater en voedingswater voor
stoomketels en het verkoopen en leveren van
drinkwater en voedingswater voor stoom
ketels aan schepen en particulieren, alles in
den ruimsten zin. Venn.: J. P. F. Doppegie-
ter en P. C. de Doelder.
Comelis van de Wege, Groede, Kruisdijk,
aardappelhandel.
Wijzigingen
Firma H. Govaert, Sas van Gent, Oostdam
112, handel in tabak, sigaren, kramerijen en
ijzerwaren. Vennoot H. Govaert uitgetreden.
Chr. de Hulster, Groede, Schoolstraat 322,
winkel in manufacturen en kruidenierswaren.
Uitgetreden eigenaar: Chr. de Hulster.
Wed. Em. Janssens-Steewens, Hulst, Kleine
Bagijnestraat C 186, schilder en drogist. Over
leden venn.: J. J. F. Janssens. Nieuwe venn.:
L. P. J. Janssens.
L. Maas, Breskens, Dorpsstraat 150, aan-
nemer van metsel- en betonwerken. Overleden
eigenaar: L. Maas. De zaak is omgezet in een
vennootschap onder firma. Handelsnaam gew.
in: I. P. en K. Maas. Venn.: I. P. Maas. Bres
kens en K. Maas, Breskens.
N.V. Sas van Gentsche Cement-IJzerfabriek
v.h. Gebrs. Picha-Stevens, Sas van Gent,
Oostkade 100-101-102, cement-IJzerfabriek en
handel in bouwmaterialen. Uitgetr. comm.:
man, uit oorzaak, dat hij, de roovers gezien
hebbende, geen order had gegeven, om het
schelmstuk door de gemeente te laten belet
ten, niettegenstaande eenige hem daarover
hadden aangesproken. Voorts werd nog een
zekere Christiaan Vildere gearresteerd, op
vermoeden, dat hij eenige roovers zou hebben
gehuisvest.
Wat hiervan de uitslag geweest is, is onbe-
kend. Het „Onpartijldigh Chronyscken" meldt
alleen dat er over deze gevangenen twist rees
tusschen den kommandant van IJzendijke en
de Heeren van het Vrije van Sluis. Laatstge-
noemden wilden die gevangenen aan zich uit-
geleverd hebben, als zijnde dezelve aangehou-
den op hun rechtsgebied, hetgeen de eerste
evenwel weigerde, weshalve het College van
het Vrije van Sluis klachten hierover indien-
den bij de Algemeene Staten. Wellicht wilde
de kommandant de gevangenen niet laten
volgen ,op grond, dat het Sluische Vrije over
dezelve geen juridictie mocht uitoefenen, als
zijnde inwoners van het dorp Oudeman, te
dien tijde, evenmin als nu, tot ons Rijk behoo-
rende.
ifet schijnt evenwel, dat men van de gevan
genen niets is te weten kunnen komen inzake
deze brute overrompeling. Immers, bij be-
sluit der Algemeene Staten van 2 Dec. 1668,
over de zaak van Oudeman genomen, werden
de Hoog Baljuw, Burgemeesters en Schepenen
van het Vrije gemachtigd, bij openbare af-
kondiging, aan diegenen, welke eenige der
,,handdadigers" van 't gepleegde schelmstuk
zouden weten aan te wijzen, zoodanig, dat de
zelve in hechtenis en in handen van het ge-
recht kwamen, te beloonen, eene som van 1000
rijksdaalders voor ieder van de booswichten
en dat deze premien werkelijk door de
Hoogm. Staten zouden worden uitgekeerd.
Ziedaar eenige gegevens over deze gebeur-
tenis. Maar zij moesten uitvoerig worden
meegedeeld, omdat deze verfoeilijke daad aan
leiding was tot het ontstaan van het tegen
woordige dorp Waterlandkerkje.
Geen wonder dus, dat men het raadzaam
achtte, het kerkgebouw af te breken, en het
verder den Staatschen ibodem op te brengen,
op veiliger bodem.
