Feuilleton - vertellingen
GEMENGDE BEBICHTEN
PluimTee-Bubriek
BRABANTSCHE BRIEVEN.
TWEE DESERTEURS VAN HET
VREEMDELINGENLEGIOEN IN VOLLE
ZEE OPGEPIKT.
LAAT DE KIPPEN ENTEN TEGEN
DIPHTHERIE.
Ulvenhout, 27 September 1932.
Menier,
Ala ik 's Zon-
dagsmergens in de
kerk zat, kwam,
na d'n preek van
ons pastoorke, d'n
Fielp mee 't zaks-
ke rond en bij
mijn in de baank,
'k beb daar 'n
hoekske, gong
ie mee z'n ruim
driehonderd pond
boven op m'nen
voet staan, om
,,mijnen aandacht
te trekken", zooas
ie da later uitlee.
k Docht aanders", gaf 'k
'm ten antwoord; „da-d-et er meer om ging
om mijn m'nen voet er af te schroeven".
Maar toen 'k 'm dan in 'n eerste opwelling
mee m'nen vust 'n opkaaier wouw geven om
zijn ..aandacht" ad honderdveftig kilo's weer
af te leien, toen flusterde-n-ie in m'n oor,
onderwijle dat ie „schepte" in mijn baank: „na
de Mis effetjes propclub-vergadering in de
Gouwe".
'k Snapte-n-er niks van en keek's om naar
d'n Blaauwe, die drie rijen schuins achter me
zit.
•k Merkte dat d'n Tiest al naar mijn zat te
loeren. Hij1 zette 'n paar groote oogen op,
krabte in z'n rosse borstels en stak z'n lippen
'n end veruit as 'n verkens-neusgat, zoowda
'k toegreep, dat ok d'n Blaauwe-n-er niks van
snapte.
Afijn, 't belleke begos te klengelen veur
d'offeraande, zag ik nog sjuust veur me uit,
daat d'n Joep z'n schouwers optrok naar d'n
Fielp. Die was dus ok „gekonvleseerd" deur
d'n bakker.
't Was 'nen donkere Zondagmergen. De
natte Septemberlocht dreef blaauw in 't ge-
wulfte van ons kerske. 't Glas-inlood leek
uitgebluscht van kleuren. Nouw en dan scho-
ven de boomtakken rauschend teugen 't kerk-
glas. 't Klokketouw, v66r bij d'n pile^r, goifde
van d'n wind die er wervelde in d'n toren.
't Was duster, blaauw-duster in alle hoeken.
Stroef knoersten de stoelpooten over de klam-
me plavuizen en aan Krist Stoffers z'n scher-
pen neuspunt hong 'nen glaanzenden peerl,
z66 kil was d'n kuster.
Toen 't gedaan was, en ik voetje veur
voetje naar buiten was geschoven, sting d'n
bakker al midden op 't kerkpleintje, tusschen
de wegstroomende kerkgangers, as 'n rots in
de braanding.
En zonder naar z'n broodklanten te kijken,
zee-t-ie ze allemaal goeiendag, en loerde over
de hoofden naar de lejen van de propclub
„Dag vrouw van Rosmalen, dag Pietje,
dag van der Zaanden, goeiemergen van
Oers, vuil wirke-n-ee, ha, Dronkers, thuis
alles kits, seluu Wagemakers, vrouw de
Bie", hij heurde aan de stemmen wie 't
akegaar waren en eindelijk zee-t-ie: „waar
blijven die twee piassen nouw; ha daar is d'n
Blaauwe-n-almergen Martens, goeien
dag Wouters, zeg ze thuis gedag, -waar is
dieen akeligen Joep nouw, Blaauwe, goeien
dag", (da was vast 'nen pofklaant!) mergen
Dientje, oem, daar is ie, d'n burgemeester,
zeg, kunde nie 'n bietje-n-opschieten, as heel
de vereenigink op oew staat te wochten
sloeber!"
„Sloeber?" vroeg d'n Joep: ,,hedde 't
teugen mijn?"
„Teugen niemaand aanders", zee d'n Fielp
oprecht.
„Hedde da nie gesnapt da'k oew spreken
moest, na de Mis, sufferd?"
„Sufferd?" vroeg d'n Joep weer.
„Wa vraagde gij vanmergen toch telkens
naar d'n bekenden weg!" zee d'n bakker vuil:
„nouw, menier d'n Sufferd dan, as ge da beter
verstaat!"
„As ge nouw nie uitscheidt", dreigde d'n
Joep.
„Dan is 't nog niks", vulde d'n Fielp aan
Gij zijt zo'n bietje d'n jongsten van ons club
en op jouw motten me altij wochten, witte da
wel, ventje?"
„Kek 's mannen", 't Kerkplein was in
dieen tusschentijd leeg geworren, me stingen
mee z'n vieren daar as 'n soortement van Oor-
logsmoniement,,kek 's mannen", zee d'n
Fielp: ,,de zaak zit zoow, da'k juilie eerst 's
in de vergaderink mot emmen, veur me d'r op
ulttrekken om d'n pot te gaan verteren,
waant
„Wordt 't uitgesteld?" vroeg d'n Blaauwe
wantrouwig.
„Val me nie in m'n rede", zee d'n bakker;
„wie hee-ge't nouw ooit op z'n viool heuren
speulen! Wordt 't uitgesteld?" en mee tikte-
n-ie mee z'n wijsvinger teugen z'n veurhoofd
„Wordt 't uitgesteld?"
Toen kwam de kuster over 't plein.
>rMergen Stoffers, mergen Krist, mergen
kuster", zeeen me tegelijk.
„Is-t-er wa gabeurd?" vroeg d'n Krist.
>rMa gie 't weten, veurzitter?" vroeg d'n
Blaauwe mee 'n knipogske.
„Nouw, veuruit dan maar", zee d'n bakker.
„Kek 's Krist, kunde zwijgen?" vroeg d'n
Tiest toen seerjeus aan d'n kuster.
„Genogt!" gaf ie zachtjes ten antwoord
,,Nouw wij emmen 'nen steuvigen pot
centen bij mekaar gekaart, Krist en nouw
wisten we nie, wa me daar mee doen mosten".
„Veul?"
„Kollesaal!"
„Nouw beweert d'n Fielp da gij binnenkort
oew zulver feest viert as kuster!"
„Nouw, binnenkort, da wil zeggen,
eh da-d-hee nog 'n haalf jaar d'n tijd,
horre! 'k Ben in M6ert aangesteld, deur me
nier pastoor, toen 'k zeuven-en-tw'mtig was.
'k Ben een en veftig, dus reken nouw zelvers
maar uit".
„Maar dieen tijd hebben we hard noodig",
gong d'n Tiest verder: waant ge mot weten,
Krist, da me jouw 'n borstbeeld aan willen
biejen, as ge 't tenminste hebben wilt en nouw
gaan me dalijk aan menier pastoor vragen, of
't hier op 't kerkplein mag staan".
„Loopt", zee d'n Krist.
„Nouw krijgde gin borstbeeld, verstaan?"
dreigde d'n Blaauwe! En dn' Krist, niuuws-
gierig as 'n heel buurtje ouwe wijtven, stapte
deur.
„Hoe wiste gij da?" vroeg d'n Fielp.
,,'k Raaide-n-er maar naar", zee d'n Tiest:
„as ie gezeed had dat ie de zulveren al gevierd
had, dan ha'k 'm verteld da-det veur z'n dar-
tigjarig gekuster was. Maar tusschen twee
hokskes, veurzitter, 'k krijg lillijk kouwe
voeten hier, kunde nie 's 'n bietje-n-opschieten
mee oew nuuwke.
„Nouw, dan maar hier op 't kerkplein, stel-
de d'n bakker vast. „De kwestie is deze'
(6en van z'n veurzitters-zinnekes) ,,de kwes
tie is deze, da'k menier pastoor gezeed heb,
da'k nie in de Hoogmis kan kullekteeren, van-
weuges ons reis naar d'n Bels mee de prop-
kas".
„En toen?"
„En toen hee-t-ie gevraagd of me 'n groote
kast hadden!"
„Hoeveul ok alweer persies?" vroeg d'n
Blaauwe.
„Honderd gulden vijf-en-dartig en 'nen hal-
ven cent!"
„Rondt 't dan maar ineens af op vijf-en-
dartig- en 'nen haalven cent", zee d'n Tiest.
D'n Joep draaide z'n eigen 's lachende rond.
„D'n bakker sting even verbouwereerd over
d'n Tiest z'n vlugge begrip.
„In6ns vroeg ie eindelijk.
,,Ja", zee d'n Blaauwe royaal!
„As gij ze 'm dan maar brengt", zee d'n
Irielp: ,,die zeuven stuivers!"
Even docht d'n Tiest na. „Gif op", zee-t-ie:
,,'kzal die gelden persoonlijk overhaandigen!"
„Wanneer?"
Nouw, dalijk!"
En ik keek al 's stiekum naar de pastorie,
en 'k docht zoow: hij is er veur in staat, da
blaauw merakel, toen ik meende, dat op me
nier pastoor z'n kamer 't gordijntje 'n bietje
bewoog
D'n bakker telde zeuven stuivers en 'n
haalfke in dn' Tiest z'nen palm en werendig,
d'n Blaauwe gong naar de deur van de pasto
rie.
„Hij: zal toch 't hart nie in z'n lichaam
emmen, om..." schrok d'n bakker, maar mee
trok d'n Blaauwe aan de bel, die me op 't plein
zwaar heurden klinken deur d'n hollen,
grooten gang van de pastorie.
Van schrik holde d'n Fielp naar de stoep
van menier pastoor z'n huis en d'n Joep en
ikke d'r achteraan. Mie trok open.