Men bracht evenwel slechts het voomaam-
ste van de kerk over als eenige steenen, preek-
stoel, banken, stoelen enz. Nog in het jaar
1720 zag men de muren der oude afgebroken
kerk staan.
Het was aan gene zijde der Passegeule,
halfweg Oostburg en IJzendijke, in den Prins
Willempolder, dat men wederom een nieuwe
kerk oprichtte. Vermoedelijk was aldaar vroe
ger reeds eene buurt, Waterlande genoemd,
waar een herberg en enkele arbeidershuizen
werden gevonden. Door dezen kerkbouw,
werd het een kerkdorp en zetten er zich steeds
meerdere menschen ter waning neer. Ook
het schoolgebouw zal men derwaarts hebben
overgebracht. Zulks is toch hoogstwaar-
sohijnlijk, aangezien de onderwijzer uit het
verlaten eiland" Thomas Martens, met den
Predikant Jacobus Schampelaar, die in de
plaats van den vermoorden prediker Stuirbout
was beroepen, in 1669, op het dorpje kwam
wonen.
Ongestoord konden nu ook de Hervormden,
uit deze landstreek aan de grenzen hier bij-
eenkomen ter uitoefening hunner godsdienst.
Hadden zij echter niet meer te lijden om hun
belijdenis, weldra kwam er een andere ramp
over hun dorpje en kerkgebouw. Kerk en
Pastorie en vele woningen werden in 1708 in
de asch gelegd, door de, tot hier toe doorge-
drongene, Franschen, destijds met ons Ge-
meenebest in oorlog.
Van dat kerkgebouw bleef slechts de kerke-
raadskamer over, waarin men zich ter gods-
dienstoefening behelpen moest, totdat er we
derom een andere kerk was opgebouwd. Dit
geschiedde uit de opbrengst eener collecte, die
huis aan huis in Zeeuwsch-Vlaanderen werd
gehouden.
Op den 25ste Dec. 1713 werd de nieuwe kerk
weer in gebruik genomen door Ds. Abdiaa
Hattinga, predikant te Sluis. De namen der
mildste gevers liet men op beschilderde glazen
stellen. De glazen zijn echter niet meer te
zien. De Pastorie evenwel werd niet zoo
spoedig herbouwd. Nog in 1720 klaagde de
Leeraar, dat er tot dusver voor geen woning
voor hem was gezorgd. Het zal echter niet
zoozeer aan onwil, als wel aan onvermogen
getoaperd hebben, want het spreekt vanzelf,
dat dit kerkgebouw geen eigendommen had.
De arme dorpelingen moesten het dus zelf on-
derhouden. De lasten bedroegen soms 50
75 per persoon. Hoe drukkend voor som-
migen ook die last was, zoo getroostte men
zich steeds denzelven, ter liefde van den gods
dienst.
Hierbij mocht het in waarheid een geluk
worden genoemd voor het dorpje, dat een
zekere Jacobus Clearp, die in zijn kinderjaren
als wees hier was opgenomen, verpleegd en
zijne belijdenis had gedaan, doch daarna als
zeekapitein bij de O. I. Comp. een fortuin ver-
wierf, bij testament (28 Oct. 1763 te Batavia)
bepaalde, dat de Gereformeerde armen te
Waterlandkerkje 1/3 deel van zijn vermogen
zouden ontvangen, 't welk, na aftrek der kos-
ten, f 25.910,Voorzeker een Koninklijke
gift!
Maar 't was of het bij dit geval de Water-
landkerkers ook wear tegen moest loopen.
Van dit kapitaal meestal uit effecten en
obligatien bestaande en onder beheer van het
Collegie ,,'s Lands Vrije", als opperarmmees-
ters, ongelukkigerwijze de helft verloren ging,
doordat deze waardepapieren, bij het bom-
bardement v^p Sluis in 1794, door brand wer
den vemield of althans zoek raakten.
Deze ramp was echter de eenige niet, die
het dorp trof. In den Franschen tijd maakte
zij ook een en ander mee, dat haar niet tot
voordeel strekte.
Hierover hopen wij een volgende maal iets
te vertellen.
(Wordt vervolgd.)