Mieke", zee d'n Tiest: „ik mot menier
pastoor persoonlijk spreken namens de Ulven-
houtsche propclub. Zuilie, da waren wij
mee -z'n drieen, kunnen wel in d'n gang
wochten".
Verdacht keek Mie ons allemaal 's aan, ee:
„wocht dan maar op de stoep", dee de deur
weer dicht en me heurden ze deur d'n stillen
gang sleffen.
„Wa-d-is da toch 'nen vrindelijken
maar d'n bakker lee z'n klaauwke, ter grotte
van 'n erpelschaal, op d'n Tiest z'nen mond,
zeggende: witte gij wel waar me hier
staan?"
Toen slefte Mie weer terug.
„Binnenkomen", zee ze: ,,maar veegt eerst
oew voeten goed af, 't is hier ginnen peerden-
stal!"
„Nie, goed gemutst, Mieke?" kwekte d'n
Tiest deur d'n gang, da-d-et allemaal echoow-
de.
Mie gaf gin asem, maar keek straf naar
onize voetenvegerij.
Toen hiew d'n Blaauwe z'n haand open,
waar de zeuven stuivers inlagen en 't haalfke
en zee: ,,Mieeh
Mie die docht da ze 'n fooike kreeg, wier
vrindelijker en d'r hand openhouwende zee ze:
't hoeft aanders nie, horre!"
„Ik docht 't," zee d'n Tiest en stak de cen
ten weer in z'nen zak.
Amico, d'r is nog nooit zoow schandalig
gelachen in de pastorie as dieen mergen en
Mie nouw, as die nie in zo'n steuvig ge-
spannen zwart jak had gezeten dan was ze
vast flauw gevallen.
Menier pastoor kwam z'n kamer uit, vrin-
delijk lachende. Maar toen ie 't gezicht van
Mie zag, toen perbeagde-n-ie seerjeuzer te
kijken wat 'm glaansrijk mislukte.
,Kom binnen, komen guilie binnen?"
vroeg ie goedig as ie altij is en toen, om ok
Mie 'n bietje 'n plazier te doen: „hebben
guilie oew voeten goed geveegd, mannen?"
,,'k Geleuf 't wel, menier pastoor", zee d'n
Tiest: ,,me staan al zeuven minuten niks
aanders te doen" en d'n Tiest veegde weer as
'nen schaatsrijer, die nie van z'n plak af kan
komen.
Mie smeerde 'm; wit gloeiend!
Toen me in de ontvaangkamer waren ge
zeten, mee menier pastoor toen nam onze
veurzitter 't woord.
Menier pastoor", begon ie: „de kwestie
is deze: me hebben vergaderd en besloten om
tien gulden aan oew af te dragen van onzen
kaartpot veur oew ermen in de prochie".
„Hebben juilie die vergadering op 't kerk
plein gehouwen?" lachte-n-ie mee rooie
ogskes.
,jSjuust", zee d'n bakker.
Pastoor schaterde. ,,Ge zijt tiepen",
lachte-n-ie.
,,N6t as ge zegt, menier pastoor", zee d'n
Tiest droog.
,,Maar vrindelijk bedaankt, jongens, uit
naam van onz' erme prochianen. 'k Zal 't
goed bestejen, horre! 'n Segaar?"
En terwijl ie 't kistje van d'n schoorsteen-
mantel haalde, trok d'n Fielp z'nen porte-
feuille uit z'nen binnenizak, dee 't illestiekske
d'r af lekte aan z'n vingers en terwijl me
allemaal toekeken, sleurde-n-ie 'n pampierke
van tien er uit, streek 't glad en zee: „aste-
blieft, menier pastoor, namens de vereeni
ging".
D'n Tiest lee 'r toen de zeuven stuivers
bovenop en 't halfke en zee: ,,asteblieft,
menier pastoor, namens dezelfste vereeni-
ging".
,,'k Vin-d 't heel, heel aardig van juilie,
hoor", zee pastoor toen: „en 'k wensch oew
veul plazier op oew uitstapke. Waar is de reis
naar toe?"
,,Naar d'n Belzjiek", zee d'n Joep: „me gaan
aan d'n petat-friet, zulle!"
„Wilde geleuven, da'k best 's mee zouw
willen gaan", lachte menier pastoor! ,,Lachen
is gezond. Die lacht is gelukkig en lachen is
juilie wel toevertrouwd!"
Toen kwam Mie zeggen: „oawen koffie
wordt ijskoud, horre!" Waarop d'n Tiest
antwoordde: ,,me komen z66w, Mieke!"
Daama zijn me mee negen-tig pop naar d'n
Aanvers getrokken en 'n leut g'ad!
't Is nouw Dinsdagavond en Trui hee nog
niks teugen me gezeed van de week, dus dan
wit 't wel
Maar tdch: veul groeten van Trui (waant
gij kunt 'r niks aan doen) en as altijd, gin
horke minder van oewen
toet it voe
DR<5.
Men schrijft uit Amsterdam aan de N. R.
Crt.:
Plotseling schijht het aanspoelen van deser-
teurs van het Fransche Vreemdelingenlegioen
in voile zee op een schip dat voor een Neder-
landsche haven bestemd is in de mode te
komen. We herinneren ons niet, dat het ooit
is voorgekomen, en in de laatste paar dagen
hebben we ineens twee gevallen, geheel op
zichzelf staande, waarin een Engelsch schip
een tweetal gedroste legionnaires uit de Mid
dellandsche Zee oppikt, en hen na goede ver-
zorging aan boord gezond en wel naar Neder-
land brengt.
Waren het verleden week twee Engelsche
jongelui, die aldus aan het zware regiem van
het Vreemdelingenlegioen in het gamizoen
Sidi-bel-Abbes in Marokko waren ontkomen
en langs een gevaarlijken en avontuurlijken
weg op een schip waren terecht gekomen dat
hen naar Rotterdam bracht, hebben op onge-
veer dezelfde wijze een jonge Duitscher en een
Est Amsterdam bereikt als deserteurs uit het
garnizoen Sousse in Tunis.
Van twaalf uur Dinsdagmiddag lag voor de
pieren van IJmuiden het Engelsche tankschip
British Commodore, dat van de Zwarte Zee
kwam en bestemd was voor de Petroleum-
haven te Amsterdam. Van zee uit waren de
autoriteiten te IJmuiden gewaarschuwd, dat
zich aan boord twee deserteurs van het Fran
sche Vreemdelingenlegioen bevonden, die mid
den in de Middellandsche Zee in een open
boot ronddobberend waren gevonden en opge-
pikt waren. Dit bericht is doorgegeven aan
de Vreemdelingenpolitie te Amsterdam, die
bij aankomst in de Petroleumhaven het twee
tal opwachtte.
Het bleken de 19-jarige Duitscher Walter
Altmeyer en de 34-jarige Estlander Alfred
Tramm te zijn; de eerste is afkomstig uit
Heidelberg, de tweede uit Dorpat in Estland.
De jeugdige Duitscher, die evenals zijn Est-
landsche kameraad zeer spraakzaam was,
maar wien wij uiteraard beter konden ver
staan, vertelde ons, dat hij een goed jaar ge-
leden bij zijn ouders was weggeloopen, in wier
bakkerij hij helpen moest. Hij voelde daar
echter weinig voor, en was op een goeden dag
er vandoor gegaan. Zijn zwerftocht voerde
hem door den Elzas; te Straatsburg kwam hij
in aanraking met ronselaars voor het Vreem-
delingen legioen, en... hij teekende. Had hij
te Straatsburg geweten wat hij deed, nooit
zou hij die dwaasheid hebben begaan.
Hij werd nu met een aantal andere recru-
ten doorgezonden naar het depot te Toul, daar
in uniform gestoken en over Marseille naar
Tunis op transport gesteld. Daar is hij in het
gamizoen te Sousse ingedeeld bij het le regi
ment cavalerie en heeft hij kennis gemaakt
met den 15 jaar ouderen Estlander Tramm.
Deze had al een zeer bewogen leven achter
den rug. In het Witte Leger van generaal
Petljoera had hij in de Oekraine meegevoch-
ten tegen het Roode Leger van de Sowjet-
regeering.
Maar toen de interventie-pogingen van de
Witten voorgoed waren mislukt, werd hij
krijgsgevangene van het Roode Leger. In
1925 verbande de G.P.O.E. hem naar een der
Solowjetski-eilanden in de Witte Zee, waar hij
het niet aangenaam heeft gehad. Na twee
jaren ballingschap is hij er met eenige kame-
raden in geslaagd te ontvluchten, waarbij zij
twee schildwachten hadden moeten overrom-
pelen. Hoe deze van dat overrompelen af zijn
gekomen, en of ze er nog wat van naverteld
hebben, daarover sprak hij maar liever niet.
De vluchtelingen wisten over te steken naar
het vasteland, en hebben toen tien dagen, ge-
wapend met de geweren der overrompelde
schildwachten, rondgezwonven door de bos-
schen en de toendra's van Noord-Karelie.
Volkomen uitgeput hebben zij eindelijk Fin
land bereikt, waar Tramm een jaar is blijven
wonen. Uit zijn verhaal is ons niet duidelijk
geworden (het ging in een mengelmoes van
gebroken Duitsch en gebroken Fransch)
waarom hij daar niet gebleven is, en hoe hij
in Frankrijk terecht is gekomen, waar hij na
een verblijf van eenige maanden te Parijs op
zijn zwerftochten te Toul verzeild is geraakt
en heeft geteekend voor het Vreemdelingen
legioen.
Ook Tramm kwam te Sousse in garnizoen
bij hetzelfde regiment cavalerie als Altmeijer.
Roerend waren beiden het erover eens, dat
het leven der legionnaires niet te benijden is.
Voedsel en ligging waren in een woord slecht,
de dienst zeer zwaar. Tramm vertelde dat hij
het meermalen had moeten aanzien (we laten
dit natuurlijk, gelijk zijn geheele oncontroleer-
bare verhaal, voor zijn rekening) dat meer-
deren soldaten mishandelden; het leven van
de bannelingen op de Solowjetski-eilanden
noemde hij een paradijs, vergeleken bij dat van
de legionnaires.
Pogingen tot desertie waren aan de orde
van den dag; maar bijna altijd werden de
ontsnapten teruggebracht, en dan wachten
hun zware straffen. Eigenlijk was de eenige
kans, om de hel van het Vreemdelingen
legioen te ontkomen, de vlucht in een boot
uit de haven, de Middellandsche Zee op, op
goed geluk.
Maar dit is ook niet meer dan een kans.
Drie maanden geleden heeft Tramm met een
anderen kameraad nog een boot weten te be-
machtigen, waarin hij, na vier dagen en vier
nachten op de zee rondgezwalkt te hebben,
bij slecht weer op het Tunesische strand is
geworpen. En daar zijn ze natuurlijk al heel
gauw door de gendarmes opgepakt. Vrjf-en-
dertig dagen streng arrest had Tramm voor
deze ontvluchtingspoging moeten opknappen.
Dit heeft hem echter niet afgeschrikt. De
jonge Duitscher Altmeyer had verlof tot
's avonds 11 uur, Tramm slechts tot 9 uur,
om in de stad te wandelen. Tramm had een
goede boot in de haven zien liggen, waarvan
ze slechts het touw hadden los te snijden,
waarmee ze vastgemaakt was. Altmeyer had
er ooren naar; daar ze geen mes hadden, is
hij naar de kazeme gegaan en -heeft er een
keukenmes weggekaapt.
Met dit mes hebben zij het kleine, ranke
bootje, dat nauwelijks voor twee personen
groot genoeg was, losgesneden. Het had geen
mast, en er lagen geen riemen in; maar een
paar planken die op de kade lagen hebben zij
als riemen gebruikt, en zoo hebben zij, nog
steeds in uniform gekleed, begunstigd door de
duistemis ongemerkt de haven uit weten te
pagaaien.
Spijs of drank, hadden zij niet aan boord;
in de opwinding van de vlucht en het voor-
uitzicht van de bevrijding hadden zij daaraan
niet gedacht.
Zeven etmalen hebben zij zoo op de Middel
landsche Zee rondgedobberd. Zij waren reeds
in een toestand van groote uitputting geko
men toen de „British Commodore" op betrek-
kelijk geringen afstand voorbij voer. De be-
manning heeft hun kreten om hulp vernomen,
en bij de kalme zee heeft het weinig moeite
gekost hen aan boord te krijgen. Hoewel bei
den, vooral Altmeyer, zeer verzwakt waren
viel -hun toestand, de omstandigheden in aan-
merking genomen, nog mede. Binnen enkele
dagen waren zij opgeknapt.
Thans heeft de vreemdelingenpolitie, zoodra
de ..British Commodore in de Petroleumhaven
gemeerd lag, hen van boord gehaald. Een
paspoort immers bezitten zij uiteraard niet,
en ze zijn zonder middel van bestaan. De
jonge Altmeyer zal, mede door bemiddeling
van den Duitschen consul, naar zijn ouders te
Heidelberg terugkeeren.
Omtrent Tramm was nog geen beslissing
genomen.
het inademen van zuurstof. De vlieger zal
vergezeld worden door een ervaren fotograaf.
De markies van (Douglas en) Clydesdale
is de oudste zoon van den hertog van Hamil
ton, 29 jaar oud en parlementslid voor East
Renfrekshire. Hij is eskadercommandant van
de landweerluchtmaoht te Glasgow. Behalve
vliegen is boksen zijn geliefde ontspanning en
daaraan dankt hij den ook zijn bijnaam van
den boksenden markies.
PER VLIEGTUIG OVER DEN
MOUNT EVEREST.
De markies van Clydesdale is uitgekozen als
eerste vlieger van de Engelsche expedi-tie die
trachten zal, vermoedelijk de volgende maand
om over den Mount Everest te vliegen. Men
zal daarvoor een vliegtuig met twee zitplaat-
sen gebruiken, dat voorzien is van een spe-
cialen motor, die geschikt is voor het behalen
van groote hoogten en van een toestel voor
HOE WERKLOOZEN ELKAAR HELPEN.
Het denkbeeld, dat menschen voor elkaar
werken, zonder daarvoor geld te krijgen is
nog zooiets ongewoons, dat het vel-en een on-
mogelijkheid lijkt.
In Duitschland zijn er echter in den laat-
sten tijd gemeenschappen van werkloozen op-
gericht, gemeenschappen, waarin de eene
werklooze 6 a 8 uur per dag voor den andere
werkt, zonder een cent daarvoor te krijgen.
De ,,Voss. Ztg." verfcelt van een bepaald
soort van dergelijke gemeensohap, n.l. werk-
loozenkeukens. Op voorbeeld van Frankfort
is te Berlijn verleden jaar een werkloozen-
keuken opgericht, waarin in totaal 500.000
-liter porties eten worden uitgedeeld.
Zulke keukens zijn ondergebracht in locali-
teiten, waarvoor geen huur betaald behoeft
te worden. Werkloozen, die het vak van
koken verstaan, koken daar voor werklooze
hongerigen. Behalve verwarming, verlich-
tinig, en onderhoudsmateriaal zijn er geen on-
kosten voor het bereiden van het eten, want
alle arbeid: inkoopen, schoonmaken, bereiden,
koken, bedienen, afwasschen, opruimen etc.,
wordt door werkloozen om niet gedaan, even
als het verrichten van reparaties, en de ad-
ministratie. Zij krijgen daarvoor alleen te
eten. Na een week werken moeten zij plaats
maken voor een andere ploeg, die na zeven
dagen ook weer voor anderen moet wijken.
Berlijn telt zeven van deze keukens. Dat
er niet meer zijn, heeft de volgende reden.
Het eten, dat bereid wordt kost per dag per
liter 23 k 25 pf„ dus ongeveer 15 cent, louter
aan materiaal en bereidingsonkosten, maar
geen Pfennig aan loon. De werklooze kan
van zijn ondersteuning slechts 15 pf. betalen.
Het verschil van 10 pf., of 3 M. per maand
per persqon moet dus bijbetaald worden.
Wie betaalt die bij? Er is een „Notgemein-
schaft Berlin" gevormd, welke door giften
een fondsje tracht te verzamelen. Veel komt
er echter niet binnen, omdat de keukens in de
armste wijken liggen. Voor het oprichten van
een dergelijke keuken moet men ook eerst de
beschikking hebben over een kostelooze loca-
liteit, fomuis, kook- en eetgerei, wat stoelen
en tafels, en het is niet gemakkelijk om daar
als er geen geld is aan te komen. En
dat is de reden, dat er nog niet meer keu
kens zijn.
Het comite zal nu probeeren om kerkelijke
en sociale organisaties, en particulieren, die
nog wat kunnen missen, voor hun doel te in-
teresseeren, ten einde nog vddr den winter
eenige keukens te kunnen oprichten.
Uit de zoo juist gepubliceerde cijfers blijkt,
dat de werkloosheid in de eerste helft van
September is toegenomen, hoewel niet zoo-
veel als in de gelijke periode van 1931. Het
totaal aantal werkloozen bedroeg 15 Sept.
5.261.000. Einde Augustus waren 144.000
werkloozen in vrijwilligen arbeidsdienst.
RELASTING OP ONDULEEREN EN
BOORDEN.
Men kan niet ontkennen dat de tegenwoor-
dige Bulgaarsche minister van financien Ste-
fanow een zekere gave heeft voor het vinden
van belastingbronnen. Dat is in Bulgarije
niet zoo gemakkelijk, want bijna is daar alles
toelast. Desniettegenstaande is het Stefanow
gelukt, om er nog een te vinden en daarvoor
de goedkeuring van de Kamer te krijgen.
In den vervolge zal iedere vrouw, die zich
het haar laat wasschen, onduleeren of frisee-
ren, daarvoor 10 belasting betalen. Daar-
mee is het nog niet uit, want zij, die zich uit
sohoonheidsoverwegingen, in een „Institut de
Beauty" laat masseeren of manucuren, zal een
zelfde tribuut aan de schatkist moeten be
talen.
Mannen worden oik in hun uiterlijk getrof-
fen. Want van nu af aan zullen -hun stijve
boorden en zijden dassen belastingobjecten
zijn. Betwijfeld wordt of deze laatste belas
ting veel zal opleveren, want het Russische
hemd is een gangbaar kleedingstuk in Bul
garije, dat waarsohijnlijk nu nog wel meer ge-
dragen zal worden.
ON GE VRAAGDE DIENSTEN
In Parijs werd eenigen tijd geleden een
briefkaart naar Lon-d-en verzonden. Een der
op het postkantoor met de expeditie belaste
ambtenaren zag dat zij onvoldoende gefran-
keerd was; 10 centimes ontbraken aan de
vereisehte port. Nu had de kaart eigenlijk
aan den afzender retour gezonden moeten
worden. De dienstdoende ambtenaar echter
la a de kaart... en plakte den ontbrekenden
zegel uit eigen zak er op. Hij had n.l. gele-
zen, dat een handelsman een Londensch ban-
kiershuis opdroeg een groote hoeveelheid van
zekere soort aandeelen te koopen.
De ambtenaar was over zijn werk zeer
tevreden en hoopte den handelsman een ge-
noegen te hebben gedaan, want in bankzaken
kan elike vertraging groote schade teweeg
brengen, wist hij.
Hij scheen werkelijk een goede daad te reb-
ben gedaan. Twee dagen later las hij n.l. in
de krant, dat deze soort aandeelen ongeveer
dertig prooent gestegen waren. De ambtenaar
kon gemakkelijk berekenen, dat de afzender
van de kaart rond 50.000 francs verdiend had
en dat slechts, dank zij de omstandigheid, dat
de opdracht nog tijdig in Londen was aange-
ikomen.
Hij schreef nu aan den betrokken koopman,
d-eelde hem het verloop der zaak mede, in de
hoop een douceurtje te krijgen voor zijn onge-
vraagde diensten. De koopman echter wei-
gerde en het kwam tot een proces.
Voor het gerecht voerde de koopman aan,
dat de aandeelen evengoed naar beneden had
den kunnen gaan, in welk geval geen mensch
er aan zou hebben gedacht den ambtenaar
aansprakelijk te stellen voor de verliezen. Ook
zou de ambtenaar zich dan nimmer hebben
gemeld. Eerst nu hij wist dat de speculatie
met igoeden uitslag bekroond was, stelde hij
zijn eischen.
De rechter sloot zich bij deze redeneering
aan en wees de vordering af.
HET GROOTSTE SCHIP TER WERELD.
Het sedert Januari 1929 op de werf van
St. Nazaire in bouw zijnde reusachtige stoorn-
sohip, dat voorloopig als de super ,Ile-de-
France" wordt aangeduid, zal, naar de Com-
pagnie generate Transatlantiqeu meldt, op
October dit jaar van stapel loopen.
Het schip meet 70.000 ton, is 313 meter
lang en 35.9 meter breed en is het grootste
schip van de wereldhandelsvloot. Tot dusv-er
was dat de .Majestic van de White Starlijn,
die 56.600 ton meet (en die nog iets grooter
is dan de „Leviathan", de vroegere „Vater-
land") het grootste schip dus, dat ver over-
vleugeld is door dezen nieuwen Oceaanreus.
De machines, welke totaal 160.000 P.K. kun
nen ontwikkelen, zullen het schip een snel-
heid van minstens 28 knoopen geven.
Rond 2500 passagiers kunnen ermee ver-
voerd worden. Aan boord bevindt zich een
groote garage voor 100 auto's. Daar met de
afwerking en de inrichting nog veel tijd ge-
moeid zal zijn, is met de indienststelling op
de linie Le HavreNew York niet te rekenen
voor het midden van 1934.
De kosten voor den bouw van het reuzen-
schip worden op ongeveer een milliard franc
berekend.
De overtocht zal gemaakt kunnen worden
in 4 dagen en 11 uur. Behalve de 2500 pas
sagiers, van wie 800 eerste klasse, zal er een
bemanning van 1400 man zijn, zoodat totaal
ongeveer 4000 menschen aan boord van de
-super Ue-de-Franoe kunnen geborgen worden.
Ook Jtalie gaat voort met het bouwen van
reuzensohepen voor den Trans-oceaandienst.
Op 27 September begint het 50.000 ton groote
-stoomschip „Rex" zijn eerste reis van Genua
naar New-York en enkele weken later volgt
het 48.000 ton groote stoomschip ,,Ccmte di
Savoia" op hetzelfde traject. De reis zal 6
dag duren.
Vragen deze rubriek betreffende,
kunnen door de abonn6's worden
gezonden aan Dr. Te Hennepe,
Diergaardesingel 96a, Rotterdam.
Postzegel voor antwoord insluiten
en blad vermelden.
Voor ik verder ga met mijn beschrijving
van de reis naar Joego-Slavie moet ik eerst
-weer eenige vragen beantwoorden, die voor
het oogenblik van algemeen belang zijn. De
vraagstellers zullen tevens begrepen hebben,
dat door mijn afwezigheid hun brieven zijn
blijven liggen.
Een lezer vragt mij raad over zijn pauwen.
De eene loopt te gapen en de andere heeft
een dikke kop en kan niet eten. De snavel
staat open, de oogen zelf zijn open, maar bij
de snavel is het aan beide kanten zoo dik, dat
hij op den grond niet zien kan.
Nu houd ik er heelemaal niet van om een
ziekte te noemen zonder dat ik het geval
onderzocht heb, maar hier durf ik toch wel te
zeggen dat het diphtherie betreft. En juist
omdat thans de tijd van snot en diphtherie
weer nadert wil ik er even op ingaan.
De diphtherie wordt veroorzaakt door een
smetstof die zeer gemakkelijk van het eene
dier op het andere over kan gaan, net als
verkoudheid. De diphtheriesmetstof is boven-
dien zeer taai, als men haar in de droge vlies-
jes uit den snavel van zieke vogels bewaart
blijft zij jaren lang besmettelijk. Dat wil dus
zeggen dat als ik dit jaar onder mijn kippen
diphtherie heb, dat dan de smetstof in aller-
lei reten en spleten van het hok terecht kan
komen en daar, als wij het hok niet grondig
ontsmetten, rustig tot het volgend jaar blijven
zitten en dan de jonge kippen die we dan
mochten hebben, weer ziek maken.
Hieruit volgt dus de eerste les bij diphthe
rie: Wij kunnen haast niet te voorzichtig zijn
met het ontsmetten der hokken. Schrob alles
goed schoon met een heete sodaoplossing, dat
is trouwens iets dat van tijd tot tijd altijd
goed is. Bespuit daarna het hok en alle naden
en hoeken met een 5 creoline-oplossing,
waarin men tevens witkalk kan mengen. Men
krijgt dan in een slag het hok goed ontsmet en
mooi gewit. Voor den komenden winter heeft
dit het voordeel dat men meer licht heeft en
eventueel vuil gauwer ziet.
Dat de smetstof taai en gevaarlijk is, kan
ik U ook nog op een andere manier aantoo-
nen. Men heeft proeven genomen en zieke kip
pen laten -steken door vliegen. Daarna liet men
deze vliegen een geruimen tijd in glazen zitten
zoodat ze niet opnieuw smetstof op konden
doen. Daama liet men ze opnieuw kippen of
duiven steken en ziedaar, soms gelukte het
na zes weken nog om op die manier door
vliegen de ziekte over te brengen. Vraag dus
voortaan maar niet hoe onze kippen aan de
smetstof komen, de smetstof zit vrijwel overal
en wordt zeer snel verspreid.
Wat is het gevolg van de besmetting Soms
breekt de ziekte op de huid uit, soms op het
slijmvlies van keel, neus of oog, of beter ge-
zegd van de luchtwegen. Breekt de ziekte op
de huid uit, dan zien we rondom de oogen of
den snavel of op kam of lellen een soort wrat-
jes on-tstaan. Dit noemt men pokken. We
moeten dus goed onthouden dat pokken bij
pluimvee een vorm is van de ziekte veroor
zaakt door diphtheriesmetstof.
Veel meer komt het voor dat de smetstof,
als zij in het bloed gekomen is, uitwerkt op
de keel of den neus. De dieren krijgen dan
allereerst een lichte ontstekin-g, waarbij vocht-
afsoheiding optreedt. De kippenhouder noemt
dat snot. Echter wordt deze snot heel gauw
erger en vormen zich in de bek en de lucht-
pijp gele vliesjes, die, als men ze wegkrabt,
bloederige plekken achterlaten. De gewone
verkhoudheidssnot is dus wat anders dam de
diphtherie-snot, al kan de verkoudheidssnot
ook leelij-k huishouden onder de kippen en
vaak veel slachtoffers maken.
Nu nog iets. Bij vogels bevinden zich onder
de huid der wangen groote holten, die in ver-
binding staan door fijne gaatjes met de neus-
holte. Deze staat weer in verbinding met de
oogen door middel van de traanbuizen en
tenslotte staat de n-euskee-lholte weer door
bui-zen in verbinding met de oogen.
Als nu het slijmvlies van die holten
ontstoken raakt, krijgt men al heel gauw dat
de verbindingskanaaltjes verstopt raken en
nu begint de misfere. Vooral bij kippen, kal-
-koenen, eenden en pauwen verzamelt zich in
de holten van de wangen dit slijm, dat zich
meer en meer ophoopt en de wangen als knik-
kers onder de oogen doet uitpuilen. Hiermede
hebben we dus nu het typische beeld zooals
dat zich bij hevige snot en diphtherie vaak
voordoet. Opzwel-lingen onder de oogen als
knikkers, bij eenden waar deze onderooghol-
ten zeer groot zijn, zijn ze soms zoo groot als
een duivenei.
Het beste is deze geziwellen door een des-
kundige te doen openen en leegdrukken.
Wordt dit niet voorzichtig gedaan dan is er
kans dat een slagader geraakt wordt en krijgt
men hevige bloeding. De vliesjes in snavel en
keel kunnen met een stomp mesje of hout-
spaantje afgekrabt worden en de plekken
even aangestipt met jodiumtinctuur.
Bij dit alles moeten we echter bedenken dat
we slechts de uitwen-dige zichtbare verschijn-
selen van een inwendige ziekte behandelen en
dus niet de kwaal in den wortel aantasten.
Verder loopen we veel kans om bij de behan-
deling van zieke vogels de smetstof sterk te
verspreiden en dus de ziekte te verergeren.
Vandaar dat het veel beter Is de ziekte te
voorkomen door te zorgen dat de vogels onge-
voelig zijn voor de smetstof. Als een dier on-
gevoelig is voor een bepaalde smetstof heb
ben we voor een groot deel de ziekte onder
de knie. Bij diphtherie nu kan dat prachtig en
kan men de kippen, duiven, kalkoenen, pau
wen, enz. in laten enten door den dierenarts,
waa'rdoor ze ongevoelig worden en waardoor
ze wat deze ziekte betreft, den komenden
herfst met een gerust hart tegemoet kunnen
gaan. Hoe dat in zijn werk gaat in het vol
gende artikel.
Dr. TE HENNEPE.
